장음표시 사용
151쪽
rra aequalitatem naturalem, & cometam contractus. a' aliarib, emptor est debitor generis,& sic ad eum spectat periculum, & in t
tum, S in palle: igitur sicut in totu tem pore solutionis inhibitus esset cursus dictori in aureorum deberet in alia proba moneta soluere, usque ad a stimationem,quq tempore conti acius currebat,etia secundum communem. Igitur si valordinii nutus sit, debet esse periculo emptoris, ut
suppleat usq; ad dictum valorem: ergo si
auctus sit, cedet suo, non venditoris commodo . l. secundum naturam, de re g. iur. Sesu p. nurn. 7or. Et alioquin si cominum sopinio essetve ra,s equeretur maximum in- conueniens, scilicet quod emptor, dum eontinuat mercedein conductionis, captaret tempus, quo valor aureorum imminutus esset, ut de facili potest contingere, de tunc precium offerret longe diminutum,quod cogeretur venditor recipere, quod est iniquit ita: & si communis sententia neutro casu augmenti vel diminu. tionis stare potest.
is i Quinto, quia ad scie dum, an emptor vel venditor si deceptus vltra dimidiam iusti preci j in dicto contractu, non inspi.
ceretur quantum valebant urei tempora solutionis vel rescissionis, sed duntaxat quanti valebant tempore contractus, i. si volutate. C. de rescin. ven. unde si tempore contractus domus valebat quater
mille, & centum libras, & sic bis mille quinquaginta solatos secundum aestim,rionem solatorum eiusdem temporis, &sic laesus fuerit venditor vltra dimidiam, si antequam agat, augeatur valor ad η solidos, ino desinit esse lesus ultra dimidia,& agere posse ex I. r. quaquam si tempore contractus valui sient aurei quadraginta quino; solidos, non fuisset lesio ultra. sed infra dimidiam, & eco tra in emptore larii se . t Igitur sic ad rescindendum contractum attenditur valor extrinsecus monetae, qu i erat tempore cottactus, ita ad obseruandum & exequendum contractum
in solutione preci . ii t Sexto, quia eodem themate retento de venditore decepto, si emptor eligat supplere ii illum precita, debet illud supplementum facere & soluere habito reia
pectu ad aestimationem,quae erat tem p re contractus, non ad augmentum aureorum superventu: unde non tenebitur ii
die supplere usque ad bis mille, o. solatos, licet illud e siet iustum preciu tempore contractus sed sufficiet ultra irrille, tempore contractus solutos soluere alios mille solatos,& sic computato & deducto augmento valoris, qui est tempore s Iutionis vel suppleti et i,quod supplemetum est vera pars preci; eiusdem naturalivi scripsi in Cosuet. Paris .f. 2 i. q. 9. in princi p. igitur Z si nil suisset absolutu ab initio, sed totum precium restaret hodie soluendi ina, posset soluere preciu & supplement una secundum valorem contractus,& sic facta de toto precio deducti Oe augmenti superuenti : quia una ex idem precium non debet diuerso iure censeri, l. eum qui, in f n. de usucapio. Quid dic
mus pi Expendamus S conseramus utrius 7 16que partis rationes, vim de energiam. Et iacerte pro venditore sola prima ratio umget& subsistit, videlicet quod precium limitatum fuit S compactum no solum ad certam monetae speciem, sed ad certai numerum num orum dictae speciei:& consequenter non spectandum augmentum vel decrementum ex irrnlecum dictae speciei monet sed de incerto euentu augmenti vel decrementi transactum per expressionem Se taxationem certi certorum n merorum numeri.
t becunda enim ratio est pars primae, I nec alioquin per se subsisteret: tu i a regu Iariter non praesumendum, quod contrahentes velint se sub ijcere alicui aleae, fac i. nota. supra, nume. 6s. Imo hoc ipsum principaliter in quaestione Versatur, An contrahentes intenderint praecidere ad su nimam, quam nanc millesolati conficiebant: an vero in te derint id ansigere de alea. t Et non valet ratio, quae iseu eadem cum quaestione, vel d. l. qui interrogatus. ubi Bartolus, de petition.
152쪽
TRACT. CAROLI MOLINAE L sores ectualis augmenti, & istud augmentu
in i ulla Republ.perpetu bduraturum sit, nec unquam speret ut vel timeatur mutatio : quia si forte fieret mutatio, non solum ex iusta causa fieret, sed etiam iusta proportione ad reliquas omnet monectas, ut nec ciues, nec caetcri laederentur: ' quia locus esset d. l. 1. de veter numisma. potella, sequitur attento efficaci di perpetuo augmento, quod summa oblata aequi pollet perpetuo luminae conuenta ,&sicqnodiron tenetur emptor pluS sol
Idem si decretum factum fuit eadem die,xcletiam pridie x editionis, sed nondum publicatum, vel conster, quod contrahentes, sinem emptor iustam habeat caulam ignorantiae. Cum enim intenderet se obligare in effectu ad bis mille libras tantum , non est veri sinite, quod se obligasset ad mille aureos, si sciuisset tot
aureos iam valere raso. libras. nec expre1-so teriae speciei & numeri aureo tu ium ciens est argumentum, aliam L i se intcntionem : quia verisimiliter ideo expressit& promisit emptor nralle aureos, quia breuior erat sermo,quam dicere bis mille libras. ai t Fateor, qu bd simplex expressio auro ire orum sufficit ad obligandum praecise in
speciebus aureorum, utque non possit inuito venditore solui in minus preciosa moneta: sed non sufficit ad obligandum
ad maiorem summam notabilitur, quam putabat emptor, & communiter putaretur aureos valere. Nec hoc casu dici pol, numerum aureorum expressum fui ite ad transgendum de incerto futuro, vel impedimenti augmento vel decrem into valoris,cum tunc nullum periculum mutationis huius inodi subesset, nec solitum esset, nec spei aretur. Et consequenter numerus non fuit expressus,nisi ad taxanda certam summam, non autem ad transgendum de inopinata de non verisimili mutatione : & sic prorsus cessat ratio primae partis.
Quod si ita est,etia si iam tempore contract. augmencum superuenerat, igitur mu ito fortius si ex interuallo superuenia
at .arg. l. Rutilia Polla, de contrahen. emptio. idem si a vero & politico Rege simule decrementum fiat, qudd non speretur
t Contra fac miseram ciuitatem unius tavel plurium tyrannorum libidini expositam , & ibi inter caeteras calamitates &direptiones crebro monetas variari de reprobari, tunc quandiu ea durat, locum habet ratio primi partis.Uertim est enim dicere, imminere periculum mutationis monetae,& subesse causam tran figendi denumero earundem specierum, aduersus incertitudinem augmenti vel decrementi. Item superuento augmcnto, s emptor vellet illud deducere,non ollaret summa aequi pollenteni summae conuent εN debitae, quia periculum cli non solum ne mox augmentum illud cadat, sed etiam ne moneta vilio i fiat. Et pari ratione venditor, qui non patitur deductionem augmenti, non potest petere supplementum decrementi : quia spes est pecuniam mox audium iri. t Pacit, quod variatio modico tempo- ure duratura non debeat attendi l. precia rerum, ad fin ad log. Falc. Tum cum euenistus augmenti Se dccrementi sit in dubio, non potest Histior, aequior, & medio propinquior via eligi, quam in eisdem speciebus& numero restituendo. t Igitur hoc casu haec via no solum tanquam media, sed etiam tanquam aequabilior,& viriq; partium minus onerosa,sed utriq; utilior, eligenda e . i.& ibi Paul.
squis cautio. νt Probatur etiam, quia si sublata S ab- is rogata esset aestimatio publica de imposititia omnis pecunis, nihilomin sis reddendum esset debitu, saltem ad quantitatem& qualitatem pi loris materi ae, sicu i initio ante pecuniam signatam definiebatur,& in usu versabatur pecunia,mi G sa - μῖ, ut inquit Arist. i. Politicon, cap.6. id est, magnitudine S: pondere ipsius materiae duntaxat. Ita ver huiusmodi crebras& incertas mutationes, sublato saltem
incerto & inutili reddito siet no seu valo.
153쪽
bet in eade materia,magnitudine & pondere: & sic sub eodem numero& bonit te intrinseco, de quibus conuenit, non inspecta bonitate extrinseca, quae iam nulla est, sicut ab initio aut dubia, capitosa &
t Nunquam autem prodigiosiores mo- φ' netarum mutationes legi nec audiui prie illis, quae post hanc urbem anno millesimo, quadringentesimo, i8. a Burg.& Anglis captam, quadriennio proximo factae sunt, ita ut marca seu libra argenti', quae nouem tantum libras tempore urbis captae valebat, sensim ob crebras huiusmodi deprauationes,&mutationes cooperit infra quadriennium anno millesimo, quadringentesimo, vigesimosecundo, mense Iulio, usq; ad diem io. Nouembris eiusde anni, valere octoginta libra sTuronenses, vi ex regestis Praesectorum monetalium
t Interim aurem inter caetera huiusmodi fac. nora, Angli regiam hanc urbem occupantes, Carolum quoq; U I. dudu mei te captum detinentes, eiusque nomine S authoritate ad foedera, populianui; conciliandum, Fraucorumq; Regnum in Henricum VI. Regem suum transferendum
abutentes, preci movete auxerunt an
no i 4 1 o. mense Iulio, pusticato praedicti Caroli V l. edicto, quo aureus vale ret 6o. solidos Turonenses : certa vero
moneta aurea, cui aries exarata erar,
quadraginta solidos,& alia monera aurea Anglica Nobiles vocant septem libras Turonenses valeret. Anno vel , s
quenti millesimo primo imminuerunt, publicato eiusdem Caroli V I. edicto; quo grossus pecuniae, qui valebat sexdecim denarios Turonentes, iussus est quatuor tantum denarios Turonensses valere,aureus autem triginta tantum solidos Turonenses,& numus aureus, cui aries exaratus est, viginti tantum solidos Turonensem
1Et extant adhuc haec duo edicta trans. scripta in libro nigro Cathophylaciae Procuratotis Regia in Castello Parisiems, quorum palam est authores fuisse Ai glos: tunc enim dimis Carolus V I. me te quidem iamdudum captus, corporaliter ab Anglis ope Philip . Burgundi, cum con i ii ge& fi lia captus detinebatur. Et ex contractu, seu potius praestigio, utpote
cum mente SI corpore capto celebrato,
filiam eius Regi tuo Henrico sponsam
dederunt, eundemque Henricum Regni Franciae Viceregem Regentem vocant) qirandiu Carolus VI. viueret, corvstituerunt, post eius obitum) veris filijs praeteritis, regnaturum, pro utq; de facto mortuo Carolo mox Patisijs coronaue
' Sed illae Reipub direntiones in eo 'rum tandem caput redi in Rrunt: Chin enim perniciosis his actibus diu populuetus sient. omnique spe bonae politiae Dii strassent, re hinc tandem populi contem pium & odium incurrissent, facile breui tempore, leuiori praesidio tametsi supe riores) totius Regni finibus expulsi sunt; quod eis inon accidisset, si v , , -- , si politicas artes quae non sunt aliquid, quam Reipublicae Charitas & i. i,I , sciuissent&excurrissent. ῖς t Praedictorum aut cm abusum S: Reipubl. expilationum nominarim meminit man. de vico mercato,qui eo temporeTicini regebat,& scribebat in iure Pontifici. d. c. qua uto, col. . dum loquitur de principibus cauponatoribus monetarum, qui pecuniam subinde reprobant,& expendi vetant, sine causa, nisi ut vili redemptam constent, S noua debiliorem cudant. Vt visu in suit, inquit, nostris temporibus de illis Billonis reprobatis Vltra montes: quia non poterant expedi, emebantur a Spodus & hinc mu ita dicati, sed quam plurimis expilatis. Tro a Sed ad rem, quacunq; causa Contin- ngat S immineat dicta crebra monet mutatio, etiam si non ex mera libidinea: tyrannide Principis, scd sorte propter alias cladex de necessitates Reipublicae ineluctabiles non refert) idem est dicendum; ut tunc bonitas extrinseca, quae nulla est, vel inutilis, utpote incerta Se nugatoria,
154쪽
r. TRACT. CAROLI MOLINAEI. sos
quippe quotidie a posse rea uni ibilis,
non possit nec debeat in ratione coua merciorum, quae s uper certa S efficaci compensatione fundari debeat, attendi , sed eadem species,& idem conuentus numerus nurnorum reddi, sicut in debitam gnitudine de pondere, antequam pecunia signata esset: secus cessante periculo huiuimodi crebrae & s ordidae variationis.
33 1 Unde cdm in terminis quaestionis nostrae cessauerit illud periculum &augmentum istud iustis de causis ut auguror)factum, non fuerit momentan um, Nec nugatorium, sed efficax ex durabile, prout adusque in effectu durat, cessant omnes rationes adductae pro creditore& communi sententia, & habent locum omnes rationes adduciae pro debitore &sententia nostra. 5 sic concludo, oblationem emptoris validam, & sufficien
t Ex his nouiter pernos excussis apparet clara, aequabilis,& solida decisio omnium infinitarum id genus quaestionu: sed ad maiorem elucidationem,tum quia uotidiana& utilia sunt, tum ut clarius appareat, quam in Ingulis casibus peculiaris sua ratio & aequitas diligenter expendenda sit, non autem generaliter o innes de indiscriminatim ad unitis instar statim decidendi, more imperitorum medicorum , qui uno collyrio morbos omnes sanari volunt, insigniores aliquot quaestiones singulatim disputatione remota discutiemus. Et primo
SVM MARIA.ι Emptore non solarere si retrahitur res, nihil interest. quomodo precium soluat aer. a Emptor ,slatione facta, quomodo in retractu precium recuperet auctoratore a rei.
Fundamentum huius deci linu quodnam fit. 3 Emptor in retractu indemnis serra in ego mim. y Emptor si breui retrahatur, nan dicitur considerabilem utilitarem percepisse.
1 Emptor augmenti recentis detrarctionem nonpatitur etiam praestita cautione breui diminuatur de refundendo. ο Augmentianopinati lucrum emptorem re
ν Retrahens contra itu renit commune. ι Interpretatιo in dubio cῆtra retrahentem facunda. Retrahens certat de commodo. io Retrahens post multos annos soluitsecum dum palarem temporis contractus. δι Aureo rempore rGractus deminuto quid
iuris. ra Imminurio recens non nocet emptori.
Is Empror an ex breuitate temporis contra cliti indemnu dici posset. r. Commodum contractus an retrahentem respiciat.1I Aurm eidem non redduntur, nisi ct in s
nitate extrinseca reddantur. 15 Temper u vicinitas in retractu damno empIπu non erit.
Extenso a .retractu proximitatis, add mmicalem ct al: os retractus. ιό Decrementum valoris post moram
ιρ Pacto in emptione super augmento vel dia minutione adiecto, flandum an sit. θ nu.
QVAESTIO XCIIII Non gelima quarta quaellio de s re
tractu proximitatis. Et siquidem emptor nondum soluerit precium ut in praeced.quaestionis themate no superest quaestio, quia emptoris , a quo retrahitur . non interest, quomodo precium soluatur, dummodo liberetur erga venditorem: & sic retrahes eodem modo debet soluere venditori, scut ab emptoresoluendum est. Consequenter idem om-miabdicendum, quod in quaestione praecedenti, siue de augmento, siue de dimimrutione agatur. Vu a
155쪽
si,s DE MVTATIONE MONETAg. 'Si verb emptor initio soluit dictos
mille solatos, deinde infra annum forsan inuestiturae, venit proximus venditoris, di vult deducere augmentu illud postvε- ditionem & solutioncm precis superuentu, t sic quaestio est, an possit. sicut in qu st.
Praeced. eo de in caeteris themate retento,
videlicet qubd sit augmentum efficax &sabile Hanc quaestionem expressim sormat D. And. Iyraq. in tract. retra et . proxi. s. 7gl. t .nu. to. ubi non decidit,sed fideliter citat omnes ordine Sc nucupatim, qui dediminutione monetae tractant, in quo multum commodat Soccurrit laboribus studiosorunt.
3 1 Ut ergo partes nostras circa decisione exequa imir, simul &disputationis prolixitatem vitemus, dicimus quod basis &punctitatis ratio decisionis in hac quaest. est, qu his emptor a quo retrahitur, debet indemnis seruari per retrahentem, ut diximus in Consuet. Paris . f. t .gi s. q. .q. s. Aut ergo retrahens venit infra annii contractus, cum interim superuenisset illud augmentu, & non potest illud deducere,
sed praecise tenetur mille aureos refudere. Ratio decisiua, quia emptor nuper totidem sola res numerauit huius emptio is occasione: ergo totidem debet retrahens refundere, quia debet indemnem redd re emptorem,& redintegrare eum in statu suo in quo erat ante emptionem. Sed nisi reddu tur similes in ille au rei, emptor non redintegratur: eos enim veris militer adhuc haberet,si no emisset, vel si soluere distulisset.
i Nec potest iuste dici, quod in aliam
domum, vel in alias merces impendisset, propter breuitate temporis, ob quam nodicitur emptor fruitus sun do, nec aliqua considerabilem utilitate percepisse.Tum istud argumentu nimis calens & recens nondum est satis tutum, sed dubitari pote si de imminutione:& sic siue nunc e tb &' absolute deducatur . emptor relinquitur in praesenti periculo damni,quod non est tolerandum, siue offeratur deduci data cautione restituendi, si infra non multum tempus puta trium annOIu, contingat valore huiusmodi aureoru diminui, adhuc non redditur emptor indemnis : quia eogeretur stare in iuspenso, &venire peractionem 3e litem in futuru, cum ius retentionis&domi iiij habeat. t Tum si propter istud inopinatum augme-
tum oporteat alterutru lucrari vel damnificari in aliquo, i ultius& aequius est in hoc damnificari retrahentem, quam emptorc: tum quia retrahes volutarie venit ad retractum, qui ab emptore inuito exigitur. Regulariter autem magis subueniendit ei, qui ex necessitate inopinata, qua qui ex volutate impeditur vel grauatur, 1.2.6. fi .siqi iis cautio. 1 Tum quia retrahes 7
Venit contra uis commune, cotra emptorem alias tutum iure communia. dudum. C. se contrah. en p.
i Et sic in dubio fac teda interpretatio ix
contra retrahentem: tum quia actor, sed semptor utpote reus, fauorabi lior. l. fauorabi lior, de reg.iu. tum qu ia retrahes certat de quod a lucro, videlicet de auferendo ab emptore,& transferedo in se omni lucro, effectu,& commodo cotractus, indust ita emptoris acquisito. Igitur iα di bio potias fauendiu eli emptoti,quam rotraheti, etiams emptor contra eum ag ret. l. non debet actori. s. l. de reg. iur.' Sive igitur oporteat alterutrii lucrari vel damni ficari,etia in casu claro, siue nooporteat in casa claro, sed dubiu sit alterum lucrari, alterum damnificari, mel id sest omni casu emptore esse tutu, ut indemnis omnino recedat, damnum vero siue certum, siue incertu remanere retraheti.
t Aut veris retrahes venit post multos, i. puta quinq; vel decc annos post contractum, quia sorte emptor nondum inuestitus erat, & apparet efficax & durabile esse illud augmentum, quod non est recenter factum,& tunc poterit illud deducere: quia propter interuallum temporis , ex quo apparet illud augmentum es.se efficax, & quia emptor interim fruitus est,& multorum annor u fructus su os fecit, simus in casu claro, quod emptor nodicitur damnum pati, quia non soluit nia
si bis mille libratici tantundem illi osse
156쪽
runt in eisdem speciebus auri , summaq; oblata omnino & tuto hodie aequi pollet
summae conuentae & solutae tempore contractus & solutionis inspecto. 7 3 Sed quid casu conuerso, si tempore veli ditionis solutionis aureus erat maioris aestimationis, quae dum venitur ad retractum, iam interim decreuerat λ Et videretur distinguendum, ut in priore naz-bro, per locum ab eadem contrariorum
disciplina . Sed illud argumentum non habet locum in hoc casu, quia non est co-traria Sc opposita respective ratio contrar toruin, imo semper manet eadem punctualis ratio decisiua emptoris indemnis seruandi. Ideo indistincte supplendum est decremetum, cum sit vera & effeci ualis imminutio, secundum not. sup r. ali m qui emptor reciperet minus, quam soluerit, quod esset iniquissimum .i Nec audiendus retrahens, si causetur imminutionem esse recentem, & quod verisimiliter augeri poterit : quia no dcbet emptor certo precio soluto dimittere acquisitionem certam , & remanere in dubio de parte preci j: quia non seruaretur indemnis.
M t Nec etiam audiendus esset retrahes, s vellet dicere, quod ob breuitatem temporis satis est emptor indemnis, ex quo redduntur ei sui mille aurei solares, licet postridie forte emptionis & solutionis in valore & cursu diminuti , ex eo quod verisimile sit, quod si emptor non emisset, vel non soluisset, adhuc eandem pecuniam haberet, nec in tam breu i tempore pro veteri valore impendisset, &quod cum incontinenti veniatur ad retractum ,& restituantur similes ir ille solati, satis videtur emptor omnino in pri- L stinum statum restitui. t Caeterum quod
omne commodum contradi us spectat ad
retrahentem, ita quod no potest emptor causari sita interesse non posse amplius retrahi pro mille solatis tantum , quasi suum debeat esse commodum fortunae 2 diligentiae sux qirae prouenit ex solutioe preci j antequam aurei diminuerent ur. Et quod illud commodum ea pars commodi contractias,& spectat ad retrahentem, scia i commodum uti litatis precii,&o innium bonarum conditionum emptoris debet ad eum spectare. t ia ad haec omnia respondetur,' 'non est verum reddi similes aureos, nisi etiam in eadem extrinseca bonitate, quae aeque principaliseit, reddantur: quia si
tempore contractus & solutionis aurei valebant s. solidos,& mox cum retrahi tur, non valent nisi o. semper verum est
dicere, quod emptor in effectu soluit bis mille ducentas quinquaginta libras, de tamen non redde tetur ei nisi bis mille, quod esset iniquum. t Et quanquam sit magna temporis vicinitas, tamen satis est quod eli aliquod interualluna, puta trium vel octo dier sit de quod emptor alias potuit set eadem die qua soluit postridie utiliter aliud emendo, vel reditum super se currentem redimendo , impendere di tos mille aureos pro bis mille ducentis quinquaginta , de sic omnin6 tenetur retrahens supplere, alias iuste causatur emptor se damnificari. nec tenetur causas exprimere. quia variae 5 infinitae esse possunt: & sufficit, qudd interim vel sortuitam occasionem pro mille ducentis quinquaginta impen indendi amisit. t Et quae dixi de retractu proximitatis, idem de retractu dominicati . puta nudati, vel censuali. Et quomodocunque tertius pro eodem precio retrahere possit, puta ex legato sub hac conditione facto, vel pacto, re ad hoc hypothecata, ut dixi in consue. Parisie n. tit. isa 6. in Rub. t Quod autem dixi de supplendo decremento, limitandum, ni si illud
decrementum superuenerit post moram emptoris quia tunc illi debet imputari, non autem offerenti. Et hoc generali in omni moratore, per l. 3. infit . de action.
t Sed quid s in v editione pactum suit
quhd praecise mille ait rei soluerentur,&expressum qu bd nec plus, nec minus, non ob llante quacunq; mutatione moners, siue in augmento, siue in decremento* R spou.tunc cessare disputatione & diutin-
157쪽
ctionem quaestionis praecedentis,& omnino standum pacto, non soluitur interemptorem & venditorem, sed etiam interemptoum de tertium retrahentem, si-u e tu re prox imitatis, siue iure dominica - φ Ii, vel simili. t Fallit interemptorem &venditorem, si locus esset l. i. C.dere scin .vend. quia tuc necessario inspicienda esset aestimatio, non ad certam speciem monetae, aut eius mutationem subsecutam, sed ad solidum & libram, hoc est , secundum cui su m qui erat i mpore cotractus, visu pr. nume.7ri. Secundo loco occurrit sequens quae itio.
SV M MARIA.r In redemptione rei renditagratiosa quis
valor attendcndus. a R edemptio nihil aliud, quum retractus ,
3 Redemptio an in eadem specie o numero
monetae fiat. . Monetarum mutatio a iure commvui tam incognita , quam reprobata 2 exorbi-
s Vcndi torsentiens augmenti commodum auctam monetam refundit redmens. o Venditore non percipiente commodum augmcnIi quid iure in redimendo. 9 n
3 Valore diminuto quomodo redemptios cienda distinguitur. N Ratio directionu praemissa. Venditor si dies apposita non si,quac Iredimit nec dicitia abuti parto δa Venditor commodum diminutionis sentire non debet o quare.
Onagesimo quinto, Quid in reduptione λ t l/uta si vendens domum mille solatis statim eos recepit, &i sibi cauit de facultate redimendi. Vtque quaestio sit dubitabilis , supponitur venditio iacta non vili precio, ut recideret in fraudem reditus duodecimae,& esset
dicendum, ut dicto reditu, Vt not. sis pr.q. εο .l ed precio iusto puta ad rat ione octodecim vel viginti pro uno, vel etiam integro precio, ut ea facultaε sit mere gratiosa. t Et videretur omnino idem dicen- α dii, quod nuper diximus in retractu: quia redeptio nihil aliud est, quam retractus conuentionalis, in quo aeque iusiuni est emptorem reddi indemnem, sicut in retractu legali: & sic videtur, eadem basis& punctualis ratio decidendi. t In diuersum videtur, quod indistin- 3cte possit,& debeat fieri redemptio in eadem specie& numero moneis, de quibus conuenit, & sic reddendo praecise milles lares aureos. Patet, quia venditor sibi cauit de facultate redimendi restius edom ille solares: igitur etia si imminuta sit
postea eorum aestimatio, iure suo tamen Vtitur redimendo pro mille aureis: & sienon tenetur supplere decrementinae. Et pariter si interim auctus sit valor aure rum , quod non possit augmentum deducere praedicta de sequenti ratione : quia emptor non consensit pacto vel gratiae redimendi, nisi sub eo onere, coditione vel modo reddendo mille aureos. Igitur Prici se debent reddi, quia venditor non potest ea gratia vel pacto uti, nisi cum luis modis & conditionibus ,quod probat,&de consuetudine esse testatur Nicol. Loe
ri. deci. Burdeg. 727. numer. . Verum eam
consuetudinem no prob&t nec verum est ita obseruari ex necessitate specialis super hoc iuris consuetudinarii. Videmus enim tu fatemur ita frequentius obseruari in redimendo, non tamen eX certo P
sit tuo iure consuetudinario: sed quia vel ita sugg it aequitas casus subiecti, vel partes ita consentiunt liberaliter, scrupulosiorem subductionem fastidiosis auaris aut infestis relinquentes:& sic ea non est consuetudo iuris , sed assuetudo seu frequentia facit,ut in simili supr. t Soluendo dicimus hanc quaestione quae tam a iure commiliti exorbitat, qua γαώeodem iure huiusmodi barbarica monetarum
158쪽
earum mutatio incognita est, imo reprobata & damnata ex bono se aequo ab Lque alterutrius captione decidendam. Aut ergo linterim creuit aestimatio,& tuc fere dicendum, prout supra in retracti: in casu augmenti, quia eadem propemodum est ratio: tamen quia paulu lum di uersitatis est in circi instantiis, non grauabor pressus distinguere. Aut augmentum superuenit incontinenti, vel paulopbit solutioncm preci j ante illius usum,
ita quod venditor sensit commodum augmenti : S tunc non debet illud deducere quandocunque pollea redimendo, tu quia bis idem perciperet, contra aequitatem de bonam fidem l .bona fides. de regia. iuris . tum quia debet paria in effectu red de re, qualia recessit, sed in est ectu rec pit precium cuin augmento. Et licet non acceperit illud augmentum immediate de in anu emptoris, quia nondum superuenerat augmentum, tamen superuenit
re integra, & percepit illud de pecunia
immediate recepta ab emptorer ergo i l. Iud idem augmentum non debet dedu
t Aut vero augmentii superuenit, post- quana venditor tam consumpserat precium in valore antiquo: S tuc aut statim &infra modicum tempus, puta infra annuvel sesqui num a venditione, vult redimere & non debet deducere , quia aequitas non suggerit,ne ruin propter breuitatem temporis, festinationem redemptionis, R dubium mutationis, cum augin cntum nonduin appareat firmum , emptor damnificetur, cum venditor interim i
cupletior factus sit,& negocia sua ta Deliciter eo te cerit de usu pecuniae, ut mox redimere valcat.
6 t Aut vero venditor post plures annos venit ad redemptionem:& tunc clim GD set damnum emptoris, tum quia pluriuannorum fructus interim percepit,& suos fecit : tum quia augmentum apparet sabile&efficax, poterit deduci, cu hoc casu fieri possit sine damno emptoris, &etiam ex parte vendi toris aequitas suggerat: quia non habuit commodum illius augmenti. i Aut vero aestimatio decreuit,& non eli idem dicendum , quod in retrahenter c tractu legali, vel etiam ex alia separata
de antiquiori dispos Done hominis ad
hoc efficaci,ut Ixi:,ius inconsuet. Paris. tit. 6.i in Rubr. uia licet dictus rutrahens indistincte siue incontinenti, sue ex imiei uallo debeat decremcntum supplere, ni si post moram eius, a quo retrahit su- pei uentum. i tamen in eo,qui ex prouisione sua in venditione sua reseruata redimi distinguendum. Aut incontinenti siue i ntra breue tempus post precium receptum, & sic antequam usus sit, & vir probabiliter potuerit in valore antiquo, ct non tenetur supplere: aut vero ex interuallo, poli quam precio usus est, ver
potuit & debuit uti, & tenetur supple
t Ratio primi membri est ,quia ex quo
venditor reseruauit sibi puram, & liberam redimendi facultatem,sue postea ad tempus limitatam, siue non, dc emptor
contensit, clarum est, quamuis partes nishabuerint preci se respectum ad speciem& numerum.aure Θrum, sed potius verisimiliter ad summam ex Hς tunc resulta te: a,tamen id actu e sis, ut vela Sitor, qui
primum venditio sibi displiceret, vel liter sibi commodii videretur, posse te dem die vel postridie receptos aureos restituendo rem suam recuperare : & sic si forte ea de vel postero die, vel infra paucos dies, antequam potuerit uti precio, Millud in res suas conuertere, superuenerit inopinata di in inutio cursus seu valo risi aureorum, restituendo eosdem quos recepit, iure suo utitur, eumque incontinenti seu poli illud breue te pus redima non dicitur abuti pacto, nec imuriam facere emptori, nec capta illa occasionem,
ut cum eius damno locupletaretur, sed tatii in s bicauet ne damnificetur: quia precium receptum statim incipit eue minusquam sperabat, suisque necessitatibus minus sufficiens & idoneum, ad quod in
159쪽
facultate, quae ad hunc finem reseruata
censetur. t becus in tertio retrahente , qui nul- Ium inegocium g ei sit cum emptore , cui emptor non consensit, sed inuitus euincitur. Ideo ille retrahens qui venit ad lucrum aduentilium ex negocio alieno debet omnino seruare emptorem indemne, vel cum suo retrahentis incommodo, ut diximus. Et sic clare vides.rationem dis.
Ratio secun di membri manifesta est, quia si postquam usus est,& in res suas couertat pio valore antiquo,&superuenerit diminutio efficax & durabilis, mox redimeret, non supplendo diminutione, locupletaretur cum iactura aliena: quia a recuperaret integrum fundum,& tamen minus redderet in effectit,quam effectu aliter receperit,& in rem suam conuerterit. Igitur tunc suppleri debet per eandeaequitatem,de qua lup r. quislio. 9'. etiams incontinenti sup ei uenerit mutatio &redemptio: dummodo constaret, quod iam vendit r in rem suam efficaciter co- uerterat ad valorem antiquum puta ad reditum super se currentem, mox a receptione prcci; inde redimendo.Tertio loco videndum, quando obligatio concipitur in summa incertis speciebus so luenda. ideo seruando numerum quaestionii.
ita a Rationes Crauet tapro emptore.
Verbum limi lib. non refertum ad precia fusiummam integram.
3 Cessinte pacto de preciosimili reddenti
ad quid teneatur Penditor. . Dei morata moneta soluenda ess antiqua velaque bona ratione intrinseca bonitu.
I Crauet te rationes in d. consiliarefuta
aurei cratastocles O nmeria accessi esunt in obligatione. 3 Accessorum Obligationis accommodarid bet ad principalem. ρ accessoriumcorrigi re aut restringere incipale non debet.
to aureorum aestimatio si principaliteris Obigatione uni ad temporis contractus
cher calus, in quo colu luit Aymo Crauetta. t Quidam anno seiqui- et millesino vicesimo 1exto v edidit cati ruprecio duodecim mille librarum Tur nentium, solutarum in sex mille aureis
solaribus, subpacto redimendi soluendi dicta in summam duodecim mille libra.
rum in similibus sex mille aureis:& tunc aureus solaris valebat o. solidos Tur nenses : poli annos vero quatuordecim,
videlicet anno sesqui millesimo quadragesimo , quo aureus valet quadraginta quinque solidos ruronenses, ve ditor volens redimere in similib. speciebus prout tenetur,vult deducere illud augmctum,& sic pro sex nulle aureis dudu receptis refundere quinquies mille trecentos triginta sex solatos,cum quindecim solidis Turonensibus quae tempore redemptio is inspecto conficiunt summam duodecim mille librarum i uronensum. Emptor autem contendit praecise sex mille lolatos sne ulla deductione restituendos esse, a lioquin non polle redimi. Aymo consit. 7. incipi. Carolus Allimandi. consuluit late pro emptore,& mouetur principaliter quadruplici rati ne.Prima, quia sex mille scuti sunt in o ligatione. 1 Secunda, quia vel bum similibus)non refertur ad precium seu ad summam integram quae restabat ex dici is sex mille aureis tempore contractus ,
160쪽
i e ad signum seu characterem aureoru, sed ad aesti inationem intrinsecam,bonitatem, qualitatem,& numerum. ut sit per omnia smilitudo inter precium venditi 3 nis & redemptionis .i Quin etiam cessante dicto pacto de precio reddendo in similibus sex mille aureis, censet venditorem teneri ad superuentum valorem extrinsecum, nec posse illum deducere. Et mouetur & haec tertia sua ratio) quia quod a reus postmodum crevit in valore extrinseco de quinque solidis pro singulo aureo factum est propter deteriorationem bonitatis intrinsecae monetarum: quia inquio hodie testoni, solidi, & aliae monetae non sunt, nec cuduntur de argento ita bono G precioso, ut erant tempore praeterito. Mnde esset absurdum, quod duae librae te- sonorum vel solidorum deterioris a enti ita falleret hodie scutum boni auri, cui olim valebant duae librae melioris argenti. Addit, quod quando variatur valore trinsecus scutorum respectu deteriorationis monetarum, communem esse semen tiam . quod debeat solui vel de pecunia antiqua aeque bona, vel de noua ad aestimationem antiquae. Citat Do t. in I .cum quid . si
Idem dicit si scuti,qui hodie cuduntur, noessent de liga ita bona,cuius erant tempore contractus: quia secundum eum post et emptor dicere, restitue mihi scutos de auro ita bono ut illi quos solui, ut per Curti Iun.conca .col.3. .quia &h c quarta sua ratio si valor aurei fuisset diminutus, noluisset redimens supplere, nec reddere vltra sex mille aureos. ' Haec esti summa sententiae&rationu Aymonis. Sed ex praedictis clarum est, quod male consuluit, quia ex hypothesiliquet,quod sumus in terminis vert,efficacis,& stabilis augmenti, & constat quod illud augmentum non superuenit statim post veditionem & solutionem precij, sed ex logo interuallo, videlicet circiter post sex annos, siquidem anno sesqui millesimo trietamosecundo, regio edicto aucti sunt aurei ad 41. solidosTuronenses.Verum est quod interim csperunt sensim augeri, sed modice & longo interuallo post venditiaonem , ita quod anno sesquimillesimo vicesimo nono, & sic tribus annis post venditionem, non exponebatur huiusmodi aureus nisi pro i. solidis. Consequenter liquet, quod illi sex mille aurei per se non valuerunt venditori ultra duodecim mille libras Turonenses, nec maiorem ei summam attulerunt.
Cum igitur t augmentum post eas per cvenerit,& stabile ut,& emptor castro fruitus sit,& quatuordecim annorum fructus suos fecerit, non debet illud augmentum lucrari nec recipere aureos maioris val ris, quam dederit: sed satia est in eodem valore,& sic deducto augmento,etiam si ve-ditio non fuisset facta ad libras, nec incruperet a certa librarum summa in gener sed concepta suisset sub certa specie de numero aureorum duntaxat: quia nihilomianus in hoc contractu ubi aurei veniunt taquam appreciatio & aequalis pensatio in pecunia,censetur principat iter, saltern a que principaliter deduci sub ratione valoris currentis extrinseci,& summi quam tunc conficiunt, ut late probatum est supra quaesti. 9 r. quaest. 93. faciunt singula a ducta in retractu supra quaest. 9 . Igitur iadem multo magis si esset facta mentio summae resultantis, vel valoris currentis tempore contractus, puta venditum pro sex mille aureis tot roras conficientibus, via ad valorem o. solidorum Turonensium pro quolibet aureo,& adhuc multo fortia iis, si non solum facta sit mentio de valore currente, vel summa librarum resultant
sed etiam si incipiat venditio a certa quantitate librarum principaliter in dispositionem deducta,& in tota iureis soluenda, vel soluta,ut in themate. Et sic Aymo nimis aberrauit. t Non obstat prima sua r i io, quod sex mille scuti sunt in obligatione,& sic non solum certa species aureoru, sed etiam certus numerus: quia respodco
primo, quod non sunt in obligatione nisi accessorie, & ad qualificandam solutione debiti principalcb. Xx Piincia