장음표시 사용
161쪽
73' Principaliter autem l duodecim mil- . te librae sunt in obligatione,& sunt in ipsum precium conuentum & adaequatum principaliter intentum. Igitur accessoria obligatio , siue potius qualiticatio lex mille aureorum, debet intelligi & regulari lecundit ni principalem & ipsius principalis taxationem & limites,.quos non debet vltra nec citra transgredi. Itein cuin dii decim mille librae sint veru in principale& exaequatum precium, non centetur ab
illo recessum per adiectionem lumina verborum in sex mille aureis nisi in quantum necessario ex illis verbis insertur. Sed ex his verbis nullo inodo inferri potest, nec debet recessum a dicta principali taxatione duodecim mille librarum, sed tatum infertur, quod ea summa debet solui emendo & redimendo in dictis aureis, &sic in tot aureis, qui dictam exaequata iummam conficiantia' Nona enim accessorium debet corrigere, nec ad se retrahere principale, sed principale acce rium, etiam alioquin preciosius.l. etiam si non sunt. g. peruenta mus. de aur.& arg. lcg. ex pupillari. de vulio gar.& pupillar. cum vulga .r diecundo respondeo, quod etiam stoli sex mille auia rei essent in obligatione & dispositione, adhuc in hoc contractu non cententur deduci,nisi saltem aeque principaliter subiratione valoris & lummae,quam tempore contractus conficiebant, ut late supra quq stione 9;.nis aliud expressum iit, puta qgnon haberetur ratio mutationis, nec ala Pri menti nec decrementi. t Non obstat secunda & tertia ratio, de dicta communis opinio de bonitate intrinseca, quia non est vera, ut late probabimus infra quaesi. ico.& dam quod esset vera, non quadrat, sed caret minori in calia praesenti. quia augmetum illud extrinsecum de o. solidis ad s.
non est factum propter deteri orationem bonitatis intrinsecae reliquarum moneta- rum. Patet primo, t quia tempore augmenti valor currens aurei fatis vel nimis ascedebat in proportione ad deteriorationeu monetae. Secundo, quia etiam aurei pariter erant deteriorati in materia,S .eatunc
adhuc debiliores excusi sunt, non obstaret te augmento, quod alijs de causis factumisit. . Praetereat idem aureus tempore cotractus vel ante fabricatus di currens, qui topore contractus valebat o. iolidos tantum, valet hodie cum eiscetu ψ . solidos, etiam ex illis qui cumbant tempore vendi tionis,& diu ante illud tempus. Et sic constat quod est magnum , efficax & permanens augmentum, quod per deteri orati
nem monetae tempore conti actus curre
iis nullo modo compeia latur, prout nec ain vere respicit
Et sic non obstat i quarta ratio, quia si sua lor aureorum fuisset pariter,icilicet vere & effectu aliter diminutus, ut supra, aeque ex interuallo post solutionem & consumptionem preci 1, in rem onditoris ite cundiam valorem antiquum, non tener turemptor post ea diminutionem ilia se re , t ed teneretur redimens eam supplere usque ad valorem efficaciter receptum Sei em tuam conuersum. Igitur pari ratI ne augmentum poli ea lectitum, quod non, recepit, nec lcnsit, non tenetur addere,sed
deducere poterit per praedicta, idem in Gmilibus. Quarto loco succedit aliquid ducendum de dote, qui casus est frequens et
aras M A RI Mi Ca prasi ris qu i Oionis. . a. Valor impo tim de propi ia ratione o sentia pecuniae est. I Valor impossitius uniformis o perpeti
esse debet de iure gentium. In proni Hione dolis censetur habita non Divulla Odgn ratυ personarum.1 Atamentum verv. mens in iniqua dii
b Augmentum in persolutione datis si laesa /st
filia marora pro dote relinquenda non
r Valor aurei stabitu se tutus non sit, si se
ι Examinatur quadam decisio Nicolai Meis
162쪽
ΤRACT. CAROLI MOLINAEI. Ti,tume. q.ct D. M Nobiles opotentes magis co derant qualitatem O bonitatem avri, quam Tal
o festimatio in dubio non facit emptionem. υ verba in dubio mlais demonstrative, quam dispositiuὶ adiecta rident, ct num. 23.
- Deterioratio intrinseca minutioris moneta: facit cessare augmenti olimationem in au
G Decisio Senatus Turdegesensis aequa pro batur aliquot rationibus, ct nam r. ιδ. '.
a Examinatur ententia Barioli in I.Paulus, solui. aa Valoris extrinsecti consideratio de naturas, ct essentia omnis monetae. a1 Nobiles haud diu pecunias ociosas in arca
habent. ad Taxario certa in contractu, an ad bonitarem intrinsecam moneta referatur.
Secunda huius quaestionisp.rrs. ar Exanimatur 2 adprobatur decisis Ne pa
zρ Idem iuris in cellatione, quod in dote restituenda. lsa Quolia ab authore alias distulata repetitur cum vera decisione contra commmem,
Onu. t. ct quasi seq.34 Verbum, Au pris. quid denotet. 31 augment m naturamsequitur aucti octeodem tu recinsetur. 5
i pecunia dotali. Hanc quaestionem diuidam in duas,prima de dote debita exigenda , secunda de dote recepta soluto matrimonio restituenda. 4 Quantum ad primam, sit haec species in contractu matrimoni j: Pater vel frater Maevio sponso promisit bis mille solatos aureos in dotem certis longis terminis soluet dos, quibus pedentibus augetur valor ini- posititius aurei, utrum augmentum illud in solutione deduci possit Haec quaestio multum differt ab omnibus praecedentibus, quae loquuntur, vel uando pecunia numerata est, siue ex caua onerosa, ut quaestione 9o. siue ex causa mutui, ut quaestione 9r. vel quando est promissa vel restituenda tanquam precium, seu alpreciatio certae rei, ut quaestio e 9I. cum sequentibus: sed hic est simplex promissio Sr obligatio ad certam speciem&numerum monetae per se absolute. Unde videtur, qudd saltem hoc casu procedat communis sententia, quod non attend tur variatio bonitatis extrinsecae: quoniaam videtur praecise & abso lute habitus respectus ad speciem & numerum, de quibus conuenit, non autem ad valdi em extrinsecum currentem, de quo nul la facta mentio expressa, nec etiam tacite cogit tum videtur, cum non promittatur haec ta 'quam precium vel appreciatio certae rei,
sed simpliciter&absolute. Et ita sentit Nicol. Iloe r. in sortioribus terminis,in d cis Burdegat. 3 7- . Sed i certe utcunque simpliciter, &per se certa species in onetae sub certo nu-
mero promittatur, tamen ex quo non tanquam malia , nec tanquam species ceri
rum corporum; puta, quae sunt in tali a ca , sed tanquam quantitas pecuniae in dispositionem deducitur, necesse est, xt sub ratione quoque valoris impositi iij cicurrentis tacite deduci intelligatur, cum ille valor imposititius sit de propria ratione & essentia ipsius pecuniae, & de ei us bonitate i ntrinseca, ut supra numero 696.
Et hoc supposito,' quod si certias valor a
imposititius uniformis de perpetuus. Vide natura pecumae,& de iure iam gentium esse debet, i. i.de contrah.em p. cu alijs
163쪽
' sup r. secus si tunc propter tyrannidem aut calamitatem temporis non esset certus &stabilis valor imposititius, & periculum variationis immineret , quo solo casu communis sententia sustineri potest, &habet rationem, alioquin falsa & irrati nabilis,ut diximus supra quaestione 93. in princi P. Et sic necesse est soluere per distinctionem, quam ibi fecimus, videlicet quod
aut tempore contractus erat certus, Vni-
sormis & perpetuus valor imposititius, nec sperabatur variatio,& tunc etiam va-Ior ille tacite inest,& limitat contractum L Rutilia.de contrahend. empl. l. vicinus, in fin .de aq. plu .arcen. Et consequenter, si augmentum superuenerit verum & proprium di istae speciei reliquis videlicet monetis manentibus in veteri statu de cursu, ita quod augmentum sit efficax & etiam durabile appareat. His concurrentibus &non alias, iustum erit augmentum istud Citra moram superuentam deduci, etiam in solutione dotis, & pariter si superuenerit decrementum cursus & valoris, sudiplendum erit.
φ Facit i quod etiam in promissione &constitutione dotis censetur habita ratio, aestimatio& quaedam appreciatio bon rum, iunctis alijs circunstantiis familiae redignitatis personarum, iuxta l. quaero, de iure dot
1 Limito prim b,lut procedat in vera &iusta di latione, secus si dilatio fuit indebire quibusdam fraudibus exorta ab haer de forte, vel alio ad tantam dotem trade dam pure obligato, vel si quibusdam fallac ibas aut illu sionibus extorta fuerit diarationis prorogatio. quoniam huiusmodi non purgant, nec impediunt effectum morae, ut de verbis illusorii cuiusdam capitanei exempla ponit Odosred. in l. minorum, C. in quib. caus restitutio non est
' . Limito secundb, 3 si constet mediantes hac dote sponsa in multo maiora bona proportionis ad 1 e spectantis rei iq uisse,& llasam fuisse, licet ladi fio non sufficiat ad restas sicinean, tamen si sit notabilis suincit
ad aequitatis interpretationem, ut no
possit debitor deducere istud augmetunia Alioquin haberet triplex commodum, ut delicet acquisitionem multb maioris portionis vel bonorum,dotem setiam si purissoluta eii et) excedentium: secun db commodum dilationis & interus urij: terti, commodum augmenti, quod esset iniqua. Ideo tunc non deducetur: tota enim hi iusmodi quaestionum decisio in bono&Pquo consistit. Aut verb tempore t contractus , liceti reo momento certus esset valor im positit ius, tamen non erat tutus & stabilis, quia fiebant vel imminebant monetarum in lationes. Et tunc debent solui aurei ad numerum, no deducto augmento, prout hoci casu, si contigisset decrementum, non suppleretur: quia ad has incertas mutationes utcunque euitandas videtur actum Z trata factum decerto certae speciei monetae numero, & hoc casu locum habebit cominunis opinio. Et puto quod parum ad pericullum harum mutationum respexerint D ctores,quia ita tenuerunt, licet falsis &so. phist icis rationibus detenti veram deducendi rationem non viderint, nec plenam& solidam doctrinam asi equi & tradere potuerint. Ex his patet clara & breuissolutio quaestionis, in qua etiam post arrostum, in quo non solium interfuit, sed etiapraesedit do. Nicol. Boeri. multum tamen fluctuavit in decis Burdegal.I27.
Quidam i 'Baro in contractu matria etsi monia filiae sue promisit mille quingentos saureos boni auri & recti ponderis cunei& legis ut eius urbis utar Regis Franciae, cum tribus foribus liiij, quolibet aureo
computato & existente in valore viginti spem solidorum, sex denariorum monetae currentis, idque sub pluribus terminis, quibus pendentibus aurei valor extrinse cus auctus est, quaeritur cuius temporis, valor attendi debeat,an contraditis, an vero termini solutionis. t Et certe semota nostra ana lytica consideratione haec quae- '
stio valde difficilis & ambigua est, Vt p tet ex sinuosis & perplexis opinationi- bua etiam senatorum super hac re disput M
164쪽
Eum,a D. Boerio ibi collectis,ubi tandem Boerius satis aperte indicat se sentetiam tenuisse,& tenere cotrariam a resto, quod refert in senatu Burdegalensi, ubi non s Ilum intersuit, sed etiam praesedit, pro debitore latum anno Is . I. Et ultra communem sententiam,&quae in eam rem adducit ibi Boerius pro creditore, ut non postat debitor deducere audimentum, sortiter prima facie urgent verba & tenor obligationis, quε non solum incipit a certa specie, & numero monetae aureae, videlicet a lueoo. coronatis, sed etiam illi aurei signate determinantur certis
suis omnibus quid ditatibus qualitatibus bonitatis intrinsecae si, eciei itiae, ibi boni V auri, recti ponderis, cunei,&c. i Et sic si unquam)maxime hic videntur contrahentes respexisse,et de se determinasse ad certam ipsam speciem & numerum talia
coronatorum, eorumque valorem intrinsecum,praesertim cum contra laeretur non
a mercatoribus Si plebeis,sed a nobilibus di potentibus, qui magis ad quantitatem de bonitatem auri,quam ad cursum vel ad selidum & libram respexisse videntur.
Et maxime cum non ageretur de apprecando vino vel frumento vendito, aut
lijs fructibus vel reditibus, sed de dote Gliae & sponsae metienda in contractum trimoni j: ubi propter splendorem& magnificentiam inter nobiles & potentes s litam, magis ad marcam seu pondus & bonitatem auri quod in ignificentius & liberalius est quam ad cursum impositit tu,
vel ad solidum & libram quod sordidius di illiberalius vulgo habetur respexisse
videntur. Non obstat, quod mox facta est expressio R designatio valoris tunc currentis, quia in promptu sunt duae soluti nes. t Prima, quam tangit ibi Boel .num. .& nu .lo. quod hoc videtur factuna non causa taxationis, sed demonstrationis, &qubd in dubio istimatio non facit emptiat3 onem. l Facit qubd in dubio verba potius demonstrative, quam dispositive adiecta videntur, l. quidam testamento. in princi p. de legat. r. Alexan. in I. centurio,
Secunda, quam omisit Boerius, ea est omnium forti Isima, quod ibi ex hypoth si aurei non erant variati in pondere veImaleria, sed manebant in eadem bonitate intrinseca, in qua erant tempore contractus: augmentum vero erat mere extrinsecum,.& sensum superuenerat propter reliquam minutiorem monetam intrinse-ciis deterioratam. t unde sequuntur duo, quod valor coronatorum non dicitur auctus, etiam extrinsecus: quia notabilis doterioratio intrinseca minutioris monatae necessario inducit augmentum aestimatiaonis preciosioris monetae manentis in eadem materia & pondere, nec dicitur aug mentum valoris, sed aequalis commensuratio & proportio ad monetam deterior tain, ut per Corn. consi. 27'. in s.cons. 287-infi. lib. I. Secundum, quod etiam si illa expreGso valoris tunc currentis stet taxatiue, Scnon demonstrative, illa taxatio facit pro creditore contra debitorem, quia expresism resertur ad monetam luccurrentem:
sed viginti septem solidi cum dimidio iulius temporis valebant tempore litis ni is, 3'. solidos vel plus monetae temporσlitis motae currentis, ad quam coronatum ascenderat. Et sic ine flectu coronatus nomplus valet hodie reserendo ad tempus litatis vel aresti) quam valeret tempore contractus, siue veterem, siue nouam monetat inspicias: imbdiceretur diminutum in vallore extrinseco,nisi in eodem valore suisset auctus pro rata deteri orationis minu. tioris monetae. Igitur nullum est augmentum deducibile, & sic nil deducendum,
sed integer conuentus aureoru.numerus persoluendus.1 Sed this non obstantibus puto tu e 73υ& sancte iudicatum a praefato venerando senatu Burdegalens. Probatur prim b, supponendo, quod tempore contractur,. qui videtur su isse circa annum sesquimi Ilesimum, dictus valor imposititius cor nati tunc esset prout erat certus &stabulis, quo casu di si non esset facta mentiri, si x vide
165쪽
videtur tamen suisse saltem aeque principaliter inconsideratione,& sic augmentues ficax deducendum, per predicta in praecedenta quaestione.
16 i Secundo per locum a fortiori: quias habetur ratio augmenti,vel decrementi valoris extrinseci, quando nulla de eo facta est mentio, igitur multo magis quando certi aurei deducuntur in dispositione expresse sub ratione valoris tunc currentis, ut hic.
x Tertit, , quia si hoc ea su pendentibus
ter minis & tempore solutionis contigisset valorem extrinsecum coronati minui, non ad breue momentum , sed perpetuo, vel ad durationem considerabilem, non aegener iuste petere posset illud decrementum suppleri Certe tenor contractus
α rei aequitas euidens est, quod sic: quia non fuerunt simpliciter promissi tales aurei certi ponderis,&characteris,& mat riae, sed etia sub ratione certi valoris cumrentis. Ergo in illo valore dari debent, vel suppleri: alioquin dec iperetur gener, qui
minorem summam, quam per relaxati nem expressam ad valorem tunc currentem stipulatus fuerat,cogeretur recipere.
Igitur pari ratione debet pati deducti
nem augmentu it Et sortius etiam si tempore contractus suberat periculum mutationis monetae, adhuc idem hoc casu dicedum, pr Pter relationem expresse factam ad ce tum valorem currentem, iunctis Iongis dilationibus. Videntur enim partes praeui disse, quod interim multipliciter augeri vel minui posset cursus monetae: ad quod precauedum & futuram captionem vitane dam, mutuo sibi cauet ent de computando sub certo valore tunc currenti.
i, t Et sic hic casus longe minus dubit, bilia eit, quam praecedens, quia hic indinina E siue tempore contractus monetae curius erat stabilis, sue mutatio immin bat, standum est valori qui erat tempore contractus,ex quo non sunt aurei dedum
in dispositione, nis sub eo valore expresis, qui est pars obligationis : di quam sit minus dubitabilis, clarius liquebit in s
1 Et primo non obstat quod adducitur νισde vulgata senten tia, ili qua se sun dat Boe- ri. quia falsa et male fundata,visupraquPstio. 93. in princ. Et si vera esset,adhuc non haberet locum hoc casu, ubi aetum est de certo valore extrinseco,videlicet 27. solidorum cum dimidio pro 'uolibet cor nato,cui stadum est secundum Bal.in terminis dotis, in confinci p.punctus quaest.
quod est cos. 373. lib. t. secundum Veterem,&cons. 233. lib. .secundum nouam impressonem. &sequitur Soci. consit. 233. libr.2.
ubi inquit, quod licet obligatio incipiat
a Florenis,vel certa specie monets,tamen illa verba ad computandum tot librarum vel solidorum significant, quod illa aestimatio reddi debet,& non mallar,& sic a gmentum deducendum, prout etiam dum inutio, si qua esset supplenda. t Facit is
Bartol. in I. Paulus. in f n. de solutio. quem communiter in hoc sequuntur Docto. liacet ipse Bartol. contrarium velle vide tur,int . penui. g. si mancipia. solui. matrimo. quem ibi reprobant uterque Imol. Et quamuis Bartol. ibi loquatur, quando o
ligat: o incipit a summa generali quantitatis, puta a centum libris reddendis in Florenis sub eadem aestimatione: nos ver. hic loquamur quando incipita certa specie monetae, puta a iso. au reis sub tali si immatione seu valore extrinseco: tamen hic disserentia non meretur nouam disti ctionem fieri, nec inducit dii rentiam ii ris, prout nec ullain implicat diuersitate
fatui, sed constitit in sola transpositione verborum,qus idem utrinque signi licant.
videlicet ut debeat attendi valor extrinsecus, qui erat tempore contractus, & in eo expressus fuit.
Et ita rotunde, simpliciter & breuiter dicendum, quamuis super hoc Martinus Iaudem
166쪽
lauden . tractat. moneta. colum. final. &Curti . senior eodem tracta. quest. i.& Alber. Bru. tract. de aug.co Actus. vltinia sallantia. 8. adeo sese inuoluant. ut vix certus
sensus colligi possit. Non obstat,quod dicebam, uxgendo pi incipi vi a Vcrborum obligationis, S qualitat cur personarum& contracius matrimonij , quod partes videntur habuisse respecti ini ad certatu
speciein & numerum monetae tantum,
quia respondetur primo , quod illa verba non excludunt considerationem valoris extrinseci, cum fit de natura &su,
fantia omnia monetae, & aeque principatis.& etiam inter magnates, & in contra ctibus matrimoniorum solet expendi, t se experientia. Secundo quod non opo tet urgere vel expendere partem verborum tantum, sed omnia simul, l. in ciui-- Iride legibus. & consequenter ea, in quibus in eadem oratione fit determinatio
ad certum valorem extrinsecum.
M t Non obitat, quod mentio valoris extrinsect& currentis fit causa demonstrationis, quia imb stat dispositi uere taxatiue, cum sit in verbis dispositi uis, & etiam facile censetur inesse dispositioni per praedicta : igitur multo magis valor e pressus. t Non obstat, quδd valor coronat rum non creuerit, ni si propter deteriorationem solidorum, quia dico, quod licet solidi postea excusi sint deterioris male riae, tamen sunt eiusdem valoris & aestimationis, ut veteres in foro & in omni contractu: nec veteres solidi plus valent, quam noui in usu communi. Et sic augmentum coronati verum & efficax est valet enim triginta nouem solidos, siue de veteribus, siue de nouis indifferenter: &sc multum plus valet in esse tu tempore
solutionis, quam valet tempore contractus. Et multum, non soluim ex inopina. to, sed etiam contra tenorem contractus
laederetur debitor, qui non fuit innadrasoluendi in termino couento, si teneretur se luere ad numerum secundum aestimatisnem Praetentem, di non secundum aestimationem contractus. t Patet ad sensum& per ipsam rei evidentiam, quia nobiles non solent habere pecunias diu ociosas in arca, & si dictus Baro habuisset, verisimialiter non cauisset sibi de tot dilationibus soluendi,quis habere voluit, ut de fructibus se reditibus suis posset cum tempore
Cum autum fructus & reditus conficiantur, & in pecuniam redigantur per
solidum Sc libram, quanti plus valebit
aureus, tant , minus aureorum ex reditibus suis conficere poterit:& contra, qua ato minoris valebit aureus, tantis plures aureos recipere & soluere poterit, sine exinanitione domus. Hinc satis apparet
expressionem certi valoris dispositive de taxatiue factam in gratiam utriusque, nes forte crescerent aurei, debitor nimium damnum pateretur, & reditibus non sufficientibus cogeretur partem patrimoni v edere,vel usuris succumbere, & pariter ne damnificaretur creditor, si interim de- .
i Nec est somniandum taxationem istam referri ad bonitatem intrinsecam monetae tunc currentis, quia hoc esset contra mentem & directam significationem verborum, quae respiciunt numerum &cursum solidorum, & bonitatem extrinsecam , non autem intrinsecam eorum bonitatem, quae etiam impertinens&i
utilis esset, ad id, de quo agebatur, vid licet dotis debitae solutionem , cum in soluendis debitis, & rebus acquirendis, non plus valeant veteres, quam noui s lidi t Ex his promptum est nullo nego - ν-tio secundum quaestionis partem decide- irre, de dote restituenda, pariter enim dicendum est efficax augmentum deducendum, vel decrementum supplendum: saluo quod cum hic eadem fit aequitas, quae in mutui restitutioe, eadem limitatio adhibenda est, quae supra, videlicet, ut si aut: mentum superuenerit mox post dotem
datam , ita quod recipiens habuerit cona, modum
167쪽
ta DA MUTATIONE MONETAE odum augmenti, non possit illud dedu
cere: te pariter si decrementum statim su-Peruenerit non teneatur illud supplere.
Et ita debet intelligi decisio prudentissimorum .virorum Collegii Neapoliatani, quam refert licet non sic declaret)eorum Collega Matth. Amict. decis. Ne
Po .i9 . dotem mille centum forenorum, quorum valor extrinsecus interim decreuit, debere 'restitui secundum valorem Currcntem tempore dotis traditae , & sic supplendo superuentum decrementum: quae est optima decisio, non in communiabus Doctorum lacunis, sed in mera aequitate & iuris medulla fundata: quia gener habuerat commodum antiqui sal ris diu ante superuentum decrementum.
,, Eteodem modo dicendum est in coIIatione. Unde filia nubens accepit a patre
myriadem aureorum,cum aureus valeret
O.solidos,tempore vero obitus patris valet s. solidos, non tenebitur coferre praecise myriadem aureorum, sed solum in aestimatione, qua erant tempore dotis da is,
ει sic deducto augmento: alioquin sequeretur quod pro viginti mille libris rec Ptis teneretur conferre duo & viginti mille quingentas libras. Et pariter si sit in mora conserendi, casu quo debeat usura curis Tere, secundum not.lupra quest. 83.no current usurae, nisi pro rata viginti mille Iubrarum : & hoc nisi augmentum superuenisset post dictam dotem, ita qubd filia,
vel maritus eius percepissent comodum augmenti:& pariter decrementum superuentum post conuersionem in rem e rum secundum veterem valorem supplebunt, ut modo diximus. Idem in similibus.
, t His scriptis dum regesta mea volvo,
reperi ante tredecim annosa me discussam q. quae tunc erat in facto, Anno i 8o. dum aurei non valerent, nisi 3s. solidos, mulier dedit in dotem mille quadringentos aureos solares,cum pacto. qudd inc sum, quo non haberetcommunionem bonorum cum suturo sponso, redderetur ei
vel scissoluto intrimonio,Gallice Gnu du denter Parisiim hoc est,ad vectu ad
ratione denarij Parisiensis, vel si ad rationem sesquiquartam augmenti, videlicet qubd tanta summa, quantilviro data, & per eum recepta erat, redd retur cum augmento quartae partis: postquam autem matrimonium diu stetisset, tandem es soluto cum omissa communia one dos reyeteretur secundum formam pacti,tuncque videlicet anno is31. aureus solaris auctus esset de decem solidis, v lebat enim ex edicto regio & communi su s. solidos : dubitabatur an totidem I oo. aurei cum augmento quartae partis, non deducto secuto augmento reddi doberent.
t vidi ab antiquioribus &eonsultis- s
simis huius supremi fori patronis respo sum & conclusum, quδd totidem aurei in specie reddi debebant, non deducto audimento extrinseco, sed quantum ad augmentum conuentionale ad rationem denariu Parisiensis, videlicet proportionis sesquiquartae, quδd debebat attendi non valor praesentis temporis, sed valor, qui
erat tempore contractus, ut sic haeredes viri ultra praedictos totidem aureos seu uerent haeredibus mulieris quartam partem summae, quam praedicti aurei contaciebant secundum valorem tempore contractus currentem ad solidum& libram,& se in effectu pro bis mille quadringentis quinquaginta libris tempore co tractus receptis oredderent ter mille se tingenta sexaginta duas libras cum cimidia, videlicet, si se . Iibras in dictis amreis pro sorte, & 6ii. libras cum dimidia pro dicto augmento conuentionali. t Et sc quantum ad primum caput, D videlicet sortis principalis aureorum,s
cuti sunt communem errorem adusque receptum, opinabantur eam essem eram iuris veritatem. Quantum autem ad secundum caput, videlicet augmenti co uenti ex magna & urgente aequitate ce suerunt limitandum ad valorem tempore contractus currentem:quia tunc non
rat veritaula sutu in cam maguum a reorum
168쪽
reorum augmentu,& vir promittens augmentum sesquiquartum, veris in iliter inspexit ad valorem curretem tempore contractus,& s cogitasset sore, ut aurei sic augerentur, nullum promisisset augmetum, saltem non tantum Atqui si vera erat, &sequenda communis opinio in primo capite, sequenda etiam erat in secundo capite, non solum ex vi verborum , sed etiam de iure, & ex mente, & paritatis ratione.
1 De vi verborum patet, quia ut o
bum principale & dispositiuum redderentur refertur ad eosdem aureos numeratos. ita verba illa Ga llica Austra si δε- mer Se in eadem oratione posita, & --dem verbo principali determinata, reseruntur ad eosdem aureos: igitur eodem modo & pariter determinari debent, non autem difformiter, l. iam hoc iure, de vulga. de pupill .cum vulga. Tum communis
modus loquendi denarius Parisiensis, cum adiuncto ad rationem sue proportionem) ut hie talis est, quod non re se tur ad aliquot denarios in specie, sed indistincte, & promiscue ad augmentum quintae partis totius aucti, siue ad proportionem sesquiquartam summae vel quantitatis, de qua agitur, siue de quantitate librarum in genere,siue de aureis, vel alia
'Cum igitur fiat mentio denarii P, risensis per 'modum proportionis , ibi, Aopris id est, ratam seu rationem, nonsgnificat,nis augmentum sesquiquartum summae, de qua agebatur, &tanto magis eum non reseratur ad solidos, nec ad libras vel aliam summam, sed ad praedictos
aureos in eadem oratione & determinatione eiusdem verbi reddendi dictos aureos ad dictam ratam vel proportionem. Et sic ipsa vis verborum sonat, quod eo casu reddereuturi oc. aurei cum augmento quartae corum partis, & sic in totum mille septingeti quinquaginta aurei, qui tempore solution is valebat, & valent term ille nongentas triginta septe libras cum
4 De iure patet, quia de iure augmentum, sue additamentum sequitur nat ram aucti seu principalis, & uniformiter eodem iure tanquam eius pars regulariter, l. etiam. & ibi Bald. C. de iure doti l quod in rerit in .s. si quis post. de legat. t. t
te Curtius se n. consit. 35. Latius Albo. Bru. intracta. de augmen .colum. 17. And. Tir que l. in repetit. l. si unquam vet. donatione largitus, num .igi. & in tract. retract. prox. s. ι .gloss. t s. nume. i.tetigi in consu .Parisi. g. 22. numer. . text. in l. inter socerum. g.
cum inter . ibi. nec sperabitur portio, quae data est additamenti causa, depact. dotat. Igitur sicut stante communi sententia debebant totidem aurei reddi in spetie, non attenta variatione extrinseca,ita necessario sequitur de iure, quhd augmen tum l-lud tonuentionale intelligitur de quarta parte totidem aureorum in eadem pariter specie, & se in casum augmenti extrinseci,no deducto eo augmento,nec de principali, nec de additamento. Similiter de mente partium & rati nis paritate liquet: quia si iuxta communem sententiam contrahentes intelligebant habere e spectum ad numerum respeciem aureorum, quod redderetia r dos in totidem aureis, non inspecta variati ne extrinseca, sequitur quod idem intellexerunt de augmento conuentionali, ex quo pacti sunt de augmento in similiabus aureis , non autem in illa monetarquia clausula augmenti refertur ad proportionem sesquiquartam similium aureorum : & consequenter siue eorum v lor extrinsecus minueretur, siue auger tur, semper reddi deberent l7so. aurei,
tam pro sorte,quam pro augmento: & sic dicta consultatio, stante communi sententia, in qua partim fundatur, non potest
t Clim autem dicta communis opinio simpliciter falsa sit, ut probauimus, &contrahentes ad valore n extrinsecum aureorum stabilitercumtem tempore contractus, etiam alio non expresso, respexisse censeantur, per praedicta, nunc clarum est, augmentum tam de sorte, quam
169쪽
de additamento deducendum esse. Plus dico, quod etiam si prinis communis sententia vera esset,. adhuc idem dicendum y esset in hac hypothesi, ex quo facta relatio ad denarios, & sic partes cogitauerunt de valore extrinseco, seu de quantitate denariorum resultante ex aureis,quo casu clarum est, quod debet attendi valor, qui erat tempore contractus. Et se hoc casu non tenebantur haeredes viri in effectu reddere usque ad summam i93 I. librarum cum dimidia, sequendo communem Doctorum errorem, nec usque ad
376 i. libras cum dimidia , secudum di ctam consultacionem , sed solum usque ad libras cum dimidia, videt: cet,
a so. libras pro sorte, de ora. libras cum dimidia pro additamento conuenti Ollati, ut pro 'toto suffecerit reddere mille trecentos sexaginta unum solatos , cum quinque solidis Turonensibus : quia in aureis utrunque, tam sors recepta, quam additamentum reddi debet, ex tenore pacti, dispositione iuris, d. l. inter soce-Tum,g.cum inter. dudueto superuento&inopinato augmento per praedicta: idem in similibus. Ad ea, quae dixi supra numero Hr. quod duo lum ciant, adde Petrum Pauluin Parisium consit .s . consit. s. libro primo. Quinto loco occurrit quaestio sequenS.
ε. Depositi ingenere periculam ad deponentem spectar, nisi recipientis moeta interve
a Depositum ad numerum abit in credita
3 Depositarius dominus est,si deposito uti pa
test. Depositit m cum facultate utendi ad cedirum tempus nataram mutui sapit.
6 Augmentum a lectet ad Reum, qui est in
s Consignatio babet re laso mona esse ario quando hoc pirum. II lo. MONETAE Deponens non sentit commodum depos
consignata pecuniae. Negligens non debet esse melioris condiationis quam diligens.
Onagesimo octaub, Quid in deposito, puta agens ad retractum, vel redemptionem fundi consignauit penes actuarium , vel mercatorem mille aureos, dum autem lis protrahitur eo rum, aestimatio de quadraginta ad 41. sol idos augetur λ'Respondeo, si est depositum primi gradus, de quo supra quaestio.
87. nume. 632. nulla est quaest .cum steterit
in dominio & periculo deponentis, vel eius qui est in mora.' Si verd est depositum secundi gradus, scilicet ad numerum, quod abit in creditum periculo recipientis, ut l. certi condictio. in fin .cum l. seque n. si certum peta. tunc si es et verum depositum, scilicet in meram custodiani, ut teneatur depositarius inditate mox cum petetur reddere,& se non habet ius utendi summa deposita & deposita, prout manet deposita, videlicet in genere quantitatis pure sic d bitae in abstracto. S non in concreto speciei seu corporum, per not. sup a nume
' Et adhue idem,quia licet interim de- ypostarius fuerit dominus corporum, quibus potuit uti, tamen astrictus fuit eadem corpora vel similia sena per tenere parata:& sc non potuit uti, sed, ut verisimile est, semper totidem similes species ociosas reparatas tenuit,& sic non debet teneri, nec supplere quidem decrementum,s quddinterim acciderit, etiam si salarium cust diae recipiat: nec poterit deducere augm tum qu bd superuenerit, sed praecise totidem numero similes species reddere t netur, sicut obligatus ad tot aureos prae Cise, cum pacto, ut nec augmenti, nec decrementi ratio habeatur. .
170쪽
TRACT. CAR si verbest depositum terti j gradus, videlicet improprium, ita ut concessa sit facultas utendi, ut non possit mox, nisi post tempus congruum tacitum vel expressum cogi reddere, & cerna sit simile mutuo, ut supra num. 63 . idem dicetur quod in mutuo supra quaest. yr. Praedicta sunt clara ex parte actoris, qui succubu it, & sc con- signationem repetentis. Quod si vicerit, in casum quidem decrementi nulla etiam est quaestio.s t sed in casum augmenti quaerituranspectet ad reum, qui fuit in mora λ Videtur quod sic: tum quia huiusmodi solutio, vel restitutio sortis trahitur retro ad diem consignationis & iudici j coepti, idque cum effectu, quia tenetur reus ad fructussundi, veli rei retractae ex eo tempore, tum quia ad eum spectauit periculum pecuniae: ergo videtur quod ad eundemi pectet augmentum, pr tertim fortuitum, di sine facto&sumptu deponentis supcr-ε uentum. t Tum quia dicta consignatio videtur quaedam solutio, habet enim ipso iure effectum realis solutionis quia ipso iure ex tunc liberatus est deponens ab omni alia restitutione sortis, l. acceptam. c. de usur. l. obsignatione.C. de solutio. Sed si debitor soluere volens consignaue rit, non dubium quin augmentum spectet ex tunc ad creditorem, sicut&decremen-τ tum & periculum ..t Tum postremo, ut consignans consequitur etiam retro Omnia commoda consignationis, ita videtur quod non debeat interun capere aliquod commodum de pecunia consignata, alio
quin censeretur consignationem reuoca
re : ergo non debet habere dictum augmentum,& sic spectabit ad reum acquies
i Breuiter his non obstantibus, dico
quod illud augmentum superuentum an te quam reus acquiescerct, & desineretes e in mora spectat ad consignantem, qui licci vicerit, & omnia commoda co signationis& vietoliae habeat potest illud deducere. nisi in casum, quo spectaret ad depositarium, ut diximus . t Et moueor, tum
Per ea quae dicunt Doctores contra credib LI MOLI NAEI. xttorem moratorem, in I. vinum. si cert. ' lat. per L3. infi. de action. empl. Tum quia ad commodum moratoris non debet diligens deterioris esse conditionis, quam negligens: sed si non consignasset, vel consignationem ut poterat recuperasset, possis et deducere augmentum loquor en iniin themate huius quesst. Secus si debebantur praecise certi aurei ad certum numerum non obstante quocunque augmento vel decremeto ex pacto expresso quia tuc cessaret haec quaestio ergo & nunc poterit, D morator suae morae imputare debet, quod non prius eam purgauit.
t Non obstat, quod dictum est de solutione vel consignatione causa soluendi, sia i l la fit pii re ex abso lute, ae de eo q uod pure debetur: S: sic non est simile cum casu nostro, ubi pecunia consignata non debetur pure S absolute, sed implendo respective,& faciendo per reum id ad quod
vicissim tenetur,quod cum recuset facere pecunia ante consignata, non debetur ei
cum effectu, nec debet ei tradi, sed stat velut sequestrata: & sic non debet habere commodum pecuniae, sibi ob suam moram, S non implationem eius, quod debet nondum debitae cum effectu. Cons quenter non debet habere illud augmentum, licet Iropter iniustam suam morani debuisset ferre, moraeque adscribere poriculum, omne incommodum, s quod accidisset. Et sic soluta sunt omnia obiecta. Sexto loco occurrit qui st.
SUMMARIA.r Legati augmentum ct decrementum an Iegatarium respiciat. a Quotiens agitur ex dispositione aliculas, attenditur temptu dispositionis.
3 Legatu actum pro legitima ilia si re
dicum attenta portione quam remittat. augmento continet.. variata a liniat, ne pecuniae, an attemditur tempus restamenti, mortis, aut