장음표시 사용
231쪽
rem huius dictionis significationem: cuius in serius mentionem faciemus. Duella constat ex duabus sextulis. Sextula ver. sexta pars est unciae : &ideo duella erit tertia unciae pars. Sicilicus constat ex duabus drachmis, atque ita adsumitur pro quarta unciqpa te, l. liberto. f. filium. F. de annuis legat. quod notant Isidorus libro decimos exto Etymologia. cap. 1 . & Antonius Augu- sinus emendat. cap. 8. Haec sane est veteris Romanae librae ratio, & diu i sio praesenti tractatui necessaria: quam deduximus ex Budaeo libro primo de asse. Leonardo Portio in tract. de monetis:Volu sio Metiano de asse: Rhemnio Pamnio Poeta de po-deribus. Alciato ta. de metallar ijs libro, cap. M. Georgio Agricola libro quarto deponderibus Romanis: a quibus & ali j huius rei aut hores citantur. Hinc denique illud obiter deduxerim, frumenti grana olim in usu fuisse ad ponderis iusti rationem. Vnde grana quatuor constituunt siliquam: grana viginti quatuor scrupulu grana vero septuaginta duo drachmam: quod Alciatus fatetur: ad notauit Agricola libro tertio de precio v terum monetarum. Idem ipse rursus probat in libro de restituendis ponderibus, atque mensuris, ex Graeco Nicandri in te prete,& Serapione, Mauro. Haec grana nudaeus appellat momenta libro tertio de asse,& tamen costat, grana si unaeti eo,qubdrobusta differant ab inanibus, recentia a vetustis, non esse certa, nec tuta ad iusti ponderis rationem, sicuti docet elegater ipse Georgius Agricola libro de restituendis ponderibus. Qua ratione Catholici Reges Hispaniarum Fernandus,& Elisabeth anno Millesimo quatercentesimo ctuagesimo sexto, pragmatica sanctio eii 3. statuerunt, seu menti grana prorsus ab usu ponderum esse ab ijcicnda: atq; grani pondus aequale iuua rationem unciae ex orichalco faciendum, ut legitima, certaque sit iusti ponderis ratio. Nostri vero fabri argetar ij & aurifices, iam diu ex vetustissi ino usu aliam quam Romanae librae, ponderis ratione habent: siquidem v tutur Besse Romanae librae pro iusto,& summo fere pondere: que in bensem regiae leges Marchum appellant :isq; in usu est apud caeteras Christiani orbis gentes, a quibus Marcha Germanico nomine appellatur: quod Budaeus libro a. de asse. Georgius Agricola libro de restituendis ponderibus, &Carolus Molinaeus de
contraetibus, quaest. 8oo .num. 88. non semel fatentur. Habet haec marcha octo vncias Romanae librae: quamobrem Romana libra proportionem sortitur ad marchum sesquialteram. Erit vero marcha illa selibra nostrae vulgaris librae dece, & sex unciarum: quq quidem libra habet ad Romanam libram proportionem iacui i , id est, super tertiam. Ea tamen, quae de marcho diximus, probantur in l. i. titu. vigesimo- quarto. in ordinationibus Regis Alson si XI. Copluti statutis gra. M. CCCLXXXVI.
Illud plane receptissimum est apud
Veteres, ac iuniores, qu i de libra Romana scripsere , Romanam libram duodecim uncias habuisse, ut hinc mirum sir, Guili-clinum Budaeum, virum hac in re, ut & inplerisque alijs diligentissimum libro secundo & tertio de asse absque ullo certo autho rescripsisse, Romanam libram habere vltra duodecim uncias dimidiam, Se sic duodecim uncias, & quatuor drachmas: cuius opinionem multis probatissimis testimonijs,& au thoritatibus refelli e Georgius Agricola libro quarto di quinto demensuris&ponderibus, exacta ratione deducens, libram Romanam Graecamina, atque ita ab Attica libra in hoc differre, quod Graeca centum drachmarum sit, Romana vero nonaginta sex tantum
drachmas habeat. Eum legito, qui de his
Sed & de uncia nost ra plerique dubiistarunt, sitne aeqtialis unctae Romanae. Nam Leonardus Portius, Alciatus,& Budaeus scribunt, unciam qua utimur, & utuntur argentari j, & aurifices, eandem esse cum
illa veteri Romanorum uncia. Ab bis dissentit Georgius Agricola in libro de
restitui. ponder. ea ratione, quod non una
eadeuique sit uncia apud Christiani o
232쪽
vis gentes. Nos vero quandoque conati humus rem illam ad iustam ponderis ra-xionem experimentis quibusdam examinare. Ex quibus plane deprehendimus inultis coniecturis, unciam,qua modo Hispani argent ij, & aurifices utuntur,eiusdem esse ponderis , cuius erat vetus i lia Romanorum uncia. Habet enim nostra uncia octo partes: nempe diuiditur in octo argenteos regales iustissimi ponderis, quibus argentarij, & aurifices ad pondus tuntur. Qui libet autem argenteus habet duas drachmas minores,quarum qu libet triginua sex grana continet. Sic lane uncia diuiditur in dece & sex nostras drachmas, quae veteres octo drachmas efficiunt: cum vetus drachma habuerit septuaginta duo grana, quae habent nostrae duae drach-naae. Atque ideo eiusdem ponderis est uncia vetusRomanorum octo drachmarum, cuius & no stra uncia decem, & sex drachmas continens. His accedit, quod octaua nostrae unciae pars, quae ad iustum pondus exacta, regalem num um efficit, quo aurifices utuntur, ita cum denario veteri conuenit, ut plane maioris poderis denariussit iuxta eam proportionem, quae ex denari; s septem non attritis, nec corrosis constituat nostram unicam, sicut & veterem Romanam constituebat: quam nostri octo regales numi iusti ponderis itidem efficiunt. V nde par est, nostram unciam veteri
Est tamen illud hac in parte admonendum , veteres Romanorum denarios cudi solitos ex puro argento quod vulgli a cen-drado dicimus, absque ulla aeris mistura, cuius argenti valor, ed stimatio maior est, quam argenti mixti: quod nostri argentarij,& aurifices ex pedunt: siquidem hoc habet iris, aut stanni misturam secundum eam proportionem , quam ipsi aurifices facili lime dijudicare Iolent. Sed & veteres Romani postea in cudenda moneta aeris octauam partem argento miscuerunt: primusque id fecit Liuius Drusus in tribunatu plebis teste Plinio, libro tertio, cap. 3. idem Plinius eodem libro, ch. 9.conqueritur, Antonium uium uuum de
nario miscuisse ferrum. Sic Gauro mceri solet argentum aut aes, non tantum ad cudendam monetam, sed etiam, ut ex eo solidiores, ac sortiores fiant imagines, annuli,& alia,quae essent admodum motilia, si ex auro puro fierent. Hac tamen ita re varios hac ratione tradit num o Geo gius Aetricola libro primo,de precio me tallorum, & monetis, quorum di nos i seriis mentionem iterum faciemus. Argenteus autem regalis, quo utu tur ad iusti ponderis rationem argent rij,&aurifices, quique octaua est unciae pars differt ab argentco num o itidem r gali. Nam num us minoris ponderis est, ad expensas quidem, quae fiunt incude da moneta: squidem ex marcha percutiauntur sexaginta septem numi : & tamen eadem marcha pendet sexaginta quatuor regales argenteos iusti,& legitimi ponderis, quoad aurifices,& argentarios.Sic denique num us argenteus minor est trice
ma secunda parte,quam ipse iusti pondoris argenteus regalis, quo aurifices utuntur, & profecto aliquanti, pluris, ac seretribus granis. Primum omnium ad vetera numisma
ta intelligenda, quae ex argento cudebantur, est de denario tractandum. Denarius vero est octaua unciae pars, siquidem olim. ex uncia octo denarij cudebantur, unde fi t, ut drachma Attica,& denarius Romanus eiusdem ponderis fuerint. Hoc probatur aut horitate Plini j qui libr. ti. cap. . vltim. inquit, Drachma Attica sere etenim Attica obseruatione medici utuntur denari j argentei habet pondus. Item ex Liuio libro trigesimo quarto. dum scribit, redemptos fuisse mille, & ducentos captiuos, constituto in capita quingentorum
denariorum precio, eamque centum t
lentis stetisse. Constat vero ex Polluce,& alijs, sex drachmarum millia in talento A ttico eger atque ideo manifestum fit, Liuium drachmam, & denarium eodem pondere, eademque aestimatione accepis. se. Idem multis alijs testimonijs co probatur, quibus Latini drachmas Gracas, denari interpretantur eodem
233쪽
ure Graeci denarios Latinos in drachmas
sic sententiam istam conantur probare , & ostendere veram esse Leonardus Fortius, Budaeus libro primo & secundo. de A sse. Andret. Alciat. libro nono, parerg. z.cap. Qua ratione, si velimus denarios conferre numis argenteis Castellanis, quoad pondus, respondendum erit, denarium Romanum similem fuisse, qua tum ad pondus argenteo regali Castellano iustissimi ponderis, quo aurifices utuntur. Et eadem Iege denarius h ic erit feresim lis num o argenteo regali Castellano: ac denique tanto maior pondere, quanto maior est argenteus regalis, quo aurifices
tiriatur, mimo argenteo regali, quem pas-sm expendimus. Vnde valor denarij erit itidem constituendus ad rationem numiargutei regalis,& paulo pluris: cum propter iusti ponderis rationem: quia octaua est unciae pars, tum propter argentei qualitatem : Tametsi&olim apud Romanos non omnes denari j argenti puri mater, am habuerint: nec item eiusdem fuerint,
ac legitimi ponderis,quemadmodum statim trademus.
Erit igitur iuxta Budaei sententiam denarius Romanus octaua unciae pars, &num o argenteo Castellano, qui regalis dicitur, sere similis pondere, ac valore. Vnde licet denarius apud Romanos valuerit quad ginta quadrantes, non valebit apud nos quadraginta aereos marauedi nos: Atque inde consequitur, pluris aestimari
apud nos aereum marauedinum, quam Ο-lun fuerit apud Romanos quadrans aesti
deris valuerit apud Romanos quadraginta quadrantes, id est,decena asses: & idem apud nos modo aest metur triginta quatuor marauedinis,& paulo pluris, ob legitimum algentei denari j pondus: Imo etiam si denarius constituatur ex argento puro absque ulla missura,& valorem p rq- sentem consideremus argenti puri ad rationem duorum mille, ει quadringentorum marauedinorum , pro quolibet marcho adhuc denarius ille Romanua e 3 pu- purissimo argento signatus, erit apud
nos aestimandus fere triginta octo mar
Odinis. Haec tandem obseruatio& illud efficit, ut sexaginta quatuor denari j tonstia
tuant marchum : nonaginta sex libram duodecim unciarum. Et idem erit dicendum de argenteis regalibus , quibus ad pondus legitimum utuntur aurifices,qu rum quilibet octauam habet unciae partem: aut drachmam veterem unam. Ad rationem istam expendi poterit aestimationum i argentei veteris, qui dii ius est Quinarius: idem S: V ictoi latus. Hic enim nu-mus pars est dimidia denarij. Item sestestius argenteus num iis erat pars quarta denari j. Libella iridem argenteum numis. ma partem decimam denari j habuit. vices lina denatui pars erat Sem bella. quadragesima Teruncius. Qui quidem omnes numi sunt omnino aestimandi ad rationem denarij. Atque id e constituta praenotata aestimatione, & collatione facta cum numis argenteis Castellanis, facilius erit ad rationem ipsius denar ij et reliquos
Uerum aduersus Budaei opinione quibusdam placuit, denarium Romanum adrachma differres, ita quidem , ut licet drachma sit octaua unciae pars, denarius tamen sit septima: qua ratione denari j septem unciam efficiunt integram. Huius rei testimonium primit adsumitur ex minio, qui libro trigesimo tertio. cap. 9. inquit, miscuit denario Antonius IH. vir serrum miscuit aeri:alij e podere subtrahunt, chmst iustum octuaginta quatuor e libris signari. Haec Plinius. Quod si libra Romana
octuaginta quatuor denarios habuit, palam est, quamlibet unciam ex septemd narijs constare. Idem constat testimonio Cornelii Celsi libro quinto, capit. t7. qui hoc ipsu in expressin asi euerat, sic & Scribonius Largus in praefatione probat, libra octuaginta quatuor denariorum esse. Sed& authoritate Appiani A lexandrini libro secundo bellorum ciuilium, & Suetonio simul in Iulio Caesare. Hanc sententiam defendit Georgius
234쪽
deribus, mensuris. idem repetit in eo libello quem scripsi aduersus Alciatum deponderibus. Ad ea vero, quael udaeus, Potitus,& Alciatus radidere, respondet, drachmam Atticam Graecum num una fuit se minoris ponderis, quam denarius Latinus : sed quia drachmae pondere, & aesti. naatione admodum similis est Latinus denarius, consueuisse veteres authores Latinos,dum Graecorum libi os traduccbat, drachmam in denarium vertere: ac rursus Graecos, qui Latinum in Graecam linguam vertebant, denarium drachmam intem
pretari. Sed de illud certissimum est, vel Plinio aut hore libro 37. cap.9. Denari OS non semper eiusdem ponderis fuiste: atque. ex Tito Liuio libro . & Nicandri interprete ostendit Georgius Agricola in libro ad ea, quae Alciatus, denarium pendere drachmam Atticam cum dimidia: &denique denarium legitimo pondere diminutum leuiorem fuisse: ut tandem hic denarius fuerit drachmae aequalis. Idcirco de eo forsan accipienda est Budaei, Alciati,& aliorum sententia: non denario graui, nec illo, qui frequentius ex pondere legitimo tractabatur. Etenim post Claudium Caesarem Imperatores e libra signarunt nonaginta sex denarios, qForum uilibet drachmae erat aequalis, teste eoinem Agricola in libro secundo de pondere monetarum, & in libro ad ea, quae Alciatus. Denarium igitur, iuxta ponderis rationem, quam habuit Plinius in d .c. q. existimo fuisse illum,qi apud veteres Romanos iusti ponderis fuerit septimam habes unciae partem: qui quidem erit septima ex parte maior drachma Attica, & argenteo regali Castellano, quo aurifices v untur
ad pondus legitimum. Idcirco huius denari j aestimat: o, proportione nostri nu- mi habita, erit sere quadraginta quadi antum, aut praesentium ma auedinorum, si argenti mixti valorcm cosideremus. Nam hoc argcntu in& nunc,& olim in usu est, ae fuit ad num os eudendos: quemadmodum ex Plinio probauimus. Sic denarij Romani quinquaginta sex efficiunt man
chum, qui est ocio unciarum : cum secundian Budaei sententiam drachmae & denari j sexaginta quatuor efficerent ma clium : qua ratione poterit quis facili in E expendere, qua ex parte maior stiden rius hic nostro argenteo regali num o : ita quidem tanti ponderis sunt quinquagi ta sex denari j,quanti sexaginta septem no stri numi argentei regales, ex quibus co stat marcha iuxta regiam constituti nem. Sic etiam deducitur, quota ex parte sit maioris aestimationis denarius Latinus, quam sit noster numus argenteuri. Noller enim num us valet triginta quatuor maraueredi nos: ille quadraginta. Imb
si ad aestimationem argenti puri denariis
constituatur, valebit quilibet quadraginta tres quadrantes inarauedinos, quod &Flori Occampi obiter adnotauit libr. s.
histo .cap. 11. Et haec quidem dicta sint quoad denarij numi, & drachmae legitimum
pondus, & aestimationem. Latinus ergo denarius decem alsibus olim fuit aestim tus, quemadmodum Plin.& alis passim testantur.
Quinarius, qui&Victoriatus dictus: est ab eisdem authoribus,quinque astabus. aestimabatur, eritque nolirs pecuniae silimationis viginti quadrantum,& sic vigin.
Sestertius numus itide argenteus erat, . quarta habens denarij parte, ut tandem si nostrae monetae aestimationis decem mar uedinorum. Habuit autem duos asses,&dimidium quoad valorem, & ita decet ni
Erat Sr apud veteres Libella num iis argenteus,qui unius assis aestimationem habuit,cum elici decima denari; pars, ut Budaeus libr. de Asse probat, & teltis est M. Varro lib. .de lingua Latina. Idem tradit Georg. Agricola lib. 2.de pondere & tei peratura monet. Ex Plinio hoc ipsum de ducitur libros l. cap. 3 qua ratione libella numus argenteus quatuor efficit no- .stros aereos quadrantes. Est & apud volusu in Matianum alia libella,decima inqui
pars sesteriij, quae iuxta sisterii; supe-
235쪽
Hiis traditam aestimationem,erit modb onius quadrantis valore censenda, aut uni us Marauedini. Huius item libellae meminit Georgius Agricola libr. s. de ponderibus Graecis. Obolus apud Graecos num us fuit argeteus, qui erat sexta pars Atticae drachmae. Scribit et enim Plutarchus in Lysandro,
pud prius seculum se omnino habuisse,
ut num orum loco ferreis uteremur virgu
bus hoc etiam tempore numerum obolos vocari certum est,& obolos sex unam con 'ficere drachmam, quia tot manus ipsa complecteretur. Ergo ex Plutarcho apparet,obolum sextam suisse drachmae partam, . quod ex Plinio libr. ii. cap. vltim. adnotaru ni, Budaeus libr.3. de A sse, & Georgius Agricola lib. i. de pondere & tempera. monet. Idem lib. . de ponderibus Graecis hoc ipsum docet ex Polluce, Suida, & Xenophonte: quamobrem obolus valet sex fore nostros marauedinos. Obolum autem
olim dictum fuisse Phollen, testis est Suidas in dictione Phollis. Se indictione, Cermata. utiturque ea dictione diuus Augustinus libro ultimo de ciuitate Dei, cap. . ubi Ludovicus Viues&Alciatus adta. lib. Cod. hoc adnotarunt. Obolus ergo sex nostros valet inarauedi nos: semiobulus tres, . triobolus decem Se octo. Nostri vero auri- . sces appellant Tomin, quem nos obolum
diximus, idque obtinet, quoad ponderis
rationem: nam tomin non est nurnus.
Apud Hebraeost erat olim in usu nu-mus argenteus dictus a Iosepho Siclus,ab
ipsis Hebraeis Sicel: quae dictio S: pondus fgnificat auri, vel argenti, quod ipse nu
mus appendit, nempe quatuor Atticas drachmas, authore Ioseph. libro I. Antiquitat. cap. io.& lib. .de bello Iudaico, capite 26.de Hieronymo lib. I. cap. . commetariorum in Erechielem. Idem ipse Hieronymus probat in traditionibus Hebraicissu per Genesim cap. t .atque ideo hoc po-dus, aut num iis continet viginti quatuor Graecos obolos: Hebraeos autem obolos habet viginti, sicuti conssat Levitici captitor . Exodi capite io. α Numerorum ca. ite 3. Hebraeus Verbobolus mior erat olo Attico quinta parte. Nam viginti qua
tuor oboli Attici efficiebant siclum sanctuari j, quem efficiunt viginti Hebraei
boli. Cautum etenim erat lege veteri, cuius mentio fit in d .cap. 3o. Numerorum, sicli partem dimidiam domino offerendam
esse: qua ratione a Caesare Augusto, procu
rante Iudaeam Cyreno Praeside id tributu Iuda is indictum est, ut singulis annis quia libet binas drachmas solueret : atque ideo Matthaei capit. .didrachmas censetur nu-mus ille, qui pro tributo a Iudaeis Caesarii reddebatur. Quod & Budeus explicat lib. s.de Asb. Sed di losephus scribit in lib. . de bello Iudaico, cap.r6.a Vespasiano Caesare stipendium Iudaeis indictum, ut ubicunquσdegerent, binas drachmas insem rei quisqv e in ca pitolium ita, ut ante Hi rosolymorum templo pendebant: quo in i loco palam Iosephus probat, dimidium siclum,quem Iudaei templI pendebant lim ex lege,cuius mentio fit in dicto capi.3o. Nume. didrachmum fuisse, & ideo siclus integer erit quatuor drachmarum. IN dem siclus ab eodem Iosepho simpliciter dictus est argenteus lib. . antiq.cap. 2. Ali- bi idem Ioseph. sesum interpretatur pla-n ac vertit lib. I. cap. 9. Et haec de siclo sanctuarij, cum de eo expressim agatur in locis ex veteri testanaent O paulo ante adductis: siquidem siclus sanctuari j a vulgari siclo, cito in con mutationibus Hebraei utebantur, in hoc distinguitur, quod sesus sanctuari; quatuor, siesus vero vulgaris duas drachmas pendebat, quemadmodum ex magistro Sa lomone adnotauit Georg. Agricola lib. r. de pondere monetarum. Et probat Carolus Moli .in tract de contractib. quaest. io .
numer. 79s. Ex quibus sit satis, sesum sanctuari j quatuor appendisse drachmas Atticas,& viginti obolos Hebraeos: quod &idem Agricol.tradiderat lib. 2.de externis ponderibus,qui scribit, obolum istu Hebraeum ductum fuisse Gera. Quamobrem multa poterunt deduci non omnino vulgaria in huius rei,& numi examine, quae subscrutent,&plurim v conducent ad mul i. gg 3 tarum i
236쪽
etarum authoritatum interpretationem. Primum constat, staterem num um,cuius meminit Matthaeus cap. i7. censendum
esse ponderis & valoris quatuor Atticam drachmarum,deniq; sicli sanctuarij, cum is soluendus esset pro Christo & Petro, &quilibet Caesari soluturus esset didrachnuina, id est,numum duarum drachmam, dimidium nempe siclum sanctuari; , R integrum siclum vulgarem Hebraeoru . Qui quidem numus cum duas habeat ponderis drachmas, conuenit quo ad pondus &aestiniati ὀnem fere duobus numis regalibus argenteis, quibus modo utimur ex cOst itutione Regum Catholicorum: Deniq; similis omnino est duobus argenteis regalibus legitimi ponderis, quorum ratione aurifices, & vascular ij obseruant, sic didrachmus erat quarta unciae pars, & eius
Secundb hinc deducitur, sesum, quem diximus apud Latinos quartam fume Vnciae pa rtem, re & nomine similem censeri Hebraeorum siclo vulgari. Tertio ex hoc sicli pondere & aestimatione poterit perpendi, cur septuaginta interpretes Numerorum capi. 3. & Exodi cap.38. siclum interpretentur didrachmu, cum Iocus ille palam tractet de siclo sanctuari j, quem ex aut horitate Iosephi, Hieronymi,& aliorum costat,quatuor drachmas appendisse. Existimarunt enim septuaginta interpretes, siclum sanctuarii &vulgarem, pares fu isse pondere, Se utrunque duarum drachmarum pondus tantum habuisse, ut tandem etiam siclus sanctua- xij suerit ponderis duarum drachmarum. Eandem sententiam sequitur,& probat Epiphanius Salaminis urbis Episcopus, cognomento Magnus , alioqui Constantiae praesul: nam se Salamin ita dicta est qui omnium tam ponderum grauitatem, quam capacitatem mensurarum, quae sunt apud septuaginta interpretes,& Euangelistas
explicat . cuius tamen opinionem,tradito
vero sicli sanctuarij podere improbat Georgius Agric. lib. t. de externis ponderib. Habet etenim siclus sanctuari; pondus drachmarum quatuor Atticarum. Quarti, eadem ratione facillimum erit examinari pondus Armillarum aurearii, quibus seruus Isaac donauit Rebeccam. Pendebant enim duae illae armillae solos decem. Genescia p. 24. Nam si locus hic de siclo sanctuarij sit accipiendus, podus duarum armillaru erit censendum iuxta quadraginta Atticas drachmas,vel quinq; vnciarum,aut denique quadraginta nu mora aureorum, quos ex constitutione Regum Catholicorum signatos simplices ducatos appellamus. bd si de stelis vulgarib .intellexerimus locum praecitatum, pondus armillarum erit io. drachmarum Attica
rum: atque ideo ro. mimorum aureorum,
qKos diximus ducatos simplices. Hieronymus tandem in traditioni l . Hebraicis super d. cap. 24. locum illum de sieso sanctuari j palam intellexit. Nam & hic frequentissimus est in sacra veteris testamenti Historia. Quintd,ad eiusdem loci congruam imterpretatione est idem obseruandum, po dus inaurium, quas idem seruus Isaac R
beccae donauit, inquit enim te X. sacer. pro
tulit vir inaures aureas appedentes sies os duos. Unde apparet, utranque inaurem taesos duos appendisse, id est, octo drachmales aureos, qui b. utimur,& quos simplices ducatos appellamus: deniq; unciam auri.& haec iuxta vulgarem editionem,& valorem scit sanctuarij, cum pondus in auriusecundum vulgarium siesorum rationem esset .drachmarum, atq; ita . aureorum drachmalium, quibus nos Castellani utimur. Rubd s editio illa sit obseruada, quae
ex Hebraeo sermone traditur in hunc modum: protulit inauream aurem, dimidium sicli pondus eius: quemadmodum D. Hieron.traduxisse videtur,& probatur Eug binus ac Georg. Agric. lib.3. de precio Vet. monet. admodum differt in auri u pondus: si quidem est censendum ac reducendum ad duas drachmas Atticas habita rationescii sanctuari j. Quo fit, ut Aloysius Lippomanus in catena super Genesca. .existimet,septuaginta interpretes non discrepare in eius loci translatione ab Hebraeis diacetibua inaurem auream fuisse ponderis, semin
237쪽
DIDACI COVARRVVIAs semissis, Idimidij sicli,etiam sanctuarii
s apud interpretes septuaginta exponatur &adsumatur,a αδρωκu, distributive ut si sensus, quod quilibet inauris erat poderis v nliis drachmae. Sic enim utraq; in au ris erit ponderis dimidij sicli sanctuari j: nempe duaru drachmarum.Cui rationi accedit, quod septuaginta interpretes sanctuari j sic tu semper Subiq; didrachmum interpretantur: que
admodum superius probauimus,& manifestum fit, Num .ca. 3.& Exod. e. 38. idcircbexist imantes cum Hebraeis, utranq; in aurem appendisse siclum sanctuarij,& earuquamlibet dimidium sicli, interpretati filerunt distributive, cuiuslibet inauris p dus esse celendum ad ratione unius drachmae,& ita dimidij sicli sanctuari j. Sic sane
fallitur doctissimus Eugubiniis, dii in d .c. aq. miratur, quod septuaginta interpretes fictu verterint drachma: siquidem ipsi septuaginta interpretes no interpretatur, siactu drachmam esse, cu ubiq; eum didrachmum esse censuerint, sed ex is limarunt, Hebraeos cuiuslibet inauris pondus tradidisse ad rationem dimidi j sicli, que interpretes costituerunt integru ex duabus drachmis,&dimidium ex una drachma tantum.
Sed adhuc discrimen constat, si Hebrside siclo sanctuarij, & ponderis quatuor
drachmarum intellexerunt locum illum, etiam si utriusq; in auris pondus fuerit ab eis significatum ex dimidio siclo, quia se in tuaginta raterpretes siclum integrum solent constituere ex duabus drachmis. Hebraei vero ex quatuor. Sic multb maior est differentia, si dixerimus, ab Hebraeis pondus euiuslibet inauris ad dimidium sciuconstitutum: nam utraq; in auris erit quatuor drachmarum ex pondere integri sicli sanctuar ij. Qua ratione ut Aloysi Lipponiani sententiam probemus,oportet dimi. dium siclum apud Hebraeos accipere propondere cuiuslibet in au ris,& deficio duarum drachmarum intelligere. Etenim tunc iuxta interpretes septuaginta quaelibet inauris appendebat drachmam unam,& secundum Hebraeos dimidium siclum.
bd si dixeris, Hebraeorum codic iu
telligendum sore de sic Io sanctuarii quatuor drachmarum,& utriusq; in auris po dus ab eis significatum ex dimidio siclortunc interpretes septuaginta notari possent ex hoc, quod dimidium siclum duab- appenderint drachmis, quo pondere ipsi censere soleant integrum fictum. Editio verb vulgaris,& quae ab Ecclesia Catholica constitutissimam habet a thoritatem, Ut conueniat editioni Hebraicae,quae pondus significauit sicli dimidi j, erit intelligenda de siclo vulgari: ut tandequaelibet inauris ex Codice Hebraeoru a penderit dimidium sicli sanctuari j, quatuor drachmarum,& utraque integrum siclum, sicque quatuor drachmas, vel duos fictos vulgares, quorum quilibet didradin
Sextb hinc plane deducitur, sbi noti constare doctissimum Eugubinu, qui Leuit. cap. α'. scribit, scium apud Hebraeos esse quasi sestertiu masculini generis apud
Latinos. Est enim hic manifestus error. Nascius, etiamsi eis esset unius drachmae, ii heret sere quatuor sestertios Latinos, ω multo plures, si is duas drachmas aut quaintuor pendebat. Septim bapparet inde, an cerpum siti quod diuus Hieronymus in d .c. . Genes. tradit,scribens, siclum Hebraeum esse vi clam,& unciam unam pendere. Idem asserit Isidorus libro i6. Etymolog.cap. 24 Ni hoc incertum fit vel ex eo, quod idem Hierony mus fatetur,siclum pendere quatuor drachmas,& tamen uncia constat ex octo drachmis. Unde verius dixissent authores hi, siclum esse semunciam. Quod ex aut horitate Isidori tradit Anto. August. lib. 2. emendationum cap.8. cum ipse Isidorus anserat, siclum unciam esse. Igitur utcunque
sit sic Ius sanctuari j quatuor Atticas drachmas appendit,& ideo semuncia est. Octauo expendi poterit ex his num iis ille, cuius mentio fit apud Xenophontem lib. i.de Cyri ascensu ad Babylonem. Is nim dictus est Sigius,& ut ex eodem Xeno phonte deducitur, pendit septem obolos Atticos,& dimidium. Sed & Hesychius. tradit, elum munii esse Persium, aut Satadian, -
238쪽
dianicum, & valere octo obolos Atticos: pendit ergo hic numus drachmam unam, de tertiam alterius partem. Idem probat Agricol. lib. a.de pond. monet. Nono hinc erit examinanda gl. in c. si quis aliqv. f. in Leuit de poena.dist. l. v bimentio fit sicli Hebraici. Ioannes etenim Theutonicus haec confinxit carmina:
Tres siclos obesus, obolos tres drachma, sed octo uncia fert draιhmas, duodena dat uncia libram
Siclus habet drachmas septem obolo minus uno. Haec fanu carmina parum sibi costant. Nam si obolus habet tres siclos, fieri non potest, quod scius habeat septem drach
mas obolo minus uno. idcirco Anton. Au guttin. ind. lib. r.emendat .cap. 8. docte &eleganter probat, primum carmen aliter legendum este, ita equidem
Tres siliquas Obulus,obolos sex drachma.
Item admonet, siclum viginti pendere obuios Hebraeos, quod nos paulo ante probauimus.Superesi tamen adhuc error: etenim si ex Anton. Augusti . legendum est in primo carmine,obolos sex drachma, qua
ratione fieri potest, ut scius habeat septedrachmas, uno dempto ex his drachmis obolo haberet si quidem siclus quadraginta&vnum obolos, quod satis refragatur eidem Anton. August. atque ideo nec ipsesbi constat. Nos vero arbitramur, aut ho- rem horum carminum non satis percepi Dis rationem , & vim huius numismatis, nec item intellexisse drachmae pondus tametsi primum carmen, ut & alia convenuant, sit ita legendum.
Tres liquas obolus obolos sex drachma.
Ita enim fit, ut scius habeat septe drachmas obolo minus uno,id est, vigi nil obolos,quos licet Hebraeos vere siclus habet. Hic dubio procul est huius aut horis sensus, etiamsi plurimum a scopo errauerit, dum drachmam effecerit trium obolo ru,& ipla vere sex obolos appendat. sic etiam decipitur dum viginti obolos Graecos ex his, quos drachma Graeca pendit, tribuit siclo, qui viginti quatuor Graecos
obolos pendit: deinde scium existimat
habere septem drachmas: cum omnium sententia maior sic lus, qui dicitur sanctuarij, ponderis sit quatuor drachm
Caeterum, licet ea, quae de pondere denarij, ac sesterti j scripsimus, ita recepta fuerint, ut inde pol simus horum num it matuvalorem ad nostram argenteam monetam conferre absque insigni aestimationis,&preci errore: de valore tamen , quem hinum i apud veteres habuerint, maxima est controuersia. Nam & si ab initio denarius decem valuerit asses, & quinarius quinq; , sestertius duos & dimidium : sunt plane qui existiment, paulo post valorem istum mutatum fuisse,& denarium aestimatum esse decem & sex assibus,quinarium octo, sestertium quatuor. Hoc enim apparet ex Plinio lib. sue .cap. 3. qui id contigisse icribit Hannibale urgente Rempub. Fabio Maximo dictatore. Eiusdem sententiae auth res sunt Volusus Maelianus libr. de Asse. Et Vitruvius lib. 3. de Architectura. quoruauthoritatem secutus Anton. Augustin. libro 2. emendationum,cap. 7. a Budaei & l iorum sententia discedit. Huius opinioni accedit locus insignis apud Cornelium Tacitum libro i. quo in loco, ubi agitur de seditione Pannonica, conqueritur Pannonicus miles, qu bd decem asses denarium acciperet:constat igitur apud Tacitum denarium pluris quam decem assium aestimari. Nam & ex Plinio in d. c. sapparet, in stipendio militari leno per denarium decem assibus aestimatum
fuisse, & idcirco decem asses militi loliutos dari pro denario, qui erat diurnum stipendium. Sed & Plinius ipse palam assNuerat, eius aetate denarium aestimari docem & sex alsibus, & sestertium quatuor Volusius item Maelianus indicto libro de A sse, qui Iurisconsu itus fuit,& doruit sub Antonino Pio , Hadriano & Antonino Philosopho,manifeste,& eo tempore hac fuisse: hoi iam numismatum aestimationem scribit,ut hinc satis probatum esse videatur aduersus Budaeum & alios, quae fuerit vera sestertii ac denaria aestimatio. Sic s . ne intelligenda est Iustiniani Caelarisco auia
239쪽
eonst itutio in l. vltim. C. de dona. verba inquio superflua, quae in donationibus poni solebant: id est, sestertii numi unius, assium quatuor, penitus esse reiicienda censemus. Etenim ad interpretatione
sestertii , ne quis ea verba intelligeret de
sestertio neutrius generis , adiectum es assium quatuor, cuius valoris erat se flertius secundum Maelianu in . Quae quidem interpretatio placet Antonio Augustino. Cui libenter addiderim illa verba sestertii unius in donationibus: ideo esse superflua, quod cum vere donatio fieret,smulate unius numi precium apponebatur, ut videretur venditio, quae unius numi precio apposito ficta iudicabatur. I. Si quis ante condaxerit. F. de ac qui r. poss. & ex Suetonio in Caesare,& Valerio XIaximio lib. s.adnotauit Budaeus lib. I.de Asse. Et in rub. F. de in diem adiectione.Vtcunque tamen sit.etiamsi a Budaeo laeti anum sequuti discedamus, iterum admoneo, non esse admodum incertam denari j,& sestert ij aestimationem ad nostrae pecuniae rationem & pondus, ex quo cemia poterit constitui & diffiniri aestima. tio.Sed & illud plane constabit ad Hannibalis tempus, S: Q Fabi j Maximi dictaturam denarium decem assibus aestimatum fuisse, sestertiuiraq; duobus,& dimidior tametsi postea contigerit maior horu numismatum aestimatio.
Quod si quis adhue sequi Budaei sente-tiam velit,ac existimet, frequentiorem fuisse in Repub. Romana denari; aestimationem ad rationem decem assium ,& sestert ij ad rationem duoru& dimidi j: de nique Maeliani aestimationem opinetur Fortassis,ut & hoe obiter adnotemus, argen tei, quibus Christus diuenditus est, non erant denari j, sed numidi drachmirut censet Budaeus libr. s. de Asse ex num quodam illorum , qui apud Gallos in sacrario ecclesie cuiusdam maxima cum Veneratione seruatur.Sic sane erant illi nu-
mi sicli vulgares Hebraeorum. Fit deindet mentio aliquot in locis Sterlingorum
quorundam: erat vero Ster lingus num usargῆteus Anglicus ex vicesima sexta parte unciae: nam viginti sex numi argenteister lingi unciam pendebant authore Virgilio Polydoro in historia Anglica. libr. ι 6. dictus autem est hic num us,ut idem author tradit, stertina', quod Sturnus auis, Anglice Ster ling. Vulgo stornino, in altera parte numi est et impessa. Erit igitur qui libet Iler lingus paulo maior sestertio Romanorum: si quidem viginti octo sesterti j unciam apud Romanos est iciebat, quam apud Anglos itidem constituunt viginti sex Stertingi: atque ideo erit stem lingus tertia nostri numi regalis argetei
pars: aut num iis paulis minor tertia Castellan i argentei parte. Horum sterting rum mentio fit in c.constitutis.de procurat.& in cap.3.De arbitris.
THEMA CAP. III De veterum aureis numis.sVM MARIA.e Aureus namus apud Roma. quo tepore De
rit percusiua De aureu numis,quos signari iusserunt Reges Catholici, Fertiandis is Elisabet eo temporariam suisse , habet prosecto gra- rum' nepos Carolis inuictissmus. ues authores Varronem libr. . de Verbo. 3 Solidus .iureis. cuim mentio stai ηυ- origine. Priscianum lib.6.& sextum Poma no, quod po idus habuerit. peium qui celent, denarium decem sis s Q, ι aratroesic dia uerit. Et imm
geant authores in contrarium citati, ex
suibus apparet, hanc aestimationem sui L
: receptam ad Q. Fabi j dictaturam, &post eam denarium pluribus assibus aestimatum esse.
CAPUT III. AVRξ v snumus apud Romanos coepit, post annum sexagesimum secundum, quam argenteus esse Pli
240쪽
nio libr. 3r . eapit.3. Nempe anno ab urbe condita quingentesimo , quadragesimo sexto, ante Christi natale anno ducentesino duodecimo. Graeci itidem numi aureis v si fuere:quem ad modum passim constat ex Historicis, Graecisqueauthotabus: tametsi Lycurgus num o aureo&argenteo expuncto, terreum solum utendu imperauerit, sicuti Plutarchus stribit in e- hisdem Lycurgi vita. Reges autem Catholici Pernandus Se Elysabeth anno mille-smo, qua tercentesimo , nonagesimo te intimo,cudi iusserant moneta aurem in his regnis ad hanc rationem, ut ex quolibet marcho percuterentur sexaginta quinq; numi aurei, & tertia alterius numi pat s. Sic etenim ex libra auri o. unciarum Pet cusi fuere numi aurei 93. Hi vero numi ex ipsa regia constitutione appellantur E cellentes , eiusque ponderis dupli fuere.
Item signati alii numi aurei, quos Doblones vulgus appellat, & demum alij, qui quinque decem, vigintra ut quinquaginta num os excellentes panderent: quos saepissime & nos vidianus, atque ita cautum extat pragmatica constit li8. Hac denique deprehensa horum num ii natum poderis ratione,apparet,quelibet horum num orum, quos Ducatos dicimus,3 Excel lentes rcgia l. nuncupantur , drachmalem esse, & isu habere Attaticae drachnis pondus. Nain drachinae A ticae 6 . Marcum efiiciunt. 96. Romanam libram li. unciarum. Quam ob rem ex aureis his drachma lib. integri ponderis 6 . tot detrahuntur grana ,qua efficiunt nu-muin alium, & alterius tertiam parte me sic ex ς6. tot grana subtrahuntur, quae duos num os aureos excelletes constituunt.
Drachmam autem hac in parte intelligo Atticam, quae appendit septuaginta duo grana, quae quidem Attica drachma duas
cotinet drachmas vulgares, quibus aurifices utuntur.Valet aut e quilibet num usaureus ex his V. regales argenteos huius regni num os quorum praecedenti ca. in minimus , & vltra unum Marauedinum aereum,atq; ideo valet CCCL TAU. aereos Inarauedanos. Expendebatur in lin Hispaniarum regnis ab hinc decem, viginti et triginta annis au reus diei iis Castellanus, cuius pondere & nunc aurificessabrique argentari; utuntur. Erat verbis nurnus probi quide auri,& pendebat octo tomianes, quoru qu Ilibet pedit i i. grana: duo effici ut scriptu lue Sic sane num us aureus Callellanus, appedit Atticam drachma,& scriptu tu unu , habetq; sexta unciae parte: qua ratione 48. Castellani effici ut marchum vnu, pondere quid c tullo, de sex vac a: quena ad modii ex ipsius numismatis vero pondere satis apparet. Huius numiaurei Callellani valore it plane quaterculo iuinoctuagina quin q, marauedinoria, quorum in I. ca. meminimus. Demum Carolus Caesar Hispaniaru Rex percuti iussit aureos num os, qui Coronati,a ut Coro nae dictitur Hi modo frequentiores 1 unt quorum sexaginta octo faciunt marchu, α octo dimidius uncia: triginta quatuor pendunduncias quatuor,centu& duo enficiunt libra Romana ir. unciarum.Valon cuiuslibet numi ex his centetur ad te: cetum . quinquaginta marauedinos. Deniq; numus hic aureus dece regales arget eos num os, & decem aereos marauedinos iniaest matione reddit: sicuri statutu est ab i- , pso Carolo in i intiano totius regni conuent anno M. D.37. l. lo . Habet autem alveus tu numus podus sexaginta octo granorum, conficiturq; & signatur ex auro non ita puro &precioso, ut est illud, ex quo excellentis au roi numi signabantur: Olim a Romanis num us percusus fuat, qui ex auro signatus simpliciter aureus diicebatur, cuius numi passim metio fit a lurisconsultis & veteribus Historicis: sed a quia ab ei siau traditur pleru nq; num iis aureus,qui dictus est solidus, nondum satis constitutu esto in O adhuc OOtrouertitur, an aureus, di solidus eiusde poderis & valloris suerint. Ipse vero post tot egregios
autho res ro illam breuiter examinabo,. rationes utriusq; opinionis S aut horitates adducens: ne videar temere alteram
ex his sententiam elegisse,&vt palam sit. posse utranque habita ratione temporum: vere & constanter asseuerari. Pri-