장음표시 사용
251쪽
tiasseationem istam ante id temporis apud Latinae Iinguat authores rarus fuerat
usus. Aureos vero duarum drachmarum
id eb minores solidos appelIat Lampridi us,quod distinguerentur ab his, quos binarios, id est, quatuor drachmarum: temnarios sex drachmarum: quaternarios meto: denarios viginti: Bilibres centu nonaginta duarum: centenarios ducentarudrachmarum Heliogabalus cudi fecerat. sic Vlpian.qui sub hoc Caesare Alex adrosoruit, in L quod vulgb. F. de Aedi. edi c. in I.Si verb. g.Praetor ait. is de his,qui deiec. vel effude. Praetorum,& Aedilium vetera edicta reserens, pro aureis solidos ainposuit, ex eo forsan, qu bd etsi eius dictionis no fuerit apud veteres frequens usus, usitante ea quandoq; fuerint veteres Praetores,&Aediles: vel ex ea ratio e,' Iuri Deo fultus ipse dictione tunc in usum deductam veteri subst irii erit: cum frequetior si mentio au reorum in ipsis veteru Printorum,& Aedilium edictis. Eadem ratione, & ipso quidem tempore,quo aureussue solidus sexta appendebat uncis parte, ercussi suere aurei numisemisses,& tremisses. Tremisses autem numus aureus tertiam pendebat solidi pa tem, ita, ut soIidus ex tribus tremissibus constaret, tremissis verδ ex octo siliquis. Fit mentio de tremissibus in i 3. C. de mi
solidis aureis Iust in ian i ,&de tremissibus expressim meminere Gothorum inclyti Reges,qui apud Hispanos legns olim tu
Iere ante Roderici Regis calamitatem :vt patet ex Foro Iurgo, maxime Iib. I. utiti.& lib.8.tit . contextus etenim Latinus
illarum legum solidi aurei passim meminit, item & tremisses numi, eum expendens ad tertiam solidi aurei partem. Extant sane leges istae,& nunc eo quidesermone,atque idio in me, quo fuere olim scriptae, nempe Latino, & rursus e regi ne Hispano, quo tunc Gothi utebantur, quo & nunc paululum antiquatis nou tisque dictionibus, utimur.
Quinta conclusio ex pra missis hunc in
modum deducitur,Quamuis aureusas
lido, nec re, nec nomine in effectu diis rat, nec usqua ei dissimilis fuerit numiis: tamen hic sub Consulibus, ct caelaribus fere ad Constantinum usque maior po dere fuit, quam qui sub Constantino,&luccessoribus fuerit postea signatus. Haecideb probatur, quod iam dixerimus,a reum, etiam ponderis duarum drachm rum, de qui quartam habet unciae partem, dictum esse solidum. Deinde quia num ushic,qui olim appendebit quartam unciae partem, postea sub Constantino, & Iustianiano sexta fuit unciae pars. Qua ratione
nos lib. i. varia .resolui. cap. D. asserimus, aureum veterum Iurisconsultorii ab aureo Codicis Theodosiani & Iustiniani ex
eo differre,quod aurens ille vetus quarta
fuerit unc Ie pars: aureus autem,vel solidus Iuli in iani,& aliorum Caesarum, qui a Constantino imperium obtinuere, se tam tantum appenderit unciae parte. Atq; ideo rem istam obiter tetigisse videntur, qui discrime hoc hac in controuersia n
Supere si nunc his satisfacere rationi quae pro contraria sententia fuere addu.ciae. Non enim obstat text. in d. l.quoties C. de suscepi. prae p.& arca. ea si quidem constitutio edita fuit a Ualentiano II V lente Caesaribus, ut eonstat ex lib. it.C dicis Theodosiani tit.6. quo tempore aureus vel solidus iam erat pondere diminutus, maximeq; a veteri dissimilis, qui Ppe qui sexta esset unciae pars. Errat ergh, qui eam costitutionem Alexandro Seu ro et Iustiniano tribuenda esse censent. Non igitur quidquam nostram opinione
diuellit,quod ibidem solidus sexta unciqpars censeatur: sicut Isidorus,& alii serupsere. Secunda ratio ab Antonio Augustino collecta ex lxvnic. C. de colla. aeris,li .lo. non admodum urget, qudd ostendere conabimur, prius statuentes ratione ipsius
indu clionis, qua vir ille doctissimus utit ut .ls etenim existimat, ab eadem constitutione libras aeris viginti solido uno aestu. ari, atque ideo solidum valere ce I4.1 3 tum
252쪽
6o VETERUM NUMISMATV M COLLATIO
tum viginti sestertios:cum quaelibet aeris libra efficiat viginti quatuor asses icni-
unciales, ex quibus coitituitur valori exstitertiolum ad rationem quatuor .assi-
uni pro quolibet sestertio: Vnde dc duci tu , solidum ea lege valitisse centum viginti sestertios, disic triginta denarios.' Hinc sane Antonius Auguli existimat, solidum eius fuisse ponderis, cuius fuerit aureus , cum tanti si valoris, imo pluris aestimetur. Posset equidem pluris irae cinductio fieri, si utamur lectione, secundit quam d. l. Vnic. legitur in C.Theodosiano
lib. M.titui. 22.l. 2.his equidem verbis.
Arcadius O HOxorim, A. A Hilario. Aeris precia,quae a prouincialibus postulatur,ita exigi volumus,ut pro Viginti quinque .libris aeris solidus a possesi
re reddatur. Dat. V. Kalend.Ianuar. Mediolani. Arcad. IIII.&Honorio III. A. A.& Conss. Hinc vides, Lector candide, iuxta Antonii Augustin. rationem, unum olidum aureum aestimari centum quinquaginta sester iijs, denique traginta septu denari)s. Quam aestimacionem maxime iniqua esse satis costat, si legitima proportio auri ad argentum observetur: Idcirco non possum ipse inihi persuadere, solidum auroum tanti unquam aest imatum fuisse, ut triginta septem argenti denarios valuerit: id etenim nec memini , me alibi legisse, nec Budaeus, Alciatus, Leonard. Portius, Agricola,ipse ue Antonius August.tantaeae si imationis mentionem fecere. Nam &s solidus, vel aureus quarta fuerit unciae Para, ac duas appenderet drachmas, si i ii aesti inaretur,esse proportio auri ad ar. gentum ad rationem unius pro decem Nocto partibus. Quod si solidus conlii tuatur ex sexta unciae parte, ut ad d. l. vnic.
constituendus esti prosecto eis et haec proportio ad rationem unius portionibus.
Quod adeo absurdum est, ut facillimc r selli queat.
Sed etsi lectionem communem admittamus,quae vulgo recepta est &aut horitatem publica habet, minime permuta, nec concedam, ex d. Duni. adnotari, soliadum unum valuiue tempore illo centura& viginti sestertios, id est, triginta den rios. Non enim est credendum,aurum eo tempore, quo maiorem habuit aeris, aut argenti portionem, quam olim habuerit, pluris tunc, quam o luna stimari cunaeius esset in Italia penuria. Praesertim haecae stimatio admittenda non est, vel ex eo, a nod mul tum dissimilis sit,& iniqua proportio au ri ad argentum sic sani non v rebor asserere, solidum aureum sub Arcad io & Honorio Caesaribus nequaquam tati fuisse valoris, quanti ipse Ant. August. induetione diligenti opinatur. Ipse vero coniecturas quibusdam, d his a uillitiae rectitudine derivatis contedam,r solidum aureum tertia parte ver sris aurei diminutum,itidem& tertia aestimationis, ac preci; parte a veteri deiic re: qua ratione cum vetus ille aureus v luerit viginti quinque denarios argenteos, solidus iust in iani,& liorum Cai ru in a Constantino, erit aest imandus denariis argenteis sere decem & septem : haec
enim aestimatio cogi uest proportioni auri ad argentum, quae cotempore iusta censebatur, scuti vos superius tradidimus. Et probasur in . i. C.de argenti. prc. librito. ubi libra at genti, quae costat ςx octu ginta quatuor denarios, quinq; aurea a solidis aestina atur. Ea iidem opinionem pro- bauimus lib. i. variar. resolui. cap. riuo
in loco deduximus Iustiniani solidum ad
hunc, quem modo cx Ponimim , vat
Caeterum quod aureus olim habuerit hanc ael limationem centum sestertio iii, aut viginti quinque denariorum gradidere Cul ielmus Budaeus, Alciat us, Georgius Agricola, & alij hanc rim tractantes. nec ncgat ipse Antonius Augustinus. Sed& hoc inanifestum fit ex Tranquillo, in Othone & Coi ne lio Tacito, quorum superius meminimus, ad probandam eius aetatis proportionem auri ad aergentum. Ide& Leonardus Portius palam S ape te asseuerat. Nam & tot doctissimorum 'irorum sentcntia, qua valor aurei constitu s
253쪽
rutus est ad centum sestertios, etiam cum erat quarta unciae pars omnino euerter tu rex d. l. viai c. s Antonii Augultini interpretatio foret admittenda, cum ex ea aureus aestimandus si centum viginti se-1ὶerti s numis :& tamen erat tunc aureus ponderis eius, quod constat ex sexta via-eiae parte: Idcirco ipse, ni fallor, exili i- marem, certius e se, Caesares ipsos Arcadium & Honorium in tributis exigendis a prouincialibus, quamlibet aeris libram minoris aestimasse , quam ea redacta adnuinos aereos publica aut horitate percusos Romae aestimaretur . Idque factumeit,ac fieri potuit, ut prouinciales minus grauarentur in exactione tributorum , de multarentur ad soluendum aurum pro aere, si de aeris exacta aestimatione aliquid ea ratione remitteretur.Item quia vilior
erat aestimatio aeris in prouincijs , quam Romae & in Italia. Ex quibus statutum est, ut in tributorum exactione, aerisque collatione satis esset, pro viginti aeris libris aut eum solidum conferri. Qui quidem solidus aestimationis erat decem, ac septem denariorum: quia sextam unciae partem pendebat: atque ita pro qualibet aris libra soluebantur sester iij tres, re sere dii nidius, secundum ea, quae paulo ante adnotauimus.
Huic interpretationi, quam add. l. V nic. adduximus, accedit & altera conssi tutio in l. vnic. C.det argenti precio. lib. ao. qua statutum est , in publicis pensitationibus posse pro qualibet argenti libra quinque solidos aureos solui. Et est haec constitutio Imperatorum Arcadii & Honorii ad Eu chianum praesectum praetorio , extatque in Codice Theodosiano libro is . titul. 2. Nam si tolidus quilibet aestimaretur sestertiis centum aut centu viginti, de sic viginti quinque denarijs aut triginta : vicenset Antonius Augu-st i is esset profecto iniqua commutatio, di iniuriosa his, qui tributa soluere tenentur, Cum pro octuaginta quatuordenarijs , ex quibus argenti constat libra, soluerent ipsi centum viginti quinque denarios, quos efficiunt quinque aurei
sol di:aut sane centum quinquaginta de . narios iuxta ipsius Antonii Augustiniat stimationein . Quod si solidus quilibet conlians ex sexta unciae parte , aestimetur, ut aestimari debet, decem & septem denarijs fere, tunc plane constat, quinque solidos efficere octuaginta quatuor dena. ios, ex quibus libra argenti confici. turo Haec ergo Caesarum constitutio ita intellecta plurimum iuuat eam aestimationem, quam nos costituimus ad solidum aureum , cuius mentio fit in Codicibus Theodosiano, & lustinianeo, ex quo, ni fallor, secunda ratio tollitur. 4ertia ratio non oberit nostrae opinioni, si exacte considerentur conclusiones, quas hoc in g. constituimus. Non Gmna negamus, solidum aureum cuius a Iustiniano mentio fit , sextam esse unciae
partem, aureum vero veterem quartam fir il se unciae partem constanter asscuerannis Iu stria ta lius autem, ut moris est apud legislatores, cum vellet veterum Senatui consultorum. Pratorum & Iurisconsultorum responsa lege noua confirmare aut interpretari, monetam , & nun os priorum legum, aureos qui dein aut lolidos, su i temporis numis aureis expotuit,& significauit, licet pondere fuerint diam inuti. Liberum emi est hoc legisla
Voluit sane Iustinianus deinceps p
nas legum antiquarum expendendas cias ad rationem numorum , quibus eius principatu Romani utebantur. Probatur
hoc apud eundem Iustinianum in s. sed nostra. Institutio. de success. liber ubi Ggens ipse Imperator de libertis Centenarijs Papiam legem referens, quae decentum mille sestert ijs loquebatur, eius
quantitatem ad centum aureos deducens, ita scribit, ut pro mille sesterti jaunus aureus computetur. Non enim v
luit Iustinianus, mille sestertios unius aurei tantum s stimationem efficere, id quidem fallum esset, siue accipiamus aureum veteris ponderis, siue solidum lustinia ni, qui est sexta unciae para. sed veterem
254쪽
lammam ad minorem deduxit. Ut tandecentenarius libertus olim ex lege Papia centum sestertia in bonis habens, hodie dicaturis, qui centum solidos habuerit aureos ex Iustiniani costitutionibus. ANque ita locum illum Iustiniani explicarunt Eguinarius Baro. ibi Budaeus libr. i.
de asse. Alciat. lib. 3.dispunct. cap. 9. Ant nius Augu l in. lib. h. emendatio. cap. I. Sic regia Partitarum lex io. titu. 22. Part. q. euesse censet libertum centenarium , qui habeat in bonis centum aureos marau dinos, quos ipse interpretornum Osaureos , nostra fere aetate dictos Callellanos, ct sitniles aureo solido Iustiniani, qui sextam appendit unciae partem. Quarta ratio eodem iure tollitur, siquidem leges veteres,qub ad poenam aureorum veterum reducuntur ad nouos
aureos, seu solidos,qui sub Iustiniano Cς
Quinta contrariae opinionis probatio eandem adsequitur solutionem. Nam Iurisconsultorti responsa intelligenda sunt de veteribus aureis,quoru quilibet quartam habuit unciae partem. Decisio vero
Iu stiniani est accipienda de solidis,& aureis eius temporis, quorum quilibet sextam adpendebat unciae partem. Hic tameex hoc sequitur, aureum vetere, & eum,
qui sub Iustiniano percutiebatur,eiusdeponderis fu isse: Si quidem poenam veterem aureorum, clim hi non essent tunc in usu nec eius ponderis percuterentur,trastulit Iustinian. iii aureos,& solidos minoris ponderis, qui tunc percutiebantur, de publice signati expendebantur. Sic sane nos fatemur tex. in d. g. vltim. Insti. descen .ieme. liti Iesse intelligendum de soldis, quorum quilibet sexta erat unciae pars. Nec in libro primo variar. resoluti. cap. II. contrarium scripsimus: imo nec usquam mente cogitauimus, quippe qui palam & apertissime aureum veterem distinxerimus a solido Iustiniani, uius est praecitata decisio, & Iustiniani solidum non semel sextam unciae partem feceria
exta ratio poterat prosecto urgere liquantulum, si ind. c. qui subdiaconum, mentio facta fuisset de aureis, cum in I ge regia Partitarum eadem decisio sermone Hispano sub nientione, ct nomines lidorum expressa fuerit. Etenim tuc probaretur, aureum & solidum idem esse, de hos numos eiusdem ponderis suisse. Aecum in d. c. Qui subdiaconum.de lolidis metio fiat: sicuti & in d. l. regia,nulloquidem modo probatur illic, aureum, M s lidum eiusdem ponderis fuisse. Praese tim,quii fortassis haec inductio ad aureos non pertinet, nec ad solidos Iustini ni. Nam solidi,quorum in hac speciem tentio fit ind. c. qui subdiaconum aurei non erant sed argentei, nec erant tanti valoris & precij, quanti r censentur solidi
aurei Iustiniani, Si aliorum Caesarum, uorum constitutiones referuntur in Coicibus Theodosiano Se Iustinianeo. Ad hoc verb probandum summὰ ad n tanduest, Gratianum ind. c. qui subdiaconum. II.q. . decretum illud adsumpsisse ex Ilionis Carnotensis decretorum libro,qui de id deduxerat ex lib.1 .capitularium. bi cuti con flat ex lib. 8. Iuonis. tit.de eo qui clericum interfecit. Liber autem Capitularium, ut&hoc obiter explicemus, cum a Gratiano saepe fiat eius mentio, continebat leges quas dia Carolo Magno latas de rebus ecclesiasticis, ut inquit Franci . Balduinus in pro- lego menis, pag. ito. Huius libri serie in Errationem di ligent issime expendit Car
ius Molinae.in commentarijs ad edictum Regis Gallorum Henrici Secundi,pagi n. s. ubi inquit, seipsum librum hunc legis. se,& Anges sum Abbatem quatuor libel-IOS quod a in certo ordine distinxisse ex capitularibus Caroli Magni , Ludovici Pij,& Lothar ij, quorum duobus primis leges de rebus eccles asticis reserta Idem scribit Rhenanus in adnotatio .ad Tertullianum libro de Corona militis. Hoc ipsum palam a fleuerat Trithemius de scriptol ibus eccle qui tellatur,lios Angessi libros se ipsum legisse & vidisse. Sed& in hac specie, quam tractam uJ, surchardua Vuormatteir.eris c. lib. 6. decret.
255쪽
fere cap. 1 .resert ex concit io apud Theodonis villam habito,cap. 3. Decretum quo Ldam , quo misericors ad modii & benigna censetur poena praedicta per Carolum Magnum in capitularibus ita tuta, & ideo ea ibidem augetur,ut pro homicidio subdi cono Episcopo soluantur pro compositione oo. solidi, pro homicidio diaconi o oo solidi,pro homicidio presbyteri 9co. pro homicidio episcopi duo mille,&7oo .Rursus idem Burcharica. 6. adducit decretum Concili j Prouincialis Triburiens. quo eadem augetur PCena, aut pecunia pro compositione soquenda Episcopo, saltem quoad homicidium presbyteri & Episcopi. Nam pro homicidio presbyteri Episcopo soluendi sunt mille & ducenti solidi. pro homicidio autem Episcopi triplex redditur haec compositio, nempe soluuntur termille α sexcenti solidi. Hinc ipse coni j cio aliquot rationibus,
hos solidos non esse aureos , nec similes his, quorum meminerit Iustinianus. Primum, quod annis sere tercentum post Iustinianum tam varia Imperii Romani mutatione non est admodum veritati conlonum, eosdem aureos solidos percuti pii
lice,& expendi. Deinde quia in Concilio praecitato apud villam rheodonis misericors admodum existimatur punitio capitularium Caroli Magni, quae certe non esset, qub ad pecuniariam compositionem, s solidi illi aurei, Z veteres censerentur, maxime, quia praeter aliam iudicij secularis punitionem, pecunia indictis canonibus definita pro compositione soluitur Episcopo, ut homicida ad poenitentiam &absolutionem admittatur. qua ex causa satis grauis est pecuniae definitae solutio, etiamsi de solidis argenteis intelliga
i Et praeterea clim capitularia Caroli Mapni de numis Gallicis & Germanicis sint
intelligenda, non conuenit ratio aureorus olidorum Ius liniani apud eas gentes, quae tunc maxima ex parte ab Imperio Caesarum, qui Constantinopoli sedem habuerant, ad Francorum Reges & alloide.
sciuerant. Sed & in legibus Salicis, quae apud Francos veteres admodum &antiquq censentur, mentio fit solidorum, quorum valor & precium ex denarijs aestimabatur, authore Rhenano lib. t. rerum Germanicarum. quo in loco distinguitur solidus duodecim denariorum a solido quadraginta denariorum. Ex Gallicis autem numis solidos ipse Turonicos, aut Turonen ses meminime expendisse apud Budaeum lib. s. de A sie, hac habita ratione, ut quilibet solidus Turonensis, qui ex argento &aere mistis,ut conijcio,percusius eii,va leati a. denarios Turonenses.
Septem autem solidi Turonenses a B daeo aestimantur didrachmo veteri :& sic duobus argenteis denarijs Romanorum, quia Budaeus denarium & drachmam ideesse semper censuit. Hic igitur solidus Turonensis aestimari poterit apud nos tertia unius argentei numi Regalis parte,deniq;
paulo minus, nempe ex eo, quod iuxta Budaei sententiam septem hi solidi efficiane
apud Gallos aestimationem duaru drach- 'marum, quae apud nos conflant ex duobus iustissimi ponderis argenteis,quibus aurifices& fabri argentari; utuntur ad pondus, quorum quili et aliqua ex parte est
maior numo argenteoregali, quem in co- mutationibus expendimus.Vnde perpendere licebit, quemlibet ex ijs solidis Turonensibus valere no stros aereos vulgares marauedinos decem. Denarius vero Turonensis minoris valoris est , quam noster hic nurnus aereus, marauedinus vulgo di
Quamobrem poterit mon temere ad hos solidos Turonenses deduci deciso a Gratiano ex capitularibus tradita in d. c. qui subdiaconum. Forsan&ad eosdem referenda est compositio,quae solutis certis solidis iniungitur in c. cum deuotissimam. .quaest. 2. Ex epistola GregorijPapae 3 3. lib. . ad Constantiam Reginam Galliae. Cuius item meminit Lurchai d. lib. H. c. r. Perculi etiam olim fuere Turonis nu- mi argentei, dicti Turonenses argentei, quorum mentio fit in Clem. r. de magiste. ad constituendum modum expensarum,
256쪽
te doctorali suscipienda. Ili nunti varie
quidem ab interpretibusaeitimantur: sed extra uag. prima de sensibus inter continu-ncs,f. Porro, ita examinantur, ut duodecim argentei luronenses csticiant for mitii Florentinum aureum. Hic tamen fi reniis Florentinus aureus maior videtur
ociaua ex parte foreno Aragonioe xl. 62.3 Henrici regis II. Tauri statuta aera i qO7. At florentis A i agonius oelo scru valci argenteos num os regales Castella nos. Lx quo,& ex his,quae simul tradidere Bartol. in I. Pati lus,fl. de solui. colum. i. di Alciat. lib. I. displi iaci. cap. 9. poterit ilo renuo praedictus Florentinus no irem argenteis Du mis Regalibus Castellanis aestianari. Sic lanc argenteus Turonen sis, cuius mentio sit in d. clem. r.erit minor fere quarta ex Parte ni uno argenteo regali Castellano, cui drachmam argenti appendit: Qua ratione undecim ferm u argentei Turouenses e faciunt unam argenti integram unciam: de ela ideo quilibet Turonensis argentcub aestimabitur viginti quinque nostris aereismarauedinis. idcirco Panormitanus in d. Clementi. r. tria mili: a Turonensii in amgen eorum, de quibus illic traditur, ad ducentos & quinquaginta flore nos de C mera deducit, existi inans, hanc esse veram illorum aestimationem. Quam ob re ni iuxta illam constitutionem nemo poterit
in doctorali gradu & honore adipiscendo expendere vlt ra ducentos simplices au reos,& ducatos Castellae, quorum quilibet undecim numis argenteis regalibus instimatur.
Quod si quis solidos capitularium Caroli Magni,de quibus in .s. c. qui subdiaconum. interpretari velit argenteos Turonens es, non admodum refragabor. Nani&tunc satis sufficiens frit compositio. Solidi autem quorum in cntio sit in c.
vltim. de rerum permut. non i unt ad solidos Ius liniani, nec ad aureos veterum Romanorum reserendi, sed ad solidos Vngaricos argenteos, ut opinor, qui percusi fue z regi, Ungariae aut horitate: de ideo ind. c. vltim. lol: di regales dicuntur, ut inde non temere opinemur, eo: uuinoo notae veteres Romanorum, nec Imperatorsi x thoritate, imo regia fuisse percusos De his solidis, qui reseruntur in c. co- quercnce, de ostic. ordin. maior est dubitatio. Si quidem glo. in c. placuit .io. q. . scriabit, solidos illos pares esse,& similes aureis,& solidis ius liniani. Quod mihi multis ex causis placet. Pi imo,quia Bracharens concilium secundum, in quo statuitur,Episcopos nomine cathedratici non poste exigere vltra duos solidos a qualibet ecclesia, c. placuit modo citatum. celebratum fuit sub Rege Sueuorum Theodem iro, & rege Gothorum Attiana gildo, an . Domini D. LXIil Lut conliat exiit loro in historia Sueuorumta Gothorum: ut interim Sc obiter adna nea L cetorem in lib. Conciliorum, qui vulgo circum sertur, tempus celebrati huius. concilij I racharensis viso erratum esse. Est enim inibi ita scriptum. Anno sc cui do Regis Ariam iri Aera. DCX. sub Honorio Papa i. Est enim ita legendum: Anno Secundo Regis Theodo miri Aera D Ci I. sub Ioanne Papa Tertio. Cuius rei testis est D. i sidorus, isque maxim paut horitatis aut laor illis temporibus proximus, qui iali litoria Sueuorum scribit, I heodo mirucoepit se regnare anno Domini D L XIII. Et cum eius Regis secundoanno congregatum fuerit hoc Bracharense Cocilium
1 ecundum, apparet, eius certum tempus
tribuendum esse anno Domini DLX II A ei ae. DCII. quo tempore summum Pontificatum obtinebat Ioannes II L Nam Honorius electus est multo post anno quide Domini DCXXII. Hoc autem BrachareseCocilium iuxta hac rationem plane contigit Iulliniani Caesaris aetate:& ideo mi ita non est, quod ad eius num os id est, ad solidos aureos reseratur.
Secundo, quia haec eadem decisio de duo b. solidis ab Episcopo exigendis prσiure cathedratici traditur a Gratiano in c. inter caetera, io quaest. I. Ex Concilio T letano quarto, seu potius ex Concilio T letano septimo, cap. . ut admonuit Ani nitas Demochares, quod concilium celebratum est anno Domini D C X L VI. quo
257쪽
tempore,ac postea Reges Gothorum ute- tantur pio prijs in legibus& constitutio
alib. solido aureo Romanorum, quemadmodum iam semel admonuimus, de modo iterum admonemus ex I oro Iurgo libr. 7. cap. vlt.& lib. 8.tit . .
Tertiis ex eo in hanc accessimus sente-tiam , quod sub Iulliniano Pelagius Papa primus pau ibante hoc Bracharciis e Concilium istatuerat, duos tantum solidos exigendos esse ab Episcopo iure cathedratici: ut apparet ex c. illud.& c. Vltim io. quinione. 3. De quo est sane constituendum, eum intellexisse de solidis aureis, quibus eo tempore Romani, apud quos suminum agebat Pontificem,utebantur, & de qui b. leges tunc latae, ab Imperatori b. erant intelligendae. Quod non latuit virum illum doctissimum Martinum Brachar ensem
Epii copum , qui huic praefuit secundo tracharacensi Concilio , quique is cla- si j Papae decreto canonem Concilij deduxit. Septima ratio ad leges Pori Castellani pertinet. quarum authoritas pendet ab v su & praxi, iuxta quam varias m per fuit in hoc regno solidorum aestimatio. Sed &apud leges istas hac in specie nihil aliud legimus, quam quod poena legibus Ronianorum statuta sub aureorum mentione, sit item repetita sub eadem solidorum quanaitate: quod S: Iusti manus secit,& fecere ri illi dolitissimi , qui Partitarum leges Alsons decimi iustu & authoritate concinnarunt. Nec tamen id opinionis udaei
refragatur, quemadmodum superius adnotauimus, de statim repetemus. Prase tim, quia regia lex Partitarum O. titul. 9.parte septima, dum leges illas des ubchro violato rescrt, non appeti uit aureos Iurisconsultorum les idos, sed maraue
dinos aureos, lex autem l . titu. U. parte t.
statuit, non minoris aestimandam iniurianis Dulchri violati, quam centum ma chis, cum de centum aureis hoc ipsum dixerit lex 3.is. de sepulchro violato. & d. l. s. . illa l. s. parte 7. quod discutere conabbmur in serius.
Octauae rationi responsurus illud pro
dubia concertatione Accurs Bart. Bald. de huiusce classis authoribus tribuere, quoties de perscrutando vero Iurisconsultorum sensu,aut de cognitione earum dictionum, quae huius nostrae professionis propriae&peculiares censentur, agendum sit. At ubi de veterum Latinarum dictionum interpretatione tractetur, existimo non ita certam esse eorum authoritatem. Temporis si quidem vitium fuit, non ita proprie ab his aut horibu I aliquot Latinae linguae dictiones acceptas sui te. Idcircbcum hac in parte tractemus de veterum numismatum pondere & aestimatione, potius credendum erit GraecaeS: Lati sti linguae eius temporis vetustissimis scriptoribus,& nostrae aetatis hominibus, qui magno cum labore collatis veteribus numis,
qui rem ii iam diligentissimc cxplicarunt. Quod si quis de verborum significatione
credendum omnino Accursio, Barto. 8 alijs censuerit, plane percipiet ex Budaeo, Alciato Ncbricensi, Antonio Augusti. Schis similibus, quod passim errores illi necesse sit probet,& admittat. Quis enim, ut interim alia omittamus, credet Accurso qui in l. viii c. C. de argenti precio, libr. ro. quinos solidos aureos in collatione proi singulis argenti libris soluendos decem interpretatur, maximo ge sere puerili errore ad intellectum ipsius constitutionis plurimum conducente,cum illic quinque
potius solidi suerint intelligendi.
In eundem errorem labuntur ipse Aecursin l. nam Sc si fur. . vlt. s. si cert. petat.
in L si ita stipulatus fuero, si Titius, in princi p. V. de verbo. oblig. in l. vi agendi. C.decursu publico. in l. qui textrini. C. demurilegulis. lib. ii. in l. l ciendum .i de leg. Ide Accur s. in promin, D Teq. ycrb. denari v. Σ.in l. stipulatio ista. f. eum qui ita. i f. de verborum obligatione. Albericus & Iasonini. vltim .s . de in ius vocarad. Bartolus indictos. eum qui ita. quo in loco scribit, etiam in legibus poenalibus dena viginti signia cate: quod adeo manifestu inesse censet, ut nulla indigear beniguiori interpretatione . sic sane Partol. lege E i lo
258쪽
sio VETER VM. NUMIs MATVM. COLLATIO Iata, ut bini digiti amputentur, sal si crimet omittenti, facili md iudicaret quatuor digitos illi fore amputandos. Qua ratione ob errorem grauissimum in re fere elemetaria, qu is contra legem duos amitteret digitos Quis item obsecro serat λ hac in re praeiudici qm sacere opinionem Accur. ini. unica. C. de imponend. lucra. descrip t. quem illic perperam Pyrrhus sequitur, dum si l iquam solidiim inter pretatur:cum s liqua sit solidi vicesima quarta pars: sicuti ex adnotatis superius deducitur, atque in specie probant Budatus libr. s. de Asse. idem in l. qua vulgo,is. de aedit. edict. Alciat. in I. frument a ff. de verb.sgia is An
orgius Agricola libro quinto de ponde
Etenim cum solidus habeat drachmam. nam,& scrupulum, plane constat, sti- quam, quae est sexta scrupuli pars, esse vicesimam quartam solidi partem. Nam &drachma decem & octo siliquas appendi t,& sic tria scrupula. Idem explicat Carolus Molin de contractibus. quaelli. l.nu. 68. hoc ipsum & Isidorus scripsit, cuius mentionem fecit idem Accursi. in authen. nullum credito. agrico. collat. s. Verbo, Solidum. ut hinc magis miremur, viso eo aut hore, Accursium toties hallucinatu fuisse. Ex quibus itidem intelliges,quantist aestimanda siliqua aurea in authen. Sed hodie.C.de epist.& cler. 52 in authent. de sanctissimis Episcopis. 6.Sportularum. erit equidem vicesima quarta pars aurei numi Castellani, cuius speciali hoc nomine superius meminimus: atque ideo siliqua numis aureus s stimabatur nostris viginti aereis inarauedinis. Haec longius adduximus, quam ab initio constitueramus, ut admoneremus, numismatum, εἴ veterum Latinarum dictionum interpretationem non ab Accurso, eius adsectis, sed ab alijs probatissimis aut horibus petendam esse. Cui rei & negotio egregiam dedere operam, ludad iuris ciuilis libros, Guili- eam. nudaeus, Alciatus, Zasus,& noster Nebris lensis, : Antonius Augustinus, adque alis p imique. Nona ratio sacili me tollitur: siquide viri illi doctissimi, qui Partitarum leges.
edidere, sequuti lactinianum,ciusque costitutiones , quibus solidus sexta unciae pars censeriir, omnes veteres au reos absique ullo discrimine pares fuisse solidis Iu silia iam existimarunt. Atque ideo veteres. leges, R Iurisconsultorum responsa, quiabus mentio aureorum facta est, ad mone-- tam deduxere candem, nempe. ad aureos smarauedi nos . . Vnde non magis obstant
Partitarum leges, quam Iustiniani respon isa. Nam etiamsi conditores legum regiaruno tam habui sient distinctionem veterum aureorum ab his, quorum meminit Iustini amis 2 attamen videntur veteres aureos:
in huius regni numos itidem aureos tunc usui publico percus os commutasse: quem admodum secit ipse Iustinianus. Quod si iviri illi eruditissimi opinati sunt,eiusdem iponderis fuisse veteres aureos & Iustini ni solidos, seruabimus in hoc regno eorai sententiam regia aut horitate diffinitam iiii iudicias,&alijs actionib. non tamen in ide certum erit, aureum veterenae sextam, .ut Iustiniani solidum, suisse unciae parte. . Cum harum legum authoritas extra C stellae Regnum minimὰ sit admittenda, . nec ex ea iure possimus Budaeum, Por tium , Alciatum , & Agricolam conuin-
Non tamen prat termittam in hoc ios , libello aliam regiarum legum interprcia
tionem, quantum ad numismatum aestina .
tionem distinctius tradere,quippe qui i- deam, operae precium me facturum , si ihuic negotio operam qualemcunque pret-stiterim: vel in hoc , ut doctiores ansam illinc capiant, rem istam non admodum vulgh cognitam in publicam utilitatem idiligentius tradendi & examinandi. Igiatur oporter Iuris tinsultorum veterum iresponsa, & Iustiniani Cristitutiones, .
aliori unque Caesarum, constituta rati ne temporum omnino distinguere ad propriam, ac veram aureorum & solidorum aestimationem. Sic Budaeus libr. . de
A me , hanc aureorum &folidorum din serentiam testatur, se deprehendisse appen
259쪽
appensis aureis numismatis Caesarum ab Augusto Octauiano ad Commodum, &Mamaeam Alexandri Seueri matrem, quae quartam appendebant unciae partem: rurus aureis numis Constantini Magni, Iuliani Magnent ii, S Iustiniani, quorum pondus sextam efficiebat unciae partem. iri De aureis item solidis mentio fit in s
cra scriptura. primo I'aralipomenon, cap.
a9. Polliciti sunt itaque principes familiatum, & proceres tribuum Iirael, Tribuni quoque& Centuriones,dederuntq; in opera domus Domini auri taleta quinque millia,&solidos decem millia de eadem re tractans Iosephus libro I. antiq. p. is. inquit, Oblata sunt auri quidem talenta quinque millia,& state res decem
millia. Etenim qui solidi in sacris Biblijs
dicuntur, a Iosepho stateres appellantur,. ut plane intelligamus, solidos istos auro os fuisse quatuor drachmarum, nempe si-elos Hebraeos sanctuari j, de quibus superius in cap. i. latiorem mentione fecimus. . Nam licet Atticus stater didrachmus me. rite frequentius tamen stater non tam nu-mus est,quam pondus quatuor drachmarum, quod ex Cleopatra, Epiphanio,Hieronymo, & Hesychio adnotauit Georg. . Agricola libr. i. de externis ponderib ns. Idem probat Budae. lib. .& s. de Asse.
Solidus igitur hic sacrorum Bibliorum erit quatuor drachmaru , & idem qui iab Hebraeis siclus dicitur: Atq; e ideo stater hic se ii solidus aureus appendit nostros quatuor aureos drachmales sere,
quos motis seno os dicimus. Staterruer. & argenteus & aureus su it: cum certum pondus, & saepe eius ponderis numu isgnificet. Erat & olim aureus num us stater Craesus dictus; cuius pondus par erat num o aureo,& stateri Darico, quem duas; drachmas habuisse, superius ostendimus. . Craesius igitur aureus duarum drachmarum Atticarum po udus habuit , sicuti ex Aristophanis interprete probat Georgius Agricola libr. r. de pondere monet. iratione Craesus hic par erit aureo veteri iRomanorum, & aureo nostro duplo: Per
Stater item Cyricenus aureus num uxerat, qui valebat viginti octo drachmax
Atticas argenteas, ut apparet ex Demosthenis oratione ad Phormionem: idcirco
habita proportione auri ad argetum probari videtur, aureum istum appendisse duas drachmas, & dimidiam, ac fortasse plus ad rationem unius drachmi auri pro decem arguti, quod sere Budaeus,& Agricola fatentur. Eiusdem sere ponderis erat aurei, siue stateres Macedonici, et Regum, qui Alexandro Magno successerunt,ut ideAgricola censet libr. 1. de pondere mon tarum. Budaeus tamen lib. . de Asie,test tur,' se vidisse numum aureum Lysimachi iRegis,quem non potuit appendere, & t men suspicatur , eum quatuor drachma rum pondus habuisse. . Illud sane praetermittendum non est, . quandque aureum staterem quoad pondus quatuor drachmarum, dictu esse eius dem ponderis numisma. Quin&Minae, hoc est librae pondus; dictum fuisse staterem, scribit Iulius Pollux de rerum vocabulis,ut quidam interpretantur. Ipse vero censeo, minam 5d librae; & numi nome suisse, atque ideo apud Pollucem, mina, .ut numus, stater dicitur : quod Ludovic. . Caelius adnotat sit lib. 6. lectio antiq. cap.
a.Qua ratione stater aureus minam aequabat,& uterque nurnus erat: Sic moseph Iib. . antiq. cap. y. argenteos nu mos, quorum mentio fit Genes caps minas appeI llat, intelligens, ut opinor, stateres argenteos quatuor drachmarum,& sic sanctua
iij scios Hebraeos. . THEMA CAP. IIII . Quanam ratione sit examinanda ilibra in iure. SUMMARIAa argenti tibia qualiter irae iratur. . a ' Aura libra quemam modo a metur in i
260쪽
. Sestertium generis neutrius expensi rur, aliquot bloquendi modi traduntur. 1 Talenta varia ex in m ad rati em
Detuo ponderis. CAPUT IIII. OV doque legibus auri, vel argen
ti libra iuremulctae indicitur, aut ratione poenae ob crimen aliquod cxponitur, quod passim constat, &ideo Oportet inquirere, qualiter sit in hisce legibus libra aestimanda & expendenda.
Etenim ubi libra, ut pondus auri, vel a genti indicitur, erit reserenda in tot argenteos denarios, vel aureos num Os, quot Romana lege, regia, vel prouinciali ex duodecim vnc ijs auri, vel argenti percutiuntur. Quae quidem ratio facili me haberi poterat ex his, quae hoc in tractatu tradidimus: sic sane est interpretanda deciso I.r. C. de episcop.audi. l. ab executione. C. quorum appellat. non reci p. quibus equidem legibus temere appellanti poena imponitur quinquaginta librarum argenti, & quandoque centum industa est, i. ciuitas. C. de officio rector. prouinciae
Argenti enim libra quaelibet duodecim
unciarum fili matur nonaginta sex numis argenteis regalibus iustissimi ponderis, nempe drachmalibus: aut centum ex his, qui publica, regia percussi aut lioritate an commutat ionib' expenduntur. quem admodum ex cap. 1. deduci facili me poterit. Eodem pacto est accipienda poena triginta librarum argenti , quae sacrilegis infertur in c.quisquis, i . quaest. . Ex Ioanne Papa V II l. & Iuone Carnutensi lib. 2. titul .de sacrilegio. Quamuis in hac specie, quia haec poena indicitur ex argento purissimo, quod vulgo Plata acen tradadicimus, maior erit aestimatio facienda cuiuslibet argentei numi: cum hi numi, quibus utimur in commutationibus, etiam si argentei sint, habent tamen aliquam aeris partem admistam. Ex his, etiam constat interpretatio, a. properandum. s. sia autem utraque. C. de iudi c. & l. viai c. Q de ratio. Oper. publico. quibus constitutioniabus poena infligitur librarum auri cerio quodam distincto numero. i Est enim quaelibet libra ex his referenda in septuaginta duos solidos, seu aureos numos Iustiniani, vel quadraginta o
cio aureos veteres Romanorum: aut duplos aureos in his regnis signatos auth ritate Regum Catholicorum Fernandi,&Eli labeth. Hoc ipsum notandum est ad i. si quis sepulchrum. C. de sepulchro vio lat. Quandoque libra non pondus, sed nu-mus est, qui hoc nomine censetur: aut i a ne hoc librae nomine paucorum numinmatum numerus signiti cauit. Quod Di daeus explicat libro quarto de asse. Ex quo resert Carolus Molinae. de contractibus,
quaest. Ioo. nume. 78ι. Circa tempora Iustiniani libram staterem fuisse aureum non magni ponderis: atque inde deducit, etiam olim libram Die e numeralem longe minorem iusta & ponderati duodecim unciarum. Quod inde forsan procedit, quia Iulio Polluce aut hore, cuius in c. praecedenti meminimus, stater aureu in ira dictus st: minam autem Graeca iudi ctionem plerique libram latii interpretantur: tam et si ad exactam librae, & minae rationem discrimen si inter haec duo pondera constituendum: sicut probat Geo gius Agricola lib.de ponderibus,& mensuris. Quamobrem stater pondus quatuor drachmarum libra dici potuit, & ea ratione numerus quatuor drachmarum puri,& numus item aureus quatuor drachm
rum dici potuit tunc libra numeralis. Quod mihi admodum arridet ad plerasq; iustinianes Codicis leges intelligendas: praeserti in ubi poena grauissima videri potest, si auri libra ad rationem duodecim unciarum iudicetur. Hinc denique ex istimat Carolus i. vltim. C. de cupressis, librili. non de libra auri ponderati, & se duo- cim unciarum, sed de libra auri nume rati,aut num aria fore intelligendam .sta tutum enim est in d. l. vlti. Quod plantanti singulas nouellas cuprcssi luco Daph-