장음표시 사용
241쪽
Primum. n. illud sit absq; controuersia, solidit aureu, cuius metitio iit a Iustiniano,&alijs paulo ante Caesarib. sexta fuisse unciae parteratque ide appendere drachmam Atticam,& scrupulia viiij, quo fit, ut sex solidi efficiat uncia,& i. libra. Quod costat ex Isidoro Ii .i6. Etyinoi .ca. 4. Cost.
insignis in . quoties. C. de suscep.&Arca. li. io . cuius litera de contextu subi jcia ex
ipso codice Theodosano, ut lector percipere possit facillime, quantum differat a vulgata lectione,& aliqua Accursu ad noralle, quae plane subticu isset, si integram
constitutionem legisset. Extat igitur coi si tutio haec lib. a. Cod. Iheo. l. l . t Itu. de
susceptoribus, praeposuis& Arcari S. Idem A. A. ad Germanianum Com. S. L.
O 'tisonque solidi ad largitionum sub
sidia perferent fiunt, non solidi, pro quibus adulterinis e*bdnutu r, sed aut idem in massem redactis aliunde qua solui potes habere materiam atiri obryz a dirigatur,
pro ea ilicet parre, quum vn quia deon dit: ne dititius vel ageest, vel prosecutores, vel largitionales adultιrinos solidos subrogatas in compendium situm si alia emolumenta convertunt. Illud etiam cautionis a cImus , ut
quoties uno, certa summa solidorum pro tituti qualitate debetur ictauri masa tramittitur,
in septuagurta duos solidos, Iibraferarma
per typis tradito Ioan. Tilli j Angolisine iis diligetia& opera tametsi in lustiniani Codice tantu apposita sit ultima huius costitui ion is pais: his equideverbis. Quot iescunq; cei ta su mma Solidorum pro tituli qualitate debetur, aut auri massa traiinittitur, in septuaginta duos solidos libra feratur accepto. Huius con 2 i- tutionis aut horis fuere Valens & Valentinianus Imperatores ac Caesares. Vnde manifestum fit,solidu aurcu, sexta suisse umciae parte:& ideo sex solidos uncia, septuaginta duos auri libra duodecim uncia ruet ficere. Hanc sententia etia probat &admittunt, praeter Isidoru & Costantinu, Guliel audaeus li. s.de alle. Georg. Agric. li. a.de pod.& temperat. monet. Alciat. ll. 3. Dis puci. c. 9. Solidus aute ideo dicitus
est,' nihil illi dee sie videatur. Solidu. n. antiqui integria dicebant secundu Isido- ru,& probatur in I. ergo. g. creditori b. F. de fidei coni. liberi.tellis item est Horatius scribes: aut partem solido demere de die. Idemq; Nebrisiensis adnotauit in iuris ciuilis Lexico. Ea vero dictio, de qua modo agimus, etiam aureis conuenit ,&in usum accessit ad discrimen constitu dum inter aureos integros,& senilises,ac tremisses: cum semisses ex dimidia aurioarte, tremisses ex tertia constarent: sicuri apparet ex Aelio Lampridio in Alexandri Seueri ita. & in I. i libemus. C. de erogatione miliatr.an non et lib. ii & titulo de veste militari. L 3. eodem libro. Quo in loco inqui ut Archadius de Honorius. Fortissimis militibus nostris per Illyricia
non binos tremisses pro singulis chlamydibus, sed singulos tolidos dari praecipimus. Sic Volusius Maelianus de asse, libra integram solidu appellat. Prima, inquit, diu i lio soridi, id est, librae. Ex quibus deducitur, non ex eo dictu fuisse solidum, quia de solido,& puro auro faetus fuerit, a soliditate, ut falso existimat gloss. in l. vnic. C.de veteris numic a t. potestat. li. it. Nam & ex his quae hoc in capite nos adnotabitnus , constabit, aureos veteres , & solidos frequentissime percu sios fuisse ex auro mi to, no ex puro & obryZo. Solidus tamen hic ni mus aureus .r . siliquas appendit: & ideboctaua eius pars tres habet siliquas r ut probat Antonius Augustinus ex Nouella Graeca consti tutione . i3o. de usuris nauticis, nondum typis tradita. Etiamsi
falso alij contrarium scripserint, quorum error manifeste deprehenditur ex eo, quod sexta unciae pars, quam appendit solidus, constet ex drachma Attica,& scriptulo. drachma vero ex obolis sex
242쪽
&sie decem&octo siliquis r scriptulum
ex duobus obolis , atq; ita ex siliquis sex: quemadmodum in c. praecedenti probauimus, unde solidus 1 . habet siliquas. Hinc tandem fit, ut solidus hic numus aureus, qui sextam habet unciae partem, mn inb similis sit num o aureo. Castellano. Et hoc quidem obtinet quo ad pondus: nam de valore Si precio ipsius solidi paulo post in hoc ipso capite dicemus,tametshaec fere iam olim tradiderimus libr. tia Variarum Resolui. cap. i. H c igitur sunt plane accipienda,& absque u lla controuertia de se Iido aureo, cuius mentio fit in ipsus Iulli mani Codice, di in eiusde Cabsaris constitutionibus.
a Rursus traditur, aureum a solido dissenti. ct quartam escere uncia partem. y qua fuerit bactem au ad argentum,argentitae ad aurum proportio. Auri bonitas traditur, O qua ratione cognosci es in F aurum obryzuum, quid ε Argenti bonitri itidem distingvituri. τ argentum postulatum, quis.
Dε aureo sane quidam opinantur,
eum num uin pondere similem Diai sse solido, atque ideo sextam sui csevnciae partem. Haec sententia placui eaduersus Budaeum Aemilio Ferrem ii sti tu .de poena temere litig. Antonio Augustino lib. 2.emendat ca. 9. Eandem p r bat, veriorem ac certiorem esse censet Io,
ann. Arce ab Ota lora olim in hoc Gran Di si Praetorio regius cosiliarius, qui nucPintiae eodem munere tangitur, vir equidem ob singularem eius eruditione ab omnibus, sed a me prae caeteris suspiciendus Is inquam in eleganti opere, quod de n vilitate uispana publicum iacit, partea.. ea. . scribit, solidum Z aureum idem es-2, nee Pondere,nec valore differre Horta aut horum rationes ex ponam, ut faci I ius deprehendi posse,quo tendat huius co
trouersiae flatus. Prima eorum ratio adsumitur ad d. Lquoties. qua constat,numum aureum,qui solidus dictus est,sexta fuisse unc ae partem. Idem probatur aut horitate Isidori& Constantini Harmenopuli, quoru m do meminimns. Igitur satis apparet, a reum num v apud veteres & Iurisconsutitos sextam fuisse unciae partem,&sico
ninb similem extitisse se ido pondere
quidem,& item num o aureo Callellano Secuda ratio adducitur ex I. unic. C.decollat. aeris, libr. io Etemm constitutione
quilibet aureus solidus aestimatur viconis libris aris, id est, interprete Antonio Augusti nocentum viginti sesterti js. Sed si solidus minoris poderis esset, quam a reus, verisimile no fit, eunt pluris aestimari, cum aureus centum tam din sesterti js fuerit aestimatus. Consequitur ergo,cum constet de solidi certo pondere, id e pondus.& aureum habuisse Tertio idem probatur in l. si verδ.f. Praetor ait. s de his, qui deiecer. vel effud.poena etenim ibi statuta est in Pandectarunt. dece solidorum , quae per Iustinianu expressim traditur nomine dece aureo . in s. item is ater scui simi lis est a iast de oblinquae ex quasi male fit. nascunt. Ex quia bus duo libetadnotare. Primu apud iuris conis Itos in Pandectar u libris mentione fieri solido ru: quae itidae fit in I. qui avungo. ff. de aedilit. edic.Secudum, promiscue a Iurisconsultis, & Iustiniano accipi se .
Quarto, hoc ipsum stabili tu rex I. i. in princi p. s. de his, qui deiec. vel eisu. quo
in loco poena constituitur quinquaginta aureorum, quam sub ea gem quantitate,& eodem aureorum nomine' repetit Iustinianus in dicto s. item is. verse. ob hominem. V t hinc plane constet, Iustiniana
Vererem aureorum monetae minime mu
ta sse,sed manifesto argumento comprobasse, eam solido parem esse, cum in eadem materiae, quae per veteres leges tradita. fuerit sub imiscuo aureoru & solidorums
243쪽
eorum usu, ipsemet quandoque solido-νom, quandoque aureorum mentionem secerit. Quintd idem probare conantur ex eo, quoa Iustin. in s. vlt. Inst. depcie n. temere Iit. poenam a Iurisconsu itis quinquaginta aureorum numero statuta in t .s libertus .is. de in ius voc. l. r. l. in eum.& l. Vlti. F. de in ius voc. ut eant. ninquaginta s Iidorum nomine ex pressit Sexto costat, a solido aure uinon differre, nec pondere, nec Valore, ex regia l. . tit. i8 pari. r. ubi aduersus occidentem Episcopum, Presbyterum, aut Diaconum poena selidorum statuta est sub certo numero: cum idem ninnorum numerus videatur sub aureorum nomine iure comis
muni diffiniri pro eiusdem criminis poena .c. qui subdiaconum. II. q. 4
Septimo hoc ipsum probari potest, quia in quibusdam regijs constitutionibus mentio solidorum fit in his casibus, in quibus apud ipsos Iurisconsultos aureorum nomen exponitur. Nam & aurei, quorum meminere Iurisconsulti in l. i. s..is. de sepuI.viol. solidi nominantur in l. t.& v. lib. . fori. Oftauo eadem opinio comprobatur aut horitare Ace ursij. Bart.& Doct. in d. I. quoties.& in l. quicunque. C.de ser. fugi. Abb.& Felin. in c.conquerente,de o m. ordin. quorum, &alii oru communi consensu decisum extat, aureum Iurisconsultorum,&solidum Iustiniani eiusdem valoris,& ponderis mille. Nono & his rationibus ipse aliam adiicio certo sciens, quantum ea sit roboris habitura. Etenim cum regiae partitarum leges plerisq; ac frequentissime aureos,.& solidos veterum Iurisconsultorum, &Iustiniani in eandem.monetam Hispaniarum trastulerint, saris est probabile doctissimos illos viros, qui Partitarum operi si renuam ded Ere operam,p Iane existimasse,eiusdem ponderis,&valoris, auremum,& solidum suisse Verum ex contrario alijs visum est, aureum veterem a solido Codicis Iustinia
ni differre proportione sescupla,ita quidem, ut aureus sit sescuplo maior podereiplo quidem solido.t atque ideo quatuor aurei unciam efficiunt: quadraginta octo auri libram duodecim unciarum i trigi
ta duo marchum octo unciarum. Sic etenim censent,& opinantur Guliel. Iudae. lib. I.de rursus lib. s. de Asse. Leonar. Port. lib. l. de monetis S ponderib. Alciat. libr. 3. dispunct. cap. 9. Georg. Agricola libr. r. depond. k temporat. monet. quoruni sententia multis probari potest. Primo, exi ipsi sinet numis aureis veteribus, quorum viginti quatuor testatur Buda .ind. Iib. I .expendiste, atque ex iiiiii ponderis examine deprehendisse, i pios appendere sex auri uncias. Scribit tamen aureis viginti quatuor addidisse duas drachmas, & grana quaedam , ex quibus perduxit rem ad aeqiii librium. Sic factum est, ut viginti quatuor aureis duae ad iustum & exactum podus deficerent drachmar. Idque mirum no est ob eorum vetustatem, ex qua consumpti, & corrosi aliqua ex parte fuere. Igitur huius doctissi- mr viri diligentia probabilius est, aurea quartam fuisse unciae partem: clim viginti quamor sex uncias appender innt,du bus propter vetustatem eorum deiicientibus drachmin
Secundo ad hoc ipsum & locus Plinii
conducit lib. ar. cap. 3. Etenim ex einen d
tipne Leonardi Porti j, Agricolae, εἴ ali rum ita is sci ipsit. Aureus num iis post an num sexagesimum secundu perculsus est, tuam argenteus, ita ut scrupulum valeretesterti js vicenis, quod efficit in libras ratione sestertiorum, qui tunc erant. V. D.
C C L X. sestertios. Post haec placu it, quadraginta duo signarrex auri libris, paulatimque Principes imminuere pondus, minutissime vero ad 48. Haec Plinius, ex
quo apparet, aureos quatuor unciam fecisse,& aetate ipsius Plini t ex auri libra Romana percustos futile aureos quadraginta octo.
Terti j his accedit rusti Pollucis auth
ritas, is etenim lib. a. de vocabulis ad Co- modum Caesarem, inquit, Aureus num usduas drachmas Atticas habebat.Vnde par
244쪽
,16 VETERUM NUMIS MAIUM COLIATIO.
est,ut quemadmodum denarius Romanus fere drachnialis pondere fuerit: ita ae aureus Romanus duas drachmas habuerit: unde mani aum fit aureo quartam suis. se unciae parte: cum vncia ex octo drach in i contiet. Erit igitur hic aureus Romanus iuxta
pondus istud similis fere habita ratione Doderis aureo numo duplo,quem vulgus D oblon appellat. Est enim duplus luc numus aureus ponderis fere duarum drachmarum: si quidem dupli aurei Caslesiam, quos cudi iusserunt Reges Catholici Fernandus,& Elysabeth, triginta duo efficiunt marchum addito alterius dupli aurei Deile, an taluobus ad tectis tremissibus: atque id ii quatuor ex his unciam se reconstituunt. Quarto ad hanc rem diligentius expcdendam oportet praenotare, aureum illu tete rem,qui absq; vlla cotrouersia viginti quinq; denarios argenteos valuit, si is foret solido similis, ita ut drachmam , &scrupulum appenderet, maxime dia simi- Iem constituere proportionem, S analogiam auri ad argentum, multumque diuersam ab ea, quae Caesarum temporibus, &multo ante Romae habita fuerit. t Qua de re illud est constituendum, quod olim cum Romae fuit auri penuria, authore Plinio, ea suit proportio auri ad argentum, quae est quindecim ad unum: drachma etenim auri quindecim argenti drachmis aestimabatur. Erat ergis quindecuplex auri ad argentu analogia, seu aestimationis proportio, quod palam deducitur ex Plin. qui lib. 3. cap.3. scribit, scrupulum auri vicenos sestertiosvaluisse: sed viginti sesertii quindecim argenti scrupulos continebat: nempe appendebat quinq; drachmas, aut de narios quorum quilibet , si denarius o ninino drachmae similis est, tria scrupula pendit: igitur ex Plinio deducitur , tunc auri ad argenti ei te proportionem quindecuplam, atque ita Lud stas i iiiiij locum Iib. 3. de Ase inducit, ct interpretatur. Deinde apparet, Romae una auri partem
decem argenti partibus aliquando aesti. irritam sui sie. Cuius rei testis est Liuiusi: b.33. agens de conditionibus pacis, ad quas Aetoli conuenerant cum Romanis, inquit enim de pecuniae lumina, qua penderent , pensionibusque eius nihil ex eo, quod cum Contule couenerat, mutatum, pro argento si aurum dare mallent, dare conit enit, dum pro argenteis decu aureus
Idem de Iulius Pollux Iib. 9.de vocabulis ad Commodum affirmat ex Maenandria comoedia, quae depositum apud argent rium dicitur. Huius loci Budae.& Georg.
Agric. meminere. Et licet Caro. Molinae. de contractibus,quaest. loO.Nume.779. CX-ilii mot, parum caute Liui j locum ad rem allam adduci, opinor ipse optimc hoc ex eo probari: cum sit vero simile,de aureo.& argenteo eiusdem ponderis actum sui sic. Herodotus autem in ali alia unum a ri talentum taxauit tredecim argenti l lentis. Romae vero Sergia Galbae temporibus una auri portio ae limata fuit argenti portionibus duodecim, & dimidia: quod ex Tranquillo,& Cornelio Tacito in hunc modum deducit Georgius Agricola.
Scribit enim Stictonius Tranquillus in Othone biluio: Nullo igitur officio,
aut ambitionis in quenquam genere miniiib, quoties coena principe acciperet. aureos excubanti cohorti vimina diuidebat.
De eadem quoque largitione ita loquitur Tacitus .eo paulatim progressu, Vt per s peciem conta ij, quoties Galba apud
Othonem epularetur, cohorti excubias agetui viriti in Glenos diuideret. Na cucentum numi sesterti; esticiant quinq;&viginti denarios, aureus duorum denariorum pondus habeat, una quidem auri Pars, argenti partibus duodecim&dimidia aestimata fuisse videtur. Hipparchus apud Platonem aperte asseuerat, v na auri portionem esse precium duodecim arpeti portionum .. Sic ctenim constat ex Pl
tonis Dialogo, cui titulus Hipparchus, vel de lucri cupiditate.
245쪽
Deinde spasiani temporibus, unam auri portionem, argenti portionibus duodecim aestimata in a Romanis fu i IJe,
deducitur ex Plinio, qui lib. i9.cap. I. Pr
ximus, inquit, Bystino, muliere maxime delit scirca Elin in Achaia genito, quaternus denarjis scriptu laetus permutata
Habent enim quatuor denari j pondus duodecim scrupulorum ineu scriptulor v. Eritque paulo maior auri ad argentum proportio, si denarium maiorem drach. ma coniti tua iniis, nempe si septem den rij efficiant uncia, quae constat ex vigintiquatuor scrupulis,tunc sanequat pord cnar ij pondus habebunt fere quatuordecim scrupulo ru: atq; ideo auri ad arge tu proportio haec erit constituenda, ut una pars auri fere quatuordecim. argenti partibus sit aestimanda. sic deniq; tempere illo, quo Romae so- Iidus sextulat is erat, auri portio una,quatuordecim argenti portionibus et stimabatur: quemadmodum ex I. i. C. de argenti precio, lib. io .deducitur:&adnotar ut Carol. Molin. de contrach. q. I O. na. 779. Ant. Augustin. lib. 2. emend. cap. 3.
Hoc ipsum& multo ante obtinuerat, ut ex Plin. modo probaui inus,&ex Suetonio, ac Tacito paulo ante citatis idem ob, seruandi ina erit, si ex septem denarijs vnciam, & ex duabus drachmis aurcum veterem contatuamus: siquidem viginti octo drachmae, Si aliquid plus constent ex viginti quinq; denari j s. Fit igitur satis mani sustii, olim Romae
tempore, quo solidus erat in usu ex sexta unciae parto,& item eo, quo aureus pub- Iica percudebatur aut horitate auri ad argentum eam fui si e proportionem,quq est unius ad quatuordecim. od si haec vera sunt, nec unquam pluris fuerit aurum Romae aestimatum, quam ad rationem rinius pro quindecim argenti partibus, fie. ri non potest: nec est verosimile, aureuinpendentem draimmam,ia scrupulum, sese simi leni pondere tu stiniani solido, valui si e viginti quinq; denarios argenteos: cum esset tunc ea proportio auri adar tum, quae est unius pro undeviginti, quod nulli bi legi,&si diligenter inquisierim. iEt haec qitide si denarius podere drachmae similis costituatur. Quod si denarius minio aut hore, septima est unciae pars, multo maior erit auri ad argentu aestim
t ionis analogia, & proportio, quia una pars auri aestimanda est una & viginti a genti partib. Hanc lanc ratione ipse que do m probaui pro Budaei, Leonardi I'ortis
N aliorum sentent ia, quam vi .erius exponam illud primum praefatus, minime controuersum esse,apud veteres aureu viginta quinq; denarios valuill e,quod . minime negant Anto. August.& Ferretus: idemq; nos interius euidenter ostendemus.
Nostra verb aetate una quide auri pars undecim argenti pauibus, aliquando duodecim aestimatur,& pluris ob auri inopiam, vel eius aestimationcm ex eo cotta
bentem, quod auru sit purum absque ulla
argenti. vel aeris mistura. Haec a uice tali aria aestrinatio auri, praeter rationem iutam,quae ab eius inopia suinitur, poterit cotingere ex ipsius a tiri, vel argenti qualitate. Haec tandem qualitas inde conitar, quod quato purius est ipsum aurum, vel argentum, lato est maioris aest i inaraon is: sic & minoris aestimandum erit, si mi ilum sit alterius metalli maiori portioni. Auriet enim bonitas in viginti quatuor caractu indicaturae pro ratione marchico summatur. Nostri siqui dein aurifices Scargentarij fabri ad legem & bonitate auri indicandam & deprehendendam utuntur caractis, quam dictionem a Ceratio,. verbo Graeco destexere. Est enim Ceratium minuti poderis vocabulum a grano siliquet ductum, qui se eius est arboris praedulcis digitorii hominis logitudine,& pollicis latitudine. nos
Hispani Garro uas dicimus. intus sint gra. na, q uae cera tria d i cu n tur nom in e cu fructibus communicato. Sic Columel. Iib. . Siliqua, inquit, Graecam quidam ceratiuappellas. Hac tam ne in parte cerat tu non
ad podus veteris cerati 1, aut siliquae referendum est, d ad auri indicatura: quod & Buciae. admonet lib.3. de A sie . . Ni auri. ficer
246쪽
fices Marchum diuidunt in viginti quatuor caracta, quae vulgo Qui late, vocamus : cuilibet autem unciae conueniunt tria caracta, aut tresquitates qua ratione cuna dicimus,oro de . a qui lates, in telligimus aurum purum,&obryzum,quod nullam habet mixturam alterius metalli, nec argenti, nec aeris. Hinc sane fit, quod aurum illud esto. mnino purum, quod totum legitimu vnciae, vel marcliae pondus, id est,innaarchoa . caracta, habet ex vero auro, nullo admixto metallo, nec argeto,nec aere. Qubdsi nichae auri sit admixta vicesima quarta aeris, vel argenti pars, dicetur aurum illud viginti trium cara torum: nos dicemus vulgari sermone, oro de. I. qui lates. Sic si in auri marcha sit duodecima pomtio arguti, vel aeris, dicetur aurum hoc viginti duorum caractorum, id est, oro de.
Hoc verb auri bonitatem facili me deprehendunt artifices, tydio lapide aurii probantes. Nam & Plinius lib. 33 cap. de eodem lapide lydio tractans, inquit, His coliculis periti cum e vena i lima rapiunt ex perimen tu protinus dicunt, quan . tum auri sit in ea, quantum argenti, vel
ris: scrupit lati differentia mirabili rati ne non fallente. Haec Plinius, qui scrupulum dixit, quod nos qui late dicimus. Haec tamen Callellana dictio, quoad pondus, quatuor habet grana vulgaria. Hinc erga plane intelligitur constitutio Regum Catholicorum, cuius in hoc
capite niena inimus, dum iubet, aureos num os, quos excellentes appellat, ex auro
Percuti,quod aurum sit de ley.de. ι . quitates, y tres quartos. Est enim hoc aurum non omnino purii,sed quod habet arguti, vel aeris admixtam nonagesimam sextam partem: sic habet aurum illud aeris, vel a genti quartam unius caracti parte in aurimarcho, vel in octo unctis. Eadem ratione consari intellectus ad I. io . Caroli Caesaris, Hispaniarum Regis anno 7 .Pintiae latam, qua constitutu est, ut numi aurei percutiantur hi Coron qdicantur, ex auro quidem vi.caractoru, id est, de in . qui lates. Habet enim hoc aurum in quolibet marcho duodecimam argenti vel eris admistam portionem:& sc unius unciae duas partes e tribus. Dicitur auruistud apud Latinos duo & vicenari v. qu ita duodecima parte ab auro purissimo deficiat,& habeat viginti duo caracta. Eodem ferinu modo aurum dicitur via cenarium quod est viginti caractorum. Et item aurum duodeuicenarium , quod habet i8. caracta:&id differt a purissimo quarta parte: quemadmodum Budaeus diligenti l si me explicat libr.3. de Asse scribens. vasa raro ex auro purissimo fieri rideb, quod illud aurum usuram non fert, nec attrectatio aem sine magno in tetrimento, idcircb consultb temperatur. Et idem fit in anulis.catellis,spirisq;,& m do muliebri, ne facile frangatur, aut to queatur. testatur&ipse Budae. apud Gallos nil mos au reos percuti ex auro, quod uno latum se ratio deficiat in ipsa iudica tura: cum constet ex riginti tribus caractis. Sed & hinc aperitur sensus Suetonii Tranquilli, qui in Caesare scribit cap. s in Gallia fana, templaq; Deum donis referta expilauit, urbes diruit saepius ob praedam,quam ob deliti iam: unde factum,
ut auro abundaret, ternisq; milibus nu-mum promercale in Italia, prouinci 1sq; diuideret. Etenim ex hoc Suetoni; loco mani sessum fit, auri libram aestimatam fuisse ad ratione fere unius auri partis pro argenti Ofto partibus: cum de sestertiis numissit Suetonius intelligendus: unde coniectare possumus, auru illud, nempe vascularium, fuisse duodeuicenarium, S a purissimo auro quarta parte deficere, ut ta-dem fuerit aurum .i8. qui lates, quod &ipse Budae. admonet. Haec quid c de auro puro adnotauimus, S de in i xto: aurum vero purissimum pansim obrvrtim vocatur: t atque inde obry- rati solidi dic situr in I. uniuersos C.de veteor misinat. potes.&in l. i. C. de oblatione votorum, lib. tr. qui ex purissimo a ro fuerint signati. Plin. ad haec lib. 3 ' cap.
Auri, inquit, experimento ignis est, ut
247쪽
smili eolore rubeat, quo ignis, atque i in
sum obrysum vocant. Sic S ad bonitate auri, & eius pondus examinandum iubet
lex constitui publicum iudicem, quem,
Zygo statem appellatinos Contraste dici mus. l. 2. C.de ponderator. & auri illatione libr. io . olim Romae lege lata a Mario
Gratidiano statutus est ludus, id est, schola, probandi numismatis, ut aegre fallere ossent numi adulteratores, teste Plinio
b. 33. cap.9. Commemorat ad haec Geomgius Angli. Li.de precio metallorum. Darium Regem Persarum, cum cu per et tale monimentu sui relinquere, quale nullus Rex reliquisset,ex auro, quod quam fieri potuit, purissimu excoxit, num os percussisse,qui Darici vocati sunt. Daricus autehic numus pedebat duas drachmas: unde fimilis erat duplo aureo nuino,que percuti iusserunt Reges Catholici Fernandus,& Elysabeth: quemadmodu ex dicto pondere constat: quod proprium huius Darici numismatis fuisse ex Xenophonte,&Aristophan is interprete docet idenogric.
lib. a. de pond.& temper. monet.aduersus
Budaeu, qui existimat, Daricu octo drach marum pondus habuisse. Erat ergi, Daricus pondere similis au- eo Romano iuxta posteriorem sententiam: habebatq; ex altera parte imaginem Darij, ex altera Sagittarium incisum, au- ctore Plutarcho in vita Artaxerxis.Tyberius ite Imperator, qui Iustino successit, Chilpericum Regem Francorum aliquot puris aureis ad eum issis donauit: quoruquilibet libra pendebat,&altera cuiusq; pars exprimebat imaginem Imperatoris, cum hac inscriptione: Tyberi j Constatini perpetui Augusti: altera currum quadrigatum, cui in s debat auriga, cum nacpraeclara inscriptione: Gloria Romanorum. cuius rei meminit Georg. Agricola lib. i.de prec. metallor v. atq; item Sabellicus Aene. 8. lib. . sed & Paulus Aemi l .de
rebus Francorum, lib. t. idem scribit ad ij
ciens hos num os fuisse quinquaginta tametsi non scripserit,eos suisse ex auro purissimo sgnat 'Aurum vero hoc purissimum obryzunt Ocatur,quasi Ophui tum, aut ophi risium authore Hieronymo ab Ophir Insula Aethiopiae,unde purissimuaduehebatur. Latini autem & pro obryro obrussam dixere: ut Seneca Epist. i3. haec, inquit, est eius obrussa: id est,summa b
nitas: ut interpretatur Andrae. Alciat. lib. s. Parergon .cap. 9. Qui etiam censet, hinc
dici Proverbium, ad obrussam: id est, ad
summum persectionis: quo Cic. in Bruto utitur: Expurgandus est, inquit, sermo,&adhibenda ad obrussam ratio, quae mutari non potest. Aurei item numi obryrati meminit Agathias Historicus. Locus sane D. Hiero nymi, cuius simpliciis ter Alcia. meminit, est,ni fallor, in Commentari js in Hieremiam, lib. .cap. o. super illa verba: Argentum inuolutu, siue productum de Tharsis affertur: aurum deophar,opus artificis,& manus aerari j. Hieronymus ita inquit, Septem nomianibus apud Hebraeos appellatur aurum, quorum unum opha et dicitur: quod nos dicere possumus obryzum. Idem adnot uit doctissimus Beroaldus apud Suetoni.
in Nerone cap. 4 .ex Fortunate interprete ecclesiasticarum dictionum. Quae tameverba minime probant,Hieronymum volui se obryrum auru inde deducere, quasiophi risium ab Ophir. Nam &s dixerit, aurum ex Ophir propter eius summa bonitatem posse dici a Latinis obryrii, non tamen significat, obrytum dichum ab Ophir, quasi Ophiri sum. Potu it sane obryzum dici,quasi
id est, syncerum,delicatumq;.Dictio aut, obrussa agnoscitur ab Erasino in Adnotationibus ad Senecam ex ratione auri obryri. Apud Ciceronem in Bruto vulgata lectio haec est: Ex purgandus est sermo,&adhibe da quam obtrusa ratio, quae muta ri non potest. Sed& Petrus Victorius in Adnotationibus,obrussam ex veteri codice agnoscit, existimans,in utraq; lectione subesse mendum. Fit Ze auri obryri mentio Danielis cap. io .ubi Hieronymus ex Mquila, aurum Ophar interpretatur. Suetonius ite in Nerone.ca. 4. eiusdem auri
obryri mentionem secit. Argenti lex, di bonitas no ex caram
248쪽
sed ex 'denarijs, &' granis a fabris argentarijs distinguitur. Accipitur enim hic denarius non ad pondus , sed potius ad honitatem. Idcirco est duodecima pars
integrae, seu totius puritatis materiae cuiuslibet massae : ut ex Rlicat elegiter Car. Molinae.de contractib.quq sta oo.num .i81. di i 39. Nos tamen ad marchum in prmidenarios hos deducemus: si quidem marcha habet duodecim denarios,quorum quilibet diuiditur in grana Summa igitur bonitas in argento ea est, ut marchus quilibet habeat duodecim denarios argenti: atq; ita marchus totus erit argenti puri,.
quod nullam habet aeris,aut stanni mix
Quod si marcha habueri e duodecimi
partem aeris mistam argento, tunc argentum hoc erit undecim denariorum: quia duodecimus denarius non argenti, sed aeris est, alteriusve metalli. Sic sane constitutio regia in Pragmaticis dum statuit,
num os argenteos elle cudendos ex argento questa de lude omete disero sy q trotrams, est ita intelligenda, vinum i argeter
Percutiantur ex argento, cui tantum mixta sit aeris, aut alterius metalli pars duodecima minus sexta parte, atq; ita uniuSdenari j quinq; partes ex ipsius denari j sex: deniq; habet argentum hoc misturam alterius metalli ad ratiouem decim aequa eae partis,& paulo pluris. Qui libet igitur marchus hvitas Iegis e bonitatis habet alterius metalli quatuor Atticas drachmas, & seru dimidiam, vel semunciam, & plus: nempe dimidia se
me Atticam drachmam. Hanc vero rationem bonitatis auri, & argenti praeter Budae.& Carol. Molinae tradidit optime Alberi. Bruta in tradi .de auginen & diminu. conclus vlt. Ex argento purissimo num os. Percussit Ariandes, quem Cambyses A e. gypto praefecerat quare Herodoti etiam. nemporibus argentum Ariandicum sui: purissimum: meminit huius numismatis Georg.Agrico. lib. s.de precionae talloru-
mani veri denari etiam qui tempore Consulum percussi su Ere, non sunt ex parro argento consedit Si quide aeris habent partem Octauam , t quam Liuius Drusu, TTribunus plebis miscuit argento, qui ab
Imperatoribus signati sunt, maiorem habent aeris portionem : quod eleganter, ac diligentissime tradit Georg. Agric. lib. de ponderib.& temperatura mone. quid in d. lib. i.de precio metall. & monetis, se trinq; rationes adducit, an expediat Reu publicae, numos ex auro, vel argento p
risti mos percuti: an potius utile sit, auro, & argeto misceri qris partem aliquam ad
Ipse vidi multos Ussarum denarios an genteos,quorum aliquot signati videbam
tur ex argento, cui mixta erat decima, vebduodecima aeris pari: aliquot aute e mianoris bonitatis materia, nempe ex argenio,cui fuerit mixta sexta, vel quinta aeris pars. Nec diffiteor apud Romanos,& Grqcos,ut Se apud Hispanos varias ob causas saepissime ex Reipublicae instituto, rem istam immariam mutationem in argent,& auri materiae acceprsse. . Denique in auro,& argento ratio indi caturae communis est, ut quod ex coetisti mum sit,uel aurum, vel a gentiam, id fit 11 mixtura alterius metalli purgatissimum .. Argentum purissimum, quod nos Hispani mei ut ado duimus. a Latinis Postulatum nunc patur ex aut horitate Suetoni, in Nerone,cap. . de Iurisconsulti in I. in. naue Salapheli .ls.loca. quo in loco Budae. hoc adnotauit,& Phili p. Beroat .ad Suetonium in d. c. . Catellian. Cotta in dicit ne, argemum. Hoc ipsum Aul. Geli. appellat lib. c. p. . argentum purum, putum. Quae de re multa tradidere Alciat. libr. 6 P. Perg.cap. . Caro. Iolin. in traei. de cor, tractib. l. ico. num .78 . N Steplaa. Forcatulus in Necyomantia iuris dialog. 6. Quiabus non omnino placet dictio, Postulatii apud Sueton. nec apud Iurisconsultum,. apud quem in PandectisFlorontinia lectiatur, Pusulatum.
Sed a multis proditum est, aurum,S a gentum non posse ita exc ui, quin alia quam
249쪽
quam habeat, etiam summa diligetia ex. cori uin, alterius metalli portione n. Secundum hos in auro est lumina bonitas ad quartum M v ice sina u ceratium ad quadrantem absolutum, id est,ut quadras tantum cerati; in tota massa, aut marcho aeretis sit,aut argenteus. Sic equidem auru illud ,cuius meminit praecitata regia costitutio, erit iuxta hanc rationem purissimu& obryrum. Argentum autem ex hoc illud erit purgatissimum, cui tantum mistus est alterius metalli denari; quadrans, nempe quadragesima octaua totius malle pars. Verum Guliel. Budae. lib.3. de Asse consentiens huic opinioni veterum,&asscue Ians,aurum Sc argentum ad praescriptam bonitatem lunamum cc seri: nihilominus ex iudicio, de testimonio peritor u huius
seculi probat, .arsentum ita decoqui pocse, ut κihil penitus praeter merum argentum si persit: aurum vero ad posse igni purgari, ut ad bonitatem GIoluta,&lummam non sit in eo aeris, aut argenti qui c. quam praeter decimam sextam unius caracti portionem.Ii t sane huic auro, ut V re sit v iginti quatuor caraetorum, de 2 . qui lates solum deficit unius caracti decimas exta pars: nempe totius inassae portio trecente lima octuagesinia quarta. Quae omnia ideo hoc in laco adduximus, qaod existimemua fore necesiaria, aut saltem utilaa esse ad cognitionem eius rei, quam hoc in opusculo tracta dam suncepimus. Scribit & praeter haec Plin. libr. 3 cap. . Omni auro inest argentum vario pondere, alibi dena alibi non abalibi octava parte. In uno tantum Galliae metallo, quod vocant Albicratense, tricesima sexta portio inuenitui, ideo caeteris praeest. Hactenus Plinius. His ergb rationi b. Probari poterit Budaei,& aliorum sententia, quae asserit, de diffiniuit, aureum vetet u Romanorum quartam fuisse unciae partem, & a solido, ac nurno aureo Iustinia.
ni,& aliorum Caesarum scrupula proportione distingui.
ι Aurem apud Romanos nonfuit semper ese dem pander u , nec eiusdem bonitatu equar tuu multo tempore tril quarta v
a Aureus, quo tempore fuerit diminutus ad sextam unciae parrems Aureus dictus est sili tu, etiam eo tempore. quo erat quarta rncla pars. Intellectua l. rnu. C. de collatis aeris, IL
I Solidι aestimatio, ctvator. 6. Intellectus I rmc. C de argenti precio, G
D Siliqvam accur fabosolidum interpretatur: ct quinos solidos decem. δι Solidι orei in acris Dblo O indi de Staclis aureis. ιa Starer aurein vari urbique.
. Secundus. NON me latet, rem hanc difficilem
esse, cum&in ea viri diligentilsini invarias ierint sententias, quarum modo mentionem fecimus: conabor tamen quibusdam expositis assertionibus huius quaestionis nodum pro viribus explicare: ut hinc constitutissimum sit, habita ratione tempor una utranque sententia
Prima conclusio: Aureus apud Romanos non semper eius de ponderis fuit,nec eius dein bonitatis. Prior assertionis pars constat ex aut horitate Plinis lib.33. cap. I. cuius verba proximo g. retulimus. Nec hoc poterit negari, nisi ab eo, qui Pliniuia ut quam legerit. Idem tradidere Leonardus Pori ib. i. de sestertio. Budae. libr.3. de Asse. ec Georg. Agric. lib. i. de monetis
250쪽
Ma VETERUM NUMISMATUM COLLATIO
precio metallorum. Posterior verb pars itidem ab eisdem probatur: cum ex eis appareat,a Principibus Romanis auro numismatico duodecimam partem argenti, vel aeris, quandoq; maiorem, quandoque minorem mistam fuisse: quemadmodum di hodie fit. His accedit Pomponius Iurisco Lin i numismatum. F. de usu ita enim inquit, Numismatum aureorum,Vel argenteorum Veterum, quibus progemmis uti solant, usus fructus legare potest. Secunda conclusio: Aureus Roman
rum mn Ito quidem tempore fuit quarta unciae pars. Haec deducitur ex Plinio in d. cap.3.eius etenim tempore, S: fic sub Camsaribus Vespasiano, & Tito aureus hoc ponderis habuit, ut quarta suerit unciae pars. Idem eo stat ex Numismatis a Budso appensis ad usque tempora M. Antonini
Philosophi, Aurerih& Seueri. Iulius ite Pollux, qui ad Commodum Caesarem de
rerum vocabulis scripsit, testis est,& aureum quartam fuisse unciae partem. Sunt di Aureliani Imperatoris aurei quidam, qui duos denarios append u nt,quor u m a- Iiquot hodie extat: ut commemorat G .rg Agric. lib. 2 de ponderet tempera.
Tertia conclusis:Aureus Romanus sub Constantino Imperatore, aut sub Iuliano ita pondere diminutus est, ut sexta effecerit unciae partem
Hane propositionem mu Itis sane eo aiecturis, & fortassis certis testimoni js probare quis poterit, si consideret, proxime constitutas cones usiones veras esse. E.
tenim sub Caelaribus, qui hos praece si xunt, aureus quarta fuit unci e pars, ab his ver b Imperatoribus, ut sexta unetae pars iudicatur, & expenditur: Igitur constar, horum Caesarum Imperio aureorum pondus diminutum suisse. Quod & Georg. Agrie. itidem asseuexat in d. lib. r. Idem deducitur ex aureoru ecio habita analogia, & proportione aurei ad argenteos num : Muti proximo para apho quarta ratione eolligebam ei amobrem satis cellum fit, olim
sub eonta libus, enique sub Caesaribus
ante Constant in una aureum fuisse qua tam unciae partem.
t Quarta conclusio: Aureus etiam eo tempore, quo quartam appendit unciae partem, dictus est solidus, tunc primum ecum Alexander Seuerus Imperator ex a
reo tremisses, & semisses percuti iussit. Ad huius assertionis probationem Aeli, Lampridii verbis utar, qui in Alexandro Seuero ita scribit: Uectigalia publica in
id contraxit,ut qui decem aureos sub H liobaldo praestiterant, tertiam partem aurei praestarent, hoc est, tricesima partem. Tuncque primum semisses aureorum sormati sunt. tunc etiam cum ad tertia partem aurei vectrgat decidrsi et, tremis es, dicente Alexandro, etiam quartarios si turos, quhd miniis non posset:quos quidE iam formatos in moneta detinuit expectans, ut si vectigaI contrahere potitisset,& eosdem ederet. Sed cum non potui si et per publicas necessitates, coeari eos iussit,& tremisses tatum, Iidosq; λrmari, formas binarias, ternarias, & quaterna rias, & denarias etiam, atq; amplius usq; ad bilibres quoqου¢enas,quas Heli gabalus inuenerat, resolu i praecepit, nec in usu cuiusquam versari: a que ex eo his
materiae nollien inditum est, cum diceret,
prus Iarriendi hanc es e Imperatori cat fam,s cum multos solidos minores dare possit, dans decem, vel amplius una forma triginta,& quinquaginta, decentum
Haec Lampridius, quo Iibet deducere, aureos, quoru quilibet appendebat quar ta uncis partem,solidos ex eo dictos fuisse, quod integri aurei essent, no semisses, nec tremisses, qui tunc primum percussi fuere: Semisses quidem ex dimidia aurei parte,tremisses ex tertia. Sed & sub AI
xandro seuero, aureum etiam habuisse quartam unciae partem, eonstar ex proxuma conclusione,3e ex his, quae ad eius i tellectum adduximus-Item deducitur ex eodem Lampridio,
aureos veteres tunc ex ea ratione solidos