장음표시 사용
261쪽
nens, vel littori Antiocheno, dentur singulae auri librae, qui ver b vel una in cupressum e sylva tulerit, in poenam quinquaginta libras auri solvat. Nam si auri libra illa ponderatis inteli gatur quae septu ginta duos solidos aureos appendit, nu lla esset nec precij, nec poens proportio: qua
ratione vide ur, non esse hanc constitutionem intelligendam de libra ponderali, sed de numerali, vel numaria: quamuis incertum nobis si,quanti haec fuerit pr cij, vel aest linationis: siquidem quod de libra auri quatuor drachma tu in diximus, non est ita certum, nisi eam sententiam ad libram quis retulerit, quam explicuimus in ultimis praecedentis capitis verbis. Id equidem admonemus obseruanduese ad plures leges iuris ciuilis, quarum aliquot in initio huius capitis tradidim',
item & ad i. addictos. C. de episcop. au die n. Sunt tamen qui in d. l. vltimo. C.de
cupressis. non quinquaginta libras, sed quinque libras auri legant. idque magis
convcnit, i. i. C. eod. titia. atque ita in Codice Gregorij Haloandri legitur. Apud
Gallos in usu ess, 3: a quinquaginta annis in usu fuisse legitur libra nutararia, quae valet viginti solidos Turonenses, quorum quilibet valet duodecim denarios Turonensis, ut scribit Carol. lolinae. in d. quaestio. icio. num. 78i.Septem autem solidi Turonenses didrachmum efficiunt, ut ex Budaeo explicuimus in c. praecedenti. f. Vlti. nu . . atque ideo haec libra numaria, quae valet viginti solidos Turonenses, valebit sex Regales num os argeteos,quos Drachmales esse apud nos probauimus in c. i.
aut paulo plus propter ponderis diminu
tionem. Andraeas item Alciatus lib. . di Dpunctio. cap. q. alterius Italicae librae numeralis meminit, quae nostris conuenit centum aereis inarauedinis: scribit et nim, sestertium neutrius generis valere centum libras monetae Bononiensis, aut Italicae. Hoc autem sestertium valet,&iuxta propriam eius aestimationem continet mille num os sestertios, vel ducentos,
ac quinquaginta denarios. Vnde praedicta libra valet duos denarios et dimidium, sic
Habent & Valentini in Hispania Tamraconensi suam numariam, S nutheralem
libram,qua passim utuntur. Quae quide libra valet viginti solidos itidem Ualentinos, quorum quilibet valet decem 3 octo aereos nostros marauedinos. Idcirco valetriae e libra decem Regales num os a genicos, quibus modo utimur, & viginti aereos marauedinos. Poteritque libra illa aestimari decem argenteis drachmis,&dimidia. Caeterum quod modo diximus s stertium neutro genere valere mille s stertios num os probatur a Guillelmo Budaeo aliquot authoritatibVibro i.deasse: eiusdem sententiae sunt Leonardus Porti. lib. i. de Sestertio. Sr Alcia. lib. s. Dispunct.
cap. 9.& libr. .Parerg. cap. 27. Quam O rem sestertium neutrius generis valet, ac
appendit ducentos quinquaginta denarios argenteos Romanos: atque ideo apud nos ae litinabit decem millibus aureorum marauedinorum, leu quadratum, quibus utimur. Erit autem ponderis marcharui
quatuor,& di in idiae, atque insuper unciae dimidiae. Sed Georgius Agricola libr. 2. de pondere, & temperat. moneta existimat, s stertium neutrius generi non diiserre ach stertio masculini generis, atque ideo sortia eiusdem valoris esse censet, cui lavsunt de sester iij, ut plane secundum hanc opinionem fellertium fuerit quarta unius denarij pars. Et prosecto is author iure vi detur dii sentire a nudaeo, dum is censet,.sellertium ita diei uiri esse genere neutro quod duas efficiat argenti libras, d dimidiam, nempe ducentos, ac quinquaginta
argenteos denarios. Nam libra non constat ex centum denarijs , nec adhuc ex centum drachmis .' quemadmodum ipse
Agricola diligentissuad omnium ostendit libro quarto de ponderibus Romanis,
nisi quis velit deductionem nudeti prob
re ab ea opinione , quae denarium sero drachmae squalem facit ac deinde libram centum drachmis constare: quae quidem sententia defendi nequit , ii rem ex*cte ad propriam rationem , & veru
262쪽
. his sutre apud Principes : intelligi in ducenta qu inquaginta sestertia Sic denique apud Tacit. Annalium lib. i.qui ita scribit: daturum liberis eius ducena H - S. singulis, qui sexus virilis essent. Ducena s stertia, non ducena sestertium accipimus, etiam refragante Agricola, qui tu aestimatione constituenda omnibus his summis non dissentita nobis, cum & si intellex rit ducena sestertiam: nihilominus interpretatur bis centum mille sestertios, quietaciunt ducena generis neutrius sestertia : quam summam & nos admitti
Fit igiturvi sestertium generis neutrius valeat mille sestertios generis masculini, quod & Antonius Sabellicus in Sueton Lum adnotauit. Quin & Andrias Alciat. in adnotationibus ad Cornelium Tacitum
lib. ii. legit inibi dena sestertia: & asserit,sa aestimari decem millibus sestertiorum
generis masculini. Illud vero non praetermittam, quod Budaeus,&Agricola scripsere, nempe maximum esse discrimen inter haec duo: decem millia sestertium, vel num um,sestert torum inquam, vel nu- morum: & decies sestertium, vel sestertiorum. Nam decem millia sestertio in , nificant decem neutrius generis seste illa: at decies sestertio in idem est, quod de cis centena millia se istertiorum, id est, mille sestertia. Hoc ipsum tot probatur aut horitatibus , ut possimus eas dein hic omittere. Nam quemadmodum cum a numis sesterti js ad sestertia genere neutro fit transitus, numerus millies multiplicatur,ita cum ad eam locutionem vel
tum est, quae per adverbia Mumeralia nunciatur, fellertia singula conduplicata crescunt, si genitivo in casu sestertiorum mentio sat . Eteni in si centum s stertia dicam,centum millia sestertiorum
intelligere debeo, quod si centies sestertiam dicam, non iam centum sestertia,sed centies centena sestertia subintelligenda sunt. Est apud Martialem locus satis hac de re in signis libro i.
ti derint reperi declas mihi millia centum.'
Dicebas nondum Sedusafactus eques. Qualiter o riuam, quam large, quam eat . Riserunt faciles, o tribaere Dei. In ius Uadax, a g. inficiator eamus. aut vive, aut decies Scauola redde deis. Plutarchus hoc idem testatur in Antonio ita scribens. Romani quinque deviginti myriades drachmarum, decies nominant. Constat etenim sestertiorum decies,centena millia efficere denariorum: Drachmarum verb ducenta quinquaginta millia: aut viginti quinque denari rum myriadas. Nam Graeci myriada dicunt decem millia. Sed de hanc locutio nem praeter Bud una,& Agricolam ita ex-licarunt. Andr. Alciat. in adnotationuus ad Cornelium Tacitum lib. 33. &Baint ista Egnatius ad Tranquillum in Augusto,&in Caio Caesare. Eandem fgnificationem ipse Budaeus libr. i. de Asse. per c sum ablatiuum singularis numeri pronunciat, & insinuat in hunc modum: de cies sestertio, a quo dissentit Agricola obique legens, decies sestertium: non doctes sestertio. Decies igitur sestertiu sgnificat deciescentu mille sestertios, aut mille sestertia, quae summae cit apud nos decem computos: vulgo dicemus,diet. ventos. E lat & de sestertio neutrius generis pulcher Jocus apud Aelium Lampridium in Heliogabalo. ita enim inquit, fertur, Mineretricem nominam , de pulcherrimam redemisse C. A.-- s. eamque intactam velut virginem coluisse. Huic eiadem priuato cuin quidam diceret: non tiarnes pauper fieri dixisse dicitur : quid melius, quam ut ipse haeres mihi sim, &Vxori meae. Haec Lampridius,ea commemorans inter immodicas Heliogabali la gitiones. re ideo centum sest tia apud eum intelligo in genere neutro: ut haec summa sit apud nos unius compuli, Ut
vulgari dictione utar: qu bd sapiod Lampridium de sestertiis masculini generis intelligeremus, non esset prosectb v et pili facienda in homine ditissimo ea Liberalitas: nec vero simile censeri potest, tam
263쪽
vile precium meretricis pulcherrimae, ¬issimae.
Computum autem Hispani dicim v, quem vulgo Itali, & Galli millionem appe llant: qua dictione et nos utimur quoad
staminam aureorum, Ze millionem aureorum dicimus million, id eli,decies cetum millia ducatorum seu aureorum vulgaritim : compuli vero vocabulo utimur quoad quadrantes,& marauedinos. sic Budae. lib. r. de alse scribit. Lingua nostra in illi nem vocat decies centena millia, Latine
dicere possumus mille millenarios, vel millies mille. Haec ille ex quo& idem significabimus dicentes Chiliada Chilia dii, aut centum Myriadas. Extat & apud eundem Lampridium in eiusdem Heliogab, di vita locus satis euidens pro Ludaeo aduersus Agricolam, sic sane. Idem nu quam
minus centum H S.coenavit: hoc est,ar
genti libris triginta. Haec Lampridius: Qui subdit. A liquando autem tribus millibus H.S coenavit, omnibus suppuetatis, quae impendit. Etenim si locus hic dese-hert ijs in asculini generis foret intelligendus, minime conueniret tam vilis impensa immodicis Heliogabali sumptib , quos Historici passim improbant, & execrantur. IIxc item sestertior ii in summa par csset triginta libris argenti, quarum meminit Lampridius: si consideremus, quot sesterti j argenti libram efficiant. Sed de si de sestert ijs neutrius generis locus hic intelligatur, ut est vere i telligendus, adhuc apparet, centum sestert ia non tantum
consi ituere triginta libras argenti, sed &multo plures, atque ideo Babtilia Egua tius censet illic legendum. Hoc est, auri libris triginta: ut minor sit lapsus ipse vero legerem, hoc est, auri libris viginti. Nam ex centum sestert ijs neutrius generis constant viginti auri librae, & paulos lus, s exacte obseruauerimus, quot aurei libram efficiant,& deinde, tum argenteos delimios contineat aureus, "iestertiu in neutrius generis. Quae quidem omnia superius examinavimus. Η et et enim in re vetera tempora,& e tum ac limatio auri ad arzc cum ni cD a minanda: vi constet,centu sestertia nomindum e tacere unam,& viginti libras auri, habita illorum tempol tina auri ad armi tum ratione. Mille siquidem constabant muni aurei ex centum ne uti ius generis
sestertus: & sic viginti qui laque mille ar
gentei denarii. Ex his ver b aureis numis veteribus quadraginta octo ei sciebantaurilibram. idcirco ex centum scit erri; constant viginti auri librae, saltem no constant una de viginti, desunt enim octo aurei. Saepe veteres scriptores solo adverbio numerali usi sunt, ut significaret totidem cc tena millia, sestertio i ii masculini gute ris. quemadmodum ex eisdem authoribus constat. Sed ubi nomine numerali φ. tuntur in neutro genere adiectivi, tot se stertia significarunt, aut tot millia min rum sestertiorum. Sic Iuvenalis Satyra prima.
uadrginta parant. Id est, quadraginta sestertiaraut quadrin genta millia sestertiorum minorum: vid: illic adnotauit Coelius Curio in scholijs.
Est autem haec summa ex nostris quadrantatibus, aut marauedinis quatuor coin pu torum. His lubscribot omnibus unico sere verbo Antonius Augustinus libros cundo emendatio. cap.6. ea deducens ad .
aliquot Iurisconsultorum respon: a latine & vere interpretanda. Primum, it quam, hinc constat intellectus ad i. pr pemodum. ii de verbo ignific.& in l. OD fidius. in fin. f. de legat. 3. quibus in locis: centies aureorum, scriptum extat in hac significatione, ut centies centena millia aureorum intelligamus. Hanc itidem ii terpretationem in specie probat Halo ander in Epistola nuncupatoria Codicis Iustinianaei, ex his, quae proxime adnotauimus ex Budaeo,cui consent it Andr. A lciat. lib. I. dispunct. cap. i. Z r. idem S: Portius . lib. i.& si concise nimis scripserat. Vulgo tame uno iacenties aureorum indictis responsis, sed centum au reos legitur: in Pandectis Florentiniscenties aureorum. D inde l. cum de in rem verso. is se usuris,
264쪽
renis stiae plavii Arenagorae, cuius bona neta. Facilis profectδ esset eonditio, ac vasuerant publicata, desisto ideo numerari nus est et Iurisconsulti sensus, si hoc in lodecies centena dotis nomine iussit, qudd co sestertios initis intelligerimus: unde ea patrem praestitisse dotis usuras allegasia cum mille seste intelligi possint coisset. Decies centena millia sestertiorum gruo sensu, lectio via Igaris defendi pote-
mimorum, hὶc interpretamur, aut mille rit. Eadem ferme ratione opstat interpre sestertia, quae noli rae monetae effici ut d tatio I. lecta. . si cer pet. ubi Lucius Titiuscem computos. Ad hoc item conducit, s. accepit a P. Maevio quindecim mutua nu- auia. f. Pater. isde cond.& denion str. in merata: quorum usurae inibi a iuriscosuI- xori, inquit Iurisconsultus, mandatum to examinantur. esset, ut moriens filiae communi decies restitueret. ita enim legitur in pandecti, & JS etenim intelligenda haec si imma designiscatur his verbis numerus ii, qui eo , qu indecim sestert ijs neutrius generis: iu
putu ,aut mi illo quadrantum, aut maraa, nostrην Di exae efiiciunt centum quinqua Medi norum dicitur, vulgo aliter legitur g p milae quῆdrantes, aut aereos in ara- apud Iurisconsultum. Medi nos: ex Romanis autem argenteis de-Hinc deducitur vera interpretatio ad n x J continet ter mille , septingentos, textum iri l. cum haeres. g. i. ff. de statuli a qWin qu sint a denarios: atque ita praedi-ber. No est, inquit Paulus, sta fuliber eum et Rin uti in 'n constituit Andrs. Alciatus liborrasin tam logum tempti x collata est, iii, ' disi unctio .c . a. &ind. l. lecta. quivi eo tempore is, qui man missu, est, vi δ Πςrsu Paulum Castrensem,& alios ra uere non postat, aut si tam di ei em, imbue xk0Π Vsurarunt ibi traditam expendit. impossibilem conditionem adiecerit. Vt U0ς ipsum secure Guillelmus Zagariis se alium de ea libertas obtingere non hos . Π in re lectione dita l. lecta. diligenst: veluti, si haeredis milli ex dedistet. ita si Anton August. lib. 2 emendat. cap. io. OElegit Anton. Aurust in .asseverans, hane ς' legito nec enim omninis inter eos conqu*ntitatem ei editissimi liberi homini, WV i , quae sit enuina lectio apud Iuris patrimonium: nempe millies centum mil '' initum in alio eiusdem rei ponsi loco. ii estertiorum num orum. Quae quidem ii i id patet propria interpretatio
quamasenicit mille computo, aut titille'ni 'nsulti in . si quis stipulatus fidem illiones nostro i ii inmarauedinorum nu D Juxi 00- si qui , inquit, stipulatus me morum, ac sermo duos milliones,& dimi si cem in meste. Decem enim sestertia diuinaureorum numorum, quibus modo in pyς igem tametsi hoc in loco, ut & in nos Hispani utimur. plςrisque alijs summarissce, &numeralia: igitur conditio dandi hane summim il0Hii' , itidem Z ad uerbia exempli cali impossibilis censetur a Iurisconsulto: ta in potiu quam ex rei gestae veritate exponi et si frequens lectio ac vulkb ree fa nota d/ntur a lurisconsultis,& legumlatori millies sed mille habeat, quae facilem in GhR 'am vero quantitatem,&nuino ducit condit onem, secundum Ant. Aug. xxim ' Iliner uni di imus hoc ad uerbio Mihi tamen non ita facilis videtur. Nam simplisi decie3 significari, eandem indu mille significamur sestertia neuti tu, ς. x hic locutionis modus de neris, quae ei liciunt nostrae monen decem ςς ηοῦς η , id est, decies centum milli, cora putos: ac sere 1 . millia ducatorum ς Niserum Maso lini generis: atque ita aurcorum. Et quamuis nomen hoc mille, tm Hispapo computos, seu maraus possit referri ad sestertios,&ad sesterii, in rum milliones : quod Pudaeus docte io tamen subieciae materi ci loci ab tr dit libr. t. de asi . ut hinc plane conscriptore tractati nos doccbit, utram fidi , Horatianos in erpretes, etiam visonificationem admittat, qua ratione utitur u GCi opere hallucinatos fuisse lib. i. ser-
ζQ gius Agricola lib. i. de pondere uim M um satyr 3. si per illud. 1ll a Decies
265쪽
Decies centena dedisses Minc parco paucu contento, num1 die bra
Nec tantum Acron, & Badius in hoc suere decepti: sed & ipii lyncei adnotatores, verum post haec quae de sestertio diximus, oportet & de talento agere. Graeci . enim usi fuere hoc vocabulo ad pondus, de ad numismatum numerum significandum, variaque fuere talenta: sed omnia prope modii in ad unam formulam, siqui- ,1 dein t talentum sexaginta minas appendit cuiusque gentis: atque ideo sicuti minae pondus alibi maius est:ita& talentum apsuin,quod ex Iulio Polluce lib. 9. de rerum vocabulis explicant Budaeus lib. a.de Aile.& Georg. Agricola libros. de ponderibus Grscis. Quorum sententias luna malim hic reseram, ad aestiinationem talenti. constituendam ex numis, aut ponderibus Calleliani principatus. Talentum igitur Atticum minus sexaginta minas Atticas appendebat:quarum quilibet centum A ticas drachmas continebat:& ideo talen-rum Atticu minus valet sex millia drachmarum Atticarum ex Argento. Hoc constat ex Polluce, Festo, Fanio,& alijs, quo hac in re diligentissime adducit Agricola, nec dissentit Budaeus. Appendit ergo hoc talentum sex mille num os regales argenteos iustissimi ponderis, quibus aurifices,& fabri argentarij utuntur: & quorum cto iustam efficiunt unciam apud nos, sic& hac ratione idem talentum appendit
nonaginta tres nostros marchos, de sex uncias.
Est & talentum Atticum maius, quod est Oftogenarium, & habet proportione
ad talentum minus tertiariam. Sic etenim appendit,& valet octuaginta libras centum drachmarum. aut octo drachmarum in illi a secundum Budaeum& Agricolam, qui in hoc conueniunt. qua ratione talentum Atticum maius appendit idem quod
minus, Se tertiam alteriit, minoris parte,
denique Lontii Pt octo millia regalium argenteorum iustissimi ponderis, quibus .pa: sim hac in Republica utuntur argenti
ponderatores. Talentum Euboicum P si iis scribit appendere quatuor in illia denariorum latinorum. Cuius loci meminere Bud iis lib. .de Ane .ce Agricola liti a. de pondere monet. ideo Gilinabitur hoc talentum aereis nostris marauedinis centum sexaginta millibus. Quod si B daei opinio de similitustine drachmarum. de denariorum admittenda sit, hoc tale tum appendet qtratuor mille arget eos re gales num os iustissimi ponderis ex munia. Castellanis: attamen udenarius septima ex parte maior est ipsa drachma, tunc erit 1 ept ima pars quatuor mille argente rum ad ij cienda. Qua in re sunt illa repetenda, quae de denario, & drachmasi perius scripsimus. Sed idem Agricola, de Budaeus libr. . de Asse. ex Herodoto censent, talentum Euboicum esse minus At tico talento minori tribu, minus, & qu drante , minus autem hic intelligo libras.
Sc sane talentum istud Euboicum a pendit quinquaginta sex libras centen rias & septuaginta quinq; Atticas drachma5: qua ratione iuxta computationem.
istam continet talentum illud quinq; mirule, sexcentas,&septuaginta quinq; drach. mas Atticas,& sic nostros totidem argen- teos numos regales iustissimi ponderis, quorum octo efiiciunt unciam integram: unde proxime accedit hoc talentum Euboicum ad talentum Atticum minus: atq; ideo maxima subest suspicio , non satis. certam esse Pesti hac de sententiam: ut eius codices vulgb in denariorum nuin ro vitiatos circumferri. Talentum Aegianaeum decem millia drachmarum appendebat, authore Polluce in dicto libro decimo no , quem Budaeus, ta Agricola ad huius rei cognitione uisestem adducunt et adeo appendit hoc talentum centum libras centenarias : ex nostiis numis , α ponderibus habet decem millia regalium argenteorum iuilissimi poderis, tu
rum octo integram unciam appendunt. Babylonium talentum eisdem authori .
bus valuit septem millia drachmarum et totidemque apud nos valebit regales at
266쪽
argenteos numos iustissimi ponderis.
- Quamobrem poterit lector hic repetem, quae de his regalibus argenteis numis superius cap. r. tractauimus, ut facillime talenta omnia possz nostris numis aestimarς. Syrium Talentum appendit, di valet mille quingentas drachmas Atticas: atque ideo totidem nurnos. argenteos regales iustissimi ponderis, quibus in Hispania utuntur aurifices, & fabri argentarij: quorumque nos saepissime mentionem se. cimus. Aegyptium autem Talentum adipendit octuaginta libras Romanas, teste. Plinio libro 33. cap. a. Drachmas vero A ticas ad rationem nonaginta sex drachmarum pro qualibet libra, habet hoc t lentum drachmas septem mille, sexcentas, octuaginta,totidemque num os argenteos iustillimi ponderis,quibus in his regnis utimur, quorumque octo unciam inte a m efficiunt. Denique appendit hoc tantum centum & viginti mal chos argenti. Rhodium Talentum, authore. Festo libro quinto,valuit quatuor mille, & quin latos denarios, iuxta quam rationem poterit a nobis ae stimari centum octu aginta millibus quadrantum seu marauedi-norum, quibus ex aere utimur, &de quibus in huius operis capitulo primo tracta
Ego verb, quod & Agricola sensit, hos
Festi denarios drachmas esse interpretor Atticas: & ideo hoc Talentum aestimabi- tur apud nos quatuor mille,& quingentis argenteis numis regalibus iustissimi Ponderis, eor u inque ratione constabit f cili me huius talenti aestimatio. Siculum Talentum vetus quatuor, & viginti minas id est,libras centenarias valuit: nouuvero duodecim, Authore Suida, cuius &Agricola memini a ibri t. de pondere monet. Vetus ergis appendit bis mille,&quadringentas Atticas drachmas: totidemq; nostro, argenteos numos regales iustissimi ponderis: libras Romanas viginti quinque,marchos veto, quibus utimur,triginta septem,& dimidium. Idcirco poterit facili me constitui pondus, & valor talenti
Siculi noui:cum id dimidia ex parte sit mi
nus talento Siculo veteri. Hae sane ita e5, stituenda sunt, si apud Suidam legamus minas, aut mnas. Iudaeus etenim lib. .de aias e. non minas sed num os legendum esse pud Suidam censet ex Iulio Polluce lib. q. de rerum vocabulis, cuius aut horitate opinatur,Talentum Siculum maius, de v tus senas drachmas valuisse: nouum temnas:&quia Budaeus in ea est sententia, ut
denarium parem iaciati drachmae Atticae, de Pollucem de numis sestertiolis intelligit,plane significat, istud talentum vetus aestimari sex denarijs latinis, nouum verbiribus,atque ideo erit satisfacilis, & diuersa huius talenti aestimatio . Talentum
Byrantinum apud Vitruvium lib. io .ca.3r. Iro. manas drae limas habet. .
Huius meminere Budaeus lib. a.de asse.& Agricola lib.α. de externis ponderibus, qua ratione huius talenti pondus constae exundecim mille, quingentis acviginti drachmis: aut sane ex centum octu agintam archis, quorum quilibet appendit octo uncias: ut non semel admonuimus. . Apud Hebraeos talenti pondus duplex fuit.Taleti equidem sanctuari j, quod pendebat centum minas Hebraeas: & talentum congregationis, quod quinquaginta: Virunt autem dictum est eorum lingua Cior. det lento san diu ari j est ad hoc examen testimonium Ioseph. lib. 7. arui qui cap. 7. qui. hocipsum expressim explicat, idem probat Georgius Agricola libr. a. de externis. ponderi. quo in loco quod diximus de talento Hebraeo minori , deducit ex cap. 38. Exod. Si ex magist ro Salomone: quaelibet autem mina Hebraea pendebat sexaginta scios,quorum qui libet quatuor efficilire habet Atticas drachmas atque ideo quaelii bellibra Hebraea , siue mina appendit bras duas Romanas, ac dimidiam quod Iosephus asserit lib. t .antiquit a. cap. ia. quai quidem perpensa ratione talentum H braeum maius complectitur viginti quatuor millia drachmarum Atticarum, tot iademq; nostros ex argento regales iusti pol deris nurnos. Minus autem talentum Hebraeuappedit duodecim millia drachmarum, toti
267쪽
demq; num os argenteos. Atque haec de t Iento Hebrso ex Agricola diximus: tame s Budaeus libro . de asse. diuersam rationem hac in re sequatur.Sed & haec obtinet ubad Hebraeum talentum, pondus signiacans. Erat etenim & talentum non Pondus, sed numus aureus apud Hebraeos, qui scium appendebat: ita quidem talentum ubi non pro pond e,sed pro numo aureo apponitur, siclum significat: id est, flat rem aureum quatuor drachmarum: quod Budaeus lib.quarto de Asse. probat authoritate Eupolemi,cuius mentio fit ab Eusebio libro ' de praeparat. Evangelic. ca P. A. Deinde adducit Pollucem, qui lib. s. lcria bit: valebat autem talentum auri tres aureos Atticos : argenti vero sexagii.ta minas Atticas. Aureus autem Atticus valuit
duas drachmas auri,quas appendebat, qt idem Pollux scripsit. Sed di Homerus lib. 23. I liados. talentum auri pro lumina non magna posuit. His accedit quod de Siculo talento pauIb ante dicebamus:vt hinc constet, talentum non tantum pondus spnificasse: sed& numum non multi valoris, nec summae. Hoc & praeter Pollucem Festus adnotauit scribens, Alexandrinum talentum valuin se duodecim denarios, seu drachmas. Neapolitanum sex: Syracusanum tres: Rhegi - . num victoria n,& sic quinarium unum. Idem & Agricola obseruat lib.2.de ponis. ει temperat. monet. Atque haec de tale diorum ratione, ex qua expen si potest Plutarchi locus in vita Pauli Aemilij, dumis inquit. Tuberoni genero argenteam phialam quinque talentorum pondola gitus est. Haec duo capit. subsequentia,Quintum&Sextum,' suerunt ab ipso Auctore lingua Hispanica primo conscripta, nupero Pelacuiusdam studiosi sermonis utriusque,in Latinum sermonem. translata.
THEMA CAP. V. In quo declarantur x etustae aliquot &Neotericae horum Regnorum monetae.
quus,quomodo aestimetur,iuxta unam opsenionem,ubi multa leges Regia de monetulaquente explicantur. a Leges Regia de hac muris tractote
conciliantur. Cur ers valor quantus.
Precta raram venatium capena gaillisa ram, anserum,ui regnis Castella, a tura , . o Gallicia. y a Moedus veteris cum nouo collatio. Maraita divi boni, O maraued ni Muri e-
I Pepitanes,qualis mouet uerit. Granata Rex septi genta milia marauerinoruns in reditu habuit: quorum dimidiam partem Ferdinando C leti regi donauit. 6 Marauedini bom,auret, O com nu.asia initur 6timatio. ir Solidi, qualis monetafuerit. et quomodo stondeant monetis, quibus hiare nimur i Monetarum aestimatio inter se collat tu
CAPUT V Vor praecedentibus capitibus
conatus sum vetusta Romanorum, - Graecorum, & aliarum gentium numismata,ad ea reducere,quae in praesentiarum hisce in regnis cursum de vium retinent,annisque abhinc quinquaginta r troactis cursum obtinuerunt, nullam faciendo mentioneni plurimorum numii matum , quae hisce in regnis percussa fuerunt a Gothorum aetate ad haec usque tempora , quorum quidem fit satis obscura memoria in vetustis horum regnorum legibus Ac historijs,eo quod semper non declaretur eorum valor S . pondus. Volui igitur breuiter expendere corum numismatum valorem dc pondus, illa reducendo ad
268쪽
do ad eorum valorem, quibus hodie utimur. Video quidem hanc materiam esse arduam ac d . Dicilem,verum illud dicam,
quod assequi potui : quod si opus conatui
non correi ponderit, veluti ego existimo, forsan commoditati publicae hoc bonum accedet. quod alijs dabitur occasio, ut eo curiosius ac diligentius contendant, ad Gmendatiouein errorum quos admisi, quatenus veritati locus pateat. Haec dictiomarauedinus penes Hispanos eis admodum vetusta & communis, tam in legibus, quam antiquis historijs, quandoqui- .dem eius mentio fit in foro Iurgo, in quo
habentur pluri inae leges , quas Gottho- 'rum Reges ante tempora Roderici Regis
statuerunt: quae quidem dictio significat, & sis pius significauit certum monetae genus , & nonnunquam certos in netarum aut denariolorum numeros, veluti quoque applicata fuit denariolis,
aut monetis aureis , verum frequentius, monctis aereis, prout ex sequelitibus patebit. Caeteram ante omnia oportet moneta, quae modo in us i est , iuxta consorinitatem sui valoris,exacte intelligere,& qua-uis hoc ipsum capitibus praecedentibus
discusserimus: conueniet tamen eadem summarie repetere. Quod monetam
ream spectat, nos Marauedin uni praesentem capite primo constitui inus, diuisum in duas blancas, vel in sex coronatos, Vel in dece in denariolos vel in sexaginta meas , & ita videtur quidem, de Marauedinum quo nunc utimur , ad decem den riolos, quae probantur ex ordinationibus, pro hac regali audientia Granatae,anno isi;.conditis, in quibus viginti quatuor denarioli reducuntur ad quinque blancas. Hinc valorem decem denariolorum, de sex coronatorum obtinuita multis annis, hisce in regnis inarauedinus, veluti euidenter patet in Ordinationibus, quas Rex Henricus, eius nominis secundus, condidit in ciuitate Toro , anno Dominii ii. & Rex Ioannes primus in Viruiesca, anno i s 8 7. Id quidem apparet ex aliis O
dilaationibus, quas idem Henricus secundus Compluti edidit,anno 1 ο g. ex qu rum praefatione euidenter verificatur, duos coronatos olim valuisse tres denari tos,& duas meastas.Hinc etiam liquet, sex coronatos valuisse & valere decem den riolos, siquidem valuerunt nouem den Iiolos. Se sex me asias. Ita quod ex supradictis legibus probatur, Marauediniana olim& noli rotcmpore valuisse decem denariolos, vel sex coronatos, vel sexaginta mea
sas , & singulum denariolum valuisse sex mea fas , & singulum coronatum d
In Ordinatione Regia, uam Reges catholici Ferdinandus & Elysabeth, glorio
sae memoriae,publicarunt, plaerumque fit mentio monetae veteris , & Marauedini veteris. Hunc Marauedinum: veterem
declaraui in varijs Resolutionibus, libro
I.capite i I. tantum valuere de valuisse, quitum valent modo tres blancae, vel aliquid ultra: nam sex Marauedini veteres, reducuntur ad decem modernos, quibus modo utimur & tractamus. Eam opinionem
tunc inlccutus fui propter rationes s quenteS , unde patebit , quam sufficia entes probationes habuerim ad sequendam praefatam computationem , si tu idem eam hauserim ex i)sdem ordinationibus regiis , prout nunc temporis auctoritate publica, S: Regia imprellae habentur, qua . tenus ex ias iudicemus & determinemus lites horum regnorum. Primum, quod mea sententia considerari oportet, est, quod ubi Ieges Regiae ino tionem faciunt monetae veteris, respecta habent ad eam,iquae cursum habebat aetate
regis Alson si undecimi, vel ante, vel paulti post eam aetatem. Id colligi potest ex locis
aliquot quae notaui in legibus Regijs: praecipue in l. 3.& quarta,titu lo o. ubi mulcta. constituta in quodam casu sexcentorum Marauedinorum,& in alio duorum initalium,& rursus sex millium in allio, addi tur, quod isti marauedini debeant eisse in
Cum verb leges istae conditae suerintὶ rege Alsonso undecimoConluthan.
269쪽
titulo io. l. i.&N. constituendo eam ipsam mulctam, non fit mentio monetae veteris: sed mulctetur quisque sexcentis m rauedinis huius nostrae monetae , statim Probatur, quod in ordinationibus Regijs dicitur moneta vetus, & Marauedini veteres, tu Marauedini,qui cursum habebant tempore dicti regis Alson si undecimi, qui qui easdem leges condidit: cuique adscriabuntur in nouis ordinationibus Regijs, quod apparet ex libro Constitutionum Comitiorum ab eodem Rege habitorum, quem ego & multi alii in hoc Regno manu scriptum possident. Hic ipse Marauedinus, dicebatur vetus, tempore Ioannis Regis,eius nominis primi, veluti constat ex lege quinta, secundae Constitutionis, quam idem Rex condidit Guadalaiar , anito 13 .qua castigans eos,qui in excomu nicatione perseuerant,ait: Quicunq; spatio triginta dierum manserit excommunicatus, soluat centum bonos marauedinos,
qui monetae veteris efficiunt sexcentos Marauedinos. Eadem lex refertur in ordinationibus Regijs,l. t.titulo s. libro 3. Tametsi aliquatum discrepet a manu scriptis exemplaribus, in ordinationibus antiquis : nam in nouis ordinationibus iuxt, communem tenorem omnium impressionum, mulcta hoc modo constituitur: Quod excommunicatus , qui in sua pertinacia & ex communicatione permanserit triginta diebus, soluat centum Marauedinos. Verum d. l. s. Regis Ioannis primi,& petitione sexagesina prima Comitiorum, quae Madriuetj habuit Rex Alsonsus undecimus,anno i 367. hisce verbis eadem mulcta constituitu r. Quod excommunicatus, pro triginta diebus luat centum Marauedinos,& si annum perseuerauerit, mille, de transacto anno singulis diebus sexaginta marauedi- nos. Hoc modo resumuntur istae leges in Repertorio, quod ad leges Regias latine conscripsit D. Montatuus. Huius quidem meminimus,ed quod l. q. titulo viti. libro octauo Ordinationum, ponitur alia lex
admodum sim i lis & conformis, libro primo,titulo quinto, quae est Regis Henriciteriij, condita Madrici j anno r Oo. quae Gordinationibus veteribus manu scripti aliquantum discrepat ab impressis codia
Verum,ut redeamus ad Marauedinum veterem,t cuius fit mentio in dicta l. prima, titulo s.& in ordinationibus Regis Ioannis primi,dico, qudd in ijsdem ordin tionibus confirmetur lex Regis Alson si undecimi, quae mentionem facitsexcentorum Marauedinorum illi pro mulcta constitutorum, qui triginta diebus manserit .excommunicatus , nec addit, qudit debo
ant esse veteres. Hos ipsos vocat Rex I ' annes eius nominis primus , 'marauedianos veteres,& reducit ad centum Mar
uedinos bonos, veluti eos quoque reduxerat , idem Rex Alsonsus. Nam quod hoc attinet,eam legem non reuocauit,qui prius condiderat, cum mulcta sexcent rum marauedinorum, sed primam legem ob eam causam reuocauit, ne ab excos
municato post triginta dies exigere tur sexaginta marauedini in dies singu
Quod imarauedinus vetus correspondeat& aestimetur marauedino cum dimidio huius aetatis , probatur auctoritate illorum,qu i ex mandato Regum Catholiscorum collegerunt leges Regias hocm do: Marauedinus bonus valuit decem marauedinos modernos, veluti exprimitur L prima, titulo 9. libro octauo Ordinati num. & centum marauedini boni valent sexcentos inarauedinos veteres , veluti declaratur l. i. titulos. libro octauo Ordia nationum,& legibus Regis Ioannis, eius nominis primi, paulo ante allegatis. In
mediate sequitur, marauedinum veterem tantum valere, quantum marauedinus cudimidio ex ijs, qui modo cursum obtinet: quandoquidem sex marauedini veteres pro uno ex bonis appreciantur, &marauedinus bonus, in praedictis ordinationib. aestimatur decem modernis,& sic quidem probatum est , sex inarauedinos veteres valere decem ex ijs, quos in praesentiara expendimus.
270쪽
Praeterea marauedinus vetus in ordi-
rationibus regi;s,& in legibus Regis Ioannis primi, multis in locis valuit quindecim denariolos, & aliquid amplius: sed qui modo cursum habet, de quo iam inde utimur, is valet decem denariolos,&nil amplius: quamobrem bene colligitur,marauedinum veterem valuisse quindecim denariolos. Huic opinioni, magna occasionem dare potuit. l. 22. titu. D. Ordinationum , quas Compluti condidit Al sensu, undecimus, anno 1386. v biliabet: oties aliquis vi rapuerit quidpiam, ubili pectat ad rem alimentariam, luet rustico vel agricolae trecentos solidos :h iesiiciunt ducentos & quadraginta mar uedi nos: quod si raptum suerit nobili, luet quingentos solidos , qui supputant in hac molaeta quadringentos inarauedi- nos. Haec ipsa lex relata fuit ad ordinationes,quibus modo utimur l. i titu. H. lib. . unde patet inarauedinos istos veteres
tales enim intelliguntur cursum habuisse seculo regis Alson si undecimi esse
quinta parte maiores solidis solidus bonus valet duodecim denariolos , veluti postea probabimus: quamobrem marauedinus vetus valuit quindecim denario. los, & ex consequenti tantum valuerunt duo marauedini veteres , quantum tres eorum valent, quibus modo utimur: si-
qu idem hi valent decem denariolos, ali; veris quindecim. Habetur&alia lex in iisdem comitiis Alfons undecimi,eodem ti tu lo,estque l.
3o.quam habemus in ordinationibus regiis, sed non adeo absolutam. veluti ea, quae in actis manu scriptis, eorundem comitiorum continetur: qu bd nobilis, qui maius vectigal acceperit, quam illi debeatu r, luat pro re singula quinq; bonos solidos, qui sunt huius monetae quatuor marauedini. Deinde ait lex: Campis quo in loco maximi sunt arietes, aries pendet quinque solidos , hi efficiunt quatuor marauedinos huius monetae. In Castellae regno quatuor solidos, qui sunt tres ma-rauedini, & duo denarioli huius mone- . Verum in locis montanis, & in Asturia,& in Callecia aries pendeat duos s lidos cum dimidio,qui sunt duo maraia dini. Campis gallina pendeat sex den riolos huius monetae, anser septem denseriolos, capus octo denariolos. In Castella gallina quinque denariolos, anser sex denariolos,capus septem denariolos. In locis montanis in Asturia & Callecia, gallina quatuor denariolos, anser quin que denariolos. Ex istis legibus, quas insecuti sunt i) , qui vacarunt Iegibus rogi; s tempore Regum Catholicorum Fe nandi&Elysabeth in ordinem redigendis, quatenus per impressionem publicarentur,veluti modo impressae sunt. Ggo illationes aliquot produco in hunc
Prima & praecipua est, qudd leges istae
meminerunt i de marauedino veteri,iradiant enim de marauedino aereo, qui aetate regis Alson si undecimi in usu erat,quemarauedinum nuncupatum extitisse veterem, probatum fuit in principio huius capitis. Secunda est, marauedinum istum v terem quinta parte excessisse valorem solidi boni, veluti patet ex tenore praediactarum legum. Tertia, marauedinum Veterem tertia parte excessisse valorem eius, qui hodie cursum obtinet. Hoc euideter probatum est ex iisdem legibus ordinationum regiarum, quod ita colligitur: Simarauedi-nus vetus valuit quindecim denariolos,&plus quam solidus, modernus solum valet decem denariolo S. Quarta, marauedinum vetere aliquid valuisse ultra quindecim denariolos .
Hoc liquet, ait enim lex: Quatuor soludos . qui sunt tres marauedini & duo donarioli: quod si quatuor solidi, singit Ii ad duodecim denariolos supputant quadraginta octo, supersunt tres marauedini in quadraginta sex denariolis. Quinta insequendo hac rationem, merith sex inarauedini veteres, reducuntur ad decem denariolos modernos, tametsist aliquod discrimen e nam sex maraia