장음표시 사용
41쪽
D. ALBER. BRVNI vis iam, Se in hoc potest versari interesse: qiata si laxa esset facta vel constituta in libris e Piata centum soluendo de Turonensi latis vel solidis Mediolani debilioribus
orariC Charrentibus minus solueretur, sed si es et iri ci cicatis seu florenis aureis non solu Cretiar minus: quia quanto debilior est mo DCta, tantum plus dari debet pro duca
ri iam seri Lia m,&secundum illum intellectum Io qia itur Panor. ind. c. quanto. inq. Prae alleg. ubi limitat, nisi princeps habeat notitia qualitatis pecuniae currentis tem Pore rescripti: quia intelligitur de ea sentire,& iste intellectus videtur magis communis, ut peratillum in repertorio, in ver
Alius intellectus qui in puncto iuris videtur mihi verior, fuit, quod licet in d.
Clem si beneficiorum,dicatur solui debere de moneta currente, propter hoc non velit illex textus solui minus taxa: quod fieret si soluendum esset de moneta debi- Iiore secundum te pus solutionis: sed hoc ideo ita velit ille text. ne collector posiet compellere cambiri monetam currentem unde soluet debitor de currente pecunia usque ad summam laxae soluendo tanto
A plus de noua si sit ut debi lior, i S illum tensum meo iudicio amplectitur gloss. ibi
in verbo consuetam.& Zabar. ac Imo. ibidem ac Panor. ind. c. quanto. in q. de moneta ex istatuto debita. in s n. S: secundum praedicta puto intelligendum quod con-ASTENS.tuit Oid. bene dixi qe non ratione conditionis, ut ipse dicit propterea qliae dicta sunt supra in s. decla. Sed eo, quia in gratia se referente ad beneficium vacaturum qualitas adiecta verbo sit restringuenda ad tempus verbi Se quo beneficium vacabit, i. in delictis s. si detracta, isde noxa . Selate notatur in Lex facto. in princ. ff. de
rat moneta valorem ct qualitatem. nu. y.r Poenae legales monetam quomodo confido
y obligationes ciuiles qualiter ad pecunia
Ioremse habeant. Solidi debiti pro Cathedratico, vel ex comsiuitione canenis, an debeantur de anti
Disserentia inter debitum ex lege, vel st
ruto nunquidsiti Salaria in solutione quomodo pecunia r larem considerent. Donatio ultra quingentos aureos insinua ta,de quibus aurei intelligi debeat.
Duodecima Particula, siue declaratio.
cedit etiam in obligatione causata
nisi consuetudo verbo statuti repugnarrent, ut ibi per eum. Est tamen aduertendum ad id, quod dixi poli Oid. ind. consit. i58. quem tacito aut hore resert&sequitur Ioan . And. in loco pirat leg. qu bd quando giatia resert se ad beneficium vacaturum, debeamus considerare pecunia in secundum tempus vacationisM quo gratia sortitur effectum:
nam secundum eos in v lii dicebant cotrarium, volentes tempus datae coli siderari,arg. c.constitutus. dec. eam te. de rescrip t. de quo perdoc. maxime Zab. Pe. de Anch.
di Irobia d. te. si beneficiorum . nam pO- ex lege vel constitutione aut statuto: inspicitur enim tempus quo obligatio cotrahitur ex statuto,& secundum illud tempus cosderatur pecunia, de qua in te ge vel statuto per ea, quae dixi supra in
praeceden. declar. post Old r. in cons. 2 o. inci p. factum tale est, cum cocor. sequitur Corn.cons.3ti. inci p. de pluribus in viti. col. 3. volu . Et iuxta praedicta dixit Spec.intit .de solii. g. nunc aliqua. insi. quod si flatu tutum imponit certam pinnam pro maleficio, vel mandat dari certum salarium potestati,& poli conditum statutum contingat mutari monetam, sue .in bonitate
42쪽
intrinseca, siue extrinseca, fieri solutio
debebit poenae de monera currente i mpore condemnationis vel salari j praestandi, quo tempore condemnatus dicitur obligatus ad poenam: quod etiam voluit ibia in addi .inci p. no. hic. dicens in poenis i legalibus inspici monetam currentem l pore contra uentionis , quod inducit ladcondemnationes statutorum, & in couentionali b tempus obligationis, vult idem Bal. in I. illud, in fin .commen. C.de sacros. Eccles.& in t r. i. col. Q cominu . de leg. Scriba. Pet .de Ancha.& Imo post Zenete.&Matthe. in Cle si beneficiorum, de decim.
But. in c. quanto. de iureiur Cum quo tran-st Are. in l. quod te. 3. col. F. ficer t. peta. ac Marti .de Laud. in I .cum quid illo. eo. titu. ubi D. Fran. Cur. in s. qu st. Pau.de Cast. ind. l. 2. in princi . C.co m. de leg. facit.c.Olim. de iureiur. cum glos.& text. cum glo. in c. fin .de maled. quod secundum Petr. de An-Char. in d. Clem. vlt. col. de deci . debet intelligi, si delictum fuit commissum post
mutationem monetae vel potestas conductus. Nam cum ex commissione delicti quis eo tempore obligetur ad poenam, In-ssit. de oblig. quae ex male. in princ. & l .ex malefici js. in princi p. & l. ex malefici j s. in princ. ff. de act. Si oblig. licet sententi ad clarativa & condemnatoria sequatur, iuxta l.eius qui delatorem, cum ibi nora. F. detur. fis. Non propterea desinit ex maleficio & tempore malefici j fuisse obligatus, unde secundum Pet. de Anchar. ubi supras i debet considerari pecunia de qualitas,
ac valor pecuniar: quae tunc currebant si-
' cui in ciuilibus obligationi b. & probatur in d. l. ex malefici j s. in prin.& l. omnu, cum ibi not. per glo.& Doct. F. de iudi. Et idem esse debet in salario per ita tu tum debito secundum Pet. de Ancha. qu ias potestas fuit coductus ante mutationem monetae, debebit considerari illa moneta, Ssecundum illam & eius valorem fieri solutio salari j. Et si post mutationem in netae suerit conductus, praestabitur salaritim secundum monitam mutatam, ut sic attendamus tempus o Migationis contraciae, de ita reperio consutam suisse in sa
Iario pote stat is . A Iber. Marchionatus Mo tis ferrati per Bal. in consi. s .inci p. super
eo. I. Volu. secundum p e. impressio. & dixi in . declar. in fin .sequitur Ioan .de Ana. in c. f. pe.col. de maled. S: Mi lius in reperi rio, in Verbo, pecunia, quod est limitanda secundum Inaid. in consi. prae alleg. nisi consuetudo se haberet: ut secudum monetam currentem tempore solutionis, de eius ost imationem fieri deberet solutio, ut etiadixi in praeced.declar. circa fin. post Alex.
cons. 1.2. v l. rationes autem, quare inde
bito ex lege vel statuto consideretur non
tempus statuti vel legis, sed alind i & in
contractibus consideretur tempus coir ctus. multas assignat Bald. ind. l. 1. C. commv. de Ieg. quem sequitur Io.de Ana. in c. . fi .ante p. col. de maledi.
Sed melior illa videtur quam supra retuli ex mente Pet.de Anch. in Cle. si ben ficiorum, videlicet ut utroque casu inspuciatur tempus, quo obligatio formatur: ita ut non sit attendendum, an statuta in gis aequiparetur vltimis voluntatib. quam contractibus, prout dixit o. inconsi. 213. infra alleg. i. col. SI D. Franc. Curti . in d. Lcum quid , . q.& istam rationem, quod inspiciatur ortus obligationis, assignat Bal. in .s. I.illud. in fin. commen. intelligendo, . an sormatio obligationis, an ortus inspiciatur, ut declaram 7. declar. Et secundum .
praedicta est intelligenda glo. in verbo,sb
lidos, cum nota. per Bal. But. Panor. Imo I. .& Doct. in c. coquerente, de om.ord .duindicit, quod solidi qui debentur procath drarico ex constitutione canonis debentur secundum antiquos solidos: quoniam
illa procedunt eo quia usque a principio conili tutio obligauit clerum Episcopi x ad cathedrati cum vel synodaticum mo se est iii l. vel statuto imponete poenam, quia non habet quem obliget ante delictum commissum, unde quand5 constitutio vel lex tempore statuti vel legis habet, quem obliget non simpliciter, t sed erga alium, puellendit ad aestimationem alicuius rei: puta serui sugitivi in perpetuum de in neta secundum tempus statuti legis vel constitutionis Se ita posset procedere de-
43쪽
risio na1. in I. quicunque, viti. colum .C. decte Leria. fugi. cum aliquibus concor. infra
IM-αs .iri Cip. factum tale est: dum voluit, Utici si ex constitutione summi Pontificis vria Ecclesia alteri obligetur ad annuam Perisionem reddituum vel censuum, inteli illi debet de moneta currente tempore .constitutionis': quae consideratio fuit demerite. Panorm . in consit. 6. infra allegando aicet Ronti in consi. 223. inci p. circa prim iam taliter tenuerit: videlicet quod eo casu,& etiam generaliter ubi ex conlii tutiorici vel statuto debetur certa summa pecuniarum, debeat attendi tempus solutionis, di non bene per praedicta. item secundum praedicta etiam intes ligendum est, quod voluit Butrand .c. quanto. cum quo transit Are. ita d. l. quid te. 3. col. ff. si certum Peta. volens in obligatione legis vel statu. ti, si antiqua pecunia reprobetur, vel non sit in usu, attendi monetam currentem, licet etiam Panorm .in d. c. quanto. Vlti . col. de iureiur. versi. quid autem inctatuto. &in consi. 36. inci p. quod solutio, et Volui
dubitauerit dicens: sibi videri, quod debeat attendi moneta currens tempore I
gis vel statuti eo maxime : quia quando amponunt poenam, videntur illam velle in commensurare ad delictum. t Et si debilitetur pecunia vel valor, debilitatur com mensuratio dicens simile in salarijs: quam
Vocan .cum concor. ibi alleg. maxime per D.praeceptorem me una, re Panor in consi.
prae alleg. Sed propte. hoc non est recedendum i communi sentent i a per fundamenta alleg. D quia ut dictum fuit supra pr xl. pollunt mu ltae ex istis decisionibus c cordati,nec placet distinctio Pau.de Cast. qui secit differentiam inter legem & sta
tutum, ind. l. r. in princ. C. de commvn. de
leg. volens, quod in legibus attendatur tempus legis conditae,& in statutis mone-
iavsuli1: quia illa differotia est verbalis. Est bene verum secundum Bal. in I. ii
Iud. in fin .commen. C. de sacrosan. Ecclesquod ubi pecunia non est in obligatione vel solutione, sed in solennitate, inspici tur tempus statuti vel legis conditae: puta quando lex dicit, quod i donatio ultra
quingentos aureos non valeat, nisi insinuet ur: quia intelligimus de aureis & s lidis legalibus, secundum tempus legis conditae. quorum 72. faciunt libram, iuxta .I. quoties. C. de susce.& Archi d. l ib. io . sequitur notabiliter Paul. de Castr. in l. i. iuprinc. C.commu.de leg. Idem esset ubi pecunia esset in obligatione, & lex vel si tutum ultra procederent determinando perpetuam taxationem pecuniae, de qua in lege vel statuto secundum Bal. in d. l.a. I. colum. C. commv. de leg. qui ita intelligit, i. si aliud. C. de susce. & Archa. libr. io. voluit alleg.d. l. quoties.& si non esset certa moneta, de qua in l. vel statuto quid iuris sit declarat Salice. in I. fin. C. si cer.pet.& dixi in t .declar.
Reliqua in materia praedicta videri possunt per Cyn. in I. si quis pro redemptione. C. de donat. per Specul. in titu. de instru .edi .g. porro. in fin. Bald.& Salicet. in I.quicunque. circa fin. commen. C. deser. fugi per gloss.& Doct. in l. fina. ff.de inius vocan. per Bald. in addit. Specu. titu.
de solui. in verbo, obligatio legalis, S per
Millum in reperi .in verbo, pecunia, cum concor . An autem mutata moneta per statutum videatur etiam mutatum statutum,
quod disponebat fieri deberi solutiones
ad certam monetam taliter, quod secundum mutatam monetam solutio sit facienda, licetur infra 7. fallen. . col.
sVM MARIA.ι obligationis tempus consideratur etiams debitor ex industria pro plurι expenderit.
a Pecunia valor aestimatur iuxta pondus ocon uetudinem Camby, qua communiter
44쪽
39 DE MONET. AUGUENT ET DIVI NVT. Decima tertia Particula, siue
DP cimolertib praedicta conclusio ,
luod inspiciatur qualitas&valor pecuniae secundum tempus obliga-i tionis, i declarando, prout in . s. & alijs declara. adeo procedit, ut si debitor ex industria pro pluri expenderit, no possit peti , ut fiat solutio secundum quod fuit expensa: quia lucrum ex industria est ipsus debitoris per ea, qus dixit A lb de Ro post
Iaco. de Aret. in l. cum quid. fisi cert. peta.
dum didit,quod si quis mihi mutuasset pecuniam reprobatam, & ego mea industria illam expenderim pro bona, no tenear ad resolutionem bonae, per l. 3. ff. ad i. FH. iuncta l.eleganter. g. qui reprobos. F. de pign. a t. sequitur Mar. de Lau. in .s.l .cum quid. facit optime gl. in Clem. si beneficiorum, in verbo,consuetam, de decim. quae dixi equbd valor pecu niae stimatur iuxta pondus & consuetudinem Cambit, quae communiter esse solet. ore autem iuxta casua. Iem caristiam vel utilitatem,quae casti alia ter accideret:& quod dixit Bal. in I. ac-x ptam .i7. q. de Usur. aequum esse: tvt pro quanto expendi tuam pecuniam . pro tanto illam tibi soluam, procedit in aestimatione communi, licet eius dictum non se uar, supra in 3. declarat. unde siue a ca-u, siue ex industria pro pluri fuerit pecu nia expensa, non est curandum, sed attenditur tempus obligationis declarando,ut dixi in d. declaratio. cum duabus seque n.
Et ad praedicta videri potest, quod dixit Alb. de Rom. in d. g qui reprobos,t. qui st.& quod ibi al:; dicunt.
dico tempore Drauit Hiram in moros. Modi xiii rempα quod dicatur. a Valorptiuis: a communis attenditar, non
certau mys iam- Decima quarta Particula, siue Declaratio. D ς imoquarto tunc maxime atte litur valor & qualitas pecunis debitae empus obligationis declara is bdo hoc: t ut in alijs declarat. dictum fuit, πquando augmentum vel variatio cius mo . dico tempore durauit, ello quod essemus in casu ubi alias inspiciendus esset valor secundum tempus solutionis,ut in moroso iuxta ea, quae dicam infra in i . limit. de ita voluit Bart. int. Ι'aulus, ε. q. in fi . inde solui. per t. pretia rerum .is. ad i. Falc. cum ibi not. dicens modicum tempus esse forte duorum,trium, vel quinque dierum .s qui tur Imol. in c. quanto,de iureiu .pe. col ubi etiam Panor. in pen. col. dicens, quod qua doc si spes quod de proximopncunia sit reditura ad priorem valorem, Vci quando valor mutatus no est perpetuus, Ut comuniter accidit in ducatis, & ah;s monetis grossis,tune non attendimus talem valorem variatum etiam in morosis. Seeus istnon est spes, quod de proximo talis mutatio tollatur, vel si est perpetua, quod dictum Pan. est restringendum iuxta not. ind. l. pretia rerum, dum de tempore loquitur in determinate,& sicut no attenditur Variatio, qtiae modico tena pord durauit,t x ita non attenditur valor aliquarum personarum, puta campsorum, sed communis secundum glos in Cle. si beneficio. in ve bo .consuetam. de deci. & dixi supra inr.
col. S si debitor sciens qubd pecunia est
de proximo captura diminutionem, so liat creditori ignoranti, non liberatur sequuta diminutione quin teneatur ad supplementum secundum valoieni temporis contractus & obligationis, per not. Per Bal. in t .acceptam, i .cum prsce. C.de Vis. dc per not. per Bar. in l. contra in si .commen .i de lega. Se in l. i. g. i. r. si quis test. li .esse ius me.& per Bal. i n l. i. C. de pe.& co mo .rci ven. I in l. vina, la. 1. F. e .litu. iv ctis his, quae dicuntur de destinatis, ac de proxime suturis, in l. cetera g. . f. si de te..Lde in l.diuortio. S.interdum .is. ωlu. mari.
45쪽
qi a materia Deo dante, alibi late di-zam, vi co nsequenter debitor iciens d iminiatio ciem de proximo futuram potest rozus a te cavete per praedicta: maxime quiariori clicitur soluere secundum valoremtem Poris obligationis quando non est dux atrarias, Led de proximo mutadus per praeci. I. pretia rerum.
SV M MARIA.ν Oblitationis tempus etiam in moroso allicitur, si pecunia debita est adιο minuta, ut por aliam asti tripost.
a Interesse Ituri in pecunia non potest peti a
debitore moros. y Pectinia minuta ηen recipit aestimationem per aliam pecunIam.
Drcimo quin id praedicta conclusio
procedit etiam in moroso debito-L rei ni pecunia ad eb minuta, ut non possit per aliam aestimari. quia in eo attenditur valor pecunis secunddin tempus obligationis, esto quod morosus teneatur ad interesse quanti plurimi a tempore morae iuxta l. vinum, ff.s certum per. S non obstante,quod creditor posset dicere, si habuisset pecunias ante moram, ex eis plures ducatos habuisset , quam nunc habere Iossit, cum sorte ducatus tunc minus va-eret. Nam lecundum Lart. ibi, cu quo magis communiter transeunt scribentes, non
potest peti tale interesse, cum sit interesse t lucri, quod non debetur per morosum,l.s sterilis, I. cum per venditorem, ff. de actio .empl. cum pecunia minuta prout supra, non recipiat aestimationem per aliam pecuniam,de qua materia plenius dicam. inst.in latinit. Et est aduertendum ad aliud, quia deibitor pecuniae morosus potest teneri etiam ad aliud interesse, puta aliquis debebat in emptione praediorum infra certum tempuSc avertere pecuniam & distulit:
certe si pecunia varietur,tenetur ad intem esse considerato,an in emptione praedij sit interesse pecuniam mutare per praedicta. Item tenetur ad interesse fructuum , qui percipi potuissent si mora in emendo non interuenisset, ut late per Doctor. Socin. in
consit. i 7. incipien. circa primum, Ultim- colum.
SUMMARIA. 3 Pecuniae vasor ad tempus obligationis relictitur,quando ita est actum a Constitiuus pro creditoribus ad euitanda
Declaratio. e Ee imo sex tb praedicta conclusio, quod i inspiciatur qualitas & valor pecuniae secundum tempuS o ligationis maxime procedit, ubi hoc actu esset, ut de se patet,& notant Zaba. Pet. de Anch.& Imo.in Cle. si beneficiorum, post Hosti.&antiquos per eos ibi relatos, dedecim.& Fran .de Are. in concri I. incip.co sideratis, Si idem est econtra, ut dicam infra in . limit. ubi idem dicam de consuetudine videlicet in 3. limit. &quod dixit
Fran. de Are .de statuto in cons. H.3.c Ol. viaque insin. quae declaratio videtur supe sua tanquam de indubitabili, qui aut dixit Imo. in l. Paulus, ε.de sol u. post Ioan .And.& Hosti. in c. quanto de iureiur. t utile est Eaduertendum dubitationes apponi in corradi ibus quod pecunia reddatur in eo de pondere, in eadem materia, de in eodem cursu, unde quando datur aesti inatio, illa est tenenda, licet secundum Bart. ibi, in s. si dicatur quod debeat fieri se lutio , in e dem aestimatione sufficiat, notat Panorm .ind. . quanto, in fine commen. de iureiurand .facit quod dicam infra in 8. limitat. Et quid si statutum mandet fieri inluti
nes certo modo, vel secundum monetam temporis contractus, quod non obseruo. tu videatur Francis de Aret.consi. 1 I. pry
46쪽
ras DE MONET. AUGMENT ET DIMINVT. alleg. S: quod dixi supra in ri .declari ci
M MARI A. e obligationis tempus institatur etiam uerit dictum, quod solutio eri possit de maneta cinente tempore flationis.
Obligatio tamen generis resticit te insellario ni a Iecunia minuta quanto plus pilesii tam
iresitar a. Decima septima Particula,sive
Drcimo septimo praedicta conclusio
quod i inspidiatur valor de qualitas pecuniae temporis obligationis procedit,etiam si dictum fuerit, quod so-autio fieri possit de moneta currente tempore solutionis: quia hoc intelligitur, ut de illa fiat inlutio, si sit vilior ad aestimationem antiquae, secundum Pan. in d. c. quanto, vi. Ol. vers. quid autem in statuto in fi . Cum concord . quae adduxi supra in o.decl. maxime circa fin.& erit sensus,ut ibi dixi quod ille debitor non cogatur perquire- Te antiquam pecuniam, aut nouam in alia Commutare, iuxta gl. in Cle. fi n. de deci . facit quod dicam in ieq.decl. puto tamen, ubi obligatio estet in genere cocepta, puta in libris dio. vel florenis io. Mediola. vel Sabau .cum nulla petia sit,quae ita voceturco casu,ne illa verba sint superflua, intelligemus de libris vel forenis ad moneta temporis solutionis etiam viliore vel de-hiliorem. Nam ita verificatur forenus Mediolani in si solidis minoris lagae sicut sora tioris,& libra inio. solidis, adeor quod nisi sic diceremus, illa verba monetae currentis redderentur superilua, contra not. in simili per Bar. iiii. si stipulatus sim io in melle. ff.de solui. ubi dicit quod si promis tibi centum libras in pecunia minuta, non potero etiam secundum consuetudinem soluere in grossa moneta : quia cum minuta omnino essent in obligatione, i. numis, T. de Ieg. 7. l. semper in stipulationibus,cum ibi not.ffide regii l. iur. illa verba in moneta minuta, censentur adiecta ad hunc finem, ut de alia solui non possit : nosic est in forenis aureis, seu ducatis: quia esto quod promiseris mihi centum ducatos auri soluendos de moneta currente tepore solutionis, licet inspiciamus quantum de illa moneta noua faciat ducatum, licet sit vilior,tamen plus dabitur cu quato magis vilescit moneta argentea, tanto plus crescat moneta aurea, ut demon strat experientia, & facit i. a. secundum unum sensum.C. de ve. num .pot. lib. i I. Fateor tamen, quod eo casu dabitur noua moneta,
secundum proprium cursum. In summa aequi ualente ducato, de quo etiam dixi ias. declar. & de hac materia continget dicere in s. limitat . in 3.& . quae it . ubi dicetur.
quid sit quando simpliciter dicitur, monata currentis.
SUMMARIUM.t Obligationis tempius attenditur, etia si Princeps flatuat quod lationes eri doleant de noua pecuma.
DLς imo octaud praedicta conclusio
rocedit ,et iam si princeps si aluat,t quod solutiones pen sionum debeant fieri de nova moneta sorte quod tempore constitutarum pensionum in Francia fiebant Turonen. debiliores, & tempore solutionum facti sint fortiores,d: Serenissimus Rex statuerit solui pensiones Tu
ronen. secundum nouam monetam. Nam
debet haberi ratio, quanti plurimi valent noui antiquis, secundum Oidrad. in consi. 2 o. inc ipie n. factum tale est, & faciunt quae dixi in praecedenti declaratione, de qua constitutione dicam infra in 6. limit. no. Ioan. Andr. in addit.Specul. ad titu. desolat. f. nunc aliqua, in fili. in addit. incimolim,&c..equun-
47쪽
D. ALBER T. BRVNI AsiTENfr 3 7 sequuntur limitationes decem usque ad finem. Primo fallit conclusio in debitore moroso.
Secundo fallit, quando consuetudo permittit de alia moneta soluere, quam quae est promisia, su pra Brun .supr. prsmis.
a. num . . Laudens. num . . Molinaeus tamen infra q. D. nume. 6 . nanc consuetudinem negat.
Tert id fallit, quando consuetudo sertquod solutio fieri possit secundum valore dicursum temporis solutionis. Quarto, quando debitor praescripsisset soluere iuxta tempus,de qua praescripti ne vide ibi additiones. Quinto sal Iit,in eo quod praestatur r
Sex to fallit, si Princeps mandaret solui de nova moneta.
Septimo fallit in decimis & tributis. Octauo fallit, quando qstimatio in cerra pecunia a partibus est facta. Nono fallit, quando statutum dictar, solui pecuniam secundum tempus solutionis.
Decimo fallit, quoad bonitatem intrinsecam. Matth Boisi Doctor. SV M M ARI A ν Debitor morosivi tenetur ad solutionempecunia quanti plurimι valuit a tempore mo
a Creditor morosia nunquid teneatur recypere pecuniam, qua a tempore mora dimis nuta est.
. Interesse lucri intrinsici ratio non debet haberi, O an semper rerum, G.F. ε Mercari solitos possunt inforo consilientiae petere interesse lucri τ Pecuniam mrnutam posse pergrogamast,
mari Cananista communiter icnent.
LIMIΤATIO LP dicta conclusio,' quod attendetur vadorci qualitas pecuniae secundum
tempus oblisationis,esto quod valor su rit postmodum variatus declarando, ut in s. decl. alijs, de quibus supra dictum fuit, limitatur,ut non procedat in debitore moroso: quia in eo attenditur tempus morae,& sequens secundum Bart. Ange. Imol. Cum a. Paul. de Castr. in I. Paulus.la. t. s. de solui.& Alb. Bart. Bald. Ang.Sali. Paul. de Cast. 8c communiter Dd. in i .cum quid. s. si cert. pet.notatur etiam in J.quod te. eo. tit. dum dicitur de pecunia promissa reprobata post moram debitoris, &in l. creditor, in prin. F. de sol u.Zaba. Petr.de Anch.& Io de Imo. in Cle. si beneficioru, de deci . not. Bart. in I. resin dotem,s .deuire dot. Alb.de Ro. post Guil de Cun .in l. vinum, v l. col. s. si cert. pet. Dd.communiter in I. numis, s de in lit. iur. But. Im O. Panor.& Cano nili. in c. quantb. de iureiur. Bald. in conci; .inci p. super eo, & in cons. 339. inci . punctus quaestionis .et .vol. secundum pen. impressionem. Soci. in cons. 6.& melious in cons. 193. inci p. profundamento.
Ex quo insertur t quod si debitorem
florenis aureis seu duca. tempore, quo V
Iebant . lib.& solidos L . soluat lapso termino solutionis, seu dudum post interpellationem seu post tempus morae,& contingat valorem ducati decreuisse post tem lsus, quo solutio fieri debeat, videlicet adib. .cum dimidia talis debitor si erit debitor roo. duc.tenebatur dare ipsos ioo. duca. & vltra quanti plurimi valebant ante moram, id est oo. solidos Mediolani in totum, seu . solidos pro singulo duca.& sic
dabit leo.& .duc. S lib. i. Mediolani l co loo.ducatorum, per t. vinii, cum ibi no. s. siceri pet.& l. in hac, cum ibi etiam notatis, is de triti. quod est intel ligendu quoad extrinsecam bonitatem. Nam si plurex lib. requ i rantur ad ducatu qua antiquitus propter bonitate intrinseca mutatam in moneta 'o siderabitur valor dia c. secunda lib. monetae teporis contractus etia in moerosis, cu istud non sit interesse in orae, ut de se patet,& ex notatis per Bart. d. l. PauluS, F. q. iunctis his quae dixi late in i .decl. Si qdicam infin s. limi.3.S: η. q. quod posset restringi, ni si princeps mandaret post morim
48쪽
t 3 DE MONET. AUGMENT. ET DIMINU T.
monetam debilem solui pro tanto, quantum bona expendebatur ante moram,&in hoc cred itor non esset passii rus intere L se, ut quia esset campsor per infra dicenda. Et quod dictum est in debitore moroso procedit etiam contra in creditore moroso: ut per Bald. in c. quanto, Vlt. colum.
versicu .extr4 quaero,de iureiuran. & clarius per Paul.de Castr. in I. Paulus, fLde solui.& in d .l cum quid , post quosdam alios scribentes, sequ itur Martin. de Laud. intra t. de moneta, in i . quaest. ver sic u. circa quartum.
Ex quo sequitur,4 quod si debebam tibi centum duca.tempore quo valebant 4.
libr. cum dimidia, quos volui soluere,&noluisti, poli & moram tuam in nolendo accipere commissam ducatus creuit ad libras & t . solid. Mediolani non cogor soluere ice .ducatos, quia plus soluerem, quam esset in obligatione, vel quam valeret ducatus ante moram propter quod de sngulo ducato detrahantur quatuor soli
bor si velim soluere in ducatis aureis, d
re 9s. ducat.& rs. solid. per ea, quae habentur ind. l. vinum, & facit i. creditor, in princ.cum ibi not. ff. de solui. quod dicebat Paulus de Castr. ind. l. Paulus, habere desacto,& sunt notabilia. Et praedicta procedunt secundum Bart. & Doct. communiter, in d. l. Paulus, maxime Angel. I-mol. Paul. de Castr. gloss. ac communiter Doct. in l. numis. s. de li. iur. ubi Alexan.&Moder.& Alex. in l. cum quid, pe. colum. F. si cert. peta. in pecunia grossa quae per aliam aestimatur, seu cui non subsit alia magis minuta. Hinc si debebas mihi io. libras monetqminutae,seu Imperialium tempore, quo . ducat.valebat 4. libras, S post moram creuerit duci ad quatuor libras,& i . solidos, non potero petere nisi viginti libras, nec
potero dicere, quod ante moram pro ro.
lib. de imperialibus potuissem habere ducatos quinque auri,& quod videlicet hoc
tempore quo vis soluere o ao. libri non possem habere nisi ducatos quatuor auri,
di 13. solidos taliter, quod patior interesse Iibrarum 3.3e solidorum 6. quae summa defecit ad complementum ducato. s. Ratio secundum Bar.& Doct. in . . l. Paulus,cum concord . praealleg. quia illud interesse in hac pecunia minuta non est interesse damni, sed lucri extrinseci,de quo interesse lucri extrinseci ratio haberi non debet, i. sisterilis, g. cum per venditorem, ff. de acti. empl. Et quod non sit interesse damni, sed lucri, probant Bart. &sequaces in dicta I. Paulus, quia tunc est interesse damni, qu do crescit &decrescit stimatio eius quod
debetur d. l. vinum,& nota in l. i. C.de senten. quae pro eo, q uod inter. sed aestimatio pecuniae taliter minutae hon crescit, nec decrescit,S pariter non crescit vel decrescit aestimatio: & valor librarum quae consistunt & debentur ex pecunia taliter minuta,& hoc ideo est, quia pecunia taliter minuta per aliam non aestimatur , id est, per grossam, sed bene contracta: quia grossa per minutam aestimatur. Nam licet aceruus paruorum num orum possit aestimari per pecuniam grossam,tamen unus num usadeo parmis, d. singuli tales numi non recipiunt aestimationem a grossa, cum non sint permutabiles ru couertibi tes ingroclam,& pro tanto non potest pecunia taliter minuta dici a grossa aestimari: quia illud dicitur aestimare rem aliquam , quod est illud permutabile & conuerticile. l. t.
l de contrahen .empl. non sic in pecuniagrossa, quae est in minutam permutabilis: ut de se patet sicut in alijs rebus euenit, uae per pecnniam aestimantur,i. si ita, tr.e fideius r.& haec opin. est apud Legistas
magis commu nis, ut pa tot ex notat. in d. l. numis, ubi Alex. SI Moderia.&in d. l. Paulus,& per Alexan. in d. l.cum quid, penul. colum.& haec limitatio, ut dixi, procedit in interesse extrinseco, quod . est damni, puta quando valor pecuniae et in m grossae debitae est diminutus: ut supra figuraui exemplum: secus si esset auctus cum tunc peteretur interesse lucri, quod non debere tur, nisi personae solitae negotiari secundum Imol. in d. I. Paulus,& Doctor. in d. l.
fra dicetur. Hinc si debes mihi centum lib.
49쪽
ri ducatus e reuisset post moram, non potero dicere quhd ex c. lib. ante mora potui siem habcre pili res duca .& quod plures libras volo vel tot ducatos, quot potui stem habere ex c. libris, nisi sim periOna solita lucrari: ut infid icetur. s Et lienendo hanc opini. quod interesi se lucri peti non possit, S qu bd in pecunia minuta non subsit interesse damni sed Iucri esset limitanda secun d. Alex. in locis praealle. nisi talis moncta minuta esset in valla rediminuta: quia esto quod debitor non teneretur ad augmentum monetae grossae eo casu quo eii debitor in moneta minuta liquam pro lucro, teneretur tamen pro decremento minutae pecuniae tanquam pro damno emergenti , per ea,
quae supra ad propositu allegata fuerunt:& idem si moneta minuta, de qua in promis sione aucta fui siet, ut quia non esset
adeo minuta quin reciperet variatione:
quia tunc de ea est dicendum proport: onabiliter ide, tuba de glossore per praedict.& Ls. in ilia . cum gloss. is. de eo quod
Item secundo limitatur praedicta opi. secun d. Alex. in lo. praealle. post Cuma.&lm in d .l. Paul. 5 Guil. de Cug. in d. l. nu-ε mis no. pergi.& Cy. SI Bart. in l. t.C. de sent . quae pro eo quod interest. ivt no procndat quando lucrum est)t quasi certum ut quia creditor esset persona solita negotiari cum pecumjs prout sunt capsores,& hi qui ex permutatione pecuniarii s lent lucrari: ita quod verisimiliter si pecunias ni inutas sibi debitas ante moram habuisset, illam in maiore permutasset,& idem de alio lucro per d. l. 3. g. fin. s. de eo quod cel .lo. iuctis no. in d. l. i. per Bata& alios C.de se n. quq pro eo, quod interest, facit quod voluit gi. SI Bal. in i .curabit,fide act. emp. Pan. in c.conquestus, de in c.venerabilis. de ex C.3 in c. p.3
gl.de os dele. tu Bal. in i .in cotraria. ff. de vis.& l .s verb,f. usuras, ff. mada tu dic ut solitos mercari posse de iure canonico &in soro coscient is petere intercsse lucri, circa quod aliquid facit Franc. de Are. in cons. 9. in fi.& licet Ang. praedict. limitati intelligat in arbitriis tantum procedere, ut piaeum in d. l. Paul. tamen veritas est quod etiam in no arbitrijs procedat,qu do persona solita est negotiari: ut per Bar
Et licet praedicta procedant secudum
comun . op m. Legi :larii, tamen But.Pan. id Im .in d. c. quanto, & comuniter Canonistae videtur tenere cotrarium, negadosundamentum Bart. dicentis qubd t pecunia Imutata non pol per grossam aestimari, si ut ecotra, quia lecundit eos veritas est in cotrariti. Na sicut florentis auii valet tot imperiales, ita tot imperiales valent fi rens, & hoc patet ex te x t. in l. . C. te arra praeci li. io ubi hoc no. maxime per Io.dei la.& hoc videtur verius, auῖa illi qui cudunt moneta, cui ut eam videlicet minutam respective ad grossam, & econtra alias esset incet titudo ita qS interesse nec des in pecunia minuta posset interessedani, sicut illud quod succedit in pecunia grossa, sicut. n. unus solidus Mediol ni valet ix.den. pariter tr. denarii valent unum solidum, unde ide esse debet iudiciu de una , quod de alia. sequitur Marti.
de Lau. in trac. de moneta, i . q. in lin. post Cyn. in l. in minorum. C. dein qui .cau. in integ. resti. non est necessaria, & Do. Fra. Cur. in d. l. cum quid, in 1. q. Et esto quod minuta pecunia etia aestimetur per pros sana, prout videtur verius, &dixi supra eadem conclus circa z.col. Et si quχ. atur quomodo consistat interes edani, sermo exemplum tempore, quo grossonus valebat Eo. tantum solidos, ducentia 4 o. puri denari j imperiales valebant grossonum, nunc aute climgrossonus valeat Σ3. solidos, no possunt ipsi a o. den. unum grossonum valere. Sed exiguntur ducentum septuaginta sex denari j,& sic erit interesse damni, quia perinde est ac si decreuisset
valor denariorum cum tantum no valeat
de pecunia grossa . prout alias valebant, At istud est interesse damni secudum Dd. praedictos , qtiod Bart. vult appellare interesse Incri tam in d. l. nummis, in ii. quain d. l. Paulus,6. quaest.
50쪽
Ma DE MONET AUGMEN. ET DIMINUTIVM MARI A. ν Debitor urere nolens de pecunia promis
sa,an possit recurrere ad ratorem remparis
Debitori ante moram nilal imputandam
tea etiam Aro contaminatapro aurea, eius manda. 3 Risicin in duobus casibiu non tenetur as ct
. Solutis feri potest de pecunia diuersaeor
LIMITATIO SECUNDA.SEcundo limitatur conclusio praealre.
ut non procedat quando secundum consuetudinem,quae permittit unam
monetam sylvi pro alia, quis non vult sos luere de pecunia promi ita, sed de alia: tnam ait detur valor pecuniae, qui soluitur loco promissae secundum tempus i Iutionis si de promissa reperitur,cuius stimatio sit variata per text. cum g l. S: ibi nota per Bart. in locum aurum. s. de auroru argento leg & late declaravi lupra in .dccla cum praeceden. Nam tu cit creditori quandonii Ila interuenit mora , si, habeat aequi ualcntiam pecuniae promissae, ubi potest solui aequitia lentia consideranda est tempore solutio is, d. I.cum certum, cum concor. alle. copiose in s. decla. alias vel plus vel minus acciperet quam
esset promissi pecunia, si aliud topus inspiceremus. facit quia ante mora in nil est imputandum debitori, l. v intinn, cum materia. s. si ceri pet. poterit enim ereditor . ducatorum auri ex illa aequi ualentia tot
ducatos habere, quot sint in obligationec insiderato tempore solutionis. Et si co-sderaremus tempus obligat iois postquafuisset variatus ducatorum valor,vel plures ducati haberentur aucto valore , vel minus eo diminuto, quod ei set absurduo Et quod tuta consuetudo: sit seruanda in locis ubi viget taliter, quod possit moneta argentea etia aere contaminata soIui
pro aurea .no. gl .m l. si quis argentum,α dedo. ubi Bal.& commuiriter Icribetes Bart. Imo.& communiter scribentes in l-Paul.ifide sol narto. in d. l. cum aurum,&clarius in l. i.is. de au. N ar. leg. de Bal. in l- libera, C.dessen. N inter . o m. iudi . Doct. lni. 2.9. is. si ce. pe. Vbi uinunt post g l. cessata te consuetudine no poste solui uerno ne- ta unius vel deterio iis metalli pro alia. Pan. in c. quato. in ii. comm . de iure tu. ubi But.& Imo Bar in I. si stipulatus sim . o ita melle. 2. col. ver sed pone, ff. de solae in i diuortio. s. ob donat iones. s. sol. matrimis Martin. Laud .m d. l.cum quid,& in tractis
de secundu plures ex Doci. praeall. de Bal.
ind. l libera a. col.C.de sentet & interlo-oin. iudi c. ista conluetudo est uniuersalis no. io .de Plaa n l. i. C. de ar precio. li. 1. 6bi dicit speciale in fisco ut cogatur cap re aes & argentum pro auro. nota. ROM Ldiuortio. f. ob don. s. l. nistr1m.
Quod secundum eum post Bart in I. αC.decolla aeris eo. libo Iimitatur dupliciter: primo i m si iii iis damnum passurus x ex hoc l. Paulus.ff.de lolui. Secundo, nisi publicae utilitatis caula fistus vellet incerta pecunia sibi solui: primam tu limiatationem habeo pro tuta, per lol. C.de a gen . preci. Et ut dixi cessante conluetudine non potest so Iui in moneta diuersae li-gs,quod Procedit etiam si quis vellet loluere de preciosiori, puta de auro Pro ad gento secundum Bart. ind. l. i. si . ff.de au-Gar. leg. de Imo. poli Ange .ind. I. l'aulus,
ubi dixit imoL quod debitor in pecunia
aere contaminata hoc non obstante possiesoluere in pecunia puri argenti, quia c paratiuunt prael upponit positiuum,l.vbva ut non apparet,in prin ii. de vel b.obli bonum argentum consequeretur,copraehendit virius tanquam de eadem ma eria
existat,licet minus de argiti bonitate habeat vitius, quod non approbo in euideatialibus huius eo clasio. ubi latius loquor, alias aute bene potest fieri l olutio demoneta unius fornaae,dum modo eiusdem reriae pro alia moneta alterius fornas, pura ingros nis Mediolani pro Ianuensibi quando