장음표시 사용
71쪽
Ius cudendi monetam nulli competit, nisi Imperatori, g. monetae, titu. quae sint regalia, & ibi late Matthaeus de An
Privatum flamen vel priui legio, vel consuetudine ius illud acquirere posse,
tradidit Min sing. late obici .cent. . . Guido Papae decis. 93. Boss. in climina lib. tita
Quanto 1 tempore praescribantur ea, uae su ut reseruata su premo principi, ut
Ius monetandi nulli priuato potest concedi. Corollariam primm NVlli priuato de Iure scripto competit cudere monetam etiam legitimae materiae,& legitimi ponderis existentem, secundum II ollien . Anch.
de iureiuran. Gloss. Cyn. Bartol. Salicet.&Doet. in l. sin C. de sal .monet. Iac& Docto. in l. ex hoc iure. s. te iusti.& iure. Eo, quia moneta habet esse in publica forma
Percussa, perl.i. in ver. nummus .ffide contrahenda emptione, & text. ind. c. quan- ito,in versicus. patris tui monetam conte
uari,qua forma publica priuatus sine poena salsi non potest uti, l. falsis nummis,&l qui nomine. F. ad i. Cornel. de falsis. Corollariumsecvndum. P Riuatus cudus monetam, incidit salsi poenam, puniendusque est, ut falsarius, lecundum Bohic.&Doct. ubi supra, per t. quicunque. & l. Cornelia. F. ad i. Cornel. de sals & I. i. C. de falsa moneta, quoψ non contingeret, si iure permitteti hoc faceret, l. Grachus. C.de adul. α c. qui peccat, s. qucst. q.
Nam nulli priuato, ea quae iuris publici sunt, sine consensu Principis com sciunt, per t. r. f. si quis a Principe, R g. idem ait. U. ne quid in loc. publi. l. quicunque.C defund. limitro. lib. I . Denique frui ira per Privilegium imp
traretur, si iure communi concederetur,l. Impeiatores .is de priuileg. credit. & l .v-nica. C. de thesau. libr. te. Sed per Privilegium a Principe impetratur, qu bd qui cudere possit monetam, per text. GenZ. in X traua g. lo. . incipicns prodiens, quasi ex adipe. Igitur.
Fallentia a Regula supta dicta.
Ius monetandi ex Primigio, seu ex consulta dine immemorabiti potest acquiri.
FAllit supra dicta regula de Iure spe
ciali, utpote Privilegio, vel consu tudine ex necessitate introducta. Vouia Princeps non potuit ubique S suncienter monetare, secundiim gloss. Clanum, & Doct. in l. 2. C. de falcmonet. Ideo bene potuit alteri, ut Regi, Duci, seu etiaCiuitati populum subditum habenti non priuato ab Imperatore illud Ius ex Privia legio , vel immemorabili consuetudine concedi,& acquiri,puta monetam cudendi. Patet primum, quia ea,quae competu ne Principi, ut Principi, bene possunt alteri in Privilegium concedi, per textum copiolum glosis & Docto. in C. quod translationem, de ostic. delegat. & in l. si qui Gquam. F. de diuer. Sc tempor. priscriptio- l. filia. C. de vectiga. instit. Secundum claret sic, quod ea, quae potest Princeps, eti- lana consuetudo potest, secundum Cyn. in ll. i. C. de emenda. propinquo per text. Mi Docto. in c. super quibusdam. f. praetere isi. de verbor. significa. Nam licet ius ex igendi vectigal, sciit Ius cudendi monetam, si de iure regalium, c. unico , quae sint regat. Et illud Ius praescripta consuetudi 'ne contenaria , seu immemorabili bene. potest acquiri, secundum Bartol.& Docto in l. si publicanus. ff. de publicanis & v et igal. post Cynum, per plures ration benα
72쪽
bene urgentes, in l. t.C. noua vectigal. institui non posse. Spec.de ca. poss.& pro pr. f. quia vero . versicul. quod de colligentibus vectigal. Bo hic. & Doct. in c.quanto. de iureiura. per Guid. Papae, quaestio. 98.
pertext. l. final. C. nov. vecti g. institu. non
posis & text. Lin d. c. super quibusdam. s. praeterea . Corollarium tertium.
Monotare quidam possunt ex Prim
cipis concessione, vel ex centen
ria praetcriptione, ut sunt utrius que status Principes, Electores, Marchi nes, aliqui Comites, Ciuitates item Imperiales Alemaniae habent per Privilegi.um, quod possunt monetam cudi facere, vi patet de Sueuis, Rhenanis, atque Bauaris,ac Francis. Idem Dux Sabaudiae, Ba honis, Principes Aurayce, Archiepistorus Lbrundinens Episcopus Lautinensis. Item de Ciuitates Italiae aiunt se habere ex praescripta consuetudine ob ho minum necessitatem inducta. Eb qu bd Imperator non potuit ubique sufficienter monetare secundum gloss. Cynum,
salicet. & Docto. in l. final. C. de falsa
Corollarium primam. ΡR o euidentia praemittendum est,
idem esse Solidum & Aureum, quorum m. libram auri faciunt, secundum Ioan . de Plat. & Docto. C. de Vete.numisma. pol libr. ti. Cum autem i. solidi
constituant libram auri, sequitur quod sex Solidi aurei forem sue Ducati Imperiales, seu legales, constituunt unciam. Itaque unus Aureus legalis, est sexta pars unius de tr. unc ijs, quae ii . faciunt libram auri, secundum Ioan. de Plat. in d. l. quo ib
addidit Matth Bs D. r. I. Vide quid sit aureus, quid solidus-
Couarruviam in collatione veterum --mismatum, cap. 3. s. t. Non me latit. Boserium decisia . per totum. Pon unoera
tem pro eodem. ita ut solidus aureum d notet atque significet. Olim septuaginta duo aurei vel solidi constituebat libram auri, hodie peiores aurei cuduntur, Z nunc aurei conficiunt libram, quales per Germaniam habemus, vulgo Nn dicuntur.
Existimat autem Alciatus in l. haec nunciatio,de verbo. signis. quod hodie ni aurei hodie in quaque regione curre . tes&vsuales sint substituti in locum veterum aureorum. Ita ut quis hodie secum dum eos ex legibus &statutis sit puniendus vel honorandus,prout res postulata rit. Quod annotauit quoque Ioannes Sia chardus in I. . quicunque. C. deseruis su gitivis.Vide Franciscum Uiuium in con mian opinionibus, in verbo,aureus,lib. t.
Solidus dictus fuit, quas solidus S int
ger, nullaque parte di minutus: iusio et imtegro pondere percussus. Brecheus in i tiam nummos,de verbor. signific. Sicha dus dicto loco.
IN de elicitur secundum Guido. Papae,
quq stio. 92. quod donatio absque insinuatione ultra quingentos solidos, id est,aureos, facta est ipso iure nulla, intelligitur de illis legalibus aureis, per text.& Cyn. in l. si quis pro redemptione in
princip.C. de dona. Corollarium tertium.
IT que intelligitur, quod simplex deis
sensor ciuitat is non possit iudicare vltra , siue supra trecentos solidos, i. t. C. metalla, libr. io. & in Authen .de defensore ciuitat.g. 3d iudicare, ubi per Bartol di Ange. Libra argenti appellatur quinque aurei seu solida ,secundum Guido. ubi supr, per
73쪽
Tamen ubi ab homine essent prolati aurei vel solidi, intelliguntur de solidis minutis, & sic de libris iecundum consuetudinem&vsum loquendi regionis, secundum Barto. Ioan . de Plat.& Doct. ita d. i. quotiens. per t. imperatores, ad ii n. s. de contrahe n. empl. l. numis. ff. de Iegat. 3. &l. semperint stipulationibus .fLde reg. iur.
Corollariam primum.1Ic etiam numisma, aureus, solidus,
num us, & denarius, hodie variantur secundum pondus &vsum regionum, ut secundum pondus q6. solidi constituunt libram aurei. Vel hodie aurei Florentini, Bononienses, Senenses, & similes, octo constituunt unciam,& sic97. in massa faciunt libram auri, secundum glossBarto. Ioan . de Plat.& Lucam de Pena. ind. l. quotiens.
IN deest, qu)d huiusmodi unus aureus
valet decem libras aeris, per t. r.C. decollat. aeris,& io. aurei valent unam libram argenti, secundum Tla. ubi supr. per t.vn icam. C. de argenti precio, quod thesau. inscrt. lib. Io.
Cur dictust moneta, ct qui t moneturi, o qua moneta sit falsa, adulterina, rasa,
Moneta in proposito casu dicitur,
quia monet, ne qua fraus in metallo, pondere, vel forma, committam r.
Vnde monetari j sunt,qui Principis monetam cudunt,secundum glO.Rubr. Ioan .
de Plat. de Lucam de Penna per te1t.l. in ne tarios. C.de muri Ieg. libr. Io. Et primus qui monetam fabri fecit, fuit Chare,optimus faber, pater Abrahae, ad petitionem
Nini Regis Nini uae,'filij Beli, secundum
Alber. in reperto. & Guid. Papa in qu stio. ς .ad fin. Inde est,quod dicitur G ne Σ3.ad s. Abraham appendit pecuniam probatae monetae publicae. Unde originaliter processit,quod moneta Imperatoris atq; regum Romanorum esset aurea & magni precij, ut dixit glos l. t. C. de fal. mo. Et ibidem dicitur quod qui eam falsat,
punitur,&quando fit ab eo, qui non habet potestatem , exuritur. Alias dicitur adu lterina, secund u in Bar. ibidem, ut qui eam radit, vel tingit, id est, cooperit auro vel argento, ut tota aurea vel argentea videatur. Si est liber, ad bestias condemnatur : si seruus, vit imo supplicio afficitur. Io.de Pla. in d. l. monetarios circa in
dium l. quicunq; , is de falsis.
Et illa antiqua moneta Imperatoris,a inpellatur numisi , in qua eius imago est sculpta. dicitur enim numisma inscriptio facta in numo, ut videtur Matth. 2 r. Ostendite mihi numisma census,id est, num una, qui pro capitis censu datur, secundum Pla. & Pennam in d. glos rub. C. de vete. numisma. po. Sic in sco. histo. exponitur, di per Chrysos dicitur, numisma Caesaris aurum est, numisma Dei homo est. In soliadis Caesar videtur, in hominibus Deus agnoscitur. Isido. ety. i6. ait: Numisma est solidus aureus, vel argenteus, vel aereus, ideo sic dictus, quia Principis nominibus effigieq; signatur, per t. numismatum , T. de usu fruet. ubi glos&Doct. Numi autem a Numa rege sunt dicti, qui eos primus apud Latinos imaginibus notauit, cititulum nominis inscripsit. Saturnust men secundum Eutropi. in princ. histo. aereos nuinos primus instituit. Denarius vero inde est dii tus,quod decem valet num os usuales, secundum L cam de Pen. prout in sto. histor. exponiatur illud Euangelii: Exij t edictum a Caesare Augusto, ut uniuersus describeretur mundus, &c. Fa. no. in l. i. ff. de contrahend. empl. in l. quintus, S. si autem, C. x x de auri
74쪽
Ex iam dictis insertur primi , qudd
nulli alij l cet facere monetam auream cudi, nisi Principi, per t. sin. C. de sal f monet. Et lioede iure communi. Hodie tamen de iure speciali ex concesso ne Imperatorum , qui multis Regibus& ciuitatibus conce erunt. Et etiam usurpatione iurisdictionis. Cunt Imperium sit scisi uin, cuditur in multis locis moneta aurea, argentea, & aerea, secundum Ioan . de Plat. in ii. glo C. Rub. de vete. nuntis. p te. pergio.&Do t. in l. 3. C.dent. inone
Corollarium secundum. SEcundo elicitur, quod in numismate
exiguntur tria illa, videlicet metallu, pondus,& forma, qR'rum si aliquid
defuerit, non est unum Humi ima, ideo materia, sorma,& pondus, diuersificant nu- mos, secundum Lucam de Pen .etiam ind. stolis Rubric. Ciaevete.nuini spo. lib. it.
Tξrii. elicitur, qudd moneta tribus
modis soleat reprobari,videlicet ex materia, utpote est tincta, non tota aurea vel argentea: ut consueuit re esse deberet. Sed ex materia adulterina ei Ex pondere, ut puta est diminuta, legitimo pondere ii raudata, vel etia in sorma debita priuata. Ex cursu, ut quia no recipitu r, nec currit, ut consueuit, & sic est iniuila secundum Innocen. Hostie n. loan. A ndr. Panor.& D t. in c. quanto. de iur Iur.
Cautela contrahentium consacra. Inde est. qudd creditores hodie consueuerunt sibi prouidere, faciendo appo ni in instrumento mutui, qu bd sibi reddatur pecunia eiusdem inate iis, eiusdeni v loris,& ponderis, atque in eodem cursu secundum Hostie n.& Panor. in d. c. quanto. Ailens. libr. 3. de solui. arti c. s. quaest. Dqualis. Eo quia ista exiguntur ad ei in Ib nitatem & utilitatem, videlicet iustitia ponderis & materiae, auctoritas formae atque cursus,seu valor monetae. Bartol. ita
l. qui salsam .i de salsis, & Bald. in Rubri
Cuius expensis debeat moreta cudi, O anta crum ex ea valeat haberi.
CAP. IIII. OVoniam moneta debet esse tanti vae
loris in forma, quanti erat in male ria seu massa. Conuenit illam expensis fieri cudentis, puta regis vel communitatis, secundum unam opinionem de iuris rigore, ut not. per glosis in l. i. f. de. conti ah n. empl. Im Ol. ini. Paulus. l.creditor,& l. procurator.Cde solui. Rarto. in l. qui fallam. fide fal. Veruntamen secundum alteram Innocen.& Hostie n. opinionem, quae seruatur de consuetudii te, Rex seu Reipublica propter iurisdictionem-auctoritatem, qua habet, quia eius personam, characte rein N auctoritatem dicita moneta recipit alia quantulum , sed non multum minoris valoris, quam sit metallum, etiam deductis expentiscudendi, utpote fabrorum & o ficialium domus monetae, ipsam monetam seri faciat, ut modicum' sed non multum sentiat inde lucrum , secundum Innocen-Hoilie n. Ioan. Bo hic.Panoma. Philala D cio. in α quanto. Franc. de Curi. in l. ij. g. i.& in o. cum quid. s. si cert. peta. Io.de Ana. de Mod in c. postulasti. de iud. in c. 2.de maledi. irrc.quam graui,& c. ad falsar torum de crina .sals Bart. in Rubr. C. de contrah.
Hanc insertur seu elicitur, quod du-
75쪽
plex sit bonitas monere. Vna intrinseca consistens in materia, pondere, & char Oere. Altera extrinseca consistens in va-Iore & aestimatione, pro qua expenditur de consuetudine, secundum Bartol. in d. l.
Adde, publicis expensis numismata ense cudenda, ita ut princeps aliquid lucri
seruet pro ratione expensarum, prout tradidit nuncupatus Dida cus Couarru. infra
c. de mutatione monetae, cap. 7.in colliatione veterum numismatum.
an mometa ad libitum queat mutari. CAP. V.
RS x seu Respublica non potest ab D
que populi consensu, sed cum consensu bene valentem monetam mutare. Eo quia id est negotium regni seu communitatis , ideo exigitur consensus saltem maioris partis magnatum regni, atque communitatis, per textum Innoc. α Docto. in c. quanto. de iureiur. Lucam de Penna in rubric. C. de veter. numisma. pote. lib. n. l. quod maior .i ad municipat. i. t. s. sin autem. C. de iur. calum. Nam Vnicuiqne licitum est his, quae pro se introducta sunt, renunciare, i. si quis in con-sribendo.C. de paci. & c. quam pericu lo- sum, 7. quaestio. prima. Aliqui volunt, quod singulorum requiratur consensus, ius alleviarentur in angarijs. Secus e
so in alijs non subditis, quibus huiusmodi mutatio, vel minoratio non praeiudicat. Innocen. & Panormit. in d. c. quanto. de iureiur.
An princeps possit mutare pecuniae
valorem. infra Couarruviam, d .c. de mutatione monere,circa finem. Potest autem
ratione publicae utilitatis, tempore belli,
vel si alias populo utile sit futurii, ita etiam,vi ex corio fieri possit, quo' casu cessante bello mercatoribus, qui res suas vendiderunt huiusmodi vili pecunia, Princeps resarcire tenetur damnum. De quo latius agit Andr de Isernia,& Affiei. in s. monere, de regalijs seu seudis.
Princeps etiam posset iubere, ut m neta aliquando deseratur ad suum aerarium,vel fiscalem, ita tamen, ut restituat iustum precium. Quoties enim Princeps res priuatorum aufert ratione publicae 6tilitatis, semper debet iustum refundere precium, Costa l. in Litem si verberatum, ij. de rei vendicat.Decius in l. id quod nostrum est.Schurs consi. s cent. t. Fg regio Potius in commvn. opin. libr. . conclu. s. 16. ι .magis egregie doctissimus Arius Pinet. in l. r. C. de rescindenda venditione,
mox ab initio Praeses Mech lin. in loco a pleni tu . potestatis. Hippolit. singul. 63 . quam quaestionem latissime examina ui, atque explicui in actu meae licentiae, anno pr.in Augusto, die 27. Coloniae Agrippinae.
Quia moneta intelligatuis de aurea ct a
Sciendum est, qu bd appellatione m
ne intelligatur moneta aurea & a gentea, secunddin Guido. Papae, quaestio. 92. per gloss . versi. num os, do glosi versi. pecuniae, & ibi Docto. int .r. C. de falcmonet. Nam appellatione pecuniae, continetur aurum 3 argentum, per t. p cuniae, α.&a. ff.de verb. signi f. Probatur etiam ex generalitate Rub.C. defat. mone. sub quam ponuntur leges loquentes, tam de auri, quam argenti moneta, ut in l. i. &2. Eo quia appellatione pecunis venit lamgc totum patrimonium, & quicquid homines habent in terra, per tex. Bar. in l. cogi. in princ. s. ad Trebell. Se in l. talis. in princ. s. de lega. i. Vbi dicitur, qu bd quando Verbum, peeunia, a testatore profertur, omnia quae in numero, pondere, vel Kk i me
76쪽
men sitra consistunt, comprehenduntur. Nam qui pecuniam habet, facile omnia habet. Bal.& doct. in l. r. C. de constit. Pec.
Omnis res in pecuniam , &rursus omnis pecunia in re, alias omnes conuerti potest. Imperator in l. si receptilia, C.de
constituta pecunia, l. si ita fideiussorem. Et Bald. iii l. li Titius, C. de operis libertorum. Pecunia inquit est vita hominis. Et Aristoteles ait, pecunia est fideius r futurae necessitatis quod refert Petrus Girha dinota. 23. sic Petro et ius arbiter relatus , Catelliano Cotta in verbo pecunia.
Qui quis habet numos, secura nassisset aura,
Fortunavrq sivo temperet arbitrio.
uxorem ducat Danaen, si s licι bit Acrisium iubeat credere quod Danaen.
Carmina coponat, declamet, concrepet, omnes
It peragat cau , sitis Catone prior. Iurisconsultus paret, non paret, habeto atque esto quicquid Seruius o Labeo. Nulla loquor, quiduis nainu presentibiti opta,
Et veniet, clausumposides arca Iovem.
Omnia pecuniae obediunt. Ecclesiast. to. Vnde Horati. pecunia tir regina appellat. . Et sic omnis res, & omne commodum aestimabile, intelligitur appellatione pecuniae a pecoribus dictae. Eo quod quicquid antiqui habeant, in pecoribus consistebat Bart. & Docto. in l. i. g. an potest,is. de constitui. pe. &in L quisquis, i f. deleg. 3. Alexand. in l. singularia, per t. 1.f. item mutuum, II. si cer. peta& l. r. C. de constit. pecu. pertext. Arch. & doctores, in cap. quicquid, & in ca. sunt nonnulli, i. q. .&
α Doctor. in Cle αβ. t. de haere. Adde pecunia non solum numeratam pecuniam &nuinos in numerato complectitur sed etiam omnia corpora, res mo-hiles & immobiles, iura &actiones. Hermogenianus in l. pecuniae nomine, & Vl- Uanus in l. penu l. vel buati de verborum
significat. Quocirca si quis aliquid rogerrestitu i , aut leget bona sua, non dubium est quin pecuniam omnem, quae in bonis
sit, putauerit atq; legauerit, e contra siquis leget omnem suam pecuniam,censebitur uniuersant rem suam legasse, vel mnia sua, est enim generalis pccuniae appellatio , l. Nam qudd ius publicum, adfin. ad. S. C. Trebellian. l. Balista eod.tit.
Vt ergo Iurisconsulti: Sic Graci ve bo significant tam immobilia, .
quam mobilia cy Ma xenim sunt, σια. a x ματα. ita ἐματα, census, facultates, opes,bona, fortunς, ὸ ἰηλ υσα παριτα, Στροῦ τι χρε - M. Lot , ut docet Xenoph. in princi p. incon.
Ratio autem, cur pecuniae appellatione res omnes & corpora contineantur,ea eL se potest, quod veteres ante percussos n mos huiusmodi res in commercijs perv- sum permutationis commutaret, cui pe
mutationi deinde successit emptio Se vexditio,& pecuniarum usus esse coepit, quae quia pecudum nota signarentur, pecuniam dictae sunt, & Plinius pecuniam a pecore dictam tradit lib. i8. quae omnia ex docti Lsmi viri Ioannis Brechei doctissimis commentarijs. in titul .de verbor. significatio didici cum eum titu. Coloniae publice exercedi studi j gratia, anno et t. ab initio meppromotionis praelegerem. Sed secundum communem' usum I quendi regionis, nominatione pecuniae' accipitur proprie & stricte de numis, Barto. Doct. in d. l. f. an potest, pertext. ix l. i. & l. sed &s.s pecuniae. F. ad Macedo.c. . putant quidam; M. quaest.3.& sc stricte a cipitur in te scriptis secundum Innocen. .& Doct incisedes de re. Et sic rei appellatio latior est,quam pecuniae, i. rei, & l. n minis. F.de verb. signifi. Vbi dicitur, quddappellatione pecunis significatur res, que est in patrimonio, ergo non res sacra, vel liber homo, S tamen dicitur res. Noa autem appellatione pecuniae venit cessio nominis debito tis,glosis in I. legaui. ad fin. . is de lib. leg. Neque venit pecunia falsa,. vel reprobata, secundum Bart. in I. quamuis. fide aur.& arg. lega. de Alexand. in l. .
77쪽
eseranter,s. qtii reprobos, i de pign.acti. Neque includitur pecunia signata in se
culo, vel arca, sed tantum pecunia numerata, Bart.& Doct. ina. nam quid .s.fin. s. ad
Τrcbel.&l. pecuniae,deverb. signi f. Corollarium primum.
INsertur quod hodie in contractu, vel
etiam te istamento rustici appellatione possessionum non venit pecunia, licet etiam possideatur,nisi de consuetudine loquenti contrarium probetur, Bart. Se Doctor. in l. uxorem,s.legauerat, i de leg. in 3. Cy n. Bald.& Doctores in l. fin.C. de compensat.
Pecunia inabilis aliquado 'inter immobiles res
EUςitur, quod pecunia proprie est
res mobilis ,. quae seruando seruari non potest, quo ad fructum secun dum usum,ad quem est destinata,licet bene quo ad oculum seruetur,glo. Bart. At Σand.& Doct. in l. interdum, i f. de condit. indebit. Bart. in l. i. f. suit quaesitum, T. ad Trebel. Bald.S: Doct. in l. 3. s. ad Maced . Alexand. in l. singularia, per t. non omnis,f. I. is si cert. peta. l. r. ff. de usu fruet.ca. rer.&Institu. se usu fruct .s.constituitur, etiamsi stredacta ex re immobiIi. Bald. in l. ead mum. C. de collatio. N i si esset deliinata in in em ptionem praediorum, quae non posset alienari a tutore absque decreto iud cis, licet alias regulariter alienari , ac d
thgari possit pecunia absque decreto iudicis. Ex quo est res mobilis. Rayn. Bald. Angei.& Doct. in i .caetera, g. sed si parauerit,. ff. de leg. . Bart. in I. potest, Ede aucto. tui. per text.& Roman .ini. quid ergo, g. quid ergo,i de contrario iur. tute. per glost. &Doct. ind 6.fuit suaesitum, s. ad Trebellio
Panorm . in c. nulli, de rebus ecclesi. non a-
Adde, pecunia inter mobiles resertur: it
que eam minor tutor aut praelatus alienare potest sine decreto. Est ue res, quae se uando seruari nequ it, glo. in l. i. g. D it quet situm ad Trebellianum, Canon istae in c.
nulli, de rebus eccles non alie n. vide Co fetum in sing. in verbo, pecunia,Tyra quellum de retract.f. i. gloss. 7. num .io V. Arium meum Pinellum in l. i. pari. r. nu. 3.de bonis maternis. Vbi contra communem opinionem statuit. Pecunia an reseratur inter mobilia amverb inter immobilia, quoties destinata est ad executionem praediorum immobilium controuersissima est quaestio inter immobilia referri l .Doctorum refert nomina,& inter mobilia censeri refert 2LDoctores. Diligentissimus D. Boerius in sua decisio. io V. ubi communiorem tenet sententiam horum posteriorum,& reprehendit ibidem iuuenem quendam Iuri L consu itum, qui temere Iasonem reprehendisset.& contrarium statuisset. Vide latis. sime hanc quaestionem apud Arium m um Pinellum de bonis maternis d. loco. Et Tyra quellum plures pro more suo citat
tem de retractu,s. I. gloss.7. num .io.g.& se quentibus.
Postremo in cossictu Doctorum distinictio adhiberi potest, talis: ut si fuerit d
posita pecunia paruae summae, iam Ioc mobilium censeatur, sin vero magna sit summa, ut eo casu immobilium loco ha oeatur, quam distinctionem posui Nicolaus Pign. in singu. io . Ludovici Romani quae vide. . Corollarium tertium:
Ex iani dictis innuitur, quod pecunia
mutua si extat,& non sit consumpta, neque alienata,.ut discerni non possit,commixta, tunc illa pupillis est redd da, & eam es Ieconsumptam probare debet debitor, qui eam accepit, & non qui mutauit, secundum Bald. Salic. Rom. Paul.& Alexand. contra Iacob. nutrig. dc Alb
78쪽
in I non omnis,s. si pupillis, issiceri. pet. Et si pecunia non solii Mur,ut debita e li, intercise puti potest, secundam Specular.de
fruct. di interesse, 6. . in pi in c.& ibi in addit. Et extenditur. procedere in foro viroque,etiam Canon ico, videlicet quod licitum est creditori ultra imitem petere intereste, non solum damni emergentis, sed etiam lucri cessantis, secundum Anto. de
addidit uitth. Boisi D.V. I. Adde,creditor interesse potest petere
Propter moram, & haberi debet ratio lucri etiam cessantis a die morae conantissae. Nam in iustis negotiationibus lucrucessans vicinius est damno emergenti, qua in Iucro, & haec sententia utroque iure probatur. Didacias Couarruvias cap. . libr. s. ari. resolui. num. i.& a. Plotus in s. si quando, C. unde. nume. 69.Craue ita consi. i39. nume. 7.& innumeros allegat Octavianus chera.decis .i s. Neui Zalanus cons. 77. Molinaeus Parisiensis de usuris, num. 23.&sequentib.
Quod qui be: debeat impedire, nefessa cud
isquis non prohibet cudi falsam
monetam, dum prohibere potest, -- tenetur poena falsi, per t. lege Cornelia.2.re.ff. de fals& l. i.C.dent monet. Neque distinguitur, an id possit ratione offici 1,vel non, per d. l. i. in prin.& g. actΟ- re. Ergo fortius puniendus est, qui lao prohibet,qui impedire posset, ne suus proximus ollandatur. Personae quippe ho nusunt rebus caeteris digniores, ideo praeserendae, i. sancimus. C. de sacros. Eccles. αC. praecipimus. z.quaest. a. Et omnia gratia hominum sunt inducta, l. in pecudum, is. de usu fruet a Ius enim hominum aestim ri non potest, i. penult. s.fin. ff.de dona.Vnde Cicero i. Otaciorum , inquit: Qui non UTI L. MONET defendit, nec obsistit iniuriae,si potest,tam
est in vitio, quam si parentes, aut amicos, aut patriam deserat. Et subdit, quod tales magis delinquunt, quam iniuriam inferetes, qui interdum ex iustitiae ratione ni uentur. Facit i. i. g. fi. cum ibi no . U.de mota in se reseri,& sequitur Lucas de Pen. I l. l. in i 3. q. C. de pub. let. lib.ir.
Ad hoc caput pertinet quorionscius huius criminis, S qui non de nunciat principi, puniatur ea de poena, idq; ea proculdubio ratione, quod pertineat ad publica utilitatem,quam quitque promouere debet, de quo vide elegantissimum caput 3ss. Menochi; viri diligentissimi, in tractat.de
Arbitrariis ludi c. ubi catenatim explicat, quorum criminum consci;, cum auctori, puniantur.
Huc pertinet regula iuris, qua dicitur qubd culpa non careat, qui scit Z prohibere potest. Vbi tradunt comuniter, quod is teneatur de delicto,qui no prohibet aut auertit, cum sine suo incommodo postat,
per c. quantum, de sentent. excommunicatio.
Quatenus reuelare quis delictum teneatur,vide Panorm . in c. i.de restitu. spoliata Roman .sing. 794.
Multa pecialia esset salsamoneta. CAPUT VIII. IN crimine salsae monetae primum hoc est singulare, quod quilibet potest citenetur accusare salsarium. Secundum, accutaor iuccumbens,no punitur, ut calumniator.
Tertium, quod quilibet propria auctoritate falsarium moneti capere potest.spe
cu. de accusato .f. l. Veri . hoc tamen.
Quartum, quod eximens falsarium captum a manibus iustitiae, punitur capitaliter. Quintum, qudd salsarius monetae condemnatu. non appellat, Speculat. de ap
79쪽
pellatio .s. .verscul. 9. Sextum, quod is, in cuius domo falsa moneta cuditur,etiam si ignoret, punitur, pertext. gloss& Doct. in c. quanto, de iureiurand. Vbi it a poena non minoratur, id eis etiam in foro Ecclesiastico ei statur, nisi esset ignorantia piobabilis, utpote xat abiens a Ciuitate, vel prouincia, secundum Phili p. de Franc. in d. c. quanto, argument. c. cum in tua, qui matri. accusa.
possunt. Septimum est,quhd saliae monetae crimen admittit socium 'criminis ad accusandum & testificandum, secundum Spec. de
accusa. ver.item repellitur. O lauum, adde, quod semus nec agendo, nec respondendo, nec prouocando in
iudicio stare possit,i .seruus, C.de iudici S. Sed hoc fallit quoque si crimina sint Rei
publ. allatura magnum incommodum &Perniciem, qualia su nt, si quis fraudet annonam , censum vel tributum publicum, si quis falsam cudat monetam his casibus etiam dominos accusare possunt, & consequuntur per hoc libertatem,l. t. . I.& q. C. quibus ex causis libertatem consequatur seruus. rasius in dicta l. semus. C. de iudiciis.
Nonum, domus etiam confiscatur, in qua tale crimen coinmissiam probatur, Li. C.de falsa moneta. Decim una, conscij ct non propalates
crimen, tenentur Vt auctores,c a. l. .
Quam multifariὸ commutatur crimen falsa
PUT IX. Rimen salsae monetae committitur
primo, quando qu is cudit monetamquam cudere non debuit neq; potuit, lege Corne l. de falsis. Tenetur per t. qui falsam, l. qui nomine,& l. Cornelia testamentaria. F. ad leg. Corn. de Dis. Tencturque lege Iul. maiesta. per ita quis num iam, C. de sal. mon. Ratio, quia cudere vel se mare monetam spectat ad regalia, ut est texti in c. unico, in vers. monetae, quae fiat rega. Sc l. a. s. cum deinde aerarium, is de Orig. iur. Igitur non potest alteri competere, nisi ex Principis concessione.
Secundo fit falsa moneta etiamsi cud r ab eo, tui cudere possit sed si cudit in
falsa materia, utpote argenteos in il anno,& aureos in elebro cudit, eadem poena punitur, per t. quicunque num os, T. ad leg. Cornel. de sal.& l. i. in prin. C.denis. Tertio fit in sorma falsa moneta etiam per habentem potestatem cudendi, ted non in tali forma impressione, vel signo talis monetae, quia adulterino utitur signo.Ten itur lege Corne l. de talis per d. l. lege Cornelia testamentaria, is ad leg. Cornel .de fals. Quarto falsatur moneta in pondere, si legitimum non habeat pondus, pertex. KLR Doct. in l. i. C. te vet. numis. potest. librori.& c.quanto, ubi per glosi . i. &Doctor. de iureiur. Quinto &vltim d tenetur, qui expendit scienter falsam monetam, puta num os stanneos,vel plumbeos,rasos, vel tonsos, seu ex aqua subtiliter particula auri vel argenti exhausta. Moneta aute dicitur rasa, ubi circumcirca perlongum usum est erasa, ut quia erat argentea, iam effecta est
Vt aes appareat, Panorm .in d. c. quanto. talis tenetur poena legis Corneliae de falsis, quae in libro regulariter eli deportatio, de omnium bonorum confiscario, per t. t. δ l. hac lege, tr. ad legem Corn. de fall. Vbi B rt. dicit, quod si ignoranter punietur ex
modo expendens doceat se at alio habi isse, licet testes non deponant denomin Si alias honelia reputetur perlona. Ali. ix debent de non ine testes deponere,fecundum Ias. Butri An l. in t .maiorem, de falis Aretin. in tractat.male si cra in versicia. salsatio, ver sic. quaero,an ille qui e pendit. Bald. consi.3 . libro . Rapha. Cr mens. consci38. Caepol. cons. 23.& Alexandia confiy . de in da. lege Cornelia. Et qualiter formetur libellus in huiuimodi crimine habetur per Speculat. de crimine DI
80쪽
3ο DE POTEs T. ET addidit Matth. Boisi D. r. I.
Adde quoque Damhouderium in praxi criminali,cap. 6 . in D. quiquinti fariam hoc committi tradit cum exclamatione egregia aduersus eos, qui pecunias a me I catoribus additis grosso aut altero mercantur, ut inde avehant aut rescindi faciant.
Creo larium primum. IN sertur,quod si Princeps valentem monetam reprobet,& minus Valentem acceptet, ut de reprobata bonum forum habeat,quia illam conflari & cudi faciat, di sic lucrum habeat, utique fraudem dicitur facere. Hosti en.& Panormit. ubi su-Pra,per t.eleganter, s. qui reprobos, is. de pignor.actio.
Corellariumsecundum. ΙNde elicitur, quod extra auctoritatem
publicam cudens monetam, licet bonam, tam e tenetur de salso, secundum AIlaxand.& Doct.in I. singularia, T. si certum pet. per gloss.& Do t. in l. sacrilegi, T. ad i. Iuliam pecul.& glo. ac Doctanc. quato,de iureiur. corollarium tertium.
Dξnique innuitur, qudd moneta sal
satur trifarie. Primo in serma, qua-do imprimitur signum , seu charaeter illius, qui eam cudi non facit, neque commist, per t. falsi nominis, & l. qui nomine, ff. de fals& per d.c. quanto. Secun- db ex materia metallica, videlicet quando fit de aere,vel stanno, aut non de debita liga, Bart.in LPaulus, is. de solii. Seu ubi immiscetur materia non debita, per t. qui nummos.& l.Cornelia. i. isde fals Tertio ex pondere.Nam ista tria sunt de substan
firmoaete. UTI L. MONET. CAPUT X.
Dξςim praemitto ad euidentiam,
quod falsans monetam Principis, punitur poena legis Iuliae maiest iis,quae est taxata in I. si quis,C.de sal .m
net. vi flammarum exustionibus mancip tur, siue aurea, siue argentea moneta Primcipis superiorem non cognoscentis indistincte est ignis poena, quicquid distinx rint glossae & Docto. in l. final ad fin. C.devet. num is potest. libr. ii. probatur per d. l. 2.cum gloss. fiammarum, C.de sal monet. Et talis peccat mortaliter, secundum H stiens Ioan . Andr. Ancharan. Imol. in d.c. quanto,per text. ibi seruans falsam mon tam, agit inique, ergo sortius falsans, per extrauag.IO. 2 prodiens ex adipe,quq excommunicat omnes in regno Franciae. Et tenetur omne damnum illi personae, communitati vel populo damnificato restituere.Vel si nescietur persona, tenetur saltem pauperibus erogare, secu ndum Doct. ubi supra,& Hostiens in summa de censi. s. ex quibus er quid si moneta, per c. pecca
Extenditur procedere idem in eo, qui accepit ignoranter falsam monetam , α postea expendit scienter pro bona, quia
damnum tenetur restituere,quado est in gnae importantiae. Secus in exponente se
sua lem denarium, secundum Ang. in sum. de falsa .versic. . Qui verb radit vel tingitnumos,s est liber, datur best ijs: si seruus, ultimo supplicio afficitur, per t. quicunque, iLde salsglo. Cyn.S: Doct. in s. si quis. C. de sal f monet. Bald.& Doctor. in I. fina.
C. de veter . numisma. potest .libr. i. GloK. Ioan . Andr. SI Doctor. in d. c. quanto, de
iureiurares.Speculat. de crimine falsi, in princi p. Falsans autem monetam alterius, punitur milius,ut ciuitatis punitur poena capitis, per t. i. C.de falcmonet. Et cum poena capitalis sit multiplex,per t. t. F. depubli. iudi . de interpretatione legum poenae moliendae sunt, i. interpretatione, i de poenis Intelligitur poena noa mortia natur