Caroli Sebastiani Berardi ... Institutiones juris ecclesiastici. Opus posthumum in duas partes tributum. Pars 1. 2.

211쪽

& illicita corporum conjunctio . Si affinitas

ex conjugio oriatur, ad totidem gradus e tenditur, ad quot extenditur consanguinitas: si oriatur ex illicita conjunctione, intra secundum tantum gradum a Tridentinis Patribus coercita est . In computatione graduum affinitatis servatur haec regula: quoto gradu cognationis vir distat a suis consanguineis eodem gradu assinitatis uxor distat a conis sanguineis viri: e converso quoto gradu cognationis uxor distat a consanguineis suis , eodem gradu assinitatis vir distat a consanguineis uxoris .

XI. Publica honestas est veluti quoddam ad

finitatis simulacrum . Oritur autem vel ex

matrimonio tantum rato, necdum consumin

malo, vel ex sponsalibus. Eam ob rem intercedit inter sponsum, aut maritum, & consanguineos sponta , aut uxoris, item inter sponsam, aut uxorem, & consanguineos spons, vel mariti. Si publica honestas ex matrimonio rato proficiscatur, ad eosdem gradus, ad quos assinitas, extenditur. Si proficiscatur ex sponsalibus, Tridentinorum Patrum decreto, ad primum gradum coercita estis Gradus numerantur quemadmodum in assinitate . Ubi matrimonium irritum sit, adhuc publi-

212쪽

xci I

publica honestas intercedit, nisi irritum sit ex defectu consensus. Ubi sponsalia irrita sint, quacumque de caussa irrita dicantur , ex decreto Patrum Tridentinorum publica honestas cessat. Certe, ut ex sponsalibus publica honestas oriatur, debent sponsalia e flacerta, non in determinata, neque in certum conditionis eventum Collata.

Quarto irrita sunt eonjugia illorum, qdi

novum conjugium contrahunt, dum alterius conjugii vinculo detinemur . Id adeo verum est, ut nec conjugium convalescat, etiamsi deinde primum conjugium legitime dissolvatur. Imo & inter eos, qui adhuc conjugio juncti aut alterum matrimonium executi fuerint, aut data fide de matrimonio contrahendo quidquam moliti fuerint in conjugis necem , aut etiam, data fide de matrimonio contrahendo adulterium admiserint, matrimonium ne eontrahatur perpetuo interdictum est.

Quinto irritum est matrimonium, quod contrahatur a christiano cum ea, quae Christi religionem aversatur, & e con verso ; quam quam si catholicus cum haeretica, & e converso si catholica cum haeretico contrahat,

conjugium , ut ut fere semper illicitum, sust, Reatur. XlV.

213쪽

X IU.

Episcoporum, Presbyterorum, Diacono rum , dc Subdiaconorum matrimonia irrita penitus declarata sunt publicis legibus. Cle- . rici inferiores , si uxores ducant, ab ossiciis clericalibus removentur, nisi quo casu clericorum conjugatorum ossiciis arbitrio Episcopi Ecclesia indigeat. Monachorum quoque,& Sanstimonialium conjugia , post elicitam

professionem contracta, jure penitus damnantur , atque irritantur. Non ita irritant ut conjugia aliorum, qui continentiam Deo voveo tunt: horum conjugia tantum illicita sunt; quia nusquam deprehenduntur legum auctoritate irritata .

X v. Denique Concilio Tridentino sest a . de

res matrim. cap. I. irritata sunt conjugia illorum , qui contraxerint sine praesentia Parochi, aut parochialis Vicarii, aut Sacerdotis ab Episcopo delegati, item qui contraxerints ne praesentia duorum saltem testium . Nomine Parochi intelligitur Parochus aut mariti, aut uxoris, quod & ipsum & de Parci-cho, & de Episcopo alium Sacerdotem delegante intelligitur . Consulto omis vetera Romani juris civilis interdicta , de matrimonio damnato

inter

214쪽

inter rectorem provinciae, & puellam provincialem , item inter tutorem, Curatoremve,

eorumve filios, & puellam, cujus tutela, vel cura gesta est, nondum redditis rationibus. Utrum enim haec etiamnum vigeant, jurisperitorum disputationibus est relinquendum . Certum est, olim jure Romano civili vetitas fuisse nuptias viduis mulieribus ante' annum luctus ob certam honestatem : si tamen contractae fuissent, adhuc legitimae habebantur.

XVI.

Extra caussas modo memoratas, si conjugium contra leges celebretur, illicitum quidem est, non tamen irritum. Vetant leges, ne filii familias nuptias contrahant sine paterno consensu; vetant, ne contraha ut, qui voto continentiae perpetuae obstringuntur; qui datam sponsalium fidem violant eo ipso, quo alteri junguntur; qui ignorant doctrinae christianae dogmata qui controversiam in judicio aut moverunt, aut patiuntur de vi conjugii semel contracti, controversiam sane necdum judicis sententia diremtam: jubent leges, ut

certa nuptiarum tempora observentur, videlicet non tempore adventus, non tempore quadragesimae nuptiae celebrentur, item jubent, ut non pri Num contrahatur matrimonium

215쪽

hium, quam denunciationes publicae praecepserint. Interea tamen , si mattimonium contrahatur , firmum erit.

XVII.

Qui nuptias contracturi sunt, solent ante conjugii celebrationem contrahere sponsalia id est mutuo consensu de futuris nuptiis pacisci. Regula est , eos omnes rite contrahere sponsalia posse, qui ad contrahendum matrimonium admitterentur. Non e converso ii omnes, qui a contrahendo matrimonio aris Centur , impediuntur, ne interea sponsalia contrahant. Impediuntur quidem ne sponsalia contrahant, si impedimenium conjugii per peruum sit, non vero, si sit tempore circumscriptum.

Instar ceterorum contractuum sponsalia contrahi possunt vel pure, vel sub conditione vel in diem certum. Si pure contrahantur, adhuc inest legis potestate certus dies. qui Concedendus petenti est, in quem matrimonii celebratio differatur ; & quidem ex interprelatione voluntatis contrahentium, qui non statim matrimonium contrahere voluerunt , statim ac cum matrimonium celebrare valerent, potius de contrahendis sponsalibus de

liberarunt. conditio debet esse possibilis, de

216쪽

honesta; si sit impossibilis jure, vel facto,

sponsalia exemplo ceterorum contractuum irrita sunt. Si dies certus adjiciatur, certum est, contrahentes non aliud egisse, quam aut tempus a lege sponsis praestitutum coercere, aut P rogare ulterius voluisse In hoc certe sponsalia a conjugiis dinferunt. Nam conjugia cum de praesenti sint natura sua, nullam temporis adjectionem patiuntur ; imo nec patiuntur conditionem, quae

si impossibilis facto adjecta fuerit, pro non adjecta habetur: si impossibilis jure, etiam

pro non adjecta habetur, quoties nihil cones 'lineat contra conjugii naturam ; at si naturae conjugii adversetur, matrimonium prorsus irritum reddit. Haec est Gregorii l X. philo' phia in cap. ult. de condit. appositis .

XIX. .

Effectus sponsalium rite contractorum est, ut utrinque inter sponsos Obligatio nascatur aliquando contrahendi matrimonii . Essicax quidem obligatio est, utpote lege confirmata, proindeque actionem parit; verum si alteru- ira pars refragetur, & pervicax sit, obligatio pene sine exitu est , non sane vi sua, sed quod nullum inter homines sit remedium , quoad exitum perducatur . Contumax quidem ossicio judicis terreri poterit: etiam commia

. . ' . nationec . . . - , -

217쪽

2o 6 natione excommunicationis. Sed quid , si contumax adhuc refrageturi Adigi plane non poterit ad matrimonium contrahendum, quod sine consensu esse non potest. Id, quod interest, in hanc obligationem non venit, Cum aestimari nequeant certi conjugii bona . Nihil igitur agendum judici superest. Eam ob rem contrahentes stipulari consueverunt Certas poenas a fidei violatore luendas . At enim poenalis haec stipulatio fuit abs jure improhanda, cum locum habere nequeat, quibus in caussis nec id, quod interest, locum habet. Potius admissa est arrharum obligatio. Et enim arrhae nihil habent commune Cum eo, quod interest. Si fidejussores , aut pignora dentur , utilis erit intercessio eatenus, quatenus in caussa arrharum accedant, nunquam si accedant in caussa aut principalis obligationis , aut forte initae stipuIationis poenalis. Sunt alii sponsalium rite contractorum essectus, in iis caussis scilicet, in quibus sponsa

quodammodo incipit personam uxoris induere, & privilegiis uxoris fluitur, de qua re multa tradunt civilis juris Interpretes . XX. Dissolvuntur sponsalia non solum morte alterutrius ex sponsis, sed etiam tali alteruirius immutatione status, a qua vel matrimonium

218쪽

monium incipere nequit, vel nunquam alter sponsus de matrimonio cogitavisset. Hujusmodi est sponsi transitio ad clericales ordines, vel monasticum statum, corruptio morum in sponso, vel sponsa, irem infortunium grave vel in corpore, vel in patrimonio, aut quid simile . Praeterea mutuo dissensu dissolvi sponsalia receptum est.

XXI.

Antequam nuptiae contrahantur, statutum fuit in Lateranensi Concilio, ut fiant publicae denunciationes, cap. 3. de clandest. desp., quod & confirmatum fuit in Tridentino Concilio . Porro Patres Tridentini decreverunt, ut tribus continuis diebus festivis in Ecclesia inter missarum solennia a Parochis publicarentur nomina illorum, qui conjugium contracturi sunt, ut siqui norunt certa posse esse ejusdem conjugii impedimenta , eadem Eccle-sae pandant. Data tamen fuit Episcopis facultas a denunciationibus dispensandi, ubi gravis caussa suppetat. XXII. Cum ad conjugii celebrationem devenitur, Parochus, aut alius Sacerdos de Parochi, vel Ordinarii licentia praesens, una cum duobuStestibus debet contrahentes interrogare de eorum consensu , cujus cum certior factus fuerit 1

219쪽

fuerit, conjugio benedicit juxta formam in

Rit qali praestitutam . Id totum ad certam rationem redactum est in Concilio Tridentino

sessi et . de res matrim. cap. I. , ut tandem,

quoad fieri posset, abolerentur clandestina conjugia, quorum Olim erat gravis abusus.

XXIII.

Contracto conjugio n iaciscitur uxor jura familiae maritalis, quemadmodum & vir certam in uxorem nanciscitur potestatem ; uterque autem vicissim obnoxii sunt liberorum Caussa, mutuamque operam praestare debent in liberalem , & honestam filiorum educationem, quae conditioni cujusque respondeat.

XXIV.

Tria in conjugio considerantur, vinculum, cohabitatio, & thorus. Vinculum omnino indissolubile est. Divina lege permittitur , ut si conjuges infideles sint, alteruter conversus ad fidem, & baptizatus, liber evadat, si infidelis nolit habitare sne injuria Creatoris. Sacris quoque canonibus constitutum est , religiosa professione conjugium ratum, non dum tamen consummatum dissolvi. Certe morte conjugis, qui superstes est, ad secundas nuptias libere convolat . Cohabitatio conjugum non adeo in dissolubilis est. Dissolvi enim potest ob adulterium conjugis postui lante

220쪽

ostlante altero, qui sit innoxius, similiter obhaeresim aliudve scelus, quod alterum conjugem in criminis consortium trahere facile possit; item ob mariti saevitiam, Ob insidias ab alterutro conjuge paraias, ceterasque hujus generis caussas . Haec tamen dissolutio fieri debet publica auctoritate. Thorus etiam ex mutuo consensu deseri potest. Si unus repugnet, debent esse alteri caussae graves a lege probatae, si velit a thoro discedere, veluti morbus sonticus, & similes.

Quandoque conjugium improprie disi solvi dicitur quoad vinculum , veluti cum proponitur, conjugium ab initio irritum fuis-ie . Hoc casu si dissolvatur, dita lutio potius facti, quam juris est . Plane privato iudicio non relinquuntur conjuges in hac parte, sed opua est publica auctoritate . Imo & in hoe

caussarum genere, ut omnis locus praecludatur collusionibus, solet in Curiis Episcopalibus designari vir prudens, qui intercedat, &e ploret, an quae a conjugibus contra conjugium opponuntur, justa sint ; si talia non

noverit, collusionem detegat , & matrimonium non esse dissolvendum proponat . Hic defensor matrimoniorum appellatur .

Instit. Pars II. O TIT.