Die Annalen des Tacitus Schulausgabe von Anton August Draeger Buch 11.16

61쪽

LIBER XII. CAP. 52-55.

imperitaret . atque interim Felix intempestivis remediis delicta accendebat, aemulo ad deterrima Ventidio Cumano, cui pars provinciae habebatur. ita divisis ut huic Galilaeorum natio, Felici Samaritae parerent, discordes olim et tum contemptu regentium minus coercitis odiis. igitur raptare inter se. immittere latronum 10 globos, componere insidias et aliquando 'roeliis congredi, spoliaque et praedas ad procuratores referre. liique primo laetari, mox gliscente pernicie cum arma militum interiecissent, caesi milites; arsissetque hello provincia, ni 0uadratus Suriae rector subvenisset. nec diu adversus Iudaeos, qui in necem militum proruperant, dubi- 15tatum quin capite poenas luerent: Cumanus et Felix cunctationem ad terebant, quia Claudius causis rebellionis auditis ius statuendi etiam de procuratoribus dederat. sed Quadratus Felicem inter iudices ostentavit, receptum in tribunal, quo studia accusantium deterrerentur; damnatusque flagitiorum quae duo deliquerant 20 Cumanus, et quies provinciae reddita. Nec multo post agrestium Cilicum nationes, quibus Clitarum 55 Cognomentum, saepe et alias commotae, tunc Troxobore duce montes asperos castris cepere atque inde decursu in litora aut urbes vim cultoribus et oppidanis ac plerumque in mereatores et navicularios audebant. obSessaque civitas Anemuriensis, et missi 5 e Suria in subsidium equites cum praesecto Curtio Severo turbantur, quod duri circum luci peditibusque ad pugnam idonei equestre proelium haud patiebantur. dein rex eius orae Antiochus blandi-

s. Die Samariter, sud lich von Galilaea, sind die Nachkommen

der assyrischen und aram ais chen E in andere r. Melche Salmanassar

tudo, mi cp. 14. 43 und o R; erat seit Sallust und Livius. 15. adversus is genii r , in diesem Sinne hau fig hei Tacitus. Ugl. 15, 63 adversu 3 praesentem formidinem mollitus.18. dederat, nam lieti dem Cu-

dos Dativs mit der Ρraposition infindet sicli auch 13, 21 ultionem in

delatores et praemia amieis obtinuit. 4, s memoriae Drusi eadem quae in Germanteum decernuntur. 4, 2 sdueia ipsis, in ecterna metus. 5. Anemurium isar ei ne Seestadiim Hesilichen Cilicien . 8. Ala der Vater dieses Antiochus III im I. 17 n. Chr. At arti, veretnigie Tiberius sein Relch

62쪽

CORNELII TACITI ANNALIUMmentis adversum plebem. Daude in ducem cum barbarorum copias 10 dissociasset, Τroxobore paucisque primoribus intersectis ceteros

clementia composuit.

56 Sub idem tempus inter lacum Fucinum amnemque Lirim

perrupto monte, quo magnificentia operis a pluribus viseretur. lacu in ipso navale proelium adornatur, ut quondam Augustus structo trans Τiberim stagno, sed levibus navigiis et minore copia 5 ediderat. Claudius triremes quadriremesque et undeviginti hominum milia armavit, cincto ratibus ambitu, ne vaga effugia larent, ac tamen spatium amplexus ad vim remigii, gubernantium artes, impetus navium et proelio solita. in ratibus praetoriarum cohortium manipuli turmaeque adstiterant, antepositis propugnaculis. ex 10 quis catapultae hallistaeque tenderentur. reliqua lacus classiarii tectis navibus obtinebant. ripas et colles montiumque edita in modum theatri multitudo innumera complevit. proximis e munici

piis et alii urbe ex ipsa. visendi cupidine aut ossicio in principem. ipse insigni paludamento, neque procul Agrippina chlamyde aurata,

die Euphraten aia provincia.

peruleaeia in hostem. tanta beneis fleentia adversus suppliees uten

errei clit.

II. montium edita. Ugl. 4, 46 qui montium editis - astitabant.12. innumerus ist dichterischund nach h lassis h. 13. et alii stati αἰit - alii, s. Eu ep. 41 et alii per speciem honoria. 14. aurata. Nach einer Notix des alteren Plinius war der Mantel

63쪽

LIBER XII. CAP. 55-58.

praesedere. pugnatum quamquam inter sontes sortium virorum 15 animo, ac post multum vulnerum occidioni exempli sunt. Sed persecto spectaculo apertum aquarum iter. incuria operis 57 manifesta fuit, haud satis depressi ad lacus ima vel media . eoque, tempore interiecto, altius effossi specus, et contrahendae rursus multitudini gladiatorum spectaculum editur, indilis pontibus pedestrem ad pugnam. quin et convivium effluvio lacus adpositum 5 magna formidine eunctos adfecit, quia vis aquarum prorumpens proxima trahebat, convulsis ulterioribus aut fragore et sonitu exterritis. simul Agrippina trepidatione principis usa ministrum operis Narcissum incusat cupidinis ac praedarum . nec ille reticet. in potentiam muliebrem nimiasque spes eius arguens. 10 D. Iunio Q. Haterio consulibus sedecim annos natus Nero MOctaviam Caesaris filiam in matrimonium accepit. ulque studiis honestis et eloquentiae gloria enitesceret, causa Iliensium suscepta Romanum Troia demissum et Iuliae stirpis auctorem Aeneam aliaque haud procul sabulis vetera lacunde exsecutus perpetrat ut 5

Ilienses omni publico munere solverentur. eodem oratore Bo -

16. post multum vulnerum. Ue-

ber dies e unklassische und seltene Construction s. Eini. S. 40 amsinde. 57. 2. depressi severti est. ties . Ugl. 15 42 navigabilem fossam usque ad ostia Tiberina depressuros

promiserant. Sen. Cons. ad Helv.

9, 3 quo depressius aestivos speeus foderint. Aehniiches Achon bel

figer in den isti heren Werhen des

len Italis. - cupido stati a Daritia

nur hier und hist. 1, 66.58. I. D. Iunius Silanus Hirdvon Nero im I. 64 gum Solbsim ord eZ ungen. Haterius ist dor Enheldes Red ners Q. Haterius. --βede-eim. Erat alii Ende dieses Iali res, d. 15. December 53, errei lite Nero dies Alter.

3. Uebor enitescere g. Eu 11, 7.4. demissus stati ortus iat in dor Profia απ. εω ., sonst poetisch. Virg. Aen. I, 288 Iuliua a maono demig-

Eum nomen Iulo.

mit fulgendem ut Ist απ. εἰρ. Eben So perpetrare ne 14, 11. 6. omni Publico munere. Daschon Caesar den Bewohnern Von

64쪽

CORNELII TACITI ANNALIUM niensi coloniae igni haustae subventum centiens sestertii largitione. redditur Rhodiis libertas, adempta saepe aut firmata, prout bellis externis meruerant aut domi seditione deliquerant: tributumque

10 Apamensibus terrae motu convulsis in quinquennium remissum.

59 At Claudius saevissima quaeque promere adigebatur eiusdem Agrippinae artibus, quae Statilium Τaurum opibus inlustrem hortis eius inhians pervertit accusante Tarquitio Prisco. legatus is Tauri

Africam imperio proconsulari regentis, postquam reVenerant, pausa 5 repetundarum crimina, ceterum magicas superstitiones obiectabat. nec ille diutius salsum accusatorem, indignas sordes perpessus, vim vitae suae attulit ante sententiam senatus. Τarquitius tamen curia

exactus est, quod patres odio delatoris contra ambitum Agrippinae

pervicere.

60 Eodem anno saepius audita vox principis, parem vim rerum habendam a procuratoribus suis iudicalarum ac si ipse statuisset. ac ne fortuito prolapsus videretur, senatus quoque consulto cautum plenius quam antea et uberius. nam divus Augustus apud eque-5 stres, qui Aegypto praesiderent, lege agi decretaque eorum perinde haberi iusserat, ac si magistratus Romani constituissent; mox alias per provincias et in urbe pleraque concesSa sunt, quae olim a

10. Apamea im si id lichen Phry-ien, nane bei der alten Hau pistadi

den gegriindet. 59. l. adigere mit dom Infinitiv, wie 4, 29. 45. Erat in den Annalen;

sonsi dieliterisch. 2. Statilius Τaurus Harim I. 44, ais Claudius ans Britannien et uruck-kehrte, Consul. 4. revenire, ein gel tenes Wori, stetit aucti 2, 24. 4, 74. Bei Cicero nur gwei Mat. 5. Euperstitiones. Der Plura lauch II, 15. 14, 30. Austandiscli Religionsgebrauche wurden E. arged uidet, Haren aber ungesetElich. DurehZa uberet machien sicli ho heraestetite Personen politisch ver-dach tig. 7. curia exaetus. Da wir thn im I. 81 ais Proconsul von Bithynienis leder finden, so musa in E ischenset ne Stra se aulaehoben se in .s0. a. prolapgus rizu meit g gangen ; s. Eu 3, 55 dites olim familiae studio magnifeentiae prolabebantur. Auch bei Cicero undLiuius. 4. equestres ais Substanti v auch

liud dem Todo der Cleopatra machi Octavi an Aegypten Eur huiser- lichen Proving unter ei nem Pra- secten aus dem Ritterstando. Derersto war Cornelius Gallus. Diese

7. eoneessa sunt, scit. proeuratoribu .

65쪽

LIBER XII. CAP. 58-61.

praetoribus noscebantur. Claudius omne ius tradidit, de quo totiens seditione aut armis certatum, cum Semproniis rogationibus equester ordo in possessione iudiciorum locaretur, aut rursum Serviliae 10 leges senatui iudicia redderent, Mariusque et Sulla olim de eo vel praecipue bellarent. sed tunc ordinum diversa studia, et quae vicerant publice valebant. C. Oppius et Cornelius Balbus primi Caesaris opibus potuere condiciones pacis et arbitria belli tractare. Malios posthac et Vedios et cetera equitum Romanorum praevalida 15 nomina res erre nihil attinuerit, cum Claudius libertos, quos rei familiari praefecerat, sibique et legibus adaequaverit. Rettulit dein de inmunitate Cois tribuenda, multaque supersit

antiqui late eorum memoravit: Argivos vel Coeum Latonae parentem vetustissimos insulae cultores: mox adventu Aesculapii artem medendi inlatam maximeque inter posteros eius celebrem suisse, nomina singulorum reserens et quibus quisque aetatibus viguissent. 5quin etiam dixit Xenophontem, cuius Scientia ipse uteretur, eadem

s, s Scauri eausam ut ipse eum

senatu noseeret. distulit. - omne

iva tradidit, scit. procuratoribus.

9. Semproniis. Durch die leae iudieiuria des C. Sempronius Grac

den Senatoren gia den Rittern uber.

10. Serviliae. Es ist nur ain Geset2 gemeint, das des Consulsu. Servilius Caepio, 106. Dei niter Tribun C. Servilius Glaucia gab schon 104 durch eine andere leae Servilia die Gerielite den Rit tern Eurueh. Naclidem die leae Plautia im I. 89 dem Senat is lederet nigen Antheil an der Iurisdictionge Mithri hat te, Hard dieser Standi m I. 82 dureli die Ieae iudieiariades Sulla allein dagu berusen.

gustus.

ahnten 'arcissus, Pallas, Calli-

stus in gehoren Zu ilinen: Polybius, Posides, Arpocras, Myron, Amphaeus, Pheronastus und Felix. 61. I. Cos ist ei ne dorische In

sel, nord Milich von Rhodus. super antiquitate eorum. Die fol-

2. Der Titan Coeus f Κοῖος

zeugie nach Hesiodus mit seiner Schwester Phoebe die Latona. 3. Aeseulapii. Cos ist eIn ural ter Sitet des Ashlepiosdiens tes unddas Valeriand der Ashlepiaden, augdenen berubmte Aerate, E. B. Hippocrates, hemorFingen. 5. Das Parti cap referens, noch vom regierenden Veri, rettulit ab hangi g, ist um so austalliger, da es noch einen in directen Frage satet regieri. Bel Tae. ist dies απ.ευ. Als Parenthese Mi Cic. nat. d. 1, 7 ged ut hie qui intervenit me intuens ne tonoret quae reaagatur: de natura agebamus deorum. Auch im Griechi schen vor-kommend.

66쪽

CORNELII TACITI ANNALIUM

Iamilia ortum, precibusque eius dandum. ut omni tributo vacui in posterum Coi sacram et tantum dei ministram insulam colerent. neque dubium habetur multa eorundem in populum Romanum 10 merita sociasque victorias potuisse tradi: sed Claudius, facilitate solita quod uni concesserat, nullis extrinsecus adiumentis velavit. 62 At Byrantii data dicendi copia, cum magnitudinem onerum apud Senatum deprecarentur, cuncta repetivere. Orsi a laedere quod nobiscum secerant, qua tempestate bellavimus adversus regem Macedonum, cui ut degeneri Pseudophilippi vocabulum inpositum, 5 missas posthac copias in Antiochum, Persen, Aristonicum, et piratico bello adiutum Antonium memorabant, quaeque Sullae aut

Lucullo aut Pompeio obtulissent, mox recentia in Caesares merita, quando ea loca insiderent, quae transmeantibus terra marique ducibus exercitibusque, simul vehendo commeatu oportuna forent.

63 Namque artissimo inter Europam Asiamque divortio Byzantium in extrema Europa posuere Graeci, quibus Pythium Apollinem

eonsulentibus, ubi conderent urbem, redditum oraculum est, quaererent sedem caecorum terris adversam. ea ambage Chalcedotii i5 monstrabantur, quod priores illuc advecti, praevisa locorum utili late. peiora legissent. quippe Byzantium fertili solo, secundo mari, quia vis piscium inmensa, Pontum erumpens et obliquis subter undas saxis exterrita, omisso alterius litoris flexu hos ad portus

ii ueren Plinius und bei Silius. 5. posthae hegielit sich nielit aufdas vorige Factum, sondern nuraus das Digende memorabant.

Antiochus ward I90 von Scipio Mi Magnesia, Perseus 168 von Aemilius Paulus bei Pydna. Aristonicus in Pergamum 130 und 129 von Perperna und Aquilius besiegi. 6. M. Antonius, Solin des Red

e ullo, im Mithridati schen Krieg. 7. aut Pompeio, im Mithrid. nndim Piraten krieg.

5. praevisa stati prius visa. Vgl. En cp. 40. T. erumpere mit dem Accusativist in Prosa απ. εἰρ. nach Virg. Aen. I, 580 iam dudum erumpere nubem ardebant. So construiri Tacitus egredi, exire . elabi. - Die Ursa che

dureli obliquis subter undast Ctt.

67쪽

LIBER XII. CAP. 61-64.

desertur. unde primo quaestuosi et opulenti: post magnitudine onerum urgente finem aut modum orabant, adnitente principe, 10 qui Thraecio Bosporanoque bello recens sessos iuvandosque rettulit. ita tributa in quinquennium remissa. M. Asinio M'. Acilio consulibus mutationem rerum in deterius Mportendi cognitum est crebris prodigiis. signa ac tentoria militum igni caelesti arsere. fastigio Capitolii examen apium insedit. hi sormes hominum partus et suis seium editum, eui accipitrum ungues inessent. numerabatur inter ostenta deminutus omnium magistra- 5 tuum numerus, quaestore, aedili, tribuno ac praetore et consule paucos intra menses defunctis. sed in praecipuo pavore Agrippina. vocem Claudii, quam temulentus iecerat, satale sibi ut coniugum flagitia serret. dein puniret, metuens, agere et celerare Statuit, perdita prius Domitia Lepida muliebribus causis, quia Lepida minore 10 Antonia genita, avunculo Augusto, Agrippinae sobrina prior ac Gnaei mariti eius soror . parem sibi claritudinem credebat. nec forma aetas opes multum distabant: et utraque inpudica, infamis, violenta, haud minus villis aemulabantur, quam si qua ex fortuna prospera

Receperant. enimvero certamen acerrimum. amita potius an mater 15

apud Neronem praevaleret: nam Lepida blandimentis ac largitio-

4. fetum editum ist ais indirecte Rede se liter hast, da kein Verbum dicendi voraulae lit. Der Zusam- men hang hat den Fehler vera n

6. ac Praetore et tonsule. Aus ei nΑsyndeton folgen eoordinirende Parti hein, Hie 1, 11 quot elasses reona provinetae aut veetigalia et necessitates ae largitiones. 1i 6 inimiel tisa aecusatione . Odia et iniurias. 12, 17. 39 und oster. 8. voeem Claudii cit. Vel. Dio

πίνα ἔφοβήθην καὶ αυτὰν προκατΠ-λαβειν φαρμα ' ήθελησεν. 10. minore ist falsch stati maiore de nn die Mutter der Domitia Lepida mar Antonia major. Wogegen Antonia minor die des Germanicus

2, 43 und oster. Octavia, Schwester des Octavian , War die Mutterder beiden Antonien . - sobrina prior, Heli Domitia die Tocliter der Antonia maior, Agrippina aber die Enhelin der Antonia minor itit. - Gnaei, nam liel, Domitii, weIeher Vater des jungen Nero Har.

15. enimvero is uber μὴ s. Eue p. 34.

68쪽

CORNELII TACITI ANNALIUM nibus iuvenilem animum devinciebat, truci contra ac minaci Agrippina, quae filio dare imperium, tolerare imperitantem nequibat. 65 Ceterum obiecta sunt, quod coniugem principis devotionibus

petivisset quodque parum coercitis per Calabriam Servorum agminibus pacem Italiae turbaret. Ob haec mors indicta, mullum adversante Narcisso, qui Agrippinam magis magisque Suspectans prom-5 psisse inter proximos serebatur certam sibi perniciem, seu Britannicus rerum seu Nero poteretur: verum ita de se meritum Caesarem, ut vitam usui eius inpenderet. convictam Messalinam et Silium. Pares iterum accusandi causas esse; si Nero imperitaret Britannico successore, nullum principi metum: at novercae insidiis domum 10 omnem convelli, maiore stagitio quam si inpudicii iam prioris coniugis reticuisset. quamquam ne inpudicitiam quidem nunc abesse Pallante adultero, ne quis ambigat decus pudorem corpus, cuncta regno viliora habere . haec atque talia dictitans amplecti Britantii cum, robur aetatis quam maturrimum precari, modo ad deos. 15 modo ad ipsum tendere manus. adolesceret, patris inimicos depelleret, matris etiam interfectores ulcisceretur. 66 In tanta mole curarum valetudine adversa corripitur, reso- vendisque viribus mollitia caseli et salubritate aquarum Sinuessam pergit. tum Agrippina, sceleris oli in certa et oblatae occasionis propera nec ministrorum egens, de genere veneni consultavit, ne

5 repentino et praecipiti lacinus proderetur: si lentum et tabidum delegisset. ne admotus supremis Claudius et dolo intellecto ad amorem lilii rediret. exquisitum aliquid placebat, quod turbaret

65. 4. suspeetare stati suspicari, suspeetum habere auch I, 5. 1, 13. 4. 3 und sister bei Tacitus. Ausser-dem nur hei Spatere n. 5. seu Britannicus cit. I en Britannicus mussin Narcisa surchien,

Heli er die Mutter desael ben, Messalina, gesturat hatte: den Xero, velli or mit dessen Mutter Agrippina verse iudet War. 7 ss. eonvictam Messalinam etL

derri.

haberi, aber das Subjeci eam lirat

T. quod turbaret mentem. Wenn

69쪽

LIBER XII. CAP. 64-68.

nientem et mortem disserret. deligitur artifex talium voeabulo Locusta, nuper veneficii damnata et diu inter instrumenta regni habita. eius mulieris ingenio paratum virus, cuius minister e spa- 10 donibus suit Halotus, inferre epulas et explorare gustu solitus. Adeoque cuncta mox pernotuere, ut temporum illorum scri-Giptores prodiderint insusum delectabili boleto venenum . nec vim meditaminis statim intellectam, socordiane Claudii an vinolentia: simul soluta alvus subvenisse videbatur. igitur exterrila Agrippina, et quando ultima timebantur, spreta praesentium invidia, provisam 5 iam sibi Xenophontis medici conscientiam adhibet. ille tamquam nisus evomentis adiuvaret, pinnam rapido veneno inlitam saucibus eius demisisse ereditur, haud ignarus summa scelera incipi cum perieulo, peragi cum praemio. Vocabatur interim senatus votaque pro incolumitate principis 68 consules et sacerdotes nuncupabant, cum iam exanimis vestibus et mentis obtegeretur, dum quae res forent firmando Neronis imperio componuntur. iam primum Agrippina, velut dolore evicta et solacia cο piirens, tenere amplexu Britannicum, veram palerni Soris estigiem appellare ac variis artibus demorari, ne cubiculo egrederetur. Antoniam quoque et 0ctaviam sorores eius attinuit, et cunctos aditus custodiis clauserat, crebroque vulgabat ire in melius valetudinem principis, quo miles bona in spe ageret tempusque prosperum ex monitis Chaldaeorum adventaret. 10

- Die Locusta bereitet aucti das Gift, durch iselehes Britannicusi in I. 55 getodiet Hird. Ersi unter Galba inard sie nebst Helius Patrobius und anderen Guusti ingendes Nero hingerielitet.

Icelus ex ministris cit. 67. I. scriptores, E. H. Servilius Nonianus , Aufidius Bassus, Fabius Rusticus. Ibre Werho sind

vertore n.

4. soluta alvus. Dasselbe Symp

Britannicus erwahnt. 13, 15. NachSueton hat Claudius das erate Gist

5. Ueber die Verbindvng deseongruirenden Particips mit dem absoluten duret, et s. Emi. g. 120. b.

edunt ut vomant.

muss mali forent streichen.

7. Antonia ist die Tocliter deePaetina; octavia und Britannicus sind K inde e der Messalina. 8. ire in melius. Ueber die Phraseugi. Eu 11, 6 si in nullius merce

70쪽

CORNELII TACITI ANNALIUM 69 Tunc medio diei tertium ante Idus Octobris. laribus palatii

repente diductis, comitante Burro Nero egreditur ad cohortem, quae more militiae excubiis adest. ibi monente praesecto saustis vocibus exceptus inditur lecticae. dubitavisse quosdam serunt, 5 respectantes rogitantesque ubi Britannicus esset: mox nullo in diversum auctore quae osserebantur secuti sunt. inlatusque eastris Nero et congruentia tempori praelatus, promisso donativo ad exemplum paternae largitionis. imperator consalutatur. sententiam militum secuta patrum consulta, nec dubitalum est apud Provincias. I 0 eaelestesque honores Claudio decernuntur et funeris sollemne perinde ac divo Augusto celebratur, aemulante Agrippina proaviae Liviae magnificentiam. testamentum tamen haud recitatum, ne antepositus silio privignus iniuria et invidia animos vulgi turbaret.

69. l. medio diei. Der Genetivis te ii, 21. hist. I, 62. 3, 11. - tertium ante mit Anastrophe statiante diem tertium. bei Tacitus ge--ohulich oh ne ante. - Dasset Datum haben Suet. 45 und Dio 60, 34 τῆ τρίτη καὶ δεκατη του 'Oκτωβρίου. 3. monente ist aoristisch; s. Eu II, 36 praemonente Ναreisso. 4. Ueber den Gebrauch von in

dere a. Eu CP. 57. 6. castri . nam I. praetoriis, ost-

lieli vor der Stadi. 8. Iumitionis. Claudius halte