장음표시 사용
141쪽
I33 Ap. m. DE QUALITAΤst minis determinationes sine alio, mensurae loco assumto,intelliguntur.& qualitatum proinde non autςm quantitatum classi accensentur.
vicistim: omnem determinatiovem intrinsecam, a qualitate diversam, quantitatem.
Limites, intra quos qualitates & quantitates continentur, hinc haud dissiculter agnoscere pote- ris, modo praetenti tenens animo, quod antea β. 439.) adduximus, inter qualita ea di quan- 'a' titates, discrimen.
Rualitatum Determinationum intrinseca. exressio. rum numero contin*ntur essenti.
lia, attributa, & accidentia 3. I7. . Sunt Festro qualitates determinationes rei internae 3. 459. . Omnes ergo determinatioves inrer si me essentialium, 'e attributorum, me meri uentium nomine veriant, modo fine alio assumto intelligautur, qualitatum comprehendumst m. mero. β. Qit.
Ex. gr. in anima humana, conscientia sui & re. Tym 'CX ernhrum, qua essentia ejus absolvitur, est qualitas, facultates intelligeridi, ratiocinian- endosi, volendi. libere agendi, ad attri hyta Pertineat , di qu litatum etjam continenta
142쪽
tur calculo. Habitus vero ratiocinandi dc disputandi, eruditio, aliaque ejusmodi animae acincidentia, qualitatum etiam titulo insigniuntur.
. 46 Qualitates itaque in Essentiales βualitates& is identales recte dispescimust,cessimississ
Varum ulla versantur circa deter. V occiden- minationes estentiales & attributa. μέ quae sine alio assumo intelliguntur; hae deter.
minationibus continentur accidentalibus, sine alio assilisto intelligibilibus. ,
Dara heic opera sub qualitatibus essentialibus Comprehendo attributa, quia haec ab illis separari nequeunt S. 344. ), neque ab eis realiter differunt os 3.), sed re potius i psa cum eisdem
- identificantur f. 4s 4.). Longe Vcro aliam habent accidentia indolem, illa namque inconstan--c ter enti insunt g. ῖ66. , & reale sib essentia entis ad vultunt discrimen. g. 3. . Accidentia ergo Don possuyt non separatam ab essentiali coiistituere qualitatis: classem. Ceterum discrimen qualitatum in essentiales &- accidentales 'illustrat de confirmat quoque usus loquendi communis. Nam ad quaestionem.; quale gaid φὶ respondemus &. per est nitalia dc per accidentia, modo sine alio. assumto intellig/ntur. Ita, qHaerenti; mens qualis est' responde- mus 3 es euitam. Scisci taliti; qualis es bio vir respontum dare solemus, est eruditus, Eruditio autem est accidens, quod sine alio assumto inse' etelligere licet. Neque ab hoc volgari loquendi more penitus destemnat, quos iuperior tu'
143쪽
CAp. III. DE QUALITATE lir aetas, Philosophi. Docet namque Strateman nus in system. Log. p. 3I3. qualitatem haud ra- 'ro latissime sumi, pro omni eo, quo re aliqua de terminatu qua ratione non tantum accidentia scit. praedicamentalia, quae, Ut parte altera demon-fircbitur, sub se comprehendunt ec attributa d 'accidentiis praedicabilia), sed et iam substantiae qualituum nomine veniunt. Eandem qualitatis latitudinem cum aliis concedit quoque Saurius i nsynti gm Log. L. I. S. 2. Cap. li P. I so ' Hi hccst quod Chausinus in Lex. Phil. doceat qualitatem non raro vocari vel Essentialem, vel accidentalem , 'ad illam referens rationem, de terminantem ipsam rei essentiam, huic vero ad tribuens rationem, determinantem aliquod eX-tra essentiam.
ualitatum Essentiam cum attributis conseparabilitas stanter & inseparabiliter rebns in- ab evie, vel esse palam faciunt prius ostensa
constanter & separabiliter rebus competunt 9. 366. . Gulitates ergo essem les constantes. 9 a rebus ipsisseparari nequeum , iaccidentules vero incoi laniem ct a
rebus ipsis separa=iam lolfident: iudolem 3.
Ex. gr. Facultas intelligendi, quae anima: humai nae essentialis est qualitas, Constanter eidem inanimae , nec ab alla unquam separaxi potest.. Eruditio, autem, , quae accidentalis animae est quὸ ita , morς accidentium, inconinai r inest,
144쪽
Quoniam qualitas accidentalis aeualitatum
constituitur determinationibus ac- accidenta-
cte dispescitur classes, quot sunt ac cidentium, sine alio assimato intelligibilium. Alia ergo accidentalis qualitas est Perpetua, quae accidentibus perpetuis constat; alia Tem poraria, quae accidentibus absolvitur temporariis s3. 383 ); alia est Propreta, quae acciden-itibus propriis; alia est communis, qUae communibus constituitur accidentibus fg. 38 . , ubique sine alio assumto intelligibilibns.
Hoc modo gravitas, quae omni corpori pes petuo sed accidentaliter compctit, est qualitas corpo ris accidentalis perpetua. 'Calor autem corporis eli qualitas ejus temporaria. Ars musicam exercendi in homine est ejus accidens proprium, efficitque qualitatem hominis propriam. E contra habitus demonstrandi est accidens hoia minis commune , qualitatis communis nominet in ligniendum.
145쪽
eorum determinantur g. cit.); illa pluribus diverta essentiae rebus competere nequeunt . 4O9.), haec competere possimi 3. 4ii.). QV3rra ob causam, quia attributa entis realiter ab es
sentia ejus non differunt s9. 433. , sed, re ipsa, icum eadem identificantur I. 34 bi liquet durari, quem ad modum attributa, se essentia thaqpropria ct commauia entium, in certas divibserum classes, quorum illa pluribus non
conveniunt entibus separatarum classium. haec autem pluribus ejuSmodi competunt en-i
Idem etiam ex identitate ela diversitate essentiali g. I8. a .) colligitur, posita enim essentia- ilium identitate, dc simul se parata entium Clasia se, quia identitas vel omnimoda est, vel respeactiva s,. 39i ponenda est vel omnium essen- tialium convenientia, vel quorundam tantum , ceteris manentibus diversis g. 392. Quae eadem sunt separatis classibus cstientialia, non ponsunt non esse etiam illis communia, siquidem . illud, communi loquendi more, commune nuncupatur quod pluribus competit. Ouae autera diversa sunt essentialia separatis classisus, b. e. uni classi competunt & non simul alteri , non possunt non cuilibet classi propria esse, quum illud vulgari sermonis usu proprium vocetur, quod pluribus non competit, sed uni & deteraminato enti, sive singulari, sive universals. Ut adeo abundo constet argumento nos recte dispescere essentialia in propria &' communia. Hoc modo essentiale, quod animantibus brutis di
146쪽
ET QUANTITATE IM homini cst commune, corpore organico ab solis vitur, anima autem rationalis est essentiale hominis proprium, brutis haud competens. Suo docebitur loco differentiam specificam, qua species inter se distant, semper absolvi essentialibus propriis; genericam autem notionem, quae simul quamlibet ingreditur speciem, essentialia speciei communia consi ituere.
. 467. Qualitates essentiales, quae deter , ualuammationibus estentialibus, sine alio 'νme -- assiimio intelligibilibus, abselvantur inaii md g. 63. I, rectissime hinc dispescii nus D mcν. in Proprias& Commetines sy. 466. qtuirum illae essentialia propria, haec comm Unia, quae sine alio intelligi possunt assumto, complectun-
. Quod igitur numerum qualita- Numerastum concernit, palam faciunt modo eVicta, pro qualibet re tot constitui t . debere ejus qualitates , quot habet essentialia& attributa, quot etiam accidentia, sine alio as
sumto intelligibilia. Quod libet enim rei essentiale, & quodlibet attributum, immo quodli- P accidens, quod sine ullo assumto intelligi potest, qualitatis venit nomine 461.
Certus ergo sum quatcrnarium, ab Aristotelicssdefensitatum, qualitatum numerum, ut adae quatum, adprobari haud posse. Scilicet non plures nec pauciores volunt esse qualitatum spe . sic
147쪽
Cies, quam quatuore i o) Habitum N dispositio nem. 2: Potentiam naturalem et impotentiam. 3 o Pasionem N patibilem qualitatem. 4:o Formam Huram. Ubi observant binas voces , quae pici qualibet specie heic conjunguntur, nota significare qualitates essentialiter, sed duntaxat accladentaliter, vel gradii aliter, differentes, &, quia gradus non mutat speciem, non esse ni si quatuor species .: Sed hanc suam sententiam nullo can- digno probant, neque probare possunt argu mento, immo Arsoteles, quem, tanquam 1 re um, fallere nescium,& erroris eX pertem venerantur, haud obscure indicat ipse se dubitare de quaternario hoc numero, a se posito: Ita enitri L. Categ. cap. VIII. portassis multo plures dantur I qualitatum species, sed hae sunt, qtrae maxime Iere in usu versantur Caeca scholasticorum tur- ba arbitratur Aristotelem haec verba modestiae non dubitationis causa prottulisse. Quidam tamen eorum 'hunc qualitatum n nerum non adeo sanctum putarunt, quila sibi liceret aliquid in eo immutare. Sic Marsiius Ficinus quintani speciem qualitatis, scilicet determinantem, seri qualiscantem addere voluit; alii sextam, qualitatem ne impe es entialem proferunt. Picolamineus habitum ad relationem, potentiam naturalem ad substantiarn referre & redigere allaborari Sed linquamus lianc Controversiam uelut nullius utilitatis, suo tamen loco expolituri, quod in hoc quaternario numero ad Metaphy sicam pertineati
ualitates Ens suo conceptu comprehen Primitivae dere praedicata, & quae ab alio prio-
148쪽
tur, & quae ex his, tanquam Priori- rivaribus determinantur, suo demon stravimus loco f. 3ὶ9. . Hoc fundamento nititur distinctio inter qualitates tivus de Derivativaso ibiae sunt, quibus aliae priores in ente coacipi nequeunt, unde ratio reddi possit. cur eidem insint, seu, unde determinentur: ID 1i insiquarum reddi potest ratio ex qualitatibus a- 'liis. quae simul insunt, cur ipsa et vel actu in sint v l inesse pussint. Has iterum dispescere licet in Νecessarias & Contingentes. Illarum ratio sufficiens in primitivis, cur actu insint. continetur. Hae Uero sunt, quae ire primitivis tantummodo rationem habent, cur inesse poLiint, sire proximam, sive remotam.
Tradit hoc qualitatum discrimen Illustris LGl si g. . 66O. Ontol. Lat. quod retinendum esse judii Cavi, non modo, quia fundamentum habere illud deprehenditur in interna rerum natura, sed quias multiunt quoque eis inservit, qui, in scriptis. Wolfianis recte intelligendis, laudandam collo-
g. N. -' ' Γualitates. quas vocavimus es Ad quas per sentiales, sub se comprehendunt qua- . ἔμπα qua litates primisidas ct derivativas si mcisse
rivativae contingentes abolvuntur
a pellatione qualitatam accidentalium. Quali-K tat
149쪽
fates enim essentiales si h se continent essentia. lia Se attributa rei s . 463): illa. quia praedicatis absolvuntur quae ab alio priori non determinantur I. 32O.), constitutam qualitates primitivas 69. ; Haec. siquidem in essentialibus, cur enti initiat. Rationem habent sta L ficientem d. 3ιO. , derivativas necessarias eis. ciunt qualitates 3. 469. . Essentiales itas lite qualitates sub se comprehendunt qualitates primitivas, derivativas necessarias. Contingentes autem, quae dicuntur quali-itates derivativae, quia sol tim. qua in existendi possibilitatem, a primitivis g. 469J, i e. es- lentialibus sper dem.) dependent, accideritium classi a in umerandae siliat f. 36- . . & Proinde cum qualitatibus accidentalibus coinci
Quod ergo ad illustrandas qualitates esscntiales oc accidentales adduXimus i 63 A intervit quoque Villinctioni qualitatum, mox traditae ' . 4. 469. x ut adeo plura heic addere frustraneu njudicemus.
. 47I. Nota Nota est quodvis praedicatum, seu Pi ' quaevis rei determinatio, sive intrinseca, siUe extrinseca, qua una res ab altera di-
Nihil magis in vita communi est usitatum quati ' rem unam ab . altera, vel extrinsecis vel intinesecis, discernere, quorum quodlibet notam, Sacthice Techen, Mur e, adpellare solemus i II-
150쪽
la namque a se mutuo distinguimus, quae per divellos nobis exhibentur conceptus s h. 43I , ubi itaque circa singularia versimur entia dcf-nita, conceptum eorum ingreditur omnimoda determinatio, tum ex intransccis tum ex exin
triniecis haurienda scolas 2 7. . Diitinguun- tur ergo haec entia non intrinsecis solum, sed extrinsecis etiam determinationibus. Hinc loci, temporis, aliarumque Circumstantiarum divertitas nobis praebet notam distinguendi unum ab altero, ubi vel ad interna non adtendimus, vel eorum nullam deprehendere licet diversitatem. Hinc quoque in Arithmeticis notas numerorum vocamus eX terna illorum signa, in sensus incurrentia, quibus illa a te mutuo secernere solemus, quorsum pertinent literae Alphabeti apud Hebraeos, Graecos, atinos apud Arabes vero haec jam usitata signa: I. 2. 3. 4. S. 6 T. 8. P. O. qud: tamen, ut quilibet, vel non admonitus, intelligit, ipsam numerorum non
ingrediuntur naturam, sed eXterne tantum aE-ciunt ic denotant. Eodem plane modi otae in Musicis ipsos non ingrediuntur tonos, sed ex terne tantum significant. Et quid multis Z hominem ab homine non internis modo determinationibus, sed dc eXternis. Vcmmentis, nata- Iium loco, tempore, aliisque ejusmodi distinguere solemus. Minus ergo judizamus necessarium rei manifestae plura addere specimina.
. 672. Nota rei Charactersica, seu, Nota cha rei Character, est quaevis ejus in- cteristi terna determinati O, Unde agnosci- . f Z