장음표시 사용
171쪽
praecisis subjectis, quibus insunt, tanquam
entia cadem, qualitatibus inter se convenientia f. 384. , considerari posse. Sed illaic luidens interne determinat, lau quicquid enti inest fg. 2oi. , vel qualitas est, vel quantitas s. 46O.). Entia ergo ita nullo alio interno discrimine inter se distare possitiat quana qUantitate, quae, quum qualitas non sit is. 461. , salva, quae supponitur, qualitatum identitate, in illa
cadere potes , di vel . Peripicuum itaque itinc evadit, quod demons Tandum erat, intern timqualitatum earundem discrimen, quod qui
dem in illas cadere potest, salva illa identita
te, quantitatem esse. EX. gr. Calor aestatis & hyemis eadem est qualitas, quatenus ei, Ut novimus, una Communis respondet notio ; cultivum tamen ab hycmalidi ilinguere solemus, certa utriusque qUantitate, quam notillimo instrumento, quod Thermo-m Ctrum vocam Us, determinare tolemus . Nec
alia desunt cXempla, quibus prie sens i l Iu stratur thesiis. Ponamus, quod eXperientia duce po nere omnino licet, Graccum dc Sempronium, ejusdem aetatis & institutionis juvenes, omni, qua possunt, adhibita attentione, certam suo ii tellectu conari eruere propositionem theorcti-Cam, V. gr. Prop. XVI. El. XIII. Ponamus etiam Graccum is minutis primis eandem ira-.telligere propositionem, quam post so demum minuta suo intellcctu capit Sempronius, ii Cet Rille dc hic omnem dictis temporibus continuaverit attentionem; rcete colligimus facultatem
172쪽
ET QUANTITAΤΕ. 16r intelligetuli in Gracco esse duplo majorem eadem in Sempronio, seu illam se ad hanc haberei ut duo ad unum, seu, esie in ratione temporum inversa, utramque Emo admittere aliquam defi nitam, qua una ab altera discrepet, quantitatem, ' qtWς tamen:Communem harum qualitatum nain
3. 482. Per Terminum vel Limitem Termini CEI id intelligimus. quod alicujus rei Limitis δε- est. eli tremum, seu, ubi id, quod hactenus ponebatur, cessat & desinit, vel incipit quod antea non erat: Vel etiam cum Iu
lustr. mollio in Ontol. Lat. 3. 468. Limes est id, ultra quod nihil in re concipere licet, ad
eandem Pertinens. Sic Linea A- quae ut extenso long ponitur, qRa longitudinem incipit & desinit in punctis A & B, ultraque nihil con pere lice
ut ad hanc lineam pertinens; nam quoad latitudinem est ipsa. sibi lcrminus, seu, quod idem quoad latitudinem nullos habet terminos, quum in illa hoc respemi nihil concipere licet dive si, quamdiu non Physice sed tantum Geometriince spectatur. Eodem modo facultas nostra inistelligendi terminos possidet, habet enim, exin perientiam testor, in quo incipiat & in quo desinat. & ultra quod nihil, ut ad illam pertinens,
Quicquid in re concipitur, ut Limes qua- ad illam pertinens, internae deteris litatis ta
173쪽
ii, quae cum sit vel quantitas vel qualitas f. 46αὶ, perspicuum evadit limites ve fari vel circa qualitatem, vel circa quantitatem g. 82. ,& in utraque desectum involve- vere alicujus ulterioris g. cit. .
Illustrationis gratia pertinent huc, quae modo adduximus exempla ad g. praeced.
- 48 - . Lithes est Involvit limes defectum ulteri quaηtitas. ris, vel in qualitate, vel in quanti . late s*. 683. , quae utraque determinatio intrinseca est 3 439. . Limes ergo, Utrique competens, in determinationum intrinsecarum computum Venit rei, cui tribuitur. Quivis vero sua perspicit sponte, defectum ulterioris cujusdam non intelligi posse, nisi eundem resentem actu intueamur, absentem vero ad aliud quid homogeneum datum referam .
m itaque Omnis Limes quansitas g. 459. .
Ne quid huic desit assertioni perspicuitatis, animum ad exempla advertas, ubivis obvia. Nam si quis tibi dicat hanc vel illam lineam involve re desectum ulterioris, videlicet, in longum extensionis, facilis video te illum, ita loquentatem, intelligere non posse, nisi aliud ille mensurae loco assumat, unde determinate scire poteris lineae datae in extensione lineari defectum, qui itaque aliud quam ceriam denotare inequitquantitatem. Simili modo, quando quis dicit tibi tot hctunx Gracci aliquem involvere ulte-
174쪽
ET Qt Ahin reATE. i 3rioris desectum , eum prosecto non intelliges, nisi coram tibi demonstret aliquod exemplum, in quo dc incepit & desiit Gracci intelligendi
- vis, vel etiam hanc re kras ad aliam similem in Sempronio qualitatem, cujus determinatam, quam habet, quantitatem, animo perspectam tenes. Ut adeo mani sestum fiat, te hunc ulteri tis desectum quantitatis instar merito conside- rare. Idem illustrant alia sexcenta, quae' prostant, exempla, sed ulteriori explicatione non. indiget desectus, quem loquimur, ulterior.
i. Limes qualitatis Gradus dicitur, Definitio seup i limites qualitatum earundem Gradus.
Gradus, quam dedimus, notionem genuinam esset ekempla loquuntur perplurima. Calorem Corporum qualitatem novimus, cujus limi-
. a tes, Thermometro determinatos, communissima
- adpellatione gradus vocare solemus, haud raro. dicentes alium esse gradum caloris hodie, quam heri, hoc anno, quam praeterito, has anni tempestate, quam alia. Eodem modo celeritati, quae qualitas est corporis moti, certos tribui mus limites, quos gradus adpellant Physici. Facultates intelligendi, ratiocinandi, attendenisi di qualitates esse nemo ignorat, quibus tamen in certis subjectis certos tribuimus limites, graduum nomine denotatos: Quo enim quis diutius ad eandem rem attendere valet, h. e. quo. longius attentionis limites, quoad tempus, ex L a te
175쪽
-ν 4 CAP. III. DE QUALITAN tenderς potesti qua pluribus rςbus. viai simul vel successive attentionem tribucrs valeII quo deniquq minori laborς hNc peragere pote it, eo majorpm gItentionis gygdum eum i possidere censemur, inpuibus autem oppositis eo minorem. Ubi vis itaque gradus involvit dimnem qualitati , ubivis orgo c0nspicitur, qu- alles vimus, gradus noxio. Compςtu it e*i3M eX- tensis Minnitudinibu* sui limites . quos tamen nemo vocat gradus, sed figur/s, ut m mo
nobis parte altera apertius Commonitrabitur.
Recepto igitur usu communi admodum firma est Sradus, quam. eXhibuimus, notio, ut vi credam veteribus illam ignotam suisse Philosophis, licet eam & sibi & aliis distincte exhibere n
potuerint. Inter omnes Ucro, quos mihi nerlustrare contigit, distinctius hanc rem persequi tur Hunnius, Cplebratilliinus ante i in annos. & quod excurritu Uittenbergensium S. S. Theol. Doctor re Prosestar, in suis Can
nibus Log. cap. II. p. 99. ubi ostensurus notis- i simum canonem: magis S minus non variat βμ-
, ciem, haec habet verba: Magis , minus idem est, quod rems e S in enso, ex qua subjectum veὶ magis vcl.--ι tale adpellator, D' proprie qsalitatum est, quν m. secundum Gradus intentantur , rei mittunιμr. Secundum hunc ergo Philosophum, gradus est intensio, vel remissio qualitatum . h. ii quum omnis intensio dc remissio, secundum receptum usum. indieent Msectum ulterioris, liquet Hunnium nihil voluisi. aliud dicere, quam grs m es&e limitem qualitaris. Hurinio nobis-- quo cuca gradus explicationem optime conve-
176쪽
TV ANTITATst nit Dan. Stablius in Tab. Metas h. p. as . explicaturus secundum)mentem Aristotelia similia, dicit illa esse, quorum una, μου eadem sqnalitas, non tamen in eodem gradu, ut duo albo, quorum unum magis, alterum minus assum. Ad
mentem ergo Statilii gradus versabitur circa qualitates easdem secundum magis dc minus, h. est, ut )acobus Martini in Exercit. Metaph.
L. I. p. 442. eandem rem explicat, secundumi quantitatis modum, &, per Consequens, ut mox vi Iuri sumus, secundum certam limitationem. Fonseca in L. VI II. Metaph. Cap. III. Q.
I. in eo occupatus, an detur vera intensio &remissio formai tim Θ per totum discursum haud obscure indicat, sibi animo obversatam fuisse eandem gradus notionem, quam nos statuimus . . eam licet non nisi confuse inti laspexerit: Peesormas ei, im eum intelligere qualitates docent, quae illustrationis gratia, adducit egempla, scientiae, habitus, virtutis, caloris, ostendit quoque promiscua terminorum, sol mae dc qualitatis usurpatio. Hinc quod formam vocat in quaestione prima, qualitatem in secunda adpellat: Jam vero Contendit Sect. I. 4 I. p. 4 O. T. III. omnes Concedere necessariam esse latitudinem aliquam internorum graduuin persectionis in iis sormis, quae intenduntur & remittuntur. QTr buit ergo qualitatibus, de quibus, secundum mentem ejus, praedicatur intensio & remissio, . ti latitudinem aliquam persectionis, vel, ut Clari-- us se explicat Sech. II l. p. 4 l. naturalem te in minum perfectionis. Qualitatem autem eatenus intendi statuit Qu. II. secti H I. p. 476. quatenus subjectum novum aliquem ejus gra-
177쪽
I. 487. Hine, quem ad modum antea ratenso Pin s. ψ77. observavimus quantita- remissiogratem omnem in abstracto spectatam, si ν vel majorem, vel minorem esse posse, ita gradus , sub eadem, abstram scilicet, consideratione sipectatus & major & minor esse potest 3. 486.), Vel, ut alii loqui amant, Intensior, vel Remissior. Est enim gradus limes qualitatis s3. 48 ῖ.), involvit. itaque aliquem ulterioris in qualitate defectum fg. 82. . Ubicunque vero aliquod adesse potest ulterius, ibi id, ut totum in partes divisum, vel quasi divitum
concipimus. latensior ergo, vel Major, locum habet gradus, quando qualitatem in alias quasi partiales divisam concipimus, & harum jam plures adsunt, quam in alio gradu homogeneo, qui ideo, facta cum illo comparatione, Remisitor est vel Minor.
Ita in opticis Lumini, quod qualitatem esse novimus, remissionem dc intensitatem attribuimus, dicentcs intensius esse lumen, quod majorem vis illuminatricis quantitatem habet ue Remissius vero, quod minorem ejusdem vis possidet quantitatem. Hinc, ubi per regulas Logicales abstrahimus remissionis & intensionis graduum ge
nerales notiones, ad eas devenimus, quas modo proposuimus. .
Quantitatem aeque ac qualit, Gradas ei rem esse .vel essentialem vel acci semissis N
178쪽
accidenta- dentalem docuimus 3. 477. 463.); i/4. est vero gradus quantitas qualitatum earundem s. 86.). Gradum ergo in Essentia. lem & Accidentalem recte dispescimus. Ille est quantitas essentialis qualitu tum earundem es sentialium, seu , est limes qualitatis essentialis est quantitas accidentalis qualitatum earundem accidentalium, seu, est limes
qualitatis accidentalis f. 85. .
Sic gradus essentialis animae est limitatio ejus originaria, quam per suam habet esse tu iam, &quam su pc rare nequit, speciatim vero facultati intelligendi, quae animae est qualitas essentialis, gradum tribuimus clientialem, quatenus limites agnoscit, ultra quos in distinctis ideis formandis , evolvendis & resolvendis progredi nequit.
Habitus vero, quos Constan vi eorundem actuum repetitione, acquirit anima, sunt qualitates e jus accidentales, incrementi dc decrementi Capaces, quarum ergo certi limites exhibent nobis exempla graduum accidentalium.
I. -89 . ectiones Tum quantitates, tum qualitates gradus es essentiales rebus constanter & inse-θη isso N parabiliter competere demonstraVi-σς ἴς' - nius 64. , accidentales Ve' x. ro inconstanter & leparabiliter luis
inesse subjectis . . cit.). Nemo ergo non intelligit Gradus esentiales non posse ab ente, cui conveniunt, eodem Jalvo separari, sed cons-
rer ei inesses Gradus autem accidentales Fosse ab
179쪽
ab ente, cui competunt, eodemΡlvo, separari, er inconstanti ei inesse ratione s3 88 d.
Hoc modo .determinatus facultatis intelligendi gradus, qui strumae humanae essentialiter comis petit, ab illa separari nequit, neque eunderis ulla sua opera transcendere dc immutare valet anima. . Habitus Vero V. gr. attendendi gradus, qvj animae accidentaliter convenit, eXperientia teste, variae subjectus est mutationi, varium increscendi & decrescendi modum agnoscit, immo totus sere evanescere potest, remanente solum potentia.
Perbrevis haec de gradu essentiali deduistis non sane displicebit Leibnitis atque Wolfio, qui contendunt & quidem, quantum assc quor, non male, essentialiter differre simplicia entia gradibus repraesentationum, qui universam immuritant, uti loquuntur, repraesentationem, h. e. qui dependent ex limitatione otigii laria criti stibetentis simplicis, quam illud, salva manente specie, transcendere nequit. Nec in veteri Metaphysica infrequens est res, gradu differentes essentiali, in diversis collocare si1eciebus. Sic aquam ' glaciem , quae gradu consistentiae discrepant, in diversis posuerunt veteres speciebus summis, . corporum lolidorum scilicet es fluidorum. Eodem modo aqua & aer, diversae densitatis gra-- du differentes, in diversis collocantur fluidorum speciebus. De gradu vero accidentaIi, qui differentiai specificae contradistinguilup, & strictiori sensu gradus a multis vocari solet , valet
veterum Philosophorum canon'. Vari s non v
riavi speciem. Seu de hac re insequenIibus plura.
180쪽
x o CAP. IV. DE SIMILI ET DISSIMILI
Scholion . Multa quidem adhuc restare vi- generale. dentur ad plenariam quantitatis theoriam, animo insinuandam, uti uini discrimen inter quantitatem virtutis & molis inter quantitatem discretam & continuam, aliaque his adnexa, quae tamen singula commodius in sequentibus exponentur, ubi unius & continui exhibuimus ideas. Impraesentiarum vero nobis sufficiat generalem qualitatis &quantitatis tradidisse the0riam.
Ti. Darata jam in antecedentibus vis,ss ad silmilium & aequalium et
d. iiio. rumque . OPPOsitorum theoriam , brevi evolvendam decuctione, mequentium usui plurimum sane inservituram, nos accingimus. Quocirca omnium primo tuemur Similitudinem consistere in identitate qualitatum, Dissimilitudinem autem in qualitatum diversiuate. Ut adeo fi lia sint entia, quae easdem