장음표시 사용
161쪽
I 8 CAr. III. DE QUALITATEret machina, sive es et A ad B, ut unum ad di , sive ut duo ud unum, sive ut unum ad tria, dc B ad C ut unum ad quatuor, si v et quatuor ad unum, sive 3 ad 8 dcc quod nemo non absurdum intelligit. Postulatur itaque ad ceriam &determinatam machinae vel horologiorum 1 peciem, certa atque determinata rotarum omni inum dc partium ratio, qua mutara, speciem non solum horologii mutari necelse est, sed dc in.
terdum,'prout ratio Variat, ex horologio non horologium evadere. Evidens inrelue certam alisque determinatam rationcm partium, rotarumque inter se, certae atque deici minatae machiis
nae qualitatem essentialem dc quidem propriam g 67. constituore. Ubi vero horologium movetur ponderibus, quae eX funibusi suspenduntur, tunc, quia longitudo funium major vel minor, aequalis vel in.equalis, est res pinu horologii accidens, ratio, quam habent inter se longitudines funium, quibus diversa suspenduntur pondera, sive a qualitatis, sive inaequalitatis, est qualitas horologii accidentalis.
ualitates svalitates eaedem dicuntur, qua eaedem tu eadem communi exhibentur notio. ive μ'. ne. Diverse autem, qUse una communi notione eXhiberi nequeunt.
Elidem enim in genere diximus, quae praedicatis sibi mutuo conveniuΔ 3. 38s .), diversa autem, quae praedicatorum involvunt disconvenientium f. 39o., Quam ob rem, quia ex Ι.ogicis es, star, illa inter se praedicatis convenire,' quae una
communi exhibcntur notione, illa autem prae-
162쪽
ΕΨ QUANTITATE. I sdicatis disserve, qtiae una communi tradi ne queunt notione, manifeituna evadit riche exist plicatas si e quali tutes eas lcm & diversiis. Et profecto ii ad notionum v ct identitat cm vel divertitatem nonrad icnde re mus, ut judicaturi an qualitates sunt caedem, vel divertae, impossibile plane sciret ullum heic fixum ferre judicium, quod omne notionum, vel Convenientiae, a vel dilconve mentiae inniti iur. Sic facultas intelligendi in angulo in homine eadem
--est qualitas, Quatenus una Communi notio
ne in uirrique subjecto exhil, tur, per potentiam scilicet dillincte sibi res repraetentandi. Eadem ratione habitus demonii randi, qui Εα- elidi . & ille, qui Are,imedi competit, cademeit qualitas, cui eadem communis rei pondet - notio. Voluntas vero et intellectus in homine sunt diversae qualitates, quia eis div rsae con
dem ricrimeri, quod quidem in illis yMolitatum codere potest. Da 1ila identitate, demquo ritus est. Cui libet enti sita 'β μ/0.αompetit essentia g. 329.), & quidem Una, non multiplex 3. 333. , quae non nisi Una ea- deirque exprimenda est , ut Logica docet, 'notione, seu definitione. Et quia vicissim definiti Ono non exibenda sunt. nisi rei omnia estentialiac xel quae loco essentialium esse possunt; li i ii qualitates easdem, qUalenta S eadem communi definitione exhibentur f. 8 P.
163쪽
CAp. III. DE QUALITATEtiales sunt, constantes; si Uero accidentales, inconstantes exhibent notas characterisiicas.
Tum in definitionibus condendis, tum etiam 'in sudiciis accurate instituendis & a se mutuo di iterminandis, maximae cth utilitatis nosse discri- . Inen inter constantes dc inconstantes notas rei characteristicas, quod, saltim generaliter Consideratum, neminem fugere potest, modo non ignorci qua inter se distent ratione essentialia dc
.3 76. Ratio quan- Ratio, quam habent qualitigates, .ritarum es iit eodem ente obviae, in uualitatum qualitς. numerum es re ferenda. Ratio,quam sentu heic mathematico sumimus, est, mutua inter duas quanti rates homogeneas relatis qua adtendimus qUOties una alteram continet, Vel V m in altera continetur. Illam it
que sine sertio homogeneo assumto intelligimus. Est vero haec ratio, quia, per hypothesin, datur inter quantitates, in eodem ente Oh- vias, determinatio quaedam hujus entis intemna . et os . . & quidem, per mox dicta, sine alio assumto intelligibilis. .Qualitas ergo recte
nuncupatur. S. G9. . 'Sie quaerenti quale sit triangulum p recte respon-rdemus, vel aequi laterum, vel laequicrurum vel scalenum, h. v. quod vel omnia ei ua zatera sint: in ratione aequalitatis inter se, vel bina in ratione aequalitatis, tertἱum in ratione inaequalita- tis, vel omesa tria in ratione inaequalitatis. ut '
164쪽
. adeo Certum sit, nos ctiam Communi usu num eia Tare rationem quantitatum inter qualitates Nec quicquam heic occurrit, dissicultatis, modo non confundantur quantitates ipsis Cum carum ratione uelit las non possunt sine silio assumto intelligi, i haec Vercsine ullo extraneo intelligi potest. Nam si ex. gr. dico A est ad B in ratione dui'la, tr. Pla, vel quadrupla, determinata quantitate ipsi- us A vel B , statim etiam quantitas ipsius B vetΑ ex mutua, quae illas intercediis, relatione, si ' ne tertio, ut patet, intelligibili 'asium to, deter-ἴinatur. Ipsis vero quantitates ipsorum A dc, scorsim spectatae, non positivi s me tertio assumto intelligi, quum de majores & minores eta se queahj, silva manente eadem ratione. Sic si dico A esse ad B in ratione dupla, morest Aese a. Se tunc B est i , si A est 4. R ess 2. A. 6.
B. g. A si' B 4. &C. est enim ubique eadem ra- tio dupla 2: 3 4 ' a s R: ψ . In 'telligis ergo quantitates ipsas csse mutabiles, salva manente cadem ratione, hanc ergo cum illa non esse confundendam.
Declarata, quantum .satis vide- Suantitastur, qUalitatUm natura in genere; ad elenitalis quantitatem plenius evolvendam
tes quatilitarem ese vel essentialem Cel accidentalem. Illa continetur determinationibus cssentialibus.& attributis rei, quae sine tertio assumto intelligi nequeunt; Uaec determinationibus absolvitur accidentalibus, quas sine α-
165쪽
trapeo quodam assilinio intelligere haud licet. Omnis enim determinatio rei internae vel adessentialia, vel ad attributa. vel ad accidentia pertinet . 4 IV. Omnis autem quantitas est determinatio rei interna s9.DI uantitas ergo vel circa essentialia & attributa, vel ciret accidentia rei versatur. Memoratum idcirco diserimen admittit quantitatis consideratio.
tibus es e numerandam quatenus Iamen non omnIs
determinario inserna, sed ilia solum, quae sue alto a suinio non es intelligibilis. quantitatis venat ηο- Mi l. 09.ὶ, cu nondum est sensum dari dete minationem essentialem, Ine alio a sumto non int: Qι bilem 1 eaienus nondum tuto colligitur quantitatem daries tialem. Ostendit vero adierit nostriveritatem principium exclusi medii, quo recte assii manivis determinationem rei essentialem, vel in se sine alio assumto gaudere intelligibilitate, vel non. Neutrum aliquid involvit contradictorii fg. 43 . utrumque igitur est pollibile g.
a 2 . Re ris: Essentia enti coustanter competit tri . 310 N immutabiliter, quantitas vero omnis capax est , austinentι , decrementi, nulla ergo istur essentialis. Ste globus major minor constitui potest salva mauente vas essentia. Sed distinguas inter' quantitate miis abstracto consederatam, quatenus nulli inesse concipitur enti, sed ipsa utens aliquod merum quantum exhibetur; & inter candem inr concreto spectatam, quatenus certo inest enti, ut, ejus determinatio intrinseca, vel essentialis, vel
166쪽
accidentalis .Priori sciatii omnis quantitas, prout eum concipiunt Mathematici in Matheli pura, augeri porcii & minui. Eoi femori autem CQnsiderata thiasu augori nequit di minui, ni si fuerit accidentalis. Sic num crus laterum, quae aliquam includent figuram, in abstracto ii lpi ctatui, potest id major & minor stariti: ubi vero coaliis
deratur ut triangulo es Cntialis, ternario neque
major, neque minor esse potolt Sic impossibile
quoque e 1 , ut concipias globum min qua tum, - possibile tamen eis, ut eum Vel majorem, vel minorem in lingulari, i. e. acciden tu liter concipias. Quid de extentione corporis judicas Τ estne corpori cssentialisὶ sine dubio Sed quid e thexiciali oΘ,involvit ne partium multitudine me l-ta. At facile concedis multitudinem plurium. esse quantitatem, simul crgo largiri debes ext insionem essetquantitatem, dc quidem elienistialem. Vides ergo dari quantitates essentiales, -i neque magis implicat quantitatem hanc vel illam in singulari dicere, incrementi & decrementi capacem, & tamen Consideratam, ut huicenti essentialit cr competentem, esse essentia-- lena; quam Contendere extensionem poste augeri & minui, di tamen esse corpori essentialc m. Tandem scias omnia entia finita, quibus unice Competit quantitas ut suo demonstrabitur lo- λ Co, non solum qua accidentia sua .sed etiam qua essentiam, quam possidcnt, esse limitata, habere ergo dc terminatum & finitum praedicatorum chentialium numerum, fixum eorum gradum, quem transcendere non possunt. Hoc - perpendens acutissimus Erli. Vetelius inolita Phil. Mayhem. sect. I. Def. 8. p. 3ι. dicit quan
167쪽
uaristas. Essentiam & attributa conflanter planis vel & in separabiliter s9. 329. 34 . , ac contiavi, cidentia vero inconstanter & sepa-Vstah rabiliter g. 366. rebus competere, ' evincunt prius demonstrata. sav-titates ergo essentiales constanter ct immutabiliter, accidentales Uero inconsanter o muta-blliter rebus competunt g. 477. .
Ad quantitates essentiales pertinent limitationes originariar, quae per i essentiam rebus insunt fi-i nitis. Huc etiam referri debet ex tensio corpo-- ris, quia sine illa nullum est , nec coe potestis .corpus. Eodem modo certus & definitus gradus intelligendi in homine, quem per esiciat iam, stram transcenderet nequit, quantitas est essentialis, ipsique homini constanter competit, &. inseparabilit cr. Ubi autem eadem facultas ad habitum continuo exercitio deducitur, tunc diversi, quos in illo observare licet, gra)us quantitatum accidentalium Clasti adnumerantur, quatenus ipse habitus inconstans est. S separabilis. Eidem ae censetur classi haec vel illa corporis cujusdam magnitudo, quae nunc major, nunc minor osse potest, salva manente corporis/spe
Ratio, quam habent quamst tes essextiales in eodem ense obviae,
168쪽
tu qualitatum essentialvim nume- quando estrum est referenda: Ouam autem quatitas. habent quantitates ac silentales, in eodem ente quae dantur, in qzalitatΠm accidentalium veniunt computum. Est enim ratio, quam habent quantitates in eodem ense Oh Uiae, qua
litas 3. 4 6.). Si vero ratio ista datur inter
quantitates essentiales, constanter & immutabiliter; sin autem inter quantitates accidentales locum habet, inconstanter & separabiliterenti competit f. 478. . Est ergo illo casu qualitas essentialis, in hoc vero accidentalis f. 6 φ. .
Notum est, quod in parte altera Copiosius ostenis detur, csentiam extensi ingredi partes ex inn-- fas, quare quae inter illas est ratio, qualitatis essentialis nomine recte venit. Hoc modo raitio aequalitatis, quae inrer tria latera in triangulo. aequilatero datur, est eidem triangulo qualitas essentialis. Idem etiam ex Mechanicis illustrari potest. Sit aliqua machina Composita, V. gr. horologium, ex pluribus rotis, aliisque partibus quantis essentialiter constans, sit quoque,
quum variae horologiorum dentur species, Certa eorum species atque determinata. Iam vero e& Mcchanicis novimus, ad omnem machinam, diversis constantem partibus, requiri certam atque determinatam Panium rationem: alias enim, quod absurdum, CX quacunque ratione partium eadem construi poset machina. X. gr. aint partcs machinae A, B, C. &c. ratione partium non observata, eadem specie componi qui-
169쪽
I 8 CAr. III. DE QUALITATEret machina, sive es et A ad B, ut:unum ad duo, sive ut duo ud unum, sive ut unum ad tria, ScB ad C ut unum ad quatuor, sivet quatuor ad unum, sive 3 ad 8 dcc quod nemo non absurdum intelligit. Postulatur itaque ad certam &determinatam machinae v l horologiorum i peciem, certa atque determinata rotarum omni inum & partium ratio, qua mutara, speciem non solum horologii mutari nece ite est, ted & interdum,'prout ratio Variat, eX horologio non horologium evadere. LVidens inique certam alisque determinatam rationem partium, rotarumque inter se, certae atque deici minatae machiis
nae qualitatem essentialem & quidem propriam 3 6 . consti lucre. Ubi vero horologium movetur ponderibus, quae ex funibus suspenduntur,tunc, quia longitudo funium major vel minor, aequalis vel inaequalis, eli respectu horologii accidens, ratio, quam habent inter se longitudines funium, quibus diversa suspendularur pondera, sive aequalitatis, sive inaequalitatis, est qualitas horologii accidentalis.
aalitates Litalitates eaedem diuuntur, qupe eaedem tu eadem communi exhibentur noti O. me . ne. Di Wyae autem, quae una communi notione eXhiberi nequeunt.
Eadem enim in genere diximus, quae praedicatis sibi mutuo conveniunt I. 389 . , diversa autem, quae praedicatorum involvunt d isconvenient in m f. 39o. , Quam ob rem, quia ex Logicis conis stat, illa inter se praedicatis convenire, quae una communi exhibentur notione, ita autem prae
170쪽
dicatis differre, qtiae uini Communi tradi nequeunt notione, manite itum e Vadit recte exis
plicatas tale quali tutes ea silcm & diversas. Et profecto ii ad notionum vcl identitatem vel diversitatem non:ad tonderemus, ut judicaturi an qualitates sint caedem, vel diu citae, impossibile plane sciret ullum heic fixum ferre judicium, quod omne notionum, Vci Convenientiae, vel dii convenientiae innititur. Sic facultas in- 'telligendi in aragulo dc in homine eadem --eli qualitas, quatenus Una'Communi notio-i, ne in uirrique sun lecto exhil, tur, per potentiam scilicet dillinci e sibi res repraesentandi. Eadem ratione habitus demon lirandi, qui Eaclidi & ille, qui Arevimedi competit, eademeit qualitas, cui eadem communis ret pondet notio. Voluntas vero et intellectus in homine sunt diversete qualitates , quia eis diversie con
dem discrimen, qhod quiHem in illis q-sitatum
cadere Iiotest.Offa 1ila identitate, qΠssuritos est. Cui libet enti sua 'β μ/0. Competit essentia g. 329. , & quidem una, Non multiplex 3. 333. , quae non nisi Una ea- derrque exprimenda est, ut Logica docet, 'notione, seti definitione. Et quia vicissim definitione non exibenda sinit, nisi rei omnia essentialia, Ies quae loco ellentialium esse possunt; li lint qualitates easdem, qUalenta S ea dem communi definitione exhibentur f. 8 P.