장음표시 사용
261쪽
. listarum, & his sine omni fundamento Nominatistas se opponere. Arbitrantur nonnullis inter hos dimicantes disceptatum fuisse: an uni-wersalia sint res, an mera nomina' Uel, an univerbalia existant vel minus8 atque ideo tolli posse
controversiam, modo explicetur quid res sit: . . Existimant enim, si res pro existente sumitur, verum statuisse Nominatistas, sin autem pro eo, quod non omnimodam, sed aliquam saltem ha-i het determinationem, accipitur rei vocabulum, - veram esse Realistarum sententiam; totamque - proinde controversiam ri meram esse logoma- chiam. Sed hi talia sentientes abunde te stantur se in scriptys veterum Philosophorum non esse. versatos. Profecto non disputatum fuit inter Νο- . minali itas & Realistas, an universalia, qua italia, existant vel minus 8 ab utraque enim parte Concedebatur eadem non existere ; sed disser-- latum fuit de fundamento universalium, seu, ut i ipsi loquuntur, de ea ratione, per qualia est aliquod universale, an scit. illuu fundamentum: vel illa ratio ipsis singularibus, seu rebus, insitante omnem mentis operationem λ Hanc quaestionem a Nominatistis negatam recte affirmarunt
Realistae, jure defendentes, quod dc nos suo moX. loco dempnstrabimus, dari in rebus ipsis, ante o-z. mnem mentis operationcm, fundamentum uni-- versalium. Qui dubitat, an reine mentem vel C-
. rum Philosophorum in hac controversia ex pre sici - Tim, evolvat is Thomam Libr. de ente & essent i a Cap. IV. Durandum L. I. Sent: Dist. 3. qta. s. im S reetium Disp. Metaph. VI. Sedi V.& VI.' , Mendoetam Disp. Metaph. V. Sedi. X. lubsech. - a dc 3. aliosque. Abunde hi declarabunt, quam
262쪽
indicavi, & non aliam fuisse veterum sententiam . in quaestione, inter Nominatistas dc Realistas a-- gitata. : ' f. 5 3. . '' Enti universali noniconveniunt suae dete=--
determinationes accidentales, natioVes enti externae suae cum actualibus co rem versali non
lautur entibus. Non existenti niui V p t ι-la competunt accidentia s3. 367.), ens autem universale non existit 3. 342.). Ei ergo nulla
Idem valet de determinationibus externis, quae cum actualibus copulantur entibus, seu, quae cum actualitate entis, de quo.praedicantur, sunt coniunctaei Hoc enim posito, non possunt convenire nisi actualibus, qu)Tum e numero quum non sit ens universale g. Ma ), sequitur huic hon convenire ejus- .
modi determinationes e Xternas. .
Non negamus cum universalibus, quatenus rc biis singularibus fundamentaliter, ut ita loquar, radicaliter insunt, actu ipso conjuncta cfle 'ac-Cidentia et extrinseca praedicata. Sed considerantur tunc universalia, ut determinationes cn- . tiurn singularium Communes, seu in concreto, non autem in abstracto, remota individuatione; non illo, sed hoc sensu proprie sunt univers ilia, seu entia non omnimodo determinata, quibus, qua talibus, existentiam & accidentia rectς de negamus. Sic quando cogitamus hominem, utens universalc, in abstracto, conibans ani liti rationali & corpore organico, iisque attriblitis, quae eg haci ellentia necessario deducuntur, ei a tri-
263쪽
CAp. V. DE ENTE SINGULARI 244 tribuere neqaimus doctrinam, hujus vel illius artis notitiam, hunc vel alium existendi locum, quae singula & cetera ejusmodi nonni si homini
existenti conveniunt, minime autem ei universaliter & abstracte spectato. - 5 4. Suae determi- Ex modo ostensis patere arbinationes enti tror Ens universale esse, quod universali continet determinationes essentia-
έο φιβ' les. pluribus singularibus com munes, exclusis accidentalibus & determinationibus extrinsecis . ceterisque Omnibus, quae in singularibus sunt diverta, seu, quia i- Gentitas essentialis constituitur essentialium&attributorum convenientia, remotis sit Iete modo removenda diximus g. 418. . Evs uvise Ble absolvitur convenientia, seu identitate es. 1entiali plurium singularium, exclusis accidem talibus & extrinsecis determinationibus, cete. risque omnibus, quibus inter se diiserunt sim gularia.
Scilicet mox ostendimus enti universali non competere omnimodam determinationem g. s on, ab eodem quoque removenda esse accidentia Scextrinseca praedicata g. 8 3. . Competunt tamen ei, quia ens est, aliquae determinationes
internae g. 4i6. quae proinde non possunt non in solis essentialibus di attributis consistere g. 437. . Jam vero praeeunte Aristotele, qui L. VII. Metaph. cap. XIII. ait: το A καθολω
264쪽
ET UNIVERSALI. 24sαρχω πεφυκε. Universale autem commune est, id enim universis dicitur, quod pluribus inesse aptum est. Hoc, inquam, praeeunte, uno consentiunt
ore omnes ens universale continere determin tiones, singularibus communes, neglectis tamen iis, quibus illa inter se differunt, determinationibus. Rei ergo veritati & usui apud Philosophos recepto consormem exhibuimus entis universalis definitionem. Ceterum observetur universale, quod heic definimus, esse universale in emendo, di ideo en
Scholae doctores, quI universale in a
genere eXplicare solent per aliquid
ad multa pertinens, Conliderari solet , , .
universale vel Complexe, vel incom- δ' - 'plexe. Priori spectatum sensu accipiunt pro e nunciatione, vel universali, sive vera sive falsa, sive necessaria sive contingenti, quam, quia de illa agit Aristoteles prioribus Analyticis L. I. Cap. i. Universale Priorificum vocant: velsum me necessaria, cujus praedicatum convenit subjecto omni, per so dc quatenus est ipsum, de quo Aristoteles L. I. Poster. Analyt. cap. IV. Quam ob causam ab iisdem vocatum est Unia versale Posterioristicum. Ubi vero universale posteriori consideratur sensu, sive incomplexe, dicunt illud sumi vel in causando, pro causa universali , vel in repraesentam , pro notione uni-Versali, quae ens universale repraesentat; vel in juniscanso, pro termino, qui notionem universalem de lignat; vel in essendo, pro eo, quod ptu ribus inesse aptum est, vel in praedicanri, quod
265쪽
CAP. V. DE ENTE SINGULARI, ductum Aristotelis Libr. de Interpret. Cap. VII. cXplicare solent, inter universale in essendo & prie dicando istud intercedere discrimeri doccntes, quod universale in praedicando per proprietatem, in essendo, per esen/iam describatur. Hinc illud ut effectum, hoc ut illius causam, Vel qualemcunque rationem a priori ex -
primunt: ideo enim aliquid de pluribus praedicari posercete statuunt, quia pluribus inest, aut inesse
aptum est. Statim largiuntur universalo, complς xive sumtum, Metaphysices non esse confiderationis, nequc ad illam pertinere universale incom- ' plexum in significando, repraesentando, dc praZ- dicando, sed solum universale in causando et es' sendo: de illo agere solent.in Capite de causa dccausato, quo etiam loco nos illud explicabimus; hoc vero praesentis esse loci, quo de indole entis universalis &dingularis disquiritur, contendunt. Hoc etiam & nos uberiori adhuc subjiciemus cxpositioni, certo persuasi convicti illud esse fundamentum legitimum non modo universalis in praedicando, sed etiam in repraesentando &CnUnctando, amplissim se crgo osse utilitatis &latillimae extensionis.
Ens magis Universalu ens diximus, quod . ω miον essentiali identitate singularium ub- μηiv Uβ-- selvinar g. M . ; quare si determi- nationes ime essentiales, quae pluribus enti' hus universalibus, inter se relatis, con Veniunt, ita comparatae fuerint, ut, aliis manentibus i-
, isdem, aliae iterum differre possint; determinationes istis, quae hoc casu eaedem manent
266쪽
ens magis unimersale constituunt. Eodem modo, ubi plura entia magis universalia, inter se comparata, possident iterum quasdem determinationes com nliane S, ceteris manentibus
diversis, ex illa communitate denuo oritur ens adhuc magis univeryale. Et ita Porro, usque dum deventum fuerit ad ens metaplasticum, quo universalius datur nullum . IO. 227. PUt adeo perspiciamuSiinter ens metaphysicum & ens singulare varios dari universalitatis gradus, vel adscendendo a singularihus ad ens illud metaphysicum, vel ab hoc ad illa descendendo. Prior methodus perveniendi ad notiones entium Hagis & magis univer-1alium Logicis vocari solet Avalytica, seu per Adscensum; Posterior vero Savthetica, seu per Desensem. Ita per adscensum, seu analytice. recedendo a singularibus, modo formatae sunt notiones entium magis & magis universalium, quae eaedem etiam facile evolvuntur per descensum, seu synthetice: Ens enim Universale non est omnimode determinatum
9. 54O.), quo ergo illud magis & magis de
terminatur, eo minus & minus redditur universale. Minus itaque univer, Uia absolvuntur determinationibus es lentialibus, qtve eaedem sunt pluribus, aut adhuc minus universalibus, aut individuis. Magis autem universiulia Constituuntur determinationibus essentialibus, cavae tantum commUnes sunt minus univer-
267쪽
salibus, sepositis iis, quae in his sunt ,
veris. 'Ex. gr. Si duo plurave consideramus triangula. aequilatera, delineata in charta vel tabula, videmus illa inter se in eo convenire, quod tria habeant latera recta, mutuo aequalia. Oritur
hinc idea trianguli aequilateri rectilinei univer salis. Pari modo, ubi attendimus ad haec vel illa triangulorum individua, quorum quodlibet
duo latera recta aequalia, tertium autem inaequale; exsurgit ex hac convenientia idea universalis trianguli aequicruri. Simili ratione, quando observamus haec vel illa triangulorum individua, quorum quodlibet includitur tribus rectis, mutuo inaequalibus, originem inde trahit idea universalis trianguli scalent. Haec jam tria universalia inter se ulterius comparans, in eo convenire deprehendo, quod sint figurae tribus rectis lineis inclusae. Hac convenientia constituitur Triangulum rectilineum quodvis, Quod ergo ut ens magis universale recte consideratur. Quando iterum mihi repraesento triangulorum curvilineorum, seu sphaericorum, Varia individua, deprehendo illa eodem modo esse vel aequilatera, vel aequicrura, vel scatena, quaeshgula, ut entia minus universalia, in eo malis universali conveniunt, quod sint figura trius curvis inclusa, seu, quod sint triangula Curvilinea. Iterum, triangulum curvilineum Cum triangulo rectilineo, tanquam duo magis universalia inter se comparans, pervenio ad aliquod adhuc magis universale, quod explicatur pex figuram tribus lineis comprehensam, dc sine aclindito, trianguli venit nomine. Eodem modo Cori--m se-
268쪽
serens figuras trilateras cum quadrilateris, quinquelateris dic. acquiro ideam fgurae in genere,
sis, devenio ad ideam entis universalissimi. Si cui displiceat hoc Geometricum exemplum displicere tamen nequit nisi Geo-'metriae ignaro, in ejus gratiam aliud adferre placet, satis obvium: Minus universale est iudea hominis, nonnisi individua sub se comprehendens. Magis autem universale est animal , quod, per ens vivens & sentiens. definitum, hominem dc animantia bruta sub se comprehendit. Magis vero adhuc universale est: ens γι-vum, quod praeter animalia etiam plantas continet, & ita porro ad ens usque metaphysicum, quod omnium est universalissimum.
f. I 6. Duos iurave entia universalia Entia iniser προπe perfecte eadem neque per- ralia perfecte fecte diversa satui polliunt. Quia ς' - , vel enim duo plurave quaevis entia
dari nequeunt vel perfecte eadem f-ρ g. 393 ), vel perfecte diversa . 394. , neque
ergo duo plurave entia universalia statuere licet vel perfecte eadem vel perfecte diversa. Qu0dvis enim ens universale, sive magis, sive minus universale fuerit, constat determinationibus essentialibus. quae pluribus vel minus universalibus, vel singularibus sunt communes, seu, in illis sunt eaedem 3. 544. sque., Unde etiam attributorum dependet identitas
I. 399 Quoniam Vero ab ente universali
269쪽
removendae sunt determinationes accidentales& externae f. 5 3.), OmneSque entis alicujus determinationes sunt vel externae, vel internae 3. zor. , & hae sunt vel essentialia, vel at. tributa, vel accidentia sq. 417. ; Φqui cur duoentia universalia A & B, perfecte eadem, constitui perfecta convenientia determinationum essentialium inter se . 39 I. , perfecte autem diversa , earundam perfecta d isconvenientia f. 393 Quo ipso in priori casu redit generale argumentum, quo antea g. 393.) uti sumus; in posteriori, quia Universalibus non repugnat existere in individuis, recurrit geste-
ralis demonstratio I: phi 39 Recte ergo Re
gamus perfectam identitatem, vel diversitatem duorum plurium Ve entium universalium.
Hoc modo quis diXerit triangulum aequilatorum' esse perfecte idem Cum triangulis sequicruris vel scatenis, figuram circularem esse perfecte' eandem cum quadrangulari, & sic porroῖ Quis etiam non concesserit figuraS triangulares, qua drangularcs & circulares inter se convenire in generali figurae notioneῖ Quis itaque non intel- . 1igit duo entia universalia dc persecte eadem de persecte diversi repugnare.
speciei. classes, majoris gratia distinctionis distinctis & separatis titulis insignere solent Philosophi. Ita infimam universalium classem,
270쪽
quae tantum sangularia sub se comprehendit, Deciem Vocant, quae ita ille absolvitur essentia si convenientia, seu identitate, eademqUeperfecta plurium singularium, seu consistit inter plura individua, quatenus eandem inter se habent essentiam. . Sic Petrus, Paulus, Johannes & reliqua hominum individua, habent easdem determinationes essentiales, animam scilicet rationalem corpus organicum , Ob hanc ergo Convenientiam ad eandem referuntur speciem, quae homo di- citur. Pari ratione Bucephalus & cetera equo- rum individua communes habent determinationes ostentiales, quibus species constituitur ei quina. Vocabulum species, Gl cis Va- .
rias habet apud Philosophos, pro ser
tim veteres, si senificationes; vel enim notat I cIIuslibet rei formam, teste I Porph3rio in Isag. Cap. II. f. I 8. vel, ut dicto loco reddit Ammonius, cujusque rei pulchritudinem. 2 do alteram partem corporis na-- turalis, maternu Contradiltinctam, quam formam substantialem adpellitant; hoc modo nonnunquam apud Aristotelem sumitur vox εἶδος. 3:o Modum, ut apud Herodianum. Go Imaginem obiecti respectu potentiae cognoscentis, h. e. Ob- jectorum in mente ideas, Hoc sensu Aristoteles L. III. de anima Cap. IV. t. 6. Vocat aniamam locum specierunt, scit . intelligibilium, per quas, tanquam imagines, intellectus objecta sua cognoicit. Eodem significatu vocabulum hoc sumit