Systema metaphysicum, omnis cognitionis humanæ fundamenta continens, methodo scientifica pertractatum, et perpetuis illustratum commentariis historicis, polemicis, nec non ad theologiam revelatam adplicatis. Auctore Nicolao Wallerio .. Tomus secundus

51쪽

pos Uib- duas admittunt classes, quarum a tam ac - tera illas continet quae per essentiam sideurisim. unice determinantur ; altera illas complectitur, quae si ita ut in aliis rebus, ab e L sentia diversis, fundantur, in accidentibus nimirum PnecedaneiS, rebuSque externis. Prioris generis possibilitates dicuntur Proximae, quia in essentialibus proximam inveniunt Iedem: Posterioris, Remotae nuncupantur. quia per ambages quasi & anfractus ex esseritia scaturiunt. Illas non incommoda denominati ope mediatas dixeris, quia ab essentia immediate fluunt; has autem Mediatus Voca Ueri R. quia non nisi mediantibus prie cedaneis accidentibus, rebusque externis intelliguntur possibiles. Ex gr. In partes dividi est lapidis accidens, cujus possibilitas ex sola extensione, lapidi, ut dc

reliquis corporibus, esentiali, unice determi natur , habetque ideo in lapide possibilitatem proXimam, seu, immediatam. Sed calefacere e sh lapidis accidens, quod tunc demum locum habet, si aliud in lapide accidens, nempe Calor, causa ignis cX terni excitatus, pra: ce uerit: Habet itaque hoc lapidis accidens possibilitatem remotam. Plura qui illustrationis gratia desiderat exempla, adeat quae ad praecedentem notavimus positionem.

52쪽

bus unice determinantur g. 378. ,sunt psissibili- attributa entis 3.3 . ,& quidem pro issici βης Pria, si per omnia entis euentialia de otir/buta terminant Ur . 3 47.); communia vero . si ex quihusdam solum dependent essentialibus .cit.).

Verb. gre Quadrati accidens eis, quod sit per quatuor pundia, aequaliter distantia, circulo inscriptum. Hujus vero possibilitas est: attribuistum, quadrato proprium: deducitur enim ex mutua quatuor redharum, quibus a b angulos rectos includitur quadratum, aequalitate; Omnibusque idcirco quadrati essentialibus. Divisibilitas quadrati per diagonalem in duo triangula aequalia, est attributum quadrati cum rectangulis, Rhombis & Rhombo idibus commune, non nisi ex eo dependens essentiali, quod latera opposita sint aequalia, vel, etiam si placet parallela. Prout Geometricae palam faciunt demonitratio- i nes. 3. 380.

Possibilitates accidentium remotae Uae acci- in accidentibussunt referendae. Nam ' denti remotae accidentium possibilitates non unice per essentiam entis, cui competunt, determinantur, sed simul per alias res, ab essentia di versias, accidentia videlicet praecedanea, & res externas g. 378.). Accidentibus ergo sunt accensendae hae possibilitates sy. 364. .

Sic possibilitatem aetiis calefaciendi, qui lapidi

competit, esse possibilitatem accidentis remoatam mox explicui ad 378. Sed est haec possibilitas accidens lapidis, nam lper essentiam e jus unice non determinatur, sed simul per ca- D loin

53쪽

sD CAp. I. DE AFFECTIONIBUstorem, quem causa externa in lapide excitavit, dc qui, quum inconstanter lapidi insit, incon- . stantem generat possibilitatem actus calefaciendi, nonnisi inter accidentia referendam cs. 379.). . . f 38 I.

Scholion Quas de accidentium possibilita- generale. tibus, modo proposuimus, theses, insignem praestant Logico Usum in condendis defisitionibus. Fit enim haud raro ut &essentialia & attributa rei ignoremus, & idcirco ex illis nullam condere possim iis definitionem. Aut ergo nihil de re est sciendum, quod mentis nostrae indoli & fini plane repugnat; aut confugendum ad accidentia, quae

Iicet ipla, ob suam inconstantiam non ingrediantur honam definitionem, constantibus a- domandam notis. ipsorum tamen in re definienda possibilitatu recte adsumuntur, modo sint proximae 'non autem remotae. In Physiciis, . ubi hactenus non licuit ad intimam &essentialem corporum penetrare constituti nem, seplas occurrunt definitiones, ex Proximis accidentium possibilitatibus desumtae: ita ut alia innumera taceam, definire possumus aquam, per humidum, quod in statu libero majorem caloris gradum acquirere nequit, quam qui respondeat numero at in Thermometro Farenheltiano. Calor est se- quae accidens, cujus possibilitas, ex essentia aquae determinata, instar attributi consideratur.

54쪽

ENTIs IN GENERE.

Quoniam vero lapis quoque & reliqua compora calida fieri possunt, possibilitas caloris

ex tota aquae essentia non determinatur, &proinde ut attributum ejus commune recte spectatur. Ubi autem constans caloris allegatur gradus, Ultra quem adscendere nequit aqua, abit in attributum aquae proprium ex quo, ut Logica docet, legitima erigitur demnitio. f. 38a. Ceterum ex modo demonstratis tu . Suaedammulatissime intelligitur non omnes accis modorum dentium posibilitates, attributorum loco es e habendas. Quaedam enim harum possibilitatum sunt nonnisi re- uehi, motae g. 378. , quae n6n attributorum . sed accidentium subeunt vicem ,38 I. .

Rei itaque veritati, dc logico usui. g. 8 I.), non consulunt, qui sine di1crimine pronunciant.omnes accidentium possibilitates attributa esse.

g. 383. Accidens nonnisi existenti com- Aeci erapetere g. 368 ), assectionemque dea perpetuum notare diximus, cujus in ente ine LN tempo xistentiam, non sola determinantes β μ' sentialia. sed simul aliae res ah esientia diver-λ g. 364.), circumstantiae scilicet & conditiones variae, quae aut semper adsunt, quamdiu ens existit; aut non semper, sed per cer

55쪽

ω fAp. I. DE APPECTIONIBUS

lis conditionibus determinatur accidentis in-:ςxistentia sper hypoth. & f. 36ψ ), positoque determinante ponitur determinatum I96.η quamdiu ens existit, semper ponendum erit illud aecidens: Si posterius, eodem, ut mOX dictum est, modo liquet non siemper, sed ad certum tempus adeste illud accidens. Recte hinc distinguimus accidens in Perpetuum &Temporarium, quorum illud determinatur a conditione, quae adest: cum ente, vel enti inest quamdiu illud existit. Hoc autem determinatur a conditione quae non semper cum ente

adest, vel ei inest.

Proclivitas 'hominis ad peccandum, quia nec exesentiatibus nec ex attributis, quae Cadem habuit Adamus in statu integritatis ac incorrupto, determinatur, hominis est .accidens, quod quia Corruptionem primaevam, homini, quamdiu in hac mortalitate existit. iam per inexistentem , , tanquam conditionem determinantem, praesup ponit, eheu, nequit non esste perpetuum. In Physicis quamvis corporis essentialia plene non- dum sciamus, novimus tamen gravitatem in illis non esi e numerandam, neque ex illis unice, determinari, recte ergo statui Corporum acci, dens, quod tamen omni competem corpori, Scmaximo & minutissimo, dc toti & parti, perquet totam materiae molem distribui, nec dari Cor pora absolute levia, vel gravitate sua penitus quam privata, licet illa circa tequatorem de- - Creicere deprehendatur, constans et perpetua. docet Physiporum experientia. Est ergo graseetd c ci ' vitas

56쪽

ENTIS IN GENERE. VitaS perpetuum Corporis accidens. 'Calor lapidis, nonnisi eX temporaria aliqua circum stantia, ignis scilicet essicacia, heic & nunc agente determinatus, lapidis accidens est non peris petuum, sed temporarium. In Cundem Computum veniunt eruditio aliaque ejusmodi accidentia, quae eX conditionibus, temporis viciscitudini subjectis, determinantur.

3. 38 . Proximas accidentium possibili- Accidens tales attributa esse, & quidem pro- proprium pria, si ex omnibus fluunt essentia; hibus, communia autem, si eX qui-liusdam determinantur, modo ostendimus fg. 379.). Fundamentum hinc habent Philo

sephi distinguendi inter accidentia propria &communio. Illa sunt, quorum possibilitates sunt

attributa entis cui competunt, propria. Haec, quorum possibilitates sunt attributa entis, cui

conveniunt, communia. . ἰὸ

Ejusmodi accidens hominis proprium merito Ci-' Xeris, Musicum esse, cujus inexistendi pombiu

tas dependet et ex anima rationali, qua har ' moniam tonorum intelligere atque evolVero - porest, et ex corpore organico, quo tonos ait 'dire et sensibus percipere, ipsaque tractare in strumenta valet: Fluit itaque ex omnibus ii 'minis essentialibus, quae anima rationali & coe-pore organico absolvuntur. Eodcm modo amrem experimentandi accidens hominis proprium

jure adpellaveris, illa enim homini inexistere nequit nisi is habeat & animam rationaIem, qua. D 3 ar

57쪽

CAp. I. DE AFFECTIONIBUs- ars haec disci & exerceri debet, dc corpus orga--i nicum,1 organis sensoriisi membrisque instru-- ctum, quibus objecta externa percipiat, & in. ia strumenta praeparet, praeparataque deliti e trachel dc adornet. Ε eontra habitus demonserandi in

homine, qua suam inexistendi possibilitatem non aliud requirit, quam ratiocinandi & judicandi facultatem , quae soli animae, ut spiritui com

petit, corpori nunquam tribuenda. Non ergo: CX tota hominis essentia dependet habitus hu

jus possibilitas , qui per consequens recte statui-- tur hominis accidens Commune, quo reliqui spiritus finiti aeque ac animae humanae excellere possunt.

. 383. . Propria Sthρ- Praeter alios, quibus allatae s . . corum q83. 38 accidentium divisiones

explicantμr, se commendant, usus, maXime in

serviunt propriis, primi, Secundi & tertii modi. Aristotelicorum et Scholasticorum melius explicandis. Proprium enim, auctore Porpbrio in Isag. Cap. IV. quatuor dicitur modis. Proprium primi modi est , quod soli cuidam accidit speciei. sed non omni ejus individuo; ut homini musicum vel medicum esse. Proprium hoc re ipsa nihil este aliud quam accidens,

quod subjecto suo inesse & non inesse potest,

palam faciunt mox demonstTata g. 373. 3. &iam dudum a Sechmanno in Log. Aristor. L. I. cap. II l. p. m. 63. aliisque accuratioribus est observatum. Esse vero idem illud, accidens ali-

58쪽

ENTIS IN GENERE.

saliquod proprium vel exinde patescit, quod soli cuidam speciei convenire dicatur, GuS-que proiia de postibilitas ex omnibus speciei istius essentialibus, more attributorum Propriorum, determinetur.

Proprium secundi modi es, quod omnibus individuis alicujus speciei ordinarie competit omni homini, seu non soli isti speciei, ut

bipedem esse, quod Qrdinario, comPetit Omni homini, sed non soli; sunt edam anceres, anates: &c. bipedes. Quamvis hoc exemplum mihi non satis videatur aptum ad exprimendam hujus proprii indolem, quum αἰ bipedem esse salvo toto composito, ab homine abesse.nequeat; quatenuS tamen Pedibus suis mutilatus esse potest hom0, eatenus iacere videtur ad illustrandum hoc proprium, quod, quia Duellus Log. Trael. 4. cap .m ejus definitione, loco τὰ competere, adhibere vult accidere, ut hoc proprium a genere ccconlequenter ah attributis communibus cli-stinaveret; quia etiam secernitur a proprio uuarti modi, quod Aristoteli L. I. Topic. Cap. V. 3.7. simpliciter proprium dicitur,& Porpblio, vocatur iv,ρ ς ι ,nOS Vero cum attributis propriis coincidere ostendimus g. 447). Ouod, inquam proprium secundi letlicet mous, distinguitur tum ab attributo com muni tum proprio, ipsaque proinde essentia et Id. Ouam ob causam aliud esse nequit

59쪽

CAp. I. DE AFFECTIONIBUS.

accidens entis . cui competit f. 372. , et qUidem, quia ordinario omnibus speciei individuis convenire ponitur perpetuum potiusquam temp0rarium 3 383. Proprium tertii modi dicitur; quod stlispe- ciei, omnibusque ordinarie individuis competit, sed non semper. Est itaque accidens, M. 373. , & quidem, quia soli competit speciei, es usque proinde inexistendi possibilitas ex omnibus speciei deducta essentialibus, attributique idcirco proprii loco habenda est

Accidentis Accidens proprium est vel perpe- proprii di- tuum vel temporarium. Nam acci--: πψρ dens proprium est, cuius ineriston di possibiliras est attributum proprium 3 38 J, seu sola haec possibilitas ad inexistentiam scincidentis non Iusscit f. I47. verum insuper requiruntur conditiones ab essentia entis dio veris 9. 36 . . Neque in definitione acci. dentis proprii 3. 384 ). determinatur an hae conditiones semper, vel minus, quamdiu eris existit, cum ente conjungantur. Quam ob rem produplici hac determinatione, in se verissima' f. 383. , Accidens proprium evadit vel perpetuum, Vel temporarium g. cie. .

- Sic gravitas, quae accidentaliter competit omni corpori, & quidem soli: mero enim extenso,

60쪽

l l . i ENTIs IN GENERE. r-bseu; spatio,. & spiritibus tribui nequit. Gravi rixatis, limite possibilitas instar attributi proprii incorpori in est v est idcirco gravitas corporis ac sti sedens prosium & simul perpetuum, ut .ad g ij83 adi 8 Vimus. E contrε scum esse. est

bomini mcidens propriu- vide g. 38q. , simul temporarium ἰ qui* 00p. semper musicua

Accidens commune, esse etiam vel Acciae strNetuum ver temporarium mutatis iis saltem mutandis, eodem plane osten iditur modo, quo eadem de acciden-

se proprio mox demonstrata est divisio sq. 386. .

occidens hominis perpetuum est ad peccandum proclivitas, quam homo cum angelis malis Com- .munem habet, licet non eodem gradu, nec, Deo sit laus, eodem effectu. Accidens hominis' commune temporarium est dormire, quod commune habet homo, Cum cane, bovC, equo, Ceteris, neque vel homini, vel animalibus semper

, competit. . .. . . . '

tur conditiones, quae Cum entis illius existensita semper sunt conjunctae, his iterum

positis, & quia simul posito ente, Ponitur e-