장음표시 사용
111쪽
dem omnia iudiciorum tela, nisi essent notatarij qui acta conscriberetit, periret ipsa vexitas & fides in contractibus & commertias hominum , periret omnis ordo in iudicio. forensium causarum , nisi esset aliqua fidelis publicaque persona, cui iudex crederet, de his quς ab utraq; litigantium parte, aut offeruntiir, aut dicuntur. Item sunt instituti notari j ad confirmationem veritatis, sed cum ipsa veritas ubicunq; sonuerit, ab illo est qui dicit, ego sum via & veritas. Recte certe ratione notariorum ossicium valde laudabile erit, quia in veritatis comprobatione , M. confirmatione, radicem, & fundamentum suscipit. Demum huius artis laudes, & utilitates ex eo patent, quia publicie utilitati deseruiunt. Hi namque nedum apud padan os minoresque magistratus creditum, &autoritatem obtinent , sed apud reges, &Principes , & cuncta eminentia tribunalia acceptissimi, &familiarissimi existuntdiquo rum manibus imo admiranda fide inurumenta, priuilegia, & literae ad perpetuae
rei memoriam conficiuntur. Et post multa temporum secula, ex horum Sola notariorum subscriptione , indubitatam pro bationem inducunt. Hi typum tenent euangelistarum Christi, qui eius gesta, & acta
euangelio, tam fideliter,qua utiliter descripserunt. Et ut c teras huius artis commoditates , & laudes omittam , qui illam exercent magna lucra,summos honores,assequuntur, ut breui tempore, ac paruo labore, opulenta utilitatis compendia adipiscantur,&tandem ab omnibus honorantur , quia omnes
112쪽
mitatibus, ac laboribus, & periculis tabe Iionum,& tabellariorum: & illorum fraudibus, dc dolis. NΤER caeteras uitae humanae
artes & modos, formulasque uil&: uendi, scribarum atque notam rio runci artem , miseram, cala- mitosam, ac multis erunis ple
nam,nemo ignorat, nisi qui tam selix fuit,ut nec lite in iudicio actor, nec reus extiterit, nec cotrahe di gratia, tristi illoru ministerio eguit. Breui igitur huius artis calamitates, iasinlicitates, labores, ata; pericula adducemus,pauca ex multis colligentes. In primis igitur fatemur,habent tabelliones ossiciu publicis, sed priuatu exercet negotiis, n5 reipublicae, seruiunt, sed rei familiari deseruiunt: no illa, sed istam augent: communes sunt per nae, sed propria sunt lucra. Demu tabellari j iesi se esse seruos publicos nouerint, quos iureiurandb constat astri ctos,ut quoties rO gari eos a quoquam in omni caula cotingat,
terre eos testimonituri oporteat. Nemini autem dubium existit,tam astrictos reipublicae seruos, non esse illius dignitatis atq; scelicitatis; uti paulo lante depictum est. Eius uero artis labores, fraudes, dodi, atq; pericula, eNeo constat, quia natura ipsa impelluntur homines gratis fidem ipsiain seruare, ueritatem attestari,ac de illa libere ubiq; ferre testimonium: mi seri tam e tabelliones soli sunt, quae non nisi pecunia de fide dicere ac rogari uelim. Nec aliter quam precio interueniente, ueritati fidem accommodant. Pauper siquidε fidem petit veritatis,ille mamona exigit iniquitatis. Turpis igitur est, qui precio turpiter accipit,qa gratis euhibere tenetur. Quo si ut hanc uitae formula exercentes, nedii iustitiam, sed ipsam iniustitiam uendat quare
113쪽
reste Augusti. nihil inordinatius esse po
test. nam institiam uendere, iniquitatis estiiniustitiam uero, rabiosa insania. In caeteris enim contractibus res uendita alienatur auenditore, & transit in emptorem,sed in hoc
infaelici contractu, nullam iustitiam habe enotarius uenditor. Sic miser artifex ipsam vexitatem,ad quam corroboratam tueinhonorat atq; uilificat, dum eam Vt prae- inlisum est) precio exponit. Apud antiquos enim tabellari j alebantur a publico, eratque
gratuitum ossicium. Eo igitur seculo aureo certe laudabilis erat tabellionica ars, laudabile exercitium: nunc uero, quia ad precium exponitur, merito in sordibus computatur, secundum Policratum. Rursus notarius seruus est iustitiae, quae uirtutum regina est, α domina: qui ergo dominam suam vendit, ut proditor iudicandus est. O quot falsa ab eis constituuntur instrumenta,prece quidem Vect elio. O quot contractus fabricant, rei ge-ae substantiam longe aliter lcribentes, qua partes professae sunt. O quot falsas clausulas
interserunt,alia'; iustas abolent,uerba cancellant, dictiones vitiant,in multorum laesione atq; iactura. O quot neglectus,ne dixerim dolos,in iudiciis,& contractibus commitisit. Annos,indictiones,die, atq; locu praetermi tunt. Nec testes adhibent naturς rei necessarios,literas, scripturamq; diueriificant. Qua de re instrumcta suspecta, aut dubia redduntur. O quot errores,fraudes,& machinameta ab eis admittuntur: ob quas res immunera litigia,immortales contetiones, ibi nascutur, ubi sopiri debuerunt. Demu protocolla non
retinit & diuersa pleruque ab illis instrumenta edutur. Plerio; vero literas,contractus, 3c instrumenta,super usiris, & contra iuris praecepta conficiunt,parui facietes,quot ex ea re
infames,inhabilesq; euadiit. O quot collusio
creatus est, ct qua eum honoratum
114쪽
nes agant in iudicio, quot deceptiones apud
tulicem, quot fusas attestationes, quot superfluas dilationes, quotacta inutilia scribunt, ut crescat regi strui proceriusq; in pretcio augeatur. Τaceo quia exciessiua salaria
exigunt, GIncussionis crimen non verenteS, Omnia precio agunt, nec calamum quidem manu capiunt, nisi pecunia adsit. taxas excedunt, de quibus Grego. dicere videtur: quia multo sceleratius ille accipit, quam alius offert. Hi certe crudeliores sunt illis latronibus, qui insidias adhibent. Nam isti palam
rapacitatis auaritia s uiut. Ccteri enim hostes in suorum tantum hostium sanguine armantur: alia in quorundam hominum necem pecunias accipiunt; isti ut crudelissimi carnifices ciuium amicorum cunctoruque hominum oppressione i tantur , &. omnium litigantium vitam extinguat. Quid enim pro dest iustum habere iudicem seci rapacem notarium λ Hinc Isidorus: ad delictum pertinet iudicis improbos habere ministros. Ais forte quid ad rem locupletes sunt Notarii, nunquam egentes. ubiq; honorati. Quod & ego Lateor. Sed & illud Ciceronis semper verum esse putaui; nil fore utile, nisi honestum iustumque sit: nil honorificum : nisi in virtutis radice, quae gratuita est, tundetur. Nam ut idem Cicero sitbdit, nullum emolumentum est fallere, nullum commodii lucris inhiare, splendorisque nonae ammittere. Adde , quia utilitas illa familiaris non potest tantii asterre, quantum auferre. Qua enim alia cauta Ieetaoel, omni seculo maledicta erit, muquia eius , non vero testimonio Achab rex
vineam abstulit Naaboth 3 Ea de re eidem Ierabel dictuni est iussit domini, canes comedent Ieetabel. Denique, ut paucis multa concludi , Notarius cupidus remp. Ostendit, dehincontemnit, cui se iureiurando astrinxit, iudicem mentiendo decipit, partes laedit . Do
115쪽
his August. dicere videtur: quia similes sunt
Iocustie animali pestifero. Nocet enim mordendo , coniniit nocendo. Nisi ergo abundauerit nostra iustitia plusqua similium scribarum, spem non habeamus consequendi fructum iustitiae, quae est regnum celorum.
agriculturae,& de laudibus & commendatione huius naturalis & innocentissimi exerci-citii: & de utilitatibus generi humano ex il- Ia prouenientibus , & quomodo Deo acce-Ptum est
GRICvLTVRAM optimum esse viuedi genus nemo ambigit, Via nisi qui vivere nescit. Hic eninam vitς modus primus omnium esta deo altissimo humano generi tributus. Dictum est enim homini: In sudore vultus tui, vesceris pane tuo. nec dixit in 1 udo re Vultus alieni,ut in caeteris officiis,& vivendi modis liquido contingit. In 'uibus alieno labore,alienoq; sanguine,& sudore plurimos pasci & nutriri,quinimo dc lasciuire videmus. Nequaquam enim Deus homini hoe .exercitium praecepisset, nisi primum innocentissimum , deinde ei grati1Simum agnosceret. Hoc denique Vitae genus Veras naturalesque diuitias gignit. Alia exercitia,industriales & ut ita dixerim' adulterinas diuietias comparant. Igitur inter utrasque diuitias illa est differentia , quoniam primae hu manum genus sustinent,secundae corrumpit primae delectant:secundae cruciant: primae satiant:secundae angunt. Quod enim tam stlix Vitae genus esse potest,quam naturalibus insidere laboribus, & postessiones, agrosq; ad
ubertatem pro communi omnium ulu deducere λ Quarum rerum innocentissima cura, Caeteras Omnes noxias curas fugat. Gesserui
116쪽
aeri culturae usum, non solum antiqui primet
aetatis, sed & omnium aetatum VII I l 1tan tes. atque clarissimi, nec modo publica os
ficia,quinimo & imperia,magnaQue fastigia huius cupidine atque dulcedine climiserunta
Hanc cato Censorinus exercuit: de quo scriptum est, optimus senator, arator, optimus imperator. Quem igitur pudebit cum Catone terram colereῖQuis turpe cogitabit,quod
ille pulchrum elegit, qui praeter rerum gestarum gloriam,etiam in nostris Hystanias pisclarissiime triumphauit. Denique in caeter huius mortalis vitae occupationibus uacant
homines artibus, in hoc naturae: in c teris vacant sagacitati, in hoc sanctae simplicitati in alijs perfluitati, in hoc necessitati: in
caeteris Vacatur ornatui,m hoc victui: In G teris vacat homines paucis aut, Itis,in nocomnibus. Qua ratione caeteris vivendi modis iuste antefertur. Τeste enim philosopbq, ouanto aliquid est communius, tanto est practarius. Est ergo illud vitae genus eligibile,
Quod pluribus confert,& paucioribus nocet, Demum non parum huius vitae praeconium auget, quia cestant in hoc vivendi modo ea omnia aluinae offensionis, & peccadi incitamenta,ac pro .ptae actiones,quae a Ii;s negotiationibus sese ultro offerunt. Vt enim quidam ex sapientibus ait: inter hominum vitia uiuere, & vitia hominum vitare, non tam Praeclarum,quam rarum, nec tam laudabile,
uuam dissicile est. Quis enim in agro laborans,aliena usurpat3 quis deieratὸ quis blasphemat)quis superbit)aut quis irascitur,aut inuidet qui optare sibi soli bona no potest, Quin alijs eueniantὸ Quis deniq; agri cultura intendens,inimicatur λ Quid aliud odit, ni stilrandines ρ cui maledicit,nisi tempestatibus Quid denique auare cupit,nisi ea quae ali Oxum non suntὸ Sed & quis fornicatur, quemno ciborum praeciositas, sed fames di pauper
117쪽
eula mensa spectat: & demum ipsa Iacertorii lassitudo, & diurnus totus labor dormire potius quam lasciuire cogit. Rursus in caeteris vitae occupationibus illud communissimum est, ut quanto homines pluris emolumenti aut censiis habent,tanto minus Deo retributionis oc honoris tribulit: ita ut verum sit illud prophetae,quia satietas panis causa sit ini uitatis in homine.in hoc tamen viuedi moo plus omnibus deo redditur: & ut ita di- erim, plerunque plus quam quis habet deo
offert. Nonnunquam enim oblatis deo decimis, expensisque deductis,nil superest nisi Iahor, adeo ut plurimi anni, etiam uberrimi agricultoribus ipsis steriles sint. Rectum igitur antiquum Verumque in Hispania prouerbium fuit: quia agricolae martyres habetur: neque enim semel sanguinem fundunt, ut pinguiorem terra hominum usibus reddant, sed dietim sudore,& cruore madent, Vt nos tuere eossimus: dc sitis tormentis,& assiduis cruciatibus seueamus. His ergo monitionibus suadebat assines, agriculturae vacandum, etsi non personaliter per seruos saltem & coIonos, ut mos est plurimorum virorum illustrium. Sed nondum illi verba finierant,ecce mater occurrit,hunc vivendi modum summopere disiiiadens, rationibus sequentibus.
incommodis oneribus,ditacultatibus, x laboribus : & de aculeis, dc miserijs huius status: dc narrantur pulchra de hoc uiuendi genere circa eas sollicitudines, & anxietates;&quomodo repugnat praeclaris ingenijs,dcoram les debent esse agri cultores.
Pin cessarium atque delectabile so re, nemo est qui ambigat: ha-AVDΑΤVS satis a nobis est
agriculturae Usus, quae certe ne
o bee in aculeos suos. Vt enim,
118쪽
Inquit Plinius,in eo,quem edidit de naturali
hisso. lib. agricultura innocentissimet atque beatissimae vitae quodam initium fuit. Vero maioribus,longis laboribus, nouisque xiiijs obnoxia est. Vt enim in Geori Virgia
ait,& primo a diuina scriptura didicimus ,
.non utique homo terrae & agris,sed terra nomini seruire debuerat. Hominum ergo cul
mis effectum est, ut terra possessoribus suis sine labore non respondeat, di plerunq; labor ipse fi uctus dulcedine careat. Mortalis ergo indigentia atque necessitas, terram ferro sollicitare, miritque blanditiis mollire coegit. In qua coleta, quot labores,quot corporIs, quot adimi sollicitudines homines perferiit, nemo nouit,nisii qui terram colit adeo, 'e verum sit illud Petrarchae, qui triticu seminat,
di sollicitudinem. Et iterum quod Ioeta.dicit:quia oranum plurimorum est . sed anxie tas leminantis: ita ut proprie loquello,ager, animus sit,cultura, intentio, semen cura , messis, labor. Quas res agricultor uberrime oercipiet, Iaera , vindemia : dum tamen cruri
pruina & grandine pepigerit. O quot inutiles araturas, quot mortalium hominnm anxias curas, agricultura asserti dc qui per anni circulum diligentias egit plurimas nius ho rae rabida tempestas abstulit. quod si coeli traquillitas adsit, quanto plura 1eminasti, tanto plures necesse est paticas grues, pluresque domi mures,Volucres denique holpites habebis inuitu .Hqc enim notiora agricolis sunt, quos nescio quid ad seminandum cogat, nisi
quia ita diuina prouidentia voluit, It & si labores,pericula agricola experiatur,laboraere tamen non desinet, quem spes plerunque deiectat sine fructu. Demum vero illud certilSI-nium est,multis tamen incredibile,qui a in qolendis agris,ornandi': vineis, vix fertilitas sumptibus aequatur. Adde,quia vi Greg. di
119쪽
lius quod fieri possit invenitur. Agriculturae
igitur ac nostra aetate operam dare , non est viri excellentis, aut eraestantis ingenii, nec Pro arte,nec pro Oiscio,aut negotio, sed pro otio,& cx arum alternatione,vel ipsa cogen a te necessitate laudabile. Nec enim ars terra facit meliorem, non quidem intellectum me δliorem,Vires intellectivas no perficit,sed exteriores exercet. Qua de re iuste sapietes agri
culturam inter mechanicas computarunt, Vt inferius lagemus. Et haec putatur causa,qua
re philosophus in septinio politicorum agricolas, nec mercatores,ac artifices, & mercenarios, licet sint artes necessariae in ciuitate, non tamen sunt propriae artes ciuitatis:quare non Veros ciues Aristoteles appellat, sicut
consiliarios , sacerdotes, & bellantes, & iudices, prout latius diximus frupra in capitulo quinto. V enim inquit unus ex philosophis, natura studiosa pares, dum multas mortalibus artes dedi distinxit etiam ingenia,& i quis aptissimus reperitur , illi recte insistet,indecens nanque atque indecorum Videtur,debile corpus, fragilesque lacertos, sed docilem animu habentes, colendis agris insistere debere. Pulchrum igitur est atque os 'ciosum aliud melius agere non valentibus, et agros ipsos arare, sed longe salubrius foret non agros, sed animos colere. Verum est ta
men terrena animalia terram amant.Ru
sus fatis innocentia stricolarum exercitio verissime fore puto,si tales ipsi agricultores forent suales antiqui illi innocentissimi, &simplicissimi erant:& quales eos debere esse
legimus,non quales experimur. illi enim cupatientia,& longanimitate labores ferebat, cum frugum abundantia deum laudantes,cu sterilitate minime murmurates, sed cum Iob Patriarcha,dicentes; Dominus dedit, Dominus abstulit,sit nomen eius benedictum. Sedec tales primi illi agricultores erant: qui die Iob. 2. d.
120쪽
spEC VITAE IIVM A. cum propheta loquar gladios vertebant Iavomeres,& lanceas in ligones. Agricolae vero nostri temporis aratrii, stivam,rastrumq; vertunt in arma, non modo defensua, sed offensiua, Deum decimis, regem vectigalibus fraudant,fines fundorum confundunt,vel sibi applicant, ecclesiam non reuerentur,contra dominos superbiunt, foros frequentant, , per seruos conducticios agros colui, sed per seipsos in iudicio litigant, cum per alienos in agro laborant,&dum suum deserunt onficium,aliena periculos a usurpant Hi, proh dolor,auaritia, superbia,pompa,Ornatu,Vario, ampla suppellectili, fraudibus denique, dolis, litigij s& versutiis, cunctos negociatores vincunt. Martyres autem quo pacto tales agricolas appellem, non video. Causa enim martyrem facit potius quam tormenta. Agricultores igitur nostri temporis martyres terrenς cupiditatis,no christi,dixerim. Et ut paucis a gannis,sicut terram colunt, sic penitus terreni sunt, ut de his recte dicatur. Ipsi vero terram lingent, & terra comedent.
Nec de caelestibus cogitaur, qui seinperdeterrenis loquuntur, & meditantur. Sibi inuicem inuident, alios abhorrent status. Sed plerunq; castigat eos deus in eo delicti genere,quo peccant. Dignum enim, est, utqui in terram,quae omni u elemetorum humili ma ,& uberrima est, per superbiam,& auaritiam peccant, eiusdem terrae bonitate priuentur. Ideo dat illis Deus terram fructifera in sal - suginem,propter malitia habitantium in ea. Quo si ut terram sui natura fertilem illoruiniquitas faciat sterilem.Sed vix bona mater dissuasionis agriculturae verba expleuera re ecce fratres, consanguinei pariter, di amici, si nullum genus vitae placebat, ex illis maxime quae supra discussa sunt, saltem mechanicas,aut liberales artesueti alium vivendi mo ridum, etia insit foret aliquid exercitij genus,