장음표시 사용
131쪽
riter agitur de prima arte mechanica, videlicet, ὰe lanificio , & caeteris artibus, quae ei subalternantur, & de illius utilitate,& inco-moditate, dulcibus & amaris. ANIFICII vero ars ut sapientes Voluerunt,prima inter mechanicas esse noscitur. Sub
qua textoria , filatoriae, quicquid lana,lino,pilis, sericoque conficitur,& reliquae similes comprehenduntur. Harum artium necessitas atque utilitas
tam euidens est , ut nisi nudus incedere vel Iet, idipsum non dissilebitur. Ad tegumentia igitur numani corporis , pudendaque operienda sed & frigoris aestusque iniurias repelIendas, necessariam eam artem inuenit parens natura, perutilem certe innocentissima, ac honestis viris, nec minus foeminis consentaneam, in qua nec membra deturpantur, nec artus plurimum fatigantur . Haec ars Vi-. tam protegit, ac vitam instruit. Docet artifices suos, cunctosque mortales, quam breuis fallaxq; sit huius vitae cursus. Quia teste propheta transit velut a texente vita nostra. Verum si versa vice huius artis in Delicitates,nii serias,atque pericula complectamur , longe aliter sentiemus. Sunt enim nisi fallor textorum,stantium, lanificum, sutorum, & alioruqui lanificio subalternantur,tot machinationum & fraudum figmenta , & deceptionum genera,quot filiorum numerosa multitudo. In eorum operibus reperitur. In primis igitur huius ministerii artifices deo altissimo ingrati sunt,qui dat eis niuem sicut lanam, id est, tantam abundantiam, ut ministret eis Ianam ut nivem, ipsi tamen deum fraudant decima & primitia, nedum, lanae, sed & haedorum. Rursus postquam deum contempse-xunt, facile putant proximos laedere, idque Esa. 38.c
132쪽
multipliciter agunt. Quis enim exprimem . POssit, quod sophisticatas telas conficiunt; quod filorum falsas commixtiones adiiciut, . quot furta; quot rapinas comittunt. Texunt plerunq; leues pannos, bonam furantes,inutilem Ianam apponentes,salso podere librata Taceo fallacias in filando,male torquendo, dolos in texendo, salsos aduIterinosq; colo. res intingendo. Τaceo denique sutorum fraudes,ac furta,qui vix nisi ex furto vestuntur. Harum itaque artium fraudes, atque miserias sacra scriptura commemorat inquiens
aes , - 1 pςr Prophorum,Vae Vae filii deserti, qui faci-' tis& ordimini telam , sed non per 1piritum
meum. Et alibi,telas araneae texuerunt. Quare alius propheta in eos vehementer exarsit.
Ait enim: qui intelligit te, praecipitabit te ,
re telam,qua orditus es fraudulenter.Et Esaias; confundentur,inquit, qui operantur Ia- nam & linum plectentes & rete no texentes. Hi enim artifices auaritiae seruientes, vestes conficiunt lino, Ernaq; contextas,dum idipsum non modo ad literam agunt, sed suis artibus non contenti, ad alienas paritor transeunt.Ssit igitur artes ipsae,& eis similes recte maechanice,quia m chantur,& non perficiue intellectimi,nec Viam virtutibus parant.
arte mechanica, Videlicet, fabrili, armatura aut architectonica , di de partibus eius,& de utilitate eius, & praerogatiuis illarum , & de incommodis, miserijs, & oneribus earum.
A B R I LIS site armatura secunda est ars maechanica , sub qua carpentaria,lignaria, marmoraria, aurificium, & quicquid lignis,lapidibus, aut in Haium quide artium summa est necessitas
133쪽
atque utilitas. Per eas enim necessitatibus fio minum Lubuenitur. Nisi enim ςdificia forent, nec homines stibsistere possent, omnisq; po- Iilia,conitersatio, & diuinus cultus perderentur. Quid enim pulchrum,quid iucundum in orbe foret, nisi urbes, nisi domus, nisi templa essentpNam homines veluti fera animalia in speluncis latitarent. Aurificum vero & metallorum,& sequatium studia, & artes, non modo honesta, sed iucunda & utilia sunt, qui vasa ad Dei cultum hominumq; ornatum atq; obsequium parant. Τaceo de fabrilL siue armatura, qua fidelia arma ad expellendos hostes fabricatur, & alia plurima, quae explicari sermone non valent. Si igitur fideliter dictas artes exercent, honestissimam vita aguta praesertim si non ad lucrum, sed ad reip. commune bonum intendant,& victum, non quaestum inde quaerant. Τune enim beatus est talis artifex,& bene erit et,qui laborem manuum suarum manducat. Veruntamen non desunt eas artes exercentibus miseriae, calamitates,labores,atque pericula. Plenae enim sunt dolis, & fraudibus: fabri vero plerunque sophistica,non vera fabricant, blandos vomeres cudunt, blanda arma atq; infidelia,molles gladios,& plerunq;
toxicatos conficiunt carius fabrilia sua Uedere conantur 2 Valeant. Rursus arma vetuit
infidelibus,nec sua arte cotenti, aliena inquirunt. De quibus ait Esaias, nunquid sculptile conflabit faberὸ o quot falsas ferri fabricationes , & pro calibe commutationes, quot sophisticata ferrameta,quot falsas cementa- in o. c. tiones,quot lapides lignorum i sculpturet,&pietiirat falsas operationes machinanturὸ Aurifices vero quot metallorii falsas connexio nes, quot sophisticationes, quot dealbationes,quot deceptorias alchimica'; operationes,nec repertas trasimulationes, quot metallorum, Zc monetarum falsas comutationes ,
134쪽
quot inutiles & caducas deaurationes, picti ras & colorationes, auricalchi.pro auro, stanni pro argento, pestiferas uenditiones, quot mineraΙiu falsas perscrutationes agant:& conficiant, non facile dicere possemus. Rre. Io.ci Sed uerum est illud Ieremiae ad eos artifices, confusus est, inquit, omnis arti sex in sculptilibus operibus suis. Fatemur igitur; artes ipsae utiles sunt, humana corpora nutriun sed animos ad uirtutes non induciit. Impletur marsurpia,sed a mete no eXpell*t uitia. .
te mechanica,videlicet,de nauigatoria,& artibus ei subalternatis: & de utilitate,& laudi bus earum. Demum de laboribus,miserijs,dc
periculis,quae eas comitantur.
loco mechanicis artibus subaI-
ternatur, quae eadem cum mercatura uidetur: qusdam tamen inutilia,tam simularia tam utilia , quam dulcia quam amara, habere di-
gnoscitur. Illius autem necessitas,& utilitas cae eo patent, quoniam sine illa tota pene hominum societas, tota conuersatio periret; & cum nulla prouincia,aut ciuitas sola sibi sudificiat,ueluti ad quam ivnnia uitae necessaria, dc utilia per nauigantium sui tragia facilius, dc aptius res omnes deferiatur. Habetque certe altera ab altera quod ei deest: ministratq; quod superest. Demum omnes fere insulae perirent aut depopulatae essent, nisi per nauigationes aditus ad eas haberetur. Adde,suia secundum Aristot. in politica: necessarium est regno aut ciuitati bene ordinatae phomptam habere nauigationem,si volsit esse liberi. Na .ser nauigationem issint habiles, & parati ad acest endas, dc propul das iniurias piratarum, dc latrunculorum. Nauigantes denique multa
135쪽
et ita generi humano utilia afferunt indua
Briae & sagacitatis. Sciunt enim vetOS agnoscere,portus eligere securiores, suturas tempestates praeuident, eariaque ortus, & occasus Praesciunt,speculantur suo studio aduetus aduersantium nauium. Demum nauigantiunt
vita innocens atque honesta est. Nam & Chrictus nauiculam ascedit,& transfietavit. Apostoli idipsum saepe fecerunt. Rursus ab illis omnibus cupiditatibus,libidinibus,& voluptatibus, quae in terra ac ciuitatibns hominibus se offerunt, segregati sunt: & tanto Deo sunt deditiores,quanto proximiores pericu Iis. Veruntamen habet ars ipsa non paruas miserias, calamitates, labores, atque pericula, prout unicuique recte conspicienti facile intueri libet. Fa enim ars plena est mise ri)s; dolis, ac fraudibus. Τaceo eius pericula, Si enim deessent qui naues fabricarent,
nullus tanto peric do te exponeret. Quo rum dementia sapiens miratur , inquiens, ponentes ratem in marit committunt se &vitam suam paruo ligno, cum mare piscibus; terram autem deus dedit filijs hominum. Primus omnium, Romanis persuasit nauem coscendere Claudius Caudex: ob hoc sic appellatus, quia plurimus tabularum contextus caudex apud antiquos vocaturide quo dicit Seneca; non utilem artem inuenisse. Iaprimis itaque nauicularii, seu hanc exercentes artem, naues de ineptis putridisque linis fabricant, paruo tempore duraturas: &um homines se illis committunt, subito dum ludunt absorbentur. Quod periculum
ex Daude nauiculariorum prouenire dignoscitur. Taceo quor latrocinia nauigantes, &piratae in dies agunt, quot serta, quot rapinas, inter quos nulla fides, nulla Veritas, nullus Dei timor, nec ad proximii amor reperitur: sed qui potentior est paruas stans
invadit. In alijs vivendi modis expilatores
136쪽
elangores, tot ululantIuin vociserationes HVt paucis multa comprehendam,in scrieturis sanctis neminem sanctum venatore legimus. Esau enim vehator erat, quoniam peccator fuerat. Rursus inter venatores scriptura sacra Nembroth commemorat, qui robustus vectior, deo restes homi r tim appellaturi Uenique venatores syluas quartit, ubi vena tionis eoIore: peregi inantes spoliant, atque trucida teshaec in eorum venatio, haec aucupatio. Taceo de alia venationis specie oppressiua arenaria cum bestiis decertando. Et ut paucis agamus, venatores densa nemora,&solitudines inquirunt: non ut vitam λlitariam agant, cui se ineptos sciunt; sed ut feris & volucribus conuiuan i, quia hominum vitae inhabi lόssunt. Huic arti subalternantur macellariorum ars coetdrorumque coquorii, atque cauponum officinae,artes,quarum usus potius Voluptas, quam necessitas induxi KEsus enim aenimium ante diluuiu incognitus erat: Istorum artes vilissimae sunt, & fraudibus plenet ac dolis,nunusquisque experitur. Vendunt euim carnes putridas, ouem pro Vernece,hircum pro ariete, capram pro capreolo. Decipiunt in pondere, fraudat in preeio, & in re ipsa seducunt. Quo fit, ut dum
carnes vendunt, ementium corpora laedunt. De caeteris vero huius artis partibus multae
dici possitnt 2 puta dEetiscatura, & vinoriam ciborumque aypiratis,id quibus tot committuntur fraudes,Vt pudor sit ea commemorare. Haruis rgitur artium istudia, ventri non menti seritiunt: Τolerantur itaque, quatenus sufficiunt ad vitae humanae alimentum, & bonam corporis valetudinem. .
arte mechanica,videlicet, de agricultura, rede partibus eius: de cuius utilitate, dulcore& amaritudine,sipradiximuς in decimoquiam et decimosexto capituIO.
137쪽
rali, & de eius utilitate,ac incommodis, miseriis,& Iaboribus
nonnulli agriclisturae,alij venatoriς attribuunt, utrunq; sit,specialis de ea agendus est sermo. Est igitur utilis pastorum, seu bubulcorum ars, atque ad vitae humanae indigentiam supplendam admodum necessaria. Hic igitur vivendi modus innocuus est, nemini officit , naturae operi intendit, reipub. seruit, a multis est segregata iacino .ribus, & a peccandi occasionibns aliena,contemplationi proxima, inutilibus actionibus obuia, eamque vitae formulam sancti prophetae sectati sunt,& sub pastoris momine; reges& praelatos appellarunt. Quippe cuiu= nomine glorioso Christus nuncupari voliut ii quiens, ego sum pastor bonus. Veruntamen huius artis plurima sunt incomoda,labores,atque pericula. Primo quidevi putamus, utilius hominibus foret hominas, potiui amare, coIere, & alere, quam pecora. Amant enim quae nec se amari sciunt, nec amantibus vicem reddere positint. Rursus si animalia per te paueris, occupati Ssimus bubulcus eris: si per alios pecora, bouesque pascis, tu non pastor modo, sed pastorum
seruus eris. Sed & tuorum furtis, fraudibus,& dolis necesse est credas,nunc pecora mo tua afferent, nunc a feris laniata , nunc in
praecipitium dedita, sed & quotidie noua,
rumoresque adducent: ex quibus dolorem, moestitiamq: concipies. Neq; eorum frausedes vitare valebis, ut rectὸ de eis dicat propheta. omnes pastores praeuaricati sunt. dc Iterum. Pastores suos pascit ventus videlicet auaritiae. Contra quos alibi scribitur.
Vae pastoribus, qui dilacerat'regem suum.
138쪽
Adde, animalia ipsa,quae tantopere aliis atq;
custodibus , multis periculis limi exposita, quae tam crebra stat, ut plerunque torum gregem exhauriant. Vt paucis igitur agamus , utilitas incerta est,certa solicitudo dubium lucrum,manife-sia pericula.
mechanica,videlicet, theatrica, & eius laudibus: & de partibus subalternatis & de diue sitate omnium ludorum: & de illorum vidi- eat damnis,& periculis. 2 l
DEATTRICA vero ars Iudos respicit,dicta a theatro, ubi populus couueniebat. Haec vero
vitae formula toleranda est, si -e-ludis homines ad eum finem Vtuntur,quibus instituti sunt. Teste enim philosopho propter publicam laetitia homines prauis cupiditatibus, & noctuis voluptatibus retrahuntur, ut sipra tetigimus. Cofertit denique ludi ad recreatione humani corporis, ut vigorosius laboribus, & utilibus arti . bus vacare possint. Ludus enim moderatus teste philosopho cibus est animi. Nam ut inquit Seneca, Socrates ludere cum pueris no.rubescebat. Et Caro laxabat animum curis paucis fatigatum. Idcirco legum conditores festos instituerunt dies, ut aa hilaritatem publich homines cogerentur, tanquam necessarium laboribus interponentes teperametum.. Veruntamen plurimae sunt huius artis incommoditates, vanitates, miseriae,atq: pericula. Inprimis igitur consideradum est, quia, ut mihi catis videtur,apud catholicos theatrica arς minime ponenda, nec nominanda Praecipitur. Nani ut, inquit, Isidorus: spectacula crudelitatis , Inspecia nes sunt vanitatis
139쪽
quae non solum hominum vitias,sed daemonuiussionibus instituta sunti Proinde nihil debere eme Christiano cum circesi insania, quae
dicitur theatrica, nec cum amphitheatrica erudelitate,cum atrocitare arenae,cum luxuria ludi. Deum enim negat, qui talia praesu- t. Qi sinimo fidei christianae praeu ricator situ , quiri denuo appetit,quod in bastismo iam pridem renuncia uit,id est diaboo & operibus eius.Lucius Sylla, ut inquit M. 'neca, primus in circo leones solutos dedit.
Pompeius primus elephantes positit ad sp
Macula: nec tamen commenaantur bonam
rem egisse,nisi bonum fuit more nouo perdere bomines. Vnde subdit Seneca, Sanctum foret ista in obliuionem ire. Praeterea considerent frequentatores ludorum quod teste
Ch sost. super illo verbo. Sedit populus comedere & bibere,& surrexit ludere: deus n5 dat ludere,sed lugere: sed diabolus dat lud Te, ne lugeamus: & dum ludimus, illudimur. Adde, quia ludus non caret illusione, a qua nomen accepit. Vnde Sarra vidit Unaelem Iudentem cum Isaac, in quo Iudo, ut inquit Augustinus, vidit illusionε, quae significabat 'ς ReQΠς' Praeterea daemones delectantur In ludis vanis: quia vident homines eis ii
ter Intendere, & a via virtutis deviare. Vnde In 1omno fuit a daemonibus dictum cuidam Romano: ut ludi in urbe instaurarentur, secundum Augustinum in quarto de ciuitate Dei. Denique in ludis rara est grauitas,pro-Dta est sturrilitas,vanitas, stultiloquium, Verba ociosa, mendacia, vanae inspectationes, libidinosae tractationes,in promptu est leuitas,abest modestia, nil aliud in his locis aecidit, nisi breuis laetitia,paruum gaudiu, ma-fna temporis iactura , puerilis Occupatio. Vt quidam sapiens ait, ludorum expectator vanus, lusor insanus, qui nec honeste geritur,nec honeste cernitur; adeo Vt ignore-
140쪽
.:rnas an sit Iussir infamior, aut spectator. Rursus musti fuere,quos natura mites fecedit, spectacula vitia docuere, crudelesq; effecere. Nil enim potentius in ii moriam descendit, quam quod visu conspicitur, audita iacile volant, conspectae res naerent, etiam inuicis. Fugienda ergo sunt ii doriini spectacula,ubi ad horam gaudemus,ut diutius doleamus,& semper videamus, quod vidisis semper displiceat. Porro ludorum varia ense genera csistat,quae docuit antiqua illuum
Alii enim alijs delectantur ludis,quidam freoaculis ferarum, quidam hii trionibus, quidam palestris,quidam aleis,sed ubique vanitas. Quid enim tauros,qiiid feras publice intersci, delectationis habetὸ quantiori s ciat heIlorum cruor in castris, urbibusque dietim effusus. De palestris vero,atque to neamentis quid dici potest λ Vbi inspector vaniloquus miles insanior. Fit enim seruus totius urbis, in quo Iudo saepe Vilior omitiuvictor euadit. De histrionum morionumque vita,quid dici potestὸ Nescio quis insipietior euadat, an histrio,vel qui de histrione ridet: forte qui pecunias effundit, vanior est. Quo-.ties enim histriones de se dominos ridentes ident, toties ipsi mirantur dementiam se mirantiu . Saepe ςerte histrio,aliquid fingit,quo
falso audientes delectat seuere. Alearum vero & taxillorum lusores, adeo spurcissimani artem eXercent,Vt in ea arte quanto doctiores, tanto nequiores habeantur. De quibus philosophiis in Politicis ait. quia.aleatores mortuorum spoliatores, & latrones, turpes lucratores sunt. Lucri enim gratia opprobria sustinent. Vnde & Themistocles, grauissimios viros, & reip. curam gerentes, a Iudis leuioribusque λlatiis arcendos decreuit, ne resp. Iudere videretur. Ipse denique dicebat: sanctius esse ociari, quam turpiter sola' tiari. Ludos vero innoxios, ad recreatione,