장음표시 사용
91쪽
maiorem sanctitatem: quia coniugati tribu Iationem carni, habent, & impulsionem maiorem, quam non coniugati. Sexto, habent maiorem utilitatem, quia maius praemium,& maior fructus sibi debetur, Merito igitur sapiens vir continentium sanctissimum statu praeelegit. Quae omnia attendentes sapietes, ac humani iuris interpretes,non insulte coniugio carnali spuale connubium praetulere: ut videre libet in statu continentium, & eoru qui in ordine ecclesiastico in hac terrena vita militant, ut tandem in supernis triumphent.
Aiunt enim id lysium spuale coniugium , non solu dignius esse, quam carnale, sed honorabilius, atque foecudius,sed dii securi's &fortius. Mis itaq; auditis,quippe a matro praesertim cum fetibus expositis, decreui a coniugio paulisper subsistere. Verum attinentes &amici, si pro tunc matrimonii onera iubire non placebat, ad piablica merialtem trans sex rem ossicia.Et praesertim ad iudicandu populos , praesidendum urbibus his suasionibus
stratu iudicum, & de ossicio, & munere iudi- . candi populos,& prςsidendi ciuitatibus,&de Iaudibus nutu simodi ossiciorum , & commeridatione talis exercitij. Raefecturae atque iudicandi munus, quam necessarium vitae humanς,quam excelles, & praeclarum sit exercitium & a cunctis mortalibus honori habitum,nemo est qui nesciat, nisi qui legibus subiaci
recusat, aut alienis iacturis ditari peroptat. Vt enim Hiero. ait, nisi primus homo imaginem dei in se peccando violasset, nequaqua homo homini sit biectus esset, nec alius aliuiudicasset; fuisset enim sibi unusquisq; iudex.
92쪽
Nam a princiolo non dixit Deus homini,'r' praesit hominibus, sed dominamini, inquit, piscibus maris,& volatilibus coeli, ac besiijs
terrae. Postquaria vero peccatum inter homi nes inualuit, iurgia, rixae, bella & seminaria disicordiae crescere coeperunt. Fuit igitur necessarium ad comprimendum iniquoriacu. pidines & violentias, ut diuina prouidentia homo homines iudicare possit: vi quos natura ipsa, aut amor ad bonum non prouocat, saltem timor hominis coerceat. Et hoc estu, alibi ad eundem sensunt Augustinus ait: quia cum populi multitudo ab his qui maiores sunt opprimeretur, expediens admodum fuit ad aliquem confugere virtute, & authoritate praestantem,qui iniurias cohiberet, de summa infimis pari aequitate coaequaret, te
Iumq; trasgressores puniret. Qui apud quo am magistratus,apud alios praesides , alibi, praetores siue poteriates, communius vero iudices a iudicando appellati sunt. Hi apud gentiles plurimum honorabatur, de quibus Valerius ait: quia Apollo requisitus de iustis
magistratibus , respondit se nescire, utrum deorum numero,an hominum aggregari deberent: adeo enim hoc exercitium illustre apud eos suir, ut illud omni potentatui praeferrent. Quid enim teste cicerone praecla rius digniusq; inter moriales exercitiu excogitari potest,quam Vnu hominem in rep. reperiri,qui coi utilitati se usat, qui comunia pro suis, sita pro coibus habeat,qui velit, desciat persona ciuitatis gerere, dignitatem decus sustineve. legeiq; obteruare,iura tueri,atque eXequi,& postremo cuncta quς ad remp. pertinet, fidei siue commissa meminisse3Ma-
gistratus siquidem, atq; ius dicendi potestat εhabentes, no modo terrenorum principum,
aut populorum: sed immortalis Dei auctoritate , & vice funguntur. Est enim latissima eorum potestas , α iurisdictio ivellati qui vitae
93쪽
gmul & necis hominnum diai penitus constituti sunt. Hinc apostolus dicebat, mi me
iudicat,dominus est. Hi ergo iudices, atque 1.CO. at in prouinciarum potestates, atq; rectores cum recte agunt,deo pariter, & hominibus acceptissimi sunt Scriptum est enim: Beati qui tu Psinos. adicium faciunt,& iustitiam in omni tempore. Et iterum per sapientem : qui custodit & . iudicat iustitiam, ipse exaltabitur. Nec mo- ὼ do in aeterna vita eorum exaltatio erit, sed in hoc seculo sublimatur. De quo per eunde sapientem dicitur, iustitia eleuat agentem. Vnde & noster Isidorus. Magna est inquit laus recte iudicatis,qui sicut nocere ciuibus nescit,ita prodesse omnibus nouit. AliJ S.II. praestat censuram iustitiae, alios bonitate iudicij sine personarum acceptione suscipit,' non infirmat iustitiam auaritiae flamma, nec studet auferre alteri, liod cupiat. Et subdit: hi sint veri iudices, si sicut de iusto iudicio
ditare non appetunt, sic aeterno praemio coronantur. Demum Vero iudices si locupletes
fieri peroptant, id quam facile eis sit nemo ambigit. Nam qui ciuili auctoritate,& po .
tentatu finguntur, paruo temporis compendio longas consueuere congregare diuitias.
CAPI ΤVLVM XΙΙΙΙ. DE ONE-xibus,& laboribus & incommodis praefecturae,& iudicaturae, & praesidentiae in populis, di de periculis huiusnodi exercitij. ED post huius exercitij Iaudes videlicet iudicandi, & praesidendi honorem , tantopere comendatum, ilico mater bo- na illius status pinetitia onera, atq; aperta pericula enarrabat, q tot sunt, Vt Vix enarrari queant. In primisq; veniebat in Eccl. 7. amente m scriptu saepe audierat. Noli fieri iude nisi virtute valeas rumpere iniquitate.
94쪽
Esa. 3 3 cQui se is itur talem exstimat, vanus est, aut
temeramis.Deniq; Inter caetera,quatuor pericula iudicantem comitantur,quq omnia, Vel alterum vitare dissiculter quisque mortalium potest. Primum siquidem periculum ex eo maxime imminet, quia plerunque ex causarum multitudine desectus accidit solicitae discussionis:quod utiqtie periculum cauens beatus Iob dicebat, caucani, quam nesciebam, diligentissime inuestigabam. Super quo Grego. ad proferendas sententias Videamus, ne Vnquam praecipites simus, nec temere indiscussa iudicen vis,& quaelibet audita mala statim moueant. Secundum iudicis periculum sequitur, affectus, videlicet,atque inordinata passio, qtue tanto certius eos comitantur,
quanto dissicilius ab eo separantur. Vnde Augusti. qqasi pro quodam miraculo narrat Alipium collegam suum nullo assect ii, otio, timore, atque praemio rustitiam subuertisse. Textium iudicis periculum. paratur ex obliqua intentione, aut iniusto an imo.Vnde scriptum est: quod iusturus est iuste exequaris,quali dicere velit, non est satis iudici iusta decernere, sed necesse est,si periculum vitare cupit, ut iusia iuste decernat, id est, recto animo agat ea,quae leges iubent. Narrat siquidem Grego. quenda sanctum virum vidine iudicem, que cognouerat in locis teterrimis magno pondere ferri ligatum , a quo cum quς- reretur. quidnam hoc esset, responsum est quia eo solo ea patiebatur , quia cum iudex esset , si quid pome , atque vindictae etiam secundum leges alicui vivens inserebat, plus tamen crudelitatis desiderio, quam publico
Telo mouebatur. Quartum periculum iudices cotinue tentat, lonorum, videlicet, & munerum cupiditas. Quis enim ille est, de quo Vere dicere possimus, qui discutit manus suas ab omni munere, in excelsis habitabit. Ea siquide pericula tanto iudicibus promptiora
95쪽
sunt, quanto dissicilius euitantur. Vnde Isidorus, multi tribunal ascendunt; ted raro iudices inueniuntur, qui populos legum moderamine regant. Et si caetera ad hoc vitandum periculum persuasioni desint, illud Petrarchae occurrebat: rq ia iudex ipse populorum honorato quodam exilio damnatur, dum ocium domesticum cum externa sollicitudine permutatur. Amara certe & turbida iudicum sors est. Habent enim domum nO
modo muneribus apertam, sed& litibus , silentio vacuam, quaerimonijs pleni,iniuriisq; refertam. Quicqui anguidum, quicquia
aegrotu in prouinci ς, seu ciuitatis visceribus latet, totum sibi tractandum, curandumque reseruatur.Vnde Plautus ille comicus,durum admodum opus dicebat, multos corrigere,
quod hinc patet: quia sene corrigant paucissimi. Adde illud Plutarchi pcIarti exemplum, qui cu iudex eligeretur, renuit dicens: quare Dc iudicabo,quasi statim ab alijs iudicandus Nec modo ab hominibus iudex ipse iudicatur, quippe in quem totius populi oculi Vertuntur, sed durius a deo summo omnium iudice iudicari timet: dicente scripturauudiciu durissimum his qui praesunt. Pouremo,pudor
est, quod judicibus & magistratibus pudor nullus sit his praeesse, quibus subesse dignius
fuerat. Cum igitur talia docta mater recoleret, Omne iudicandi ambitum manu quadam . ab animo eripere visa est. Sed dum iudicandi tribunalia tantopere abhorrerem, ad caetera reip. honesta, & publicata munera condescenaere,& pr sertim officium cosulum ciuitatum, quos appellamus rectores, contribules ipsi his suasionibus hortabantur.
96쪽
& ossicio consiliariorum principum, & vrbium, & prouinciarunM. & de utilitate, laudibus, Ic praeconijs huius itodi vivendi.
tendi auctoritas fuit. Consi tes enim siue consiliarij a con-hil do recte dicti sunt,quortim prouidentia respiib.regitur,eoruq; consilio aduersa ciuitatis pelluntur,stes eius atque tranquillitas eorum studio dc industria comparatur. Estque eius generis onficium ipsiini,ut altissimo deo corintium Ob- .sequium &reipub. praesidium afferat. Vnde Aug. de verbis domini: nec utique remputagerere criminosum est, sed me demum illicitum est,si ut diuitias priuatas auseas, rem
Pu. adiministras. Vt enim, inquit, philosis-phus, nil tam utile est ciuitatibus & regnis , quam sitidiosorum habere consilia . Quoruossicium,ut ait Tullius,est, utilitatem ciuium sic tueri, ut quicquid agant ad remp. res xant, obliti commodorum proprioru. Quid enim est dignius,quid reip. utilius,quid deo acceptius, quam rem p. pacatum quietamq; tenete,& consilio plerunque explere, quod arnu S,& multorum caedibus eisci no possit pNam,ut inquit Tullius, non viribus, aut Uelocitatibus aut celeritate corporis reS ma-
Enae gerunturised consilio,& auctoritate, &icientia praesidentium. Consiliarsi enim rerupublicarum plus agunt quam qui corpora iaculis hostium exponunt. Similes enim sune gubernatoribus in naui,qui longe plus aguenauem dirigendo,quam caeteri aut nauigando,aut pugnando. Vnde & in bellis parum possimi arma, ubi non est consilium, Ut aieΤullius. Philosophi enim, & consilio vigentes,& plus consilio in bello paceque egerunt quam armis. Vnde sapiens ait: cum disposi-
97쪽
tione consili j initur bellum, dc erit salus ubi
multa consilia. Alexandrum quidem eo potissimum , tam ingentes victorias obtinuisse legimus, quia consiliarias bonis cuncta agebat,ut inquit Trogus Pompeius. Et propterea consiliari; principum, necnon consules ,& rectores prouinciarii,&Vrbium, magno
semper honori fuere, & patres patri et recte ab antiquis appellabantur. Ad hoc itaque exercitium, & vivendi formam amici, & contribules his & plurimis
persuasionibus me trahere moliebantur. Addebant praeterea hunc uiuendi modum, genitorem meum Veluti honestum,& sine crimine delegisse. Nec erat inconueniens, filium Iaudata,honestaque patris eXercitia, ac vestigia imitari. CΑΡΙΤ. XVI. DE LABORIBUS,
oneribus,& incommodis consulum sue consiliariorum, & rectorum urbium,&prouinciarum,& de periculis huius status. ra, sed incommoda, & pericula huius vitae exerciti, prudentissime recolebat. Sed inter caetera id Catonis commemorabat: quoniadissiti limum est quempiam sic heipu. coniu-lere,ut prosit simul & placeat, sed longe dis ficilius est,ut sit ei in verbo veritas,in consilio fides, in commissis silentium, in imperando mauitas; & tandem, euentum, non Virtus , sed fortuna moderabitur. Iterum illud Platonis in re pubIica occurrebat: par Ma,inquit, ciuitas aegre regitur;magnae vexo noes dissiciles regiminc existunt . . ED vix amici verba finierat, qui ossicium consulendi in ciuitatibus tantopere collaudabant, & ecce mater anxia oc currit, & plurima nedum one-
98쪽
SPs C. VITAE HUM A. Quare qui ad huiusmodi ministerium aspirant,nec eme est illud Lastatij fateantum paruest,inquit, nobis domesticarum curarum,qui publicas exoptamus.Deniq; quis putat contules ipsos, vel consiliarios a principibus vel populis amari, quos potius grauant, quam iuuant Quod si extrinsecus honorari a populo cernamus,labijs credo, cor aure sinsuloruciuili longe est ab eis,&pauperum prς1ertim, quos dur illinis exactionibus deuorant. Sed& si a populo pro aliquo tempore amari,
coliq; eos videamus, in mentem Veniat, quis
populo, Scipionibus carior fuerit; quis Camillo; quis Rutilio, &Metello; quis Solone Gr co;quis Hanibale; quis Licurgo, ad quos
amor ingens,atq; ardens feruor fuit popularis, sed illico in odium,& cotemetum versus est. Quoru illa fuere prςmia, fori, videlicet, labor, iniuria , accusatio , mors, exilium, carceres. Sed serie illud Catonis preclare dictuni est,quia inter ea,quς prospera fortuna largiri visa est, nil tam pestilens, tamque inconstans,iquam poeuli fauor, cuius ad posteros funesta hqreditas est. Adde, quia cum ad huiusmodi consulendi munus, non nisi iurisiurandi sacramenta accedant; consiliarij.& rectores, toties deierare videntur, quoties senatum ingrediuntur. Rursus cum iuxta Ciceronem, eos, qui de republica cansuunt, ab amore, ab odio, ab ira, a timore,
Iiberos esse oportet, vix aut raro contingit
consiliarios, consues urbium, & rectores,ab his passionibus fieri alienos .. Denique quam utiles in consuendo reipublicς, existant,tristis ille euentus demostrat: quia respublica, plurimu eorum crudelissimo, aut inertissimo consulatu, in dies pauperior, illi vero ditiores evadunt. Nec aliis opus est testimonijs , praeter id, quod infaustis , atque infelicibus nostris diebus cernimus: quia ea ipsa consu-Iendi ossicia, atque gubernandi rempubli-
99쪽
eam munera, non ut olim inuictis delata videmus, sed potius a sollicitantibus ablata. Et quod maiori moerore refertur, ea ipsa ossicia quibus pauperes Opprimnntur, non paruo prςcio emuntur . Dissicile namq;& perrarum intuemur, Ut quς magno exoptantur affectu , & longo quςruntur labore , liberaliter impendantur. Et,Vt paucis agam, longe dissicilius erit,ut quς multo coparantur auro , sine auro reddantur. HI ergo non tam considunt, quam consumunt, non tam regunt, quam premunt, non tam Protesunt,
quam laedunt: defendunt, ut ipH inquiunt, rempublicam, sed fateor ab aliis & non semper, sed a seipsis minime, veluti qui ciuibus grauissimas imponunt collectas, non in rempublicam exoluendas , sed sibi imbursandas. Hi consules dicuntur a considendo , non reipublicς, sed sibi gaudent consiliarij, & consulis nomine, a cuius re & effectu plurimum sunt alieni. Pauperum domus euertunt, ut suas construat. miserorum casellas, agros,
atque pr dia sibi astant, ut ipsi vilius emant, clupetque proximus est,qui eos in licitatione vicerit. Haec, fili mi, inquit mater optima, exercitia, studia, desideriaq; sunt cosiliariorsi consulum, atque rectorum , Pestiferi nostri temporis: atque tu ipse .conspice. si libet aspirare. Materna igitur monita adeo visceribuς meis infixafuere,ut ad huiusnodi consulendi ministerium nullo pacto aspirarem. Sed illico patrueles, atque sanguine, &amore coniuncti sese ingerunt, ut aliud vitae
genus assumerem, quod, Vt dicebant, a cunis etis mortalibus virtutis,honoris, &glo-xire,cupidis semper exoptatum est, videlicet, canquam aduocatus patrocinandi exercitio sei versari, ad quod his suasionibus co monebant.
100쪽
tis,ac de aduocandi,& patrocinandi. officio, in iudicio & extra: & cie laudibus iuridicae scientiae ac necessitate & utilitate huius scientifici & artificiosi exerciti), & quomodo surplet naturae desectus.
ATROCINARI in causis, ae in iuris humani subtilibus
disceptationibus vertari, semper laudabile insigneq; exercitium fuisse nemo ambigit. Ea enim Oissicia, ut Salustius ait, honestiora apud omnes habita sunt, quae ingenio, mi eantellectu,quae denique eloquentia, ac dicendi suadendiq: artificio constant.Sic ergo iuris disciplina honesta , sancta,& pernecessaria vitae humanae existit, & ob eam rem Omni tempore plurimum fuit commendata .
Eadem ratione disciplinam ipsam sectantes, qui iuri meriti seu consulti appellati sim utiliter ac laudabiliter & necetiario utuntur iuribus humanis, quae non nisi ad lites inter homines dirimendas, amicitiam arque ipsam rempub. augendam instituta sunt. Hinc Iustinianus ait, aduocati qui dirimunt ambigua facta causarum non minus prouidcvhumano generi, quaari si praelijs, armisque parentes, patriamqire saluarent. Et aIlus iapiens magna commendatione digMos eos facit, qui quod iustum,quod bonu, quod aequo est, hominibus peritia lent. Est ergo huius exercitii honestas , atque necessitas admoda manifesta, sed & utilitas publica manifestior. Quantum vero in eodem nobili exercitio priuatae sit utilitatis,neino est qui ambigat. Habuit tamen invidos omni rempore hoc scientificum, & honestum ςxercitium. Nonnullis enim non satis, nec recte intelligentibus, visum est leges ipsas, atque Iegum interpretes, & iurisperitos,causam da-