장음표시 사용
151쪽
nonnulli agriclilturae,alij venatoriς attribuunt, 'trunq; sit Mecialis de ea agendus est sermo. Est igitur utilis pastorum, seu bubulcorum ars, atque ad vitae humanae indigentiam supplendam admodum necessiaria. Hic igitur vivendi modus innocuus est , nemini Otacit, naturae operi intendit, reipub. seruit, a multis est segregata facino ribus, & a peccandi occasionabns aliena,conteinplationi proxiina,inutilibus actionibus obuia, eamque vitae formulam sancti prophetae sectati sunt,& sub pastoris nomine; reges di praelatos appellarunt. Quippe cuiu, nomine glorioso Christiis nuncupari voliud iii quiens, ego sum pastor bonus. Veruntamen huius artis plurima sunt incomoda, labores,atque pericula. Primo quidevi putamus, utilius hominibus foret homi nes, potius amare, coIere, & alere,quam pecora. Amant enim quae nec se amari sciunt, nec amantibus vicem reddere possunt. Rursus si animalia per te paueris, occupatissimus bubulcus eris: 1i per alios pecora, bouesque pascis , tu non pastor modo, sed pastorum seruus eris. Sed & illorum furtis, fraudibus,& dolis necesse est credas,nunc pecora m O tua afferent, nunc a seris laniata , nunc in praecipitium dedita, sed & quotidie tioua, rumoresque adducent: ex quibus dolorem, moestitiamq; concipies. Neq; eorum frausedes vitare valebis, ut recth de eis dicat propheta. Omnes pastores praeuaricati sunt. dc iterum. Pastores suos pascit ventus videli-eet auaritiae. Contra quos alibi stribitur.
Vae pastoribus, qui dilacerat gregem suum.
152쪽
custodibus, multis periculis runt exposita, quae tam crebra sunt, ut plerunque totum gregem exhauriant. aut paucis igitur ammtis, tilitas incerta est,certa siclicitudo dubium lucrum,mamfe-
mechanica,videlicet, theatrica, & eius laudibus: & de partibus subalternatis & de diue sitate omnium ludorum: & de illorum vidi- eat damnis,& periculis.
utuntur,quibus instituti fiunt. Teste enim philosorho propter publicam laetitia homines prauis cupiditatibus, & noctuis voluptati-hus retrahuntur, Ut sipra tetigimus. Conriit denique ludi ad recreatione huma ni corporis, ut vigorosius laboribus, & utilibus arti . bus vacare possint. Ludus enim moderatus teste philolbpho cibi is est animi. Nam ut inquit Seneca, Socrates ludere cum pueris noerubescebat. Et Caro laxabat animum curis paucis fatigatum. Idcirco leSum conditores festos instituerunt dies, ut ad hilaritatem publice homines cogerentur, tanquam nece: arium laboribus interponentes teperametum.. Veruntamen plurimae sunt huius artis incommoditates, vanitates, miseriae,atq: peri-mila. Inprimis igiturconsideradum est quia, ut mihi catis videtur,apud catholicos theatrica ars minime ponenda, nec nominanda Praecipitur. Nam ut, innuit, Udorus: spectacula crudelitatis, inspectationes sunt vanitatis
153쪽
quae non solum hominum vitias,sed daemortu iussionibus instituta sunt. Proinde nihil debere esse Christiano cum circesi insania, quae dicitur theatrica, nec cum amphitheatrica
erudelitate,cum atrocitare arenae,cum luxuria ludi. Deum enim nepat, qui talia praesumit. Qiainimo fidei christianae praeuaricator incitur, qui id denuo apeetit,quod in bastismo iam pridem renunciauit,id est diaboo & operibus eius. Lucius Sylla, ut inquit Se
neca, prim us in circo leones Golutos dedit.
Pompeius primus elephantes positit ad sp
ctacula et nec tamen commendantur bonam
rem egisse,nisi bonum fuit more nouo per -dere bomines. Vnde subdit Seneca, Sancturi foret ista in obliuionem ire. Praeterea considerent frequentatores ludorum quod teste
Chrysost. super illo verbo. Sedit populus comedere & bibere,& surrexit ludere: deus n5 dat ludere,sed lugere: sed diabolus dat lude Te, ne lugeamus: & dum ludimus, illudimur. Adde, quia ludus non caret illusione, a qua nomen accepit. Vnde Sarra vidit Ismaelem ludentem cuin Isaac, in quo Iudo, ve inquit Augustinus, vidit illusione, quae significabat
deceptionem.Praeterea daemones delectantur in Iudis vanis: quia vident homines eis ii ter intendere, & a via virtutis deviare. Vnda in somno fuit a daemonibus dictum cuidam Romano: ut ludi in urbennstaurarentur, se cundum Augustinum in quarto de ciuitate Dei. Denique in ludis rara est grauitas,propia est sturrilitas,vanitas, stultiloquium, Ver a ociosa, mendacia, vanae inspectationes,
libidinosae tractationes, in prometu est leuitas,abest modestia, nil aliud in his Iocis aetacidi nisi breuis Iaetitia, partium gaudiu, mada temporis iactura , puerilis occupatio. Vt quidam sariens ait, ludorum expectator Vanus, lusor insaniis, qui nec honeste geritur,nec honeste cernitur; adeo Vt ignore-
154쪽
mus an sit Iussir infamior, aut spectator. Rursus musti fuere,quos natura mitcs fecerat, sed spectacula vitia docuere, crudelesq; effecere. Nil enim potentius in memoriam descendit, quam quod visu conspicitur, audi ancile volant, conspectae res, haerent, etia inuitis. Fugienda ergo sunt ludorum spectacula bi ad horam gaudemus,ut diutius doleamus, & semper videamus, quod vidisse semper displiceat. Porro ludorum varia ense genera costat,quae docuit antiqua illusim
Alij enim alijs delectantur ludis,quidam spectaculis ferarum, quidam histrionibus, quidam palestris, quidam aleis,sed ubique vanitas. Quid enim tauros,quid feras pucilice intersci, delectationis habetὸ quasi non sus ciat bellorum cruqr in castris, urbibusque
die tim effusus. De palestris veroiatque to
neamentis quid dici potest λ Vbi inspector
vaniloquus miles in simior. Fit enim sertius totius urbis, in quo Iudo saepe vilior omuiu victor euadit. De histrionum morionumque
vita,quid dici potest ρ Nescio quis insipietior quadat, an histrio,vel qui de histrione ridet:
forte qui pecunias effundit, vanior est. Quoties enim histriones de se dominos ridentes vident, toties ipsi mirantur demention se mirantiit. Saepe certe histrio,aliquid fingit,quo falso audientes delectat seuere. Alearum v ro de taxillorum lusores, adeo spurcissimanr
artem cXercent ,Vt in ea arte quanto doctiores, tanto nequiores habeantur. De quibuτphilosophiis in Politicis ait. quia aleatores mortuorum spoliatores, & latrones, turpes lucratores sunt. Lucri enim gratia opprobria sustinent. Vnde & Τhemistocles, Erauissimos viros, & reip. curam gerentes, a ludis leuioribusque solatijs arcendos decreuit, ne resp. ludere videretur. Ipse denique dicebat: sanctius esse ociari, quam turpiter solatiari. Ludos vero innoxios, ad recreatione,
155쪽
tim, cum de musica agemus: quae praetermit tuntur pro loco S tempore.
arte mechanica, Videlicetet medicina, dc de eius necessitate, dc utili rate, & laudibus De-muni de illius abusir, laboribus, dc periculas,
inter mechanicas,nobilior est, tanquam a natura ipse hominibus donata: quinimo Vixae hilamanς pluximu neces ,rimatq; a deo immortali laudata,& honorari iussa, qua corporu morbi curantur, dc vitae interstitia coseruatur Deniq; ipsa liui artis naturalis inquisitio commendatissima est. Et, Vt paucis agam, utilis admodum, re accommoda medicina est, quae nedum corpora ipsa curat, sed liberiorem ad vacanduanimam reddit. Nam philosopho teste , exhona corporis vaIetudine crescunt vires animi t bona corporis dispositio, anima quo que iuvat, & ad optima quaeque disponit. Sed fateor,laudada plurimum ars medici me esset, si bonum subiactum, si virtuti deditum reperi si denique idipsum sici edi genus optimum, ac naturalibus scientiis,infallibilibusque fundamentis communitum, prius medici addiscerent, quam eXequerenturis sicut.
enim uet aiunt unusquisque id agit 'licia ter quod optime nouit; ita qui principia medicinae ignorat, cuius finis sanitas existat, ut sanum agrorum reddat necesse est Uidi ego plurimos heri aromatarios hodie medicos neri barbarum rasores, hodie niorboru gravium: censores, heri herbas caeteraque mat etialia in apothecis commiscentes thodie in
156쪽
principium aulis morbos iudicantes. Si enim etiam sanando vix nomen boni medici qui que a mimit: quonam pacto necando medicandi titulum sibi vendicabit λ Quibusdam itaque his similibus me aliquando febricitantem vistantibus, atque remedia polli-eentibus, sed &Jetucis morbi iudicare conantibus, illud ad Philippnm ut actibus in apostolorum Iegimus dicebam, putas ne intelligis quae dicis Quibus dicentibus, etia,
ego iterum cum eodem eunucho addebam: uomodo scire poteris, cum aliquis te non ocuerit ρ Mira certe res est, ut enim, inquit, Hierony, fullones, metallarii,fabri, Itinorum caesores, ipsa quoque vilia ossicia exercentes,absque doctore esse non possunt, nec 'experiri addent quae non nouerunt. sola
est medicandi ars, qua sibi passim 'nusquin
que vendicat. Ali j enim a crebro infirmantibus medicinam addiscunt.' Alii a sceminis ut viros curent. Alij ab infidelibus audiunt, ut fideles necet.Αlij nescio in quibus libellis
Iegunt,quae in Varjs corporibus uniformiter exequantur, & ut aiunt, uno collirio ab eis incognito, omnium oculos volunt curare. quo fit, ut caecus arte, natura videntem cae cum faciat. Hi medicina nescietes, medicina abutuntur,& artem egregiam, quam non nouerunt profitentur. Medicinae excellentiecillustri nomine gloriantur, qμippe quaestus gratia,pecuniam ut finem quaerunt. Praemium certh vero medico non modo exiguum, sed sordidum, & tanto labori. impar, nec ingenio dignum. Ex quibus huius artis dissicultates,& incommoda in promptu sunt dum viris eκcellentibus non creditur, de hac laudatissima arte abutentibus praemia dantur. Adde, quia multa millia hominumaealium medicorum insipientia,aut experien--tia forte moriuntur: & dum unum morbum curare satagunt, plures inducunti Asiues
157쪽
eiuntque miseros aegros, ut sine medicinis vivere non valeant, quas nisi alijs parandis minime ipsi tangunt nec degustant. Caetera hominum genera stolicem aura, bonamque temporis di spositionem optant. Medici vearo aut insaniam, aut pestiferam , Omnes infirmos esse eraeter se, & suos desiderat. Quos quidam sapiens similes dicit eis, qui funera ad corpora hominum sepelienda deserunt. Quos Demosthenes Athenis damnauit exilio, eo solo, quia optabant plurimos mori, ut inde lucrum caperent: quod contingere non potest sine multorum morte. Τaceo quot morborum prolongationes, quot Pe-sii feras potiones, quot infirmitatum com -- minationes miseris infirmis ingerunt; &quos abstinentia, aut simplici victu, quippe vel herba, s scire curare poterant, sumptuosis ultra mari uis quippe adulterinis mat rialibus, quae ipsi aut vendunt, aut illorum Iucru participat,no curare sed potius infic ine humana corpora molititur. Rursus medici causas & naturas aegritudinum dicut subtiliter, dantque sanitatem verbolenus , adeo, ut sicut quidam sapiens dicebat, cum eos audimus mortuos posse suscitare, credimus; i paulo tamen post chrnimus inanem esse eandem finitatis spem , qtiam illico insperata mors intercipit. Sed quid pluraλ Absit, ut de medicis quicquam sinistre dicam. In manibus enim illorum saepe meis peccatis inci- . do. Itaque mihi caeterisque mortalibus sanum foret consilium eos non exasperare verbis, sed demulcere obsequijs. Quare -nec ego sentire audeo, quod omnes clamanti latrones enim sicarij, venefici, ho- mines inhumaniter occidunt, medici ta -
.men humanissime, atque osticiosissime, &: solenniter interimunt..Et si qui aut diuias no munere, aut naturae rigore conuale
scunt, ipsam diuinam gratiam ipsisque 'E 6
158쪽
beneficium pecunia vendunt,dum sibi sanitatem attribuunt. Nec indignentur medici, Feorum artem mechanicam dixerim. Nam iacere possunt incongrue medicinam esse mechanicam, quia est de corpore humano,ex ea parte,qua infirmatur & sanatur. Quod quide corpus est intellectivum . Quibus dicendum est,secundum Alfarabium:*soc non probat medicinam non esse mechanicam . Primo , quia licet sit de corpore humano, non tameoperatur in eo medicina proprie secundum
quod est intellectivum, sed secundum quod est sensitiuum & vegetativum. Medicinae a tem ad hoc valent, primo ut iuuetur VeSerativa potentia, & sensitiva in operibus suis. Fateor tamen,quod aliquando accidit,ut inde iuuetur intellectivat quia sedatis doIoritabus, liberius vacatur operibus inteliectivis . Secundo hoc patet:quoniam Aristo. in libro de animalibus,tradit doctrinam de humano corpore,simul cum doctrina brutalii tamen naturalis scientia speculativa est, medicina vero est operatina,& mechanica
CAP. XXXIII.. DE ARΤΕ MER- candi & vendendi,quae ipsa mechanica est,re sub nauigatoria continetur,& de eius necessitate & utilitate, & demum de illius insilicitate, fraudibus, dolis,atque periculis.
heri vix posset. Huius autem mercatoriae artis tres sunt partes,ut philosophus ait primo Politic. scilicet maritima , id est, per maria ferens mercos,quae nauigatoria dici potest secunda est oneraria , tertiatest assistens , qua
quis assistit mercatoribus in pecuniae,& H- ERCATUR A vero,quae adita nauigatoria pertinet, utilis adlisi modum est, ad supplendas inoM pias prouinciarum,& sine illain: commeritu inter homines ha-
159쪽
mn rerum commutationibus: quae omnes mercaturae species a Plutarcho cruribus corporis humani recte comparatur: veluti eni in crura hominis huc atque illuc discurrunt pro necellarias humani corporis; sic mercatores pro necessitate corporis reipublicet Rursus sicut coxae,& tibiae sustentant corpus, sic mercatores rempublicam sitis mercibus sustinent. Ex quibus aperte conspicitur necessitas, & utilitas huius artis: quare merito, Vt ait Hugo, commendabilis est, veluti quae diuerias, ignota 'ne gentes concilia bella sedat,pacem firmat, & tandem priua-
ta bona ad communem omnium usiim immutat. Est igitur mercatura non modo necessaria, sed accommodata utilisq; rei Publicae,&, It inquit philoiphus, non infimum vivendi genus, si ipsbrum mercatorum fini
ad releuandas indigentias communis reipublicae tendit: sed si cupiditatis gratia quis
mercatura exercet,vix erit innoces. Sut enim
eius artis incommoda, dc pericula plurima, idque ex eo maxime constat, quoniam, secundum sententiam sanctorum, vix mercatura sine peccato eotest exerceri. Quis enim huius artis dolos, fraudes iniquitates,& stetera, narrare potesse Proferanon est dictu facile. Et ut caetera tacea, quot salsae rerii venalium Iaudationesρ quot mentite rerit emptibilium vituperationesρ quot detectuum occultationes suot falsae aut di minutae mesurationes & poderationes Z quot falsae mercantium commixtiones 3 quot m
dacia ρ quot periuria ρ Contra quos inquit
Ambro. Ο mercator seculi, comparator in serni,cur in fraudem & deceptionem conuertis naturae industriam λ Cur affectas rerum defectus ῆCur optas. pauperibus sterilitatem ut domui tuae compares dolosam foecundiis ratem p Exploras quando erit sterilior pr0Montus, quandoirerum inopia. Hanc vocas
160쪽
industriam, quae potius est calliditatis,& c pidiratis astutia:& quod tu remedium dicis,
commercium nequitiae potius, & latrocinia est. Et sequitur: lucrum tuum damnum multorum est. Et, ut paucis agamus, omne huius artis officium ed tendit, ut ea utentes lucris intendant, vilius emant,carius Vendandi
proximos decipiant. Hos signat Valerius , cum ait: insidiosissimam fore artem, quae inopum sanguine pascitur,& mendacijs Vt veritatis instrumento iuuatur. Hac fallacia quasi praeclaris artibus gaudet, quorum standibus , non tam alios, quam seipis Daudansi quia teste Chrysostomo, qui simpliciter negotiantur u omnibus prosperantur,qui veriantur in dolo, eis omnia aduersantur, cumscriptum fit in Eetechieler totam annFuersi tionem vitae Vertunt ad lucrum. Ideo non
perseuerabit mbstantia sua. Et iterum fram. dabit eum pecunia sua. Taceo de usura, que vix a mercatura separatar. Caeterum de campsoria sileo, & pecuniae commutatiua : quae huic mercandi arti subalternatur, in qua tot doli,tot Daudes, tot rapinae sint, quot nummos campix habet ipse. Harum itaque me chanicarum,atque similiu artium semiores,
ultra alia inc5moda,leste philosopho,inepta sint ad politice vivendum. Quinimo apud antiquos huiusmodi artibus vacates prohi-hebantur participare nedum prinei patu, sed magistratis, & cosiliaturivi supra deduximus.
Iiberalibus in genere, & de illarum comm --ditate,& abusu, laudibus,& damnis dulcibus,
IBERALES vero artes plurimum fore tues ad instruedos iuuenes, dc necessaria admoduscientiarum genera , nullus f n* metis dubitat. Nec tu igno-