Speculum humanae vitae, In quo quid prosperi & aduersi quisque hominum status, dignitas, & officium; quid denique vtilitatis, & vanitatis unaquaeque scientia & ars contineat, quis speculari facilè possit. Autore Rodorico Zamorensi ..

291쪽

tius Proficit. Sed neq; est Iargitati diuinus e st ricarietaria , Habbi emata ill mam elu, et vicario ει ministro sito. De iure,2 2Sm us,PQr Prophetam pronusium est ciuia si in Pr ePm siuisambu ret, eriperet e mo&

MIeret Ilium. Confirmantur praedicta : Quia si Pontificatus esset proprium parum vitiere Papa dei vicarius & ministe in esset peioriέει durioris coditionis,ouam ceteri homines di hoc in duobus. Primo, cum caeteris raomnibus hominibus a Deo dictuni sit ecee

s malum si Vm formiter breuis esset mora Papae, auferretur ei illud beneficium &istud

bonum, ut sit ante faciem eius vita & mors Secundo: cu Deus in dicta authoritate appellet vitam bonum, & mortem malum, tunc ea sola ratione, curia eius est vicarius & mini vi reciperet ab eo odia & mala,cum potitis

ei ministrat, Vita vivet. Et iterum, ministros eius non derelinquet. Absit enim ut Deus reddat pro bono malum.

tur motiuis illorum qui dixerunt, Davam parum Vinere in papatu, & quo se si fit in teligenda predicta. opinio , & quomodo cum Veritate possit salua hi. ' qe mi Ostremo ut de statu Romani Potiticis nos absoluamus, quamquam ex supradi iis luculenter responsium sit rationibus & motivis iii principio adductis. Quibus aliqui sapi 'tes & contemplativi p sua, Ith .i q* Π probare Visi sitiata Romanis Pontificibus uni sormiter datum esse ut paruvivant, nihilominus Darticularius, ''Τ ictis ration us. Deinde ut morem praedictis sapientibus geramus,

292쪽

ucemus breuissime quo intellectu, quo sensti ea de positio intelligenda sit, videlicet Romanos Pontifices non diu in papatu viuere. Primo igitur dicimus rationes, persuasiones,& motiva praedictorum scribentiu ad unum tantii fundamentum referriiniunt enim utile. esse fidelibus, Rumanoru Pontificum bre .em habere vitam: pro eo maxime, quia illius breuis periodus, caeteris fidelibus terror est, ut sese ad mortem parent, agantqise de commissis poenitentiam. Rursus ut dignitatum culmina facilius contemnant, quae Omnia unico verbo soluuntur. Dicimus enim,quia . hac utilitate ex tali verisimili timore prous . menti non eget ecclesia;praesertim cum illius expresso dispendio, & unitatis incommodo, ac capitis nostri crebra periculosaque sub tractione, longe siquidem magis terroris at-: qite timoris mortalibuS ex mu Itorum, quam .vnius interitu incutitur. Plusq; moeroris ocplurimorum forentium iuuenilin prς matura morte concipimus, quam ex senis V ius natural I morte, maxinras curis & solicitudinibus constipati, ad conten plum vero digni latum , alia nobis sitiat tradita essicaciora documenta. Adde quia illarum natura potius quam possidentium mors ad eorumi contemptum inducere videtur. Cuius illa, teste Boetio, contenendi summa ratio est, quia

recte separanda eii dignitas,qua maligni ple. runque ast equuntur,&quam plurima pericu- . Ia committantur. Caeterae Vero rationes,per-

. suasiones verius sunt, quae contrarijs & potioribus persitasionibus tolluntur. Accedamus ad secundum, quod polliciti sumus, videlicet, discutere, & declarare quoi sentu intelligenda sit praedicta conclusio eorum , qui dixerunt Romanos Pontifices uniformiter rarum Viuere in papa tu. Dicinius

igitur, quod multipliciter praedicta positio

293쪽

ad verum sensum reduci posset. Pro quorum aritella gentia inferimus breuissimas duas con

vele α Pie Pr sidens, licet paucis annis post

Papatiam in mundo fuerit, longo tamen tem, Pore VIuit: cuius ratio est, quia totum tempus sui Pontificatus sibi luc4tus est, fuitque

smodem tempus vivum. Secunda conclusio eit , quod si Romanus Pontifex non rem nec Pie in papatu Vixerit, licet centum annis in eodem Pontificatu fuerit; tamen non diu amo breuissimo tempore censendus est pis-S ius ratio est, quia residuum, imo

totum mi Pontificatus mortuum est. Vixit

eiIo mundo longo ista pore, sed Deo, sed fidelibus; sed sbi breuissimo resipectu fructu se prodentiae . . Est ergo intelligenda pos

tio praedictorum scribentium secundum hacvItimam conclusionem, videlicet, quia Verissimum est Quod Roma. Pontifex non piὲ nec recte, sed inutiliter praesides quantocu et tempore in papatu fuerit, parum tamen in euectu Viuit.Nam primo sibi modicum vixit. cum tota pene vitam inuti Iibus occupationibus perdidit: parum etia Deo vixit, quo adipi ritualem fructum. Probandus igitur, ac roborandus est huiusinodi articulus. Primo Igitur dicimus, quod Rom. potifex licet longissimo tempore in papa tu pr fuerit, si tamephirimis occuPatroibus inutilibus, & curis, re sollicitudinibus, terrenis deletus fit, paruvluere dicendus sit. Pro cuius declaratione praesupponimus, uia secundum nostrum Senecam non accedimus breuem vita, sed fecimus, nec inopes eius sumus, sed prodigi. Naveluti amplae & regiae opes si ad malu minum venerunt,in monicio dissipantur;si vero licet paucae, bono custodi traditae sunt usiuerescunt, ita aetas nostra bene disponenti lonh lm0, ea Vti scimus . longissimaeibit vero nescimus, breuem vitam fecimus

294쪽

s ΡΕ C. VITAE II V M R. Papa igitur si inutiliter, & reprehensibiliter

in papatu viuit,parum vivit. Nam ut aiunt iuristae, nihil & inutile aqui parantur,& praesidere non dicrtur, qui inutiliter praesidet. Ait enim scriptura, quia conquerebatur sanctus Iob, quar b impij diu vivunt; sed statim subij-cit; verimtamen non sunt in manu eius bona illius, & numerus dierum illius dimidiatur: quasi dixerit, non repugnat quod diu vivant, di modicum vivant. Nam non diu Vivunt, ut diu in sua impietate vivunt.quia scriptu est , abominatio est Deo vita impi1. Itaque quo ad Deum & effectualiter, paruo tempore vivit. Et hoc est quod sub paucis, s ed elegantibus verbis refert sapiens Salomon. Ait enim si quid impiorum longae vitae fuerit, in nihl lum computabitur. hJe quo patet quod vita eius,licet longa,breuissima reputatur. quod idem sapiens confirmat, ait enim, aetas senectutis vita immaculata: quia vita longa,quae Per senectutem designatur, proprie est vita

immaculata. Ex quo sequitiir,lli non vivere, aut parum Viuere censetur, qui inutiliter aut maculatu vivit. Caeteritin parum vivit Papa, qui terrenis occupationibus transigit te pus. Si enim Papa ad memoriam reducit, quantum vitet sibi auferunt lites inutiles, causarusrepitus, quantum illa ossiciosa omnium rorum, quς in orbe simi, notitia, quantum imorbi, quos maliti sibi facit, videbit quod pauci csmos annos sibi habuit, & parum ac breuiter vis seipso fuit. Quomodo enim longo tempore vivit, qui non sapientie non laudatis stud ijs,no paci,noctuieti chrimani populi

Vacat, cum scalptum ut, eruditio & sapientiaveram vitam tribuit Non ergo dui vivit,cui

districtus animus est, qui nihil speculatiuum, nihil intellectuale recipit; sed ecquid admittit, activum & terrenu est, oia velut inculcata donspicit, qui nimb,Vt qui de sapiens ait,viro occupatissimo nihil minus est quam uiuere. 'Si uerb

295쪽

'ro Papa nihil ex suo tempore inutiliter Ialari, Permittit, sibique vacat, eius vita Iorigi stima est, licet paucis sit annis computata. Ita lite Vt putamus, hic est sensus illius

elongatiSsinaae Salo. sententiae. senectus, inquit,venerabilis est,non diuturna nec nume-xo annorum computata. Ecce, inquit, sene-

' V Is Jerabilis est,no diuturna diu vivendo,

Leci 1ilai vacando; non diuturna plurimis. annis, sed actionibus sanis ; nec numero an-riorum computata; sed virtute & octo adornata Itaque longissimo tempore vivit, qui DreuI tempore, tamen sibi vacans, vivit: quia quantumcunque viuit , id sibi totum tribuit. Romano vero Pontifici, qui populorii curis angitur, necesse est tempus deficere, quia 1llius vitam populus tollit & eripit. quo sit. ut paru ille vivere censendus sit, quia nullum aut modicum tempus in suos usus conuertit. Et hoc est quod idem Seneca dicit, quia de Cipitur, qui propter canos R rugas in fronte putat diu vixisse. Non enim nauigasse putandum est, quem saeua tempestas a portu huc atque illuc tulit, totumque orbem egit: de quo dicere verum est, quia ille non multum fuit peregrinatus, sed plurimum iactatus. Itaque cum Pomano pontifici non desunt,ut dictum est, inscelices, & mi1erae sollicitudinis caulae, adeo Vt per tot occupationes, non so- Ium VIta non geratur, sed occupetur ad ne ociandum, merito tam inutilibus occupationibus pressus, breuissimo tempore vivit: quia qui omne tempus perdidit, paritissimo tem pore vivit. Adde quia omne tempus aut fuit aut est, aut futurum est. Papa enim si piὸ non resit,si terrenis occupationibus deditus, nec spiritualibus intentus sit, non vocat respicere praeterita, & si vacat, molesta est recordatio. Quomod0.n. iucunde recordabitur, si ambitiose concupiuit psi superbe praefuitὸ si arroganter cateroo contempsit,si auare congre-

296쪽

gauit, prodige effudit; necesse est ut harum

rerum memoriam teneat. Nam omnis aetas

aut praeteritorum obliuiscitur, aut illorum cum molestia rocordatur. Constat tamen quia praeteritum certior est pars nostri temporis, praesens vero tempus perbreue est,

ante desinit,quam incipiat; solum tamen hoc tempus Papa habet, quod tam breue est, ut teneri non possit, futurum vero dubium est. Quo fit , ut Romano Pontifici omne tempus perbreve sita Nam praesens tempus propteria sui breuitatem, aut non sentit, aut negligi

futura timet, praeterita cruciant, sic omne

tempus breue est. Rursus alio sensu Papa nodiu vivit, quia parum vivit. qui assiduo timore mortis astringitur. Facit enim ipse timor Romanum Pontificem vitam perdere hquod est non vivere: quia iuxta catonem, qui metuit mortem, quod vivit perdit idipsum. r.eo. 4 a Non sic apostolus Paulus timebat mortem ,

sed plerunque optabat. Ille enim quia piEiuste praefuit,quia nihil sibi conscius erat, intrepide dicebat, cupio dissolui, & esse cum

christo: mori non timebat mundo,qui optabat Christo vivere, sed & alibi vitam poena putabat, di mori lucrum. Ad hunc sensum dicebat sapiens,quia iustus cito perit,impius

autem multo quit tempore in malitia sua. Iustus inquAm cito moritur, quia quan- qua paucis diebus in seculo tuanserit, multo praemiorum mulo floruit. Itaque suo adnumerum dierum breuis eius fuit vita, sed quo ad fructu & meritum,longissima. Nλm, vi inquit Ciprianus, iustus magis laetatur quod breuem, sed bonam, vitam egerit, qua quod longam non viderit. Impius vero longo tempore vivit in malitia sua ; quia licet multis annis in seculo vitam egerit, paruum tamen fructum peregit: qua de re in effectu breuissimo tempore vivere iudicandus est. Vel alio modo impius longo tempore vivit,

297쪽

LIBER II. 98

quia Cum cogitationes suas in Iongum ordinat, cliesque sibi multos promittit meditatione di disiderio suo longo tempore vivit. Vel alio modo, impius longo vivit tempore, iaest , toto vitae tuae tempore vivit in malitia sua. Totum enim tempus vitae alicuius, licet breue sit, multum dicitur sibi veluti alias dicitur, quod multum dat qui totum dat. Nec intelligenda verba sunt ut sonant, quod

rapius Iongo annorum tempore Viriat, ne

-Outradicat prophete sententiar, qui ait,viri imp ij non dimidiabunt dies suos. Denique alio sensu , Papa non diu viuit, Quia qui diu

vivere cupit, diu vivere non videtur. Unde Psal. 4. dChrysostomus maximum vitae impedimentum est vinendi cupiditas. Et Ciprianus: illius est in mundo remanere velle, quem mundus oblectat. Et ut supra diximus cum Grego-xio, male vivunt, qui diu se victitros desiderant. Desideranti enim diu vivere, omnis artas breuis videtur,quippe qui nullam mortis diem videre vellet. Non sic vitam concu- Psa. M'. bpiuit rex & propheta David, quia enim pie de iustὲ ymesiit, non desiderabat diu vita pre,

quinimo dolebat, quod incolatus sunt prolongatus esset. Cum er*o Romanus Pontifex piὸ regit, semper in eius meditatione mortem praestolatur,illamque exoptat: qua re recte parum vivit, quia parum vitam xitimat. Non fic de impio, de quo ait sapienso mors quam amara est memoria tua ,homini iniusto habenti pace cu siil,stantia sua λ Et, Eccl. I. ut paucis agamus, sancti propheta: &' ς piὸ

populis pr fuerunt, clamabunt desiderantes . liberari de carcere mortis huius,& tanquam inuiti detinerentur,Voluntarie moriebantur: quo fiebat, ut iuxta eorum desiderium, parsi viverent in seculo. Romani vero Pontifices econtrario mori timentes clamant desiderantes vivere, quaquam plurimis annis vivant,

298쪽

tur,non tanquam exeant de vita;sed laquam extrahantur,clana at parum Vixisse, quia nunquam mori vellent. Fatemur tamen , quia fi Papa ad fructum spiritualem,& ad lucrum animarum , ac fidei incrementa occupationes recipit, longissime viuit, licet breuiuimis diebus pra fuerit. Idque aget, si, ii ixta quendam sapientem, totius Orbis rationes administrat, tam parce quam alienas, tam diligenter qua suas, tam religiose qnam publicas. Longe diffusius, qua putauimus egimuS GRoma. pontificis statu, illiusque sublimitate,& excellentia,necno de eius iii scelicitate, prosperis,&adu ei sis,dulcibus,& amaris. Superest,ut transeamus ad statum sequente perfectum & excelleritem,videlicet,dominorum Cardinaltu. Deinde ad oes alios gradus& ordines ecclesiastici & spiritualis status. CAPI. VIII. DE EXCELLEN ΤΙ Α& praerogatiua status & dignitatis Cardina- latus: & laudibus & praeconi js eius. ARDINALΑΤVs siquidem di- .gnitas excellentia, post summant Pontificatum ultra omnes ecclesiς dignitates supereminet, ac culmen,gIoriam, & potentia Dbtinet: quippe qui eodem suimni Pontisicij splendore corruscat. Quis enim radios splendidissimi Solis, ab eius lucis claritate, a gloriae & Iaudis immensitate diuellere conabitur Α ut quis membra a corpore, ramos ab arbore separabitὸ Nisi forte quis dicat,quia plurimum inter hos & illos interest.Τruncata siquidem altissima cedro, rami arescunt, ecclipsato Sole,radia densantur, mortificato corpore , membra naotu frustrantur. Sed in Cardinalibus mystico corpore ecclesiae ecli-psato morte Pontificis illorum ossicium non decrescit, sed dignitas virescit; non confun-

299쪽

sis tota Pene ecclesiae autoritas refunditur. Dum tamen agit in humanis, illius S illo-Tum tanquam capriis & membrorum una estrius: quorum Vna est virtus, una excellentiae gloria,eadem inseparabilis unitas. Τanta esteriam inter Romanum Pontificem, & Cardina Ies communio,tanta viaio,vt omnis summi Pontificatus excelIentia, & culminis eminentIa, Illorum est e Videatur, ut unum corpus re Putentur.nec modo unio inter eos unitissima

Constitit,quininab,ut ita dixerim, eadem iden tItaS: adeo, ut quod vel fauore vel odio illam 1edem concernit, & coetum Cardinalium Ieluti partes corporis sui, tangere cesendum lat. Hinc sapientes voluerunt ex eaipsa ide titate , Cardinales summo praesuli fidelitatem,aut obedientiam iuuare, vel praestare n5 oportere, veluti nec a seipso quis sidelita

inter petentem & dantem

debeat esse distinctio .iEa igitur de re Romanus Pontifex in numero Cardinalium se connumerat,sicut imperatorem testimus in senatorum numero computari. Hi sunt praeclara ecclesiae lunainaria & candelabra splendore lucis,&decore excellentiae radiantia . da quibus scriptum est : quia Iuminaria cardiniim dederunt luce. Hi sunt de quibus Zacha tic a.

'hI Ri' quia tanquam filii splendo'

sunt bases Scolumnae ecclesiae secrosanctae,

virtutibus meritorum vi- latera tenent, & illius amplissimi ostis sunt firmissimi cardines, quibus totus voluitur orbis. Hi sunt cace dotes Levi excellentiore iure, quana Leuitico,id est diurna authoritate, in executi Ο-

300쪽

tolumbae per puritatem , ad fenestras suas id est, ad sensuum corporalium coertionem. Hi sunt magni consiliarij summi Pontificis: quorum sapientia mundus regitur, qui ex obici ris aperta faciunt, ex paruis magna, ex partiubus tota,qui in priuato publicum agunt: n g ocium, & eius Vacando utilitatis asserunt quam alii actioites exercendo : Veluti nauem gubernantes,licet, quieti sedeant in puppi, tamen multa maiora, & meliora agunt caeteris nauigantibus.& cuncta corporis membra mouentisus. Hi ex toto orbe terrarum, pari ci ex multis,singulares ex omnibus alium im-turiatque a vulgaribus ossicijs educti, adipsius orbis regimen euehuntur,dc in marcido corpore exercent metis vires,eo sapientiae, α

prudentiae magis apti negotijs, quo in exercitijs corporis minus possint. Hos gentilitas, praesignabat , quos protoflamines appellabat. N m istorum typum gerentes ma nolionoris cumulo fungebantur. Et nedum actu, sed habitu & ornatu a caeteris reipublicae ducibus differebant, qui epe qui eoru nomina aureis merito literis scripta erant,apud quos erat autoritas omnium gere domin. Hi sunt princie es nominati in orbe, Principes lauitarum cinerentes sacrificia. Hi sunt principes,qui congregati sunt cum Deo Abraham,

Dei Vicario patre multarum genti viij sub nostro Chrilto optimo Imperatore principes sunt constituti super omnem terram,non utique in hac vel illa ciuitate siue prouincia, sed super ona neni terram . Quae , γε

no de episcopis principatus ipse intelligi d beat , qui determinatas habent Prouincias. Si igitur unius urbis rectores in iumma gloria nabentur , quanto erit gloriosius , totius orbis principes fieri λ Hi ad statum perfectum assiimpii Cluisti vicario assistunt, in quo assistentiae genere Apostolorum typum vepresontant , atque assiliendo sanctitaten,