장음표시 사용
71쪽
eri nuntiis motus causam vere intelligeret. Iam ver5 Hispantesibus copiis connumeratis,sexaginta hominum illia quit haberet dic eos partitus erat ut dimidia pars uitaru custodiret, de ,si opus esset, ad alia munia praesto esset: viginti millia pro muro, quum necesse esset, pugnarent. His succenturiati erant de ei es mille, quibus Ee suus locus constitutus erat. Sed quemadmodum iniussu imperatoris alteri in alterius locum transilire n5
licebat , sic signo aliquo tumultus dato singuli suis Io
cis aderant. Hac diligentia Scipio cucta administrabat. Interea Numantini saepius diuersis partibus muri custo. des adorti sunt. Sed tu celeriter nec sinehorrore vidisses undiq; ope ferri,signa extolli, nutiosdiscurrere,qui de- ri senile dis muris praepositi erat, in muru insilire: tubici
dies ex singulis turribus' elassicu canere.adeo ut totus il Ie ambitus stadioru quinquaginta in orbe cuctis ex te
plo formidabilis existeret. Que quide ambitu singulis diebus ac noctibus Scipio perlustrabat, hoste'; sic inclusos, commeatu,armis, auxilio caretes , diutius posse resistere no existimabat.Interea Retogenes Numati noru sortissimus, cui Caraunio cognome erat,a fiumptis
secu quos in sua sententia pertraxerat amicis quinque, totide filiis,pari equorii numero,nocte quadi nebulosa& ad modii obscura quod inter utraq; castra spatii erat clam emesus, pote scasorio&co pactili, que secu attulerat,in hostili munimet scum amicis conscendit. Atque ,ppressis utrinque vigilibus , famulisq; domu rem illis, equos per ponte sursum traxerui: Mox per Aruaccora oppida dispersi,supplicu more cu ramis oleae orabat ut Numatinis cosanguineis auxiliu serret.Sed multi, Romanoru metu,ne auditos qui de finibus excederetulia, runt. At iuuentus Lutta oppidum fuit opulentum tre icetis stadiis Numantia distans) Numantinorum rebus
fauens , ciuitatem ad suppetias mittendas impellebadi
72쪽
Qua de re elam certior Scipio a senioribus urbis facturi assumptis secu qua plurimis expeditis,octo horis Lutii aduolat,ac sub lucis ortu, praendio cincta urbe, iuuerutis duces ac principes sibi di iubet. Quos quu erupisse abiisse quediceret,Scipio per praeconem minatus est, ni traderetur,urbem se direpturum.Territi illi circitetri quadringetos adduxerunt. Quoru amputatis manibus,
abductoque inde prauidio,postero die sub auroram in
castra reuertit.Numatini fame vexati quinque viros ad Scipionem miti ut sciscitatum an clemeter& benigne, si sese dederent,esset accepturus. Ibi legationis princeps Avarus de institutis ac virtute Numantinorum magnifice ac superbe disseruit, addiditque nihil delinquereNumantinos si pro liberis& uxoribus & patriae libertate in tantas aerumnas incidissent. Quare par est inquit o Scipio, singulari te irtute hominem parcere nostro generi strenuo acgetieroso,&minus iniquas eoditiones nobis proponere, quas modo fortunae vices experti ferre valeamus. Etenim non ia arbitrii nostri est,sed tui,urbem nostram,1i aequa imperes, deditione accipere, aut pugnado sinere totam perire. Sic loquuto Auaro Scipio iam ante de statu urbis a captiuis certior factus nihil aliud respodit qua oportere ut se urbemque cum armis
traderet. Quib' Num aliam perlatis, oppidani satis iam sua sponte ira accensi ut qui mera libertate frui,nulliusque imperio parere didicissentin tum malis urgentibus
multo magis exulcerati atque efferati ,Auarum & legationis socios , ceu malorum nuncios, ct cum Scipione fortasse de priuata salute pactos, interfecerui. Non multo post cibis omnibus deficietibus,quum iam non fructum, non pecudem, non herbam haberent,primum bein bellicis ineommodis usu venire solet) pelles coctas mandebat:quibus itidem deficietibus,carnibus morien tiu hominu minutatim cocilis vescebatur. Agrotantiuh
73쪽
autε earnes illis degustatis fastidire coeperuti&robustiores debiliorib' vim afferre. Denique nullo no mali genere premebatur, animis eo victu efferatis, corporibus fame peste,pilis & tepore hispidi s & belluarisi specie reseretibus. Hunc in statia redacti sese Scipioni permiserudia quo iussi eo ipso die arma omnia in certum quendam Io Uscum conserre, postero autem in alium locum conuenire. sed illum diem distulere, professi multos adhuc libe tatis desederio velle sibi mortem consciscere. Quapropter diem illum petebant ad genus mortis constituendum . tantus amor libertatis ac virtutis fuit in urbe barbara & exigua. Nam quum ante belli initium non plures essent octo millibus, quantis saepe cladibus Romanos affecerunt O uoties aequis conditionibus foedera pepigerunt, quibus Romani postea stare non sustinuerutrQualem extremum imperatorem Romanum sexaginta hominum millibus sese obsidentem saepius ad certameprouocarunt Sed ille se rei militaris peritiorem ostendit, qui cum belluis manus conserere noluerit,sed ine pugnabili malo fame consecerit: quo solo ut vinci poterant sic victi tandem fractique sunt. Caeterum mihi cogitanti quae in tanta militum paucitate Numantini tam diuturnam obsidionem constanter perpessi praeclara facinora edidere, nefas esse visum est ea siletio praeterire. Facta igitur deditione diuerso mortis genere,prout cuique libitum est, multi sese peremere t reliqui tertio die in campum quo iubebantur conuenerunt,foedo corporis habitu oris speeie efferata,eorporibus illuvie squaloreque obsitis, pilo immisso,unguibus sordidis, ipsi olidi veste immunda & lacera, nee minus grauiter olen te. Qia' in statu vel hostibus ipsis miserabiles videbantur , tametsi eorum aspectus horrorem intuentibus in cutiebat.Nam ira,dolore, labore, eonscientia mutui cam iam humanarum esus, truces erant illis & ardentes o-
74쪽
culi. Quinquaginta tantum tritipho resei itatis,reliquo Scipio sub corona vendidit: oppidum solo aequauit. Romanus hic imperator duas potetissimas urbes euertit, Carthaginem ex Senatusconsulto ne urbis imperiique magnitudo ac loci opportunitas ad bellum adhortarς-tur Sc uia tantiam, exiguam nec admodum frequeri'.
rem, quum nihil dum populus sciuisset: siue ipse id credideri te Re p. esse, siue ira& contentione praeceps in captos staretierit, siue potius ut multi arbitrantur illustria duo cognomina ex.clarissimara urbium excidiis quaesiuei it. Siquidem illum ad hunc usque diem Romani Aoliri canum & Numantinum ex illarum urbium cladibus eaecidii Re appellant. Numantino agro intesvicinos diuiso,quii reliquas ciuitates ius dicendo psr-lii strasset, & nutantes socios aut increpuisset aut pecunia mulctata et,domum rediit. Romani de more ad eos Hispaniae populos quos recens Scipio & antea Brutus vel volentes vel vi subegerat,decem senatores,qui rebus c5stituendis & pacificandis vacarent, misit. Posteris temporibus, exortis aliis bellorum motibus, Calpurnius Piso cum imperio millus est: eui successit Seruilius Galba. Sed quum Italia Cimbrico Sicilia seruili bello iterum premeretur , Romani tot bellis distracti nulla, in Hispania in eo pias misere, sed tantum legatos, qui bella, quoad eius fieri poterat, ubique sedarent. Cimbris ab Italia reiectis,T. Didius eo veniens, Vaccaeorum viginti millia deleuit , Termissimque oppidum amplum, Romanis semper infidum , ex loco tuto in planitiem transtulit, iussis oppidanis sine munimentis habitare . Deinde Colendam urbem post septim strem obsidionem deditione accepit: ciues Omnes cum. liberis & uxoribus vendidit. Porro non procul Colen- da convenae Celtiberorum hibital, iat, quos Marius
75쪽
quinque ante annis, quod eorum opera contra Lusitanos usus erat, approbante Senatu, datis illic sedibus constituerat. Hos ob inopiam latrociniis viventes Didius, assentientibus decem legatis , qui non' ri dum abierant, quum statuisset tollere, nobilibus eorum denuntiat velle se in opibus Colendensium a grum assignare. Quam conditionem cupido admittentes . . protinus cum liberis ac uxoribus ad agrum diuidendum adesse iubet. ubi Venissent, praecepit militibus ut extra vallum egrederenture ipsis vero, ut intra progrederentur, viri separatim a fre ininis & pueris . velle enim singulorum nomina conscribere, ut intelligeret quantum agri foret diuidendum . Omnes vallum follamque transgressos, circunfuso milite, truci clauit. ob quas res etiam trium pliauit . Iterum rebellantes Celtiberos Flaccus eo dimisius , caesis viginti millibus, repressit. Apud urbem populus ad defectionem spectans, Senatum tardantem & recusantem in ipsis sit selliis cremauit . Cuius facinoris auctore ς adueniens Flaccus punitus est . Posteris temporibus,quum Sylla & c inna diffidentes ciuilibus bellis &castris contra patriam conspirassent, in Sertorius Cintiae partium, imperator in Hispaniam electus, prouinciam ipsam aduersus Romanos concitauit, conflat que ingenti eXercitu, S amicorum consessu ad exemplum Senatus descripto, magna fiducia& animis, ipse alioqui audacia insgnis , aduersus Vrbena contendebat. Qua re territi Patres praestantissimos ex suo ordine & clarissimos duces, Caecilium Metellum cum valido exercitu ,&Cn , Pompeium cum altero emi se . runt , ut ex Italia bellis intestinis Iaborante pro viribus depellerent . Sed Sertorium Perpenna earuncem partium intersccit, sique factionis ducem prae-
76쪽
Romanos maximo terrore perculerat restinctia est. Sed de hoc accuratius in historia belli ciuili, Syllatii. Post obitum STtiae, C. Caesar imperator in Hispaniam creatus ut arma inserret quibus utile esse censeret, quicquid in ' Hispania nutabat, aut nondii Romanis parebat, subegit. Deinde Octauius Caesar Cati silius cognomento Augustus populos quosdam dein tegro rebellantes domuibLx eo tempore mihi videntur Romani Iberiam, quam nunc Hispaniam vocant, in tres partes diuidere,& praetores annuos in sinetulas mittere, quorum duos Senatus, tertium imperator arbitratu suo decernit.
77쪽
v At verb Annibal Carthaginiesis, traductis ex Hispania in Italia i opii totos sexdecim annos,quibus in bello permasit, & intulerit damna ct vicissim a Romanis acceperit donec a ciuibus,ut poriclitanti patriae opem ferret reuocatus, dc a Romanis Italia expulsus est declarat hic liber. Caeteriam quam irrumpendi bellique in Italiam transfoendi veram causam occasionemque propalam praetexuerit, etsi in Hispanica historia accuratissime declaratum est,non tamen alienum fuerit,refricandae memoriae gratia,paucis repetere . Amilchar cognomento Barca, Amnibalis huius pater, eo bello quod inter se Romani &Carthaginieses gesserunt, Carthaginiesium copiis prinerat: & quum ou rem male gestam ab inimicis accusaretur,veritus ille perfecit ut aduersus Numidas, priusiquam superioris imperii rationes redderet, imperator crearetur. Quo bello quia multu profuerat Reipub. ac donis rapinisque exercitum delinierat,eundem,dimisio populo Carthaginiesi, Gades prim5,inde traiecto freto in Hispaniam traduxit . unde missitandis plurimis Carthagine e pr eda muneribus, populum sibi conciliabat, siqua via Siciliensis ignominiae memoria sibi infensum placare posset. Tandem subactis aliquot regionibus, &ingeti gloria parta, Carthaginieses etiam in spem cupiditatemque totius Hispaniae potiundae tanquam id faciale foret adduxit. Itaque Saguntini aliique Graeci qui in Hispania habitabant, ad Romanos confugiunt. Conu iterat autem inter Romanos & Carthaginieses,atque scederibus adscriptum erat, ut Carthaginiensis imperii fi- his esset Iberus amnis. Posthaec Barca, costitutis in Carthaginiensibus subdita Hispania rebus,praelio quodam
78쪽
interfectus moritur,suffecto in eius locu Asdrubale Barcae genero , qui dc ipse a seruo, cuius heru occiderat, in venatione obtrucatur. Tertius ab iis, quod rei militaris S peritus & auidus haberetur,Hispanoru imperator ab exedicitu appellatus est Annibal hic,Barcae filius, ct uxortu Asdrubalis frater, iuuenis ad modii , Ut qui propter
utatem cum patre aut affine semper Vixerat. Delatum a
militibus imperium Carthaginiensis populus coprobauit. Hoc pacto Annibal hic,de quo sum scripturus, Ca thaginiensium imperator aduersus Hispanos significatur. Qui ubi paternis &Asdrubalis amicis ab eorundem inimicis, iuuentutem suam despicientibus, negotium
exhiberi videret, no ignarus eorum pericula in 1 uum aliquando caput redundatura, Ut ex publico metu Iibe tatem securitatemque compararet ac stabiliret,graui a liquo bello patriam implicare cogitabat. Quam ad rem quum nullum iudicaret accommodatius quam Romanum , nec diuturnius, nec sibi gloriosius: utpote quod vel tentasse, etiamsi insceliciter cederet, haud paruam laudem mereretur: ut omittam quod fama percrebuit, puerum eum aris admotum iureiurando a patre adactu nunquam non Romanis incommodaturum statuit omnino praeter foedera Iberum traiicere. Occasionem hoe pacto reperit: Allegatis in Saguntinos accusatoribus,creberrimis literisSenatum obtundendo,dicendoque cunctam Hispaniam a Romanis ad desectionem solicitari, tandem impetrauit ut arbitratu suo de Sagu tinis statueret.Τransmisso igitur Ibero,Saguntinorum urbem sunditus deleuit.Sic rupta sunt foedera quae inter Romanos& Carthaginienses post bellum Siculiun icta fuerant. Verum quae Annibal caeterique tum Romani tum C a thaginienses duces in Hispania gesserui, explicat Hispanica historia. Ille ergo assumptis Celtiberorum, Aphrorum diuersarumque gentium quamplurimis, tradita'
79쪽
ira fratri Asdrubali Hispania, in Celticam , quae nunc Ga1
lia nominatur, superato Pyrenaeo transiit, secum duces peditum nonaginta, equitum duodecim millia, cum elephantis trigintaseptem. Gallorum quoque aliquot, partim auro conciliatos , partim verbis, alios vi meum abduxit. Inde iter ingressus,ubi ad Alpes peruenit: quanquam nec transitum nec ascensum ullum videbat, . omnia enim praerupta atque inaccessa erantὶ fiducia tamen animi nullis laboribus cedentis progredi costituit. Quumque alta nive glacieque concreta forent omnia, ingenti caesa materia & succensa, cineribus aqua acetoque extinctis, torridam & putrem incendio rupem tu ditibus ferreis perfringendo comminuendoque, viam sibi aperuit, quae nunc quoque teritur, & transitus Annibalis nominatur . Sed ubi fames exercitum assicere coepit, tum festinantius agmen deducere, quum neia Δadhuc praescisceret eum in Italiam aduenisse. Sexto me- se postquam ex Hispania mouisset, vix ladem multis a
missis e montibus in plana descedit. ibi aliquantu quietis militi concessum. Inde Taurasia Gallieum oppidum bello petitum. Quo vi expugnato, R captiuis ad terrendos reliquos Gallos intersectis , ad Eridanum fluuium nunc Padus est quibus in locis Romani cu Gallis Boiis
armis contedebant,mota sunt castra. ConsulRomanus
P. Cornelius Scipio in Hispania cum Carthaginiensibus bellum gerens , ut Anni balem in Italiam transgressum intellexit, relicto in Hispania praepositoque exercitui
fratre Cn. Scipione, in Hetruriam nauigauit. Vnde digressus, conflata quammaxima manu occupauit ante
Annibalem Padum traiicere:femissisque Romam Nan- Iio & Attilio,qui bello contra Boios presuerant praese- te enim Consule nullum imperium habebant & aceeptis eorum copiis, ad confligendum cum Annibale aer3 ciem instruebat. Commisso inter iaculatores expeditos Eii.
80쪽
equitesque praelio,Romani ab Aphris eircunuenti in eastra fugere. Nocte proxima Placentiam sese receperiit, locum bene munitum , rescisso quo Padum traiecerant ponte. Verum Annibal nouo facto & ipse copias suas traduxit. Hoc unum atque alterum praeclarum facinus, ex quo ex Alpibus in campos patentes descenderat, apud Gallos trasalpinos eum non parum .extulit, ceu qui inuictus dux foret, omnibusque in rebus propitia ut rietur fortuna. Quam fama vi augeret inter barbaros,&admiratione sui prope attonitos,& proinde deceptu δε-ciles, vestem subinde& comam mutabat, nouo quot bdie artificio praeparatam S tinctam. Quapropter quum
eum regiones peragratem,nunc senem, nunc iuuenem,
nunc mediae cuiusdam aetatis, denique alium ex alio fieri cernerent: mirabundi diuina quandam in eo naturam esse iudicabant. Sempronius alter Cos qui in Sicilia tum erat, certior factus,ad Scipionem nauibus venit, ct quadraginta stadiis a collega disiunctus , consedit. Et iam omnes ad insequentis diei praelium accingebantur. Sed Trebia flumen interpositum obstabat, quod Romani ante lucem brumae die praegelido &pluuioso, pectore tenus aquam ingressi traieeerunt, dum Annibal ad hora secundam milites in castris refectos educeret. Ambo Coss. sic aciem in struxerunt ut ipsi in cornibus essent, recepto in medium robustiore peditatu. Annibal equitibus elephantos opposuit, phalangi pedites. equites post elephantos stare quietos iubet, donec eis signum daret . Commio praelio, Romanoru equi elephantorum tum visu tum odore insolito territi fugam late secerunt. At pedites, tametsi gelu rigerent & aqua perfus, vigiliisque consecti ae debilitati essent, animis tamen i resistentes, in belluas ferebantur, easque concisis ne uis vulnerabant. Nec dubium quin pedites in fugameompulissent, nisi Annibal dato signo equitatum suum