장음표시 사용
291쪽
nem in recipiente res duus adhuc raresat , ith vertatur epistomium , ut foramen C D , quod verticale erat, hori Eon tale fiat , & sulcus R Sad antliam conversus si . Aer externus interno duplo densor nequit recipiens E ingredi, potest tamen per sulcum in antliam Α Β ferri. Irruet
ergo aer externus in antliam A B donee qui antliae inclusus est aeque reagat , ac externus premit .
Αstendat iterum embolus a B in Α : totus aer antliae ΑΒ inclusus ab embolo per sulcum NM expellitur . ut sentitur manu oriscio admota. Convertatur adhuc epistomium ita, ut foramen C D fiat verticale , ct cum tubo comis municante F Α concurrat : aer nullus recipiens
ingredi potest ; nullus enim in antlia est , cui
tantum recipiens communicat. Tanc iterum em
holus ab A in B descendat; iterum in antlia AB vacuum fit; ct aer recipienti inclusus sua vi elastica dilatatur ut antea , & in antliam A Bdescendit, ubi aer non est, qui illi resillae, donec aeque per bina haec spatia distributus sit ,
per recipientis scilicet , dc antlias capacitates , quas aequales supposuimus . Quarta igitur tantum pars aeris primitivi in recipiente remanebit , aeris scilicet illic ante primam emboli eductionem inclus; & recipiens tres quartas partes columnae aereae in ipsum gravitantis perse ret . aer enim , quem continet , quique adhuc reagit quum quartam tantum partem primitivae densitatis servet, quartam tantum primitivae reactionis partem habet. ος et
III. Si adhuc eodem modo embolust sursum , di deorsum agatur, aer recipienti inclusus semia per sua vi expansva proportionaliter inter recipiens , & antliam dividetur atque hic aer , qui ante primam emboli eductionem densitatemh4bebat , ct vim ut i, qua toti columnae sere
menti aequilibrabatur, successivis emboli eductionibus, quibus peri dimidia minuitur, dens ta-
292쪽
tem dc vim successive habebit ut T , et , έ ,
chinam pesectissimam ; quod in praxi non sperandum .
698. NOTA I. Dine apparet ope mae binae Pneumaticae nunquam vacuum perfectum obtineri posse: etenim hie ne tenuiorem quidem aere materi an attendentes, quae vitrum , Ac antliam permeet, aliud nunquam praestabimus , nisi primam aeris massam in partes perpetuo rari
res, & minores dividere. I. Ut vacuum fieri incipit, reeipiens disco fir-- miter adhaeret. Hujus adhaesionis causa est pres sio totius columnae aereae superincumbentis. Ad recipiens attollendum, dato vacuo perfecto, via requireretur apta columnam aqueam attollere pedes triginta duos altam, & basim habentem ba. si recipientis aequalem. II. Admisso in recipiens aere adhaesio cessat .
aer enim internus ab externo pressus comprimitur, condensatur, dc reactionem acquirit omnino aequalem pressioni columnae aereae in recipiens gravitantis . Aer ergo recipienti inclusum nititur tanta vi recipiens attollere, quanta aer exinterior illud nititur deprimere: vires hae aequales, & oppositae invicem eliduntur ; dc propria tantum gravitate recipiens discum premit. III. Adhuc tamen paululum disco adhaeret , quum eductus aer iterum admittitur. Adhaesio haec ab intimiore contactu procedit, quem yreiaso aeris externi , intern ducto, inter vitrum, corium, dc discum effecit. Hoc explicationem causae soliditatis a nobis traditam confirmat s 1M . Eadem adhaesio fit in machina Magdeburis' tiea, dc eodem modo explicatur . 699. NΟΤΑ II. In superiore reeipientis vitrei parte exiguum foramen circulare seri potest, per quod exigua virga metalliea cylindri
293쪽
Foramen hoc interius , dc exterius eortis , dc pannis inunctis obductum sinet virgam cylindri eam perfecte aequalem, ck laevigatam TZ ascendere, & descendere a Z in E , nullo externo aere admisso. ope hujus virgae in Z aduncae cor pora recipienti huic inclusa attolli , deprimi , conjungi , dividi poterunt , vacuo servat O , in quo experimenta sunt , Plurimum hoc consertad experimenta permulta praeclara facienda; hujus usum aliquem in sequenti machina videbimus a Maebis a Magdeburgica .
oo. DESCRIPTIO. Sint haemisphaeria duo
cava A, B metallica , aut ex materia solida ,& aeri impervia, quae in earum aequatore Optime conjungi possint , & quorum unum tubo Bnan instructum sit , qui epistomio C in medio perforato, ut aer educi possit, aperiri, & claudi possit . Est haec Maeώina Magdebuνgica hoc nomine insignita , quod Magdeburgi inventa
suerit. R. 16 I. Bina haec hemisphaeria invicem jungantur
eorum circul s contiguis aequatorem referentibus& optime laevigatis pelle madida interposita in medio perforata .' & tubo B mn disco E machi. nae pneumaticae imposito aer ab hemisphaeriis quantum seri potest ex antletur . ' n. is, 16, I9 Aere e machina extracto, qui machinae pneu maticae ministerio , &apta epistomit C machinae Magdeburgicae conversione educitur , aer circum ambiens, & undequaque hemisphaeria A , & B premens, quin ejus presso ab aeris interni jam sublati reactione elidatur, maxima vi illa conis Iunget, ita ut corpus P ducenta , aut tercenta pondo sustinere valeat , pro vacui persectione ,
pro hemisphaeriorum diametro , & pro majori columnae illa urgentis amplitudine. II. Si sub ingenti vitreo recipieate suspendatur
294쪽
AerIs Theoria . 293tur in Z machina Magde burgica AB aere vacua , cui appensum sit pondus P multo, ac mulisto minus illo , quod in libero aere Iustinet aere e recip ente educto , hemisphaeria A , B separantur: causa enim, qua juncta tenebantur, aeris scilicet pressio minuitur, & tandem cessat , quum recipiens aere vacuatur . Aer rarefactus non amplius eadem vi, qua quum densor erat, hemisphaeria invicem comprimit. III. Si machinae Magdeburgicae aere vacuae,
re firmiter adhaerentis hemisphaerium inferius B disco Machinae Pneumaticae alligetur , superius vero unco T .sub recipiente suspendatur ,
Aere e recipiente educto , facile directione T hemisphaerium superius A attolletur, quum exigua resistentia ab inferiori separetur. At s hemisphaeria in vacuo separata Iterum in vacuo simul jungantur ope virgae mobilis TZ : aere iterum in recipiens admisso , pristina hemisphaeriis adhaeso restituitur : quum enim globi cavitas aere ferme vacua st quo. tempore hemisphaeria conjunguntur ; aer recipiens ingresis Ius , nee in.globum admissus totam vim suam exerit in hemisphaeriis invicem comprimendis ut
o 1. EXPERIMENTUM I. Recipienti machinae pnuematicae subjice scyphum M N aqua plenum , cui immerge longum tubum cylindricum vitreum AB in B apertum , in Α her- metice clausum, & aquae , cui aliquantum imis mergitur, perpendicularem. H. ia I. Antequam vacuum sat, aer tubo A B in is clusus non erumpit: aer squidem tubo exterior aquae superficiem premens, elasticitati aeris tubo inclusi aequali vi res stit . Ahua in tubum B Anon alcendit ; actio enim aeris externi , quar
295쪽
a ρε Aeνιι Τερονἰa . illam attollere nititur, ab aequali , dc opposita aeria tubo inclus aquam deprimere nitentis vi eliditur . Quum interni, & externi aerifi vires in vieem elidantur, earum effectus nullus est. II. Si vacuum in recipiente sat machina, cujus antlia aeque, ac reeipiens capax sit; in prima emboli eductione aer dimidia sui parte rarefactus est 6ρ . Quare aer in tubo A B contentus duplo densior aere reeipientis elasti ei late sua per aquam exitum sibi facit , Ec sese cum reliquo recipientis aere ad sequi librium statuit; ita ut si tubi capacitas respectu recipientis , &antliae veluti nulla sit , aer in tubo A B teli quus dimidiam tantum suam dens talem jam habere debet. III. Si modo machinae epistomium aperiatur aer exterior recipiens ingreditur quin tubus RΑ ingredi possit, eujus orificium aquae immeria sum est ; at intra tubum aquae columnam B R. attollit dimidium hunc tubum replentem: quare locum ab aere in tubo relictum aequale omnino aquae Volumen occupat; aer vero reliquus R.
A suam primam densitatem in tubo recuperat statim ac aer ambiens pressionem suam in aquam
IU. Sit recipientis aer ad quartam primigeniae dens talis partem rarefiat , aer quoque tubi A Beodem modo raresit : rarefactione vero in aer recipientis cessante, attollitur in tubo Α Β columna aquae B S tres quartas partes suae capacitatis replens.
to sequitur, volumen aquae quod intubo attololitur . esse aeri inde extracto prorsus aequale . Quantitas ergo aquae in tubo exaltata rarefactionem aeris, cujus locum occupat, metiri potest : & reciproce, columnae aqueae BR depresissio aeris augmentum in tubo dimetietur . Hic supponimus , tubum ΑΒ minus triginta. , aut triginta duobus pedibus altum esse.
296쪽
ro . EXPERIMENTUM II. fit. 1 et 3 . Si e
Α B tubus vitreus non capillaris quadraginta , aut quinquaginta pedes istius asseri affixus more baro metrorum, in A clausus , in B apertus . Hie ad horizontem aliquantum inclinatus aqua repleatur per orificium B ; deinde verticaliter in vase MN aqua pleno statuatur . Tunc aqua in tubo contenta ad altitudinem 4o, aut so pedum non sustinebitur; sed in suriectum vas descendet donec altitudinem obtineat pedum dumtaxat triginta duorum in R supra superficiem MN. Tunc descendere cessabit: ibi perseverabit , alternis tantum exiguis vicissitudinibus . In R A
nec aqua erit, si nec aer Si tubus iste pro aqua mercurio plenus esset ,& vasi mercurio pleno immersus: columna mercurii BV ad duos tantum pedes , & dimidium supra superficiem ΜN susti neretur; sup2rius vero ingens vacuum V A relinqueret, ubi nec aeresset, nec mercurius.
Apparet, tubum ΑΒ vel vitreum esse posse, vel ferreum, vel alterius materiae quat iscumque. Ad experimenti faei litatem e lamina serrea stamno obducta fieri potest diametro unius, aut auterius pollicis, aut alia quavis. Tubi huius oria ficium B, quaecumque ejus figura sit, perpendiculariter puteo , vel stagno quovis immersum obturetur. Tunc tubus usque in A aqua repleatur; postea orificium Λ hermetiee claudatur, &orificium B aperiatur. Aqua tunc descendet,&sustinebitur in R ad pedes serme 31 supra stagni superfietem; quod innotescet, tubum in Rfindendo, & rimae aliquot pollices longae viis tream Iaminam agglutinando. Pari modo apparebit mercurium sustineri in V ad duos ferme pedes cum dimidio supra mercurii stagnantis suis
netur ad pedes serme 3 et supra stagnantis aquae superficiem; pressio enim aeris externi huius a-- N queae
297쪽
nus in stagni M N superficiem gravitans seque nititur a B in R ascendere, ac columna aqueanitatur ab R in B descendere e vires duae haraequales , ct oppostae perpetuo eliduntur , &aequilibrium perseverat . Columna aquea R Battolli nequit , quin majorem massam , adeoque majorem vim motricem acquirat, quam aerea columna Opposita, quae cedere debet donec ad aequalitatem deveniatur. Hinc aquae descen
sus in tubo Α R ad triginta duos usque pedes
supra superficiem M N, ubi columnarum aqueae,& aereae pressiones oppostae omnino aequales sunt . II. Mercurius multo infra aquam in eodem
tubo U, ad duos scilicet pedes , & dimidium
sustinetur supra stagnantem mercurium M :quum enim hic sit aqua multo densor, minore
elevatione indiget, ut vi aquam , ct se ipsum elevanti aequilibretur; pressioni scilicet columnae
aereae in superficiem M N gravitantis. Mercurius, aequali volumine , quaterdecuplam aquae massam habet e debet ergo ejus columna esse quaterdecies brevior columna aquea , ut eidem pressioni aequilibretur. Hinc magis aqua mereuinrius descendit. O . COROLLARIUM. Ab hoc experime
to sequitur , liquores ad quamvis altitudinem in υaeuo non fustineri s sed ad illam dumtaxat Iupra liquorem sagnantem , qua requiritur , ut
eorum massa eum columna aerea opposita aquilibretur. Diversa ergo eorum esse debet altitudo pro diversia liquorum densitate, minor in densioribus, major in minus densis: in ratione inversa densitatum . Quo tempore adhuc ascensus liquorum in vacuo horrori vacui tribuebatur, multum Galilaeus miratus est . horrorem hunc in natura li- mites obtinere: hos pro liquorum diversa densitate diversos esse : in tubo so , aut 6 o Pedes alto
298쪽
faris Theor a. 297 alto aqua pleno horrorem vacui aquam non suis
stinere nisi ad pedes 32; vacuum vero ruperius
pedum et , aut 3 naturam non horrere: in eo
dein tubo ab horrore vacui mercurium ad perides duos & dimidium tantum attolli; nec superius vacuum pedum quadraginta , aut quin quaginta, quidquam in natura essicere. Obseris vatio haec certior effecta fabulosam causam pro fligavit; & veram ascensus liquorum in vacuo eausam detexit . Aeris presso liquores attollere debuit ad altitudines , quae essent in ratione inversa densitatum ; nunquam vero ad altitudinem ea majorem , quam quo a gravitate , &elasticitate efferri possunt.
os . DESCRIPTIO. Sit uringa vitrea ABC embolo D munita ejus capacitatem accurate implens Fig. 23. . I. Si aquae syringa verticaliter immergatur , nihil aquae, aut ferme nihil in illam intrat: aer enim interior A B si inter embolum dc syringae extremum quid aeris remanet ὶ , sua elasticitate aeris externi pressioni aquam introducere nitentis resistit. Quum aeris hujus pressio,& illius resistentia vires sint oppositae, & ar quales, earum effectus nullus est et & aqua a nulla vi syringam ingredi solii citatur. II. Si dum aquas syringa immersa est embolus a D in Λ trahatur, syringam ingreditur a quae volumen omnino aequa is spatio vacuo ab embolo relicto , qui a D in Α pergens totum aerem D Α ante se propellit. Piessio quippe aeris raterni cogit aerem internum DB ab eductione emboli dilatatum ad pristinam densitatem redire; quod obtinere nequit , nisi syringa, aquae superficiem premens, a quae voIumen attollat aequale spatio ab embolo percurso dum a
299쪽
2y1 Aeria Tsearis . III. Etsi aeris volumes sit inter embolum ,&aquam, si educta extra aquam syringa embolus violenter ab A in D impellatur . celeriter a qua per orificium C exi Piet, etsi embolus aquam non attingat; aer enim inter embolum, & aquam condensatus multo majori elasticitate pollet , quam externus s6ςr ; dc aquam cogitorumpere per orificium C, frustra aere externo obsistente in e , qui minore vi pollet, donec
eonstans externi aeris vis decrescentem interna aeris vim adaequetia
o6. DESCRIPTIO. Sit tubus vitreus GM H
tres sei me pedes altus, diametro, linearum duarum, vel trium, in H dumtaxat apertusia Perori scium H purissimo inercurio repleatur tubus ΜG illum apte inclinando , ut mercurii gravitas totum aerem expellat . Tubus hic deinde verticalis statuatur. Instrumentum hoc erit ha romastrum a Torrice Ilio Galilaei discipulo inventum anno 4643 Fira
EXPL ICATIO. I. Mercurius L G in Α d
scendet spatio quodam G Α, quod mercurio , ct aere vacuum remanebit. Mercurius per boc spatium descendens in globum N H labetur, qui mercurio plenus este deber usque ad D N. suam majorem diametrum. Si mercurius supia N assurgeret, excedens Ruserendus eli; si iuuenon pertingeret, qui deest addendus esset . Superis ficies DN punctum est, a quo incipit CDlumn D A mensura: pars DM notaeonsiderat ut . Divbsquidem eum N M aequi libraturia II. Mercurii columna A D in medi tua alis titudine Parisis alμ est pollices viginti septem cum dimidio supras lineam DN . Qua 'am vis columnam D A ad hanc altitudinem sultinet ,
ande ejus gravitas continenter illam descenaere
sollicitae λ Evidens est, vim hanc, quae columna
300쪽
-νIs Theoria . 29ν mercurn sequi libratur, & ejus descensum imp dit, aliam esse non posse, nisi aeris columnam, quae in mercurii superficiem N gravitat , dc intubum ingredi nititur directione HMG vi illi
aequaIi, qua coIumna mercurii descendere nitiis tur directione A MH. Evidens est, aeris columnam , quae coIumnae mercurii aequilibratur aequalem huic columnae mercurii gravitatemhabere; evidens ergo est , aerem esse gravem. III. Columna mercurii non eandem sempera Ilitudinem obtinebit: illa successive ab A in B, a B in C descendet, ut deinde a C in B,
& a B in A iterum ascendat, ut aerea columna secum sequi librata magis, minusque gravis
erit, Zc elastica . Columna mercurii A D descendit quum presso aeris in superficiem N minor est, attollitur, quum haec presso major fit . quare actio, seu gravitas columnae mercurii semper pressioni , seu reactioni oppostar columnae aereae aequalis est . Altitudo media D B columnae mercurii est Parisiis pollicum viginti septem cum dimidio , paulo minor est Vesuntione, paulin maior M a stiliae, de Dunikerhae ad maris super-fietem ωIU. Si hoc baro metrum ad varias montis altitudines suceessive deferatur etsi tunc temporis nulla in aere mutatio fit, de qua re alio barometro ad montis radices relicto certiores fieri possumus ); videbimus mercurii columnam D A semper breviorem fieri, quo magis ascendemus. Ratio hujus est , quia columna aerea columnae mercurii aequilibrata brevior fit, adeoque minus gravis , & elastica in montis sum.
U. Si idem baro metrum recipienti machinae pneumaticae includatur Fig. 2o. , & antlia ae que capax se, ac recipiens in N hermetice clausum; ρυ ρνι mam emboli eductionem aer in re cipiente eontentus dimidiam suam densitatem.