장음표시 사용
301쪽
quam in columnam mercurii in tubo suspensam exercebat ἰ quare columna mercurii a dimidia
sua altitudine descendet, ab A in B : puta apollicibus et 8 ad 14 . Poss alteram emboli eduinctionem aer recipientis dimidiam reliquam densitatem, & pressionem amiserit: quare columna mereurii a dimidia adhuc altitudine descendet, . a B in F s a pollicibus t 4 ad 7 . Post tertiam emboli eductionem aera recipientis adhuc dimidiam densitatem amittens reliquae pressionis dimidium amittet. & mercurius a dimidia adhuc altitudine descendet, a septem pollicibus ad tres cum dimidio . Res saec certa, dc facile observanda ulli ne amplius dubitationi locum dare potest,
de causa mercurium in tubo aere vacuo sustinente ὸ Iuxta Nolletum machina pneumatica affabre elaborata mercurium revocat ad I ineam unicam supra mercurii stagnantis superficiem CD, ut ipse expertus est . At vix aeri externo datur aditus in recipiens, mercurius celeriter in tubum assurgit, & ad pristinam altitudinem s stitur. Fig. 2O. . UI. Si aer in recipiente CD MN non rare. fiat, sed condensetur, mercurius in tubo MAattollitur elevatione aeris dens tali proportiona in ii. Exempli gratia, si tubus vacuus ΜA Ieto pollices altus; & recipiens CDΜ ita disco aia fixus sit, ut aer in illo condensandus illud se.
Parare nequeat: mercurius ex aeris externi presso ne in tubo vacuo ad pollices serme as sustinebitur . Ope antliae pneumaticae in recipiens C D M immittatur aeris quantitas jam in illo inclusi aequalis; mere urius in tubo ad duplam' altitudinem, pollices nempe 36 attolletur. Si recipientis aer quadruplo densior fiat, ad quadruplam a Ititudinem, pollices nempe II 2, meT Curius attolletur supra superficiem CD. Ergo aeris elasticitas est causa mercurium sustinens;
ergo vis elasticitatis aeris est ejus densitati proportionalis .
302쪽
o . NOTA I. Si baro metrum G VH hermetice claudatur in H quum columna mercurii usque ad A elevata est ; mercurii columna DA semper ad eandem altitudinem sustinebitur, pos to eodem caloris, & frigoris gradu ' sive in summos montes deseratur , sive in recipiente aere vacuo machinae pneumaticae cullocetur .LFig. 2I). Ratio hujus est, quia exiguum aeris volumen N H mercurii superficiem urgens eandem perpetuo reactionem servat , quam tunc obtinebat quum orificium H clausum fuit. Aer hic inclusus non amplius mercurium premit ex athmos phaerae gravitate, cui non communicat; sed ex reactione, qua pollebat quum a tota athmos phaerica columna premebatur, quum communicatio sublata fuit. Ab hoe experimento duo se quentia corollaria descendunt. o8. COROLLARIUM I. Aer proprio pondere est rimitur , is hae compresone reactionem ostiset sotius aerea, columna, a qua comprimi
tur actioni, seu graυita I aqualem Fig. zo DEMONSTRATIO. Antequam orificium H clauderetur, aer inter H, &N interceptus tantum ab impositis columnis aereis premebatur . quarum gravitas aequalis est gravitati columnae mercurii DA, cui aequilibrabantur. Clauso orificio H , aer N adhuc eidem meris curii columnae D Α aequilibratur . eamque ad eandem prorsus altitudinem sustinet non ratio ne suae gravitatis, quae velleti nulla est, sed sola reactione sua, quae aequalis esse debet gravitati columnae aereae , a qua comprimebatur ;
303쪽
DEMONSTRATIO In barometro hermet te clauso in H exiguum aeris volumen N Hpoli annos decem , aut viginti in eadem aeriglemperie eundem semper effectum par ir, eandem scilicet mercurii DA elevationem: ergo aeriselasticitas perfecta est , eh. perseverans, & causae illam producenti accurate proportionata. quum baro metrum clausum in aere calidioresistitur, mercurius supra A attolIitur; ηolumen quippe aeris HN, & volumen mercuri. NMAdilatantur; & aeris elasticitas ca Iore atigetur . um barometrum in aere frigidiore istitur , mercurius infra A descendit: frigore ii quidem aer, dc merearius condensantur , & ambo ad minus spatium , minusque volumen redigun
Aer s elassicitas a plerorumque Corporum e- Iasticitate diversa est, quorum reactio nec perseveranter diuturna est , nee causae producenti perfecte aequalis. Exempli gratia, virga qUerna, incurvata nunquam partes suas omnes in pristinum restituit, ablata musa illam incurvante. Si virga haec eadem diutius incurvata detineatur , intima ejus elastic1tas pris iram figuram illi amoplius non restituit; incurvata perseverat , etsi Causa curvaturae non amplius sit applicata: quae enim intime virgae hujus elasticitatem essiciebant aut mutata sunt , aut alio abierunt. Contra vero aer moleculis constat , quae semper , &immutabilitei pristinam figuram, quam appetunt,
aio. NOTA IIo Baromatrum ' aecurate aeris ETTMOLOGIAE. Baromatrum, gravitatis aeris mense νa ; a dolosts, pondus, ct με ρον ,
304쪽
-νἰι Tέestria . 3 Ieris eX ternῖ, cui in H communicat, mutatio- es gravitatis, aut elasticitatis indicat. Mercuius enim D Λ magis minusque attollit ut proiajori , aut minori aeris externi gravitAte, aut
Non tamen aeque accurate tempestatum vicita tudines magis minusque yroximas, aut rem Ο-
is indicat. Pluribus annis barometrum in Delia lina tu , & in Burgundiae comitatu sedulo ob--:rvavimus . ct aliquando maximam elevationem luvio caelo, atat pluviae proximo deprehendiis ius; saepius minimam altitudinem caelo sudo , it i sti proximam: mediam altitudinem per heb-3madas, & menses integros caelo aeque sudo,
pluvio.. Observavimus quoque vulgaria baroia tetra, quae per vicos vili pretio venda tantur,
que apta esse ad tempestatis vices indicandas,r exquistissitne ; illa enim etsi non eandemissim altitudinem obtineant , proportionalitermen, ut ista, ascendunt, & descendunt procibus, quas athmosphaera ipsa patitur in gra ita te, & elasticitate. Utraque , nullo alio inricio a caeli aspectu, aut aliunde habito, itamporum vices indicant, ut parum iis fiderctissimus, vere praes tim, & autumnoia Fanx compressionis ia
re clausum , & aqua plenum ad datam altituisnem R. Uasi huic aptetur antlia ND soraiarn habens in X ad aerem externum admitten-m: Ac valvula insistens elasterio R, ut aerant lia X D in vas transeat Fig. 24.
I. Quum embolus N ab N in D descendet,
rem in antlia X D contentum comprimet. rr hic violentet compressus reactionem nanci
Tur vi comprimenti aequa pena 69r : dc coint elasterium R illi cedere, & valvulam aetto I e, quam occludebat, atque vas ingredi sinet.
305쪽
um aer vas ingressus est, elasterium R ite. rum valvulam occludit , nec aerem ingressum egredi sinit. ll. Quum embolus iterum a D in N ascende. Νrit, δer exterior in antliam vacuam irruet X Dper foramen X & embolus saepius per antliam X D ascendens , & descendens in vas coget
magnam aeris condensati copiam, quae exire non poterit.
III. Si tunc aperiatur epistomium F, aqua R M in vase contenta . & ab aere condensato in superficie pressa violenter a K erumpit; aer quippe vi introductus, & accumulatus, & octu-plo, aut decuplo densior aere externo vim ela sticam habet suae dens tali proportionalem elasticitas vero aquae superficiem premens violentum illi motum indit , quo contra gravitatem attolli cogitur , & per lumen M C exilire; donec aer internus, & condensatus aquam expellendo dilatationem acquirat, qua aeri exter no in C aequilibretur. Ballista pneumatic
ret. DESCRIPTIO. In fistula bellica vis i m. pellens est pulveris pyrii accensi exploso 33η .
in pneumatica vis impellens est explosio aeris compressi. Variis modis machina haec construi potest: nos hic eam explicabimus, quae facilior intellectu nobis videtur . Instrumentum, quaecumque ejus constructio sit, tres praecipuas partes continet, fistulam D, cavitatem N BAhermetice clausam , & antliam prementem R E . s Fig. et 8 . I. Fistuta C D in C , dc D aperta fistulis bellicis vulgaribus persimilis est. Illi immittitur globus M, & cochleis fulturae N A assigitur , ct ab ea, ut lubet separatur . Partes hae duae linvicem se unctae sunt. II. Fultura NΛ ex aurichalcho est , aut ex alia
306쪽
Aeris Theoria . 3 Salia materia solida , vacua, & valde capax: aerem ipsa admittit , & continet , qui in il Iaviol Enter comprimitur machinamento illi simili , quod in fonte compressionis exposuimust . Cavitas AB Nexiguam habet valvulam n , quas interius aperiri potest, & exactissime clauditur
ab Elasterio νm aut valvulam, aut virgam illi adnexam premente. Aer in cavi late AN comprenus, clausa valvula u , erumpere nequit; illa aperta ope cochleae internae Bd, aer inter. nus vehementer condensatus magna vi a cavita
te in fistulam CD irruit , & per hanc globum M propellit vi suae dens tali proportionali.
III. Anilia premens R E est cylindrus vacuus utrinque apertus ad aerem in cavitate N Aembolo P comprimendum institutus . Cochlea
cylindrus hic in parte E fulturae N A , sublata
fistula C D, affigitur. Tunc mbolo P supra seramen R ascendente, aer exterior cavitatem RE antliae replet; embolo descendente ab R in E aer interceptus violenter comprimitur. Hic valvulam n urget, aperit, & cavitatem N A ingreditur. Embolo
supra foramem R redeunte aer in cavitate com pressus per valvulam n egredi nequit, quae tunc accuratissime clausa est . quum vero embolus ite
tum ab R in E descendit , iterum aerem in RE ingressum comprimit, valvulam n sua reactione aperire cogit , & cavitatem N A ingredi , in qua aer jam condensatus minus illo densus est, quem tunc embolus comprimit. Ite ratis compressionibus embolus P magnam aeris condensati copiam in cavitatem N Α ingerit. IV. valvula . ab elasterio νm clausa, in terius ope rotae dentatae B aperiri potest. Roista haee cavitati inclusa est ; illi tamen motus quilibet exterius indi potest ope cylindri manubrio instructi interius rotam B attingentis , & circa axem suum versatilis in suis cylindricis soraminibus corio inuncto munitis interius, ct ex.
307쪽
3o6 AaνD Tἔρονἰa.& exterius, nullo aeri aditu aperto. Cylindrus hie interius in rotam dentatam desinens directione d BF conversus uno ex suis dentibus incurrit in virgam m n valvulae adhaerentem et tunc valvula aperitur , & iterum clauditur statim ac virga a dente d elabitur. Aer in ea viritate eondensatus hoc temporis intervallo erum
pit, & globum M propellit , qui ad viginti ,
aut triginta passiis asserem abiegnum pertundet. Peritus artifex facile ballistae huie elasserium
exterius assiget, quo exiguus , at celer motus
rotae B imprimatur, quale in bellicis fistulis esse solet; quod relaxatum essiciet, ut aer in ea. vitate condensatus subita explosione erumpat in fistulam CD, quin totus abeat. 7r'. NOTA. Quantumvis persecte elaborata sit ba it i sta pneumatica, numquam vim sistulae bellicae assequetur: hoc tamen habet, quo societati noxia esse potest , quod sci hcet nullo strepitu plures lethi seros ictus essicere possit Aer in cavitate N A violenter compressus mi nima ex parte in prima explosione erumpit: adhuc satis condensatus perseverat, ut plures su eessivas explosiones facere possit, quae successive magis , magisque languesicunt . propterea quia vis aeris elastica cavitati inclusi magis, magisque minuitur, quo major aeris hujus copiae erum inpit. Quum aer inclusus aeris externi densitatem tantum obtinet, in globum M agere desiis nit; vis enim elastica aeris interni ab aequali ,& opposita aeris externi e lassicitate eliditur, a quo globus M tanta vi repellitur directione DM . quanta ab interno propellitur directione MD. Ut vis aeris in antlia, aut cavitate NA compressi dignoscatur, aeris externi visibuς comis paranda est. Aer exterior suo solo pondere compressius elasticitatem habet, qua aquam in vacuo ad pedes 32 celeriter attollitia lQuum aeris vis crescat in ratione dens talis, hic aer decies, aut duodecies magis compressus in cavitate NA
308쪽
ε iris habebit expansivam decies , aut duodecies maiorem: hinc vehemens impulsus globo M imia iremus , cui aer exterior resistentiam facit tan- um decies, aut duodecies minorem pro rati ioe suae densitatis declas , aut duodecies minore, eris interni densitate. Itaque globus M impellitur directione M D veloeitate illi aequali, tuam ipsi imprimeret vis novies , aut undecies illa major, quae satis celeriter a queam Colum- nam attollit in vacuo ad pedes triginta duos . Iuxta Papinum aer athmosphaericus vacuum ingrediens ea velocitate fertur, qua uno secun do percurreret pedes 33os , duplo scilicet illa majore, qua globus e majore tormento bellieω ad moenia diruenda proijcitur. Aer athmosphae. xleo decies densior eadem velocitate tantum motus, at massa decuplus, mobile in quod incur-xit, impellere debet vi decies majore; decuplam siquidem vim motricem habet . Antii An=IIa sunt maehinae hydraulicae aquam ad
diversas altitudines in vitae usus attollentes. Aliae a pirantes sunt, aliae premantes, aliara distrantes simul, ct prementes . Breviter ea. rum constructionem, artificium, & usum explicabimus a.
714. DESCRIPTIO. Fig. 2s . Sit ingens
cylindrus vacuus ABG interius perpolitus, e jusdemque ubique diametri qua parte embolus metallieus Μ moveri debet . ita ut aer inter illum, & cyIindrum penetrare nequeat. In eν lindri hujus extremitate, quae aquae immerge tur, sit valvula V, quae luperius aquae impulsu aperiri possit , & deinde suo pondere exacte claudatur. Embolus M in tota axis longitudia
309쪽
3os Aeris Tkeoria. ne amnio foramine pertusus sit, supra quod valvula sita sit, quae aquae impulsu attolli possit, dc deinde proprio suo pondere claudatur accuratissime. Frit hine anilia adspirans, cujus machinamentum physi eum est i ujusmodi. I. Descendat embolus mdit allicus M suo pon. de re ad antliae fundum usque ad aquae superficiem: inter embolum , & aquam nullum erit
II. Embolus a potentia P attollatur ab U in M, pedem serme supra aquae superficiem . Inia ter V , & M fiet vacuum, dc pressio aeris externi , quae aquam attollere potest ad pedes triginta duos in vacuo oc , illam facile , de cito pedem unum attolle , cogens valvulam Uelevari, & illi aditum concedere in antliam UM . III. Puni potentia P, quos en bolum ex tualit in M, non amplius agit, embolus M aequa isti aquae volumine multo gravior suae gravitatis excessu descendere nitetur in V . Quum valvula U & proprio, & emboli, dc aquae in cum .hentis pondere claudatur, dum descendit, aqua, quam premit , supra ipsum attollitur per ejus foramen N quum vero embolus in V pervenit , tota aquea columna pedem alta supra
unum ab V in M, anis se aquam, quam gestat, propellit: novum vacuum efficit pedem altum inter U, dc M, quod cito ab aqua reinpletur, quam pressio aeris externi per valvulam
V impellit. U. Quum potentia P adhuc agere cessat , em holus excessu suae gravitatis adhuc ab M in V descendit; dc nova columna aquea embolum Minter, & valvulam U intercepta sibi per sera. men , dc valvulam N viam aperit supra embolum, Ac se in spatio N A collocat. VI. Embolus iterato ascendens, de descendens supra se aqueam columnam attollit, quae in C D
310쪽
Aeν;s TLeoria. 3oyem uel ad quam, is datam altitudinem , quamis diu potentia P embolum agitabit. Anilia, egi , agit qua si fugendo, a despirando aerem, unda
VII. Quamvis embolus M viginti , aut triginta pedes supra aquae superficiem locatus esset,
aquam adhuc eodem modo attolleret. Ponamus
smbolum ad pedes 28 supra a tuae superficiem BG situm ab M in H moveri, δc ab H in Μ. Ruum cmbolus ab M in H descendit, aerem inter Μ , dc V positum comprimit et hic vero compressus sua elasticitate valvulam N recludit,& supra embolum transit. Quum deinde embolus ab H in Μ ascendit, aerem supra clausam valvulam N situm ante se propellit, dc aerem
embolo, dc valvular U interceptum rarefacit . Aerea columna MV rarefacta minorem vim ha bet, quam aer externus densor aquae superficiem premens. Ad aequilibrium restituendum aer exterior suae pressionis excessu aquam in antliam
impellit per valvulam V volumine aequali aeris volumini per valvulam N egredientis ; dc hoc quoties embolus ab M in H descendit or . A qua ergo successive in antlia U Μ attolletur, donec ad embolum M perveniat . Tunc embolus intra columnam aqueam descendens e frificiet, ut ipsa per foramen N supra illum ascendat. At si altitudo V M triginta duobus pedibus major esset , columna aquea nunquam ad embolum pertingeret; pressio siquidem aeris ex terni ultra pedes triginta duos aquam attollere nequit od . VIII. Nulla est necessitas, antliam adspirantem totam interius perpolitam esse , & cylindricam , ut est spatium M H, in quo embolus movetur. Supra hoc, di infra cujuscumque materiae, oc figurae este potest . IX. Vidimus , liquores gravitare in ratione eompolita basium , dc altitudinum, quaecumque