장음표시 사용
311쪽
ergo embolus M ita latus sit, ut aquas colum. na, cujus ipse basis est, decem libras ponderet in singulis pedibus, & tubus N A cujuscumque figurat, & capacitatis altus sit pedes triginta , poetidus gravitans in embolum M, & in potentiam P erit si brarum 3 oo, quod est productumaci in io. Nihil itaque potentia iuvatur arcti in re tubo supra embolum; at plurimum proderit si ad opportunam altitudinem embolus supra ain quae stagnantis superficiem BG collocetur.
quo aqua alicujus fluminis in urbem devehendast supra fluminis libellam sitam; ER recepta culum perpetuo fluminis , aut fontis alicujus aqua plenum, quae per lumen E D in tubi cavitatem DF BD ingredi potest; ΜNO P rota a fluminis aqua impulsa. Erit haec antlia pre mens . Fig. 48 . I. Quum rota eonvertetur directione M N, attollet embolum G R D in F . A qua inter embolum G, & valvulam S inclusa nequit per lumen D, quod embolus ascendens claudit, eia fugere; impelletur ergo in tubum S A, & valvulaem S aperiet. l. Quum embolus suo pondere ab F in Drecidit, in antlia fit vacuum FBD, quod aqua
statim per lumen D replet; quum vero embo lus iterum a rota attollitur, aquam hanc premens cogit in tubum S Α ascendere, unde dilabi nequit; valvula enim S cI auditur statim aeaqua inferior non amplius sursum truditur. Facile intelliges innumeris modis antlias prementes construi posse. Unicum exemplum satis est ad harum machinarum artificium dignoscen, dum h
312쪽
Aaνἰs Theoria . 32 IAnilia adspirantas, o prementes. 16. DESCRlPTIO. Sit cylindrus cavus AB UN , embolus non pertusus M, valvula U, tubus C D ; altera valvula C, quae aperiatur directione CD. Erit haec antlia adspirans, σpremens. Pig. 3i .
vula C proprio pondere clauditur .' valvula Uaquae impulsu aperitur , quam aeris ex erni pressio attollit in vacuum V M s o4 .
valvula U clauditur; altera valvula C aperitur, & aqua MV a potentia P pressa afiurgit in tubum CD, ct in F exilie. Si tubus C Diit ex corio flexili, aqua, quam pro ijcit vi viribus prementibus proportionali, quaquaversum dirigi poterit.
alia jungatur similis , dc parallela , habebitur antlia duplex, quae aquam quo libuerit coatinenter proijciet Fig. 3o. . Duplici vecte, cujus hypomothlium N inter
binas antlias collocabitur, dum alter embolus ascendit, alter descendit; adeoque aqua conti nenter pressa in alterutra antlia Α , & B perpetuo exibit per alterutrum ex canalibus U, D, quorum D est orificium commune, Anilia haec
treus, aut metallicus, aut ex alia materia so
lida: erit hic sipho. Fig. 29 . Si breviori crure DS liquori cuivis immerso aer e longiori crure H ore hauriatur , liquor per hoc crus fluet donec erus brevius liquori immersum erit. Hac ratione phiala, dolium ,
313쪽
aut vas aliud quodvis vacuari poterit ; modo columna liquoris attollendi gravitatem columnae aereae esus dem basis non excedat o4 . EXPLICATIO. Antequam aer per H hauriat ut , aqua in siphonem non capillarem S D non attollitur , nisi ad libellam aquae in vase eontentae; liquida enim homogenea propria gravitate in vasis communicantibus libellam affectant 613 . Si columna aerea M S nititur aquam attollere in tubum S D. Columna aerea Κ H D sequali nisu vetat ne aqua in eundem tubum ascendat '. vires hae duae aequales, re oppositae eliduntur r nec aqua in tubo stat nisi ex columnarum aquearum adjacentium
pressione, At quum aer per H hauritur, aqua vasis contra propriam gravitatem fertur ab S in D ;pressio quippe aeris externi aquam in vacuri alia tollere poteli ad pedes triginta duos. Columna aerea MS totum pressionis suae effectum sortitur, dum columna opposita ΚHD, educto aere ex H, resistentiam jam nullam opponit. A qua in D elevata a pressione aeris M S descendit in H , dc in os incurrit aerem e siphone haurientis: postea pergit perenniter es fluere: hic vero re ipsa siphonis phaenomenon incipit. I. Columna aerea M S nititur aquam in siphone contentam deferre directione S D: columna aerea Κ H nititur aquam deserre directione H D. Harum columnarum altitudo communis est athmosphaera , quae certe ultra sex leucas protenditur, verosi militer ad quindecim,
aut sexdecim attollitur 743 brevior ergo M S minimum a longiore K N differt: quare ad sensum gravitate , & pressione aequales
sunt. At has aereat columnae ad sensum aequales contra pondera inaequalia colluctantur: columna
enim M S nititur in breviorem columnam a
314쪽
columnam aeream ΚΗ, quam altera columna aquea I S agat in columnam aeream M S.Columna aerea ΚΗ majori pondere onusta, quam M S, cedere ergo debet iuxta excessum pressionis, quam perfert, dc quae actionis suae partem elidit. Debet ergo columna aquea D Hgravior columna aquea D S suae gravitatis excessu descendere , dc continenter per H eL
Quum vero nequeat aqua a D in H emuere, nisi vacuum relinquat in D , quod illico replebitur; quo momento hoc vacuum fieri nititur columna aeris ras sua actione praevalen te cogit aquam illuc ascendere, & spatium ab aqua per H effluente relictum continenter ocincupare .
II. Si duo siphonis crura D S, D A seque
Ionga essent, aqua in duplici columna intra siphonem suspensa remaneret in neutram partem defluensi hae squidem columnae aqueae S D , Α D ad D impellerentur a pressione duarum columnarum aequalium, & idem pondus sustinentium, MS , RH. Si brevius siphonis crus extra aquam esset , hausto aere inn, aeque aqua attraheretur; pressio enim columnae aereae M S integrum effectum suum sortiretur ad aquam attollendam in vacuo S D n. Uerum statim ac aerem haurire cessares, aqua non amplius per u efflueret , imo ab n in Diterum ascenderet, dc in vas rediret: columna aerea siquidem aquam in m premens directionen D S minus pondus sustinere deberet, de minorem actionis suae partem amitteret, quam columna aerea opposita MS. Columna aerea minus gravata pondere aquae in n, quum minorem
315쪽
3ra Aeris Theor; a. suae actionis partem amittat ex resistentia ponis deris , quod perfert, excessum actionis habet in
oppositam aeream columnam , eamque cedere Cogit. A qua siphoni inclusa a duabus his viribus
sollicitata, quas inaequales essicit quum magis in unam, quam in alteram giavit et , majoris
vis pressioni cedit, & ab v in D, & S etiasluit . III. Si siphonis crus SD supra aquam stagnantem triginta duobus pedibus altius es et , frustra aer ex H exsugeretur ad aquam adducendam: pressio enim aereae columnae M S aquam in vacuo attollere , & sustinere nequit ultra pedes triginta duos o 3 . Hinc apparet, siphone aquam ad quamvis altitudinem evehi non posse. Quo exterius siphonis crus D H altero aquae immerso longius est , eo maior est aquae ex Hsuxus. Quo enim aquea columna D H longior eis, eo majori pollet gravitate, qua aereae CO Iumnae Κ H sibi oppositae, & alterius columnae N S plenum effectum infirmantis pressionem eis dat . Si columna aquea D II esset triginta uos pedes longa , totam columnae aereae Κ Hactionem elideret; & columna aerea M S integrum suum effectum in columnam a queam SD sortiretur non secus ac si illam in persecto vacuo premeret. Fons Heronis .
18. DESCRIPTIO Sit tubus vitreus , aut metallicus A C F vino plenus , in A, & Fapertus, dc subereo obturamento in C clausus
I. Si obturamentum C auferatur, vinum hinc effluet, praeter globo E, &tubo EF inclusum. obturato iterum soramine C effundatur aqua in Α ..Haec sua gravitate aerem globo D inclusum comprimet, qui elasticitate sua premens y li-.
316쪽
c Aeris Theoria . 3Is liquorem globo E inclusumfurtem fallantem υἰ- ni essiciet in F. Ita habebitur fons supra scaturiginem suam saliens. I. Iterum ablato obturamento C aqua tantum in parte E F remanebit. Effundatur vinum in A , obturamento primum opposito in C. Vinum sua gravitate aerem globi D comprimet , qui ubi minima resistentia est agens fontem δε- Iientem aqua eniciet in F. Ita circulatores vuI-go ignaro suadent se aquam in vinum, & vi cissim mutare. Eol0lia. 1ρ. DESCRIPTIO. EOIolla vas vitreum , aut metallicum est piri forma AB, vel CD: ejus vero artificium est hujusmodi. Fig. et et . I. Si eoli pila accensis carbonibus imponatur, aer interior calore dilatatur , & dilatatum perexiguum orificium N erumpit : hinc perpetiatis ventus excitatur in N quamdiu dilatatio per. severat, directione ad extra . II. Si deinde eoti pila frige sat , aer interior frigore conddia satur; & aer exterior continenter per N eoli pilam ingreditur, ut aer interior densior fit, & minus spatium occupat. Hinc
oritur perpetuus ventus praecedenti oppositus.
III. Si eoli pilae candentis orificium N frigidae R immergatur ; pressio aeris externi aquam in eo lipilam impellit; & volumen R C D a quae introeuntis aequale est volum mi aeris, quem dilatatio expulerat 7oa . IV. Quum eo lipila partim aqua plena est ,
partim aere s ita carbonibus accensis imponatur, ut aqua partem ABN occupet; aer dilatatus, Oc aquae vapor simul in inferiorem aquam agentes, eam magno impetu propellent ad magnam altitudinem M . Si eoli pila in parte ABNspiritu vini repleatur, facula orificio N admota, habebitur fons saliens igneus N M, qui ad
317쪽
3i6 Aoris TheoνIa . totius spiritus vini consumptionem persevetrabit . Cue urbitata mediea. ao. DESCRIPTIO . Caee. νbitula mediea sunt vasa vitrea, aut figulina AB, BC apta carnibus adhaerere. Fu, 27 . I. Si in hoc vas immittatur stuppa accensa , aer interior calore admodum dilatatur . Partiali cui carneae corporis vas istud illico applieetatur lato suo orificio: sicuti aer internus condensatur calore cessante, vacuum sit, quod aer
II. Aer carnibus in elusus, quibus cucurbitu ἀla insilit , sua elasticitate nititur in vacuum ferri; carnes attollit, poros aperit, & sensim in cucurbitulam illabitur in illam sanguinem , & humores vehens, quibus implicitus erat: atque ista perseverant donec aer cucurbitulae, qui perpetuo densor fit, densitate , & elasticitate evadat aeri in sanguine , humoribus , carnibus
contento aequalis. PROPOSITIO VI. 721. Aιν stuIium est, quod filiore eondensa -
Μν , calore dilatatur, euius elaflicitatem ignIs auget , cujus actio animantium vita , planta inrum vegetation , flamma conservatio. ι nece in ria es.
Propositionis demonstratio experimentis innititur, quae exponere pergimus.
aet. EXPERIMENTUM I. Sit tubus Α Η
in Λ clausus, in B apertus, in parte S B aqua, in S A aere plenus. Fig. Ia . I. Si tubus A S incalescat, videbimus ab aere interno AS majus spatium Α R occupari , di aquam ab S in R deprimi. Ergo aer calore
318쪽
Aενῖs Tέeoria. 317 II. Aer hie ita dilatatus actioni aeris exteriani densioris , & aquam in S attollere nitentis Teuttit. Ergo aιν ealore dilatatus elaflicitatam No ea ratione , ua eius densitas minuiιών:Calore illi intimo densitatem , quam amittit Iupplente; quod tertiae propositioni non ad ver satur , in qua oslandimus , aerem elasticitate Crescere in ratione densitatis , posita eadem
III. Si tubus ΑS glacie circumdetur, aer in interior AS minus spatium x A occupabit, ad minus volumen adigetur, aquam sinet altius at-
IV. Her hic A a: ita frigore condensatus nulla majore elasticitate pollet supra aerem externum magis calidum, magisque dilatatum; ergo aer frigore condensatus densitate erescens maforsm olas uatatem non aequirit, nisi ut aquilibretur elastisitatis augmento , quod aer mugis
cetur, pristinum volumen AS recuperat. Ergo voluminis augmentum, & imminutio a causis a nobis allatis evidenter procedunt... 7 2, PRO8LEΜΑ . Aeris dilatastinam Iuda versis ea loνιs gradibus astimare. FD. in SOLUTIO. Tubus vitreus ΑΒ serme pedem Iongus, in Α elausus in B apertus carbonibus accensis imponatur donec incandescat . Tunc forcipe arreptus orificio B in mercurium immergatur, donec calore admodum imminuto glacie obtegi possit, & aeri adhue in illo conten-
I. Ab externi aeris pressione mercurius in tubo perpendiculari Α Β attolletur donee duas tertias partes capacitatis repleat: at mercurius spatium tantum aere vacuum replet; de spatium aere vacuum illud est, quod aer reliquit, quum
319쪽
318 Aeris Thestria . a dilatatione in cano escentiae , ad glaciei conis densationem transit. Ergo volumen aeris a ca- ιονε incandescentia dilatati es ad volumem aertia glaciei frigora condensatι ut 3 ad I . II. Simili experimento invenies , volumen aeris in temperie in qua gelu concrescere incipit, esse ad volumen aeris ab aqua ebulliente dilatati, ut et ad 3; & volumen aeνIs septimam ferme partem augeri, quum a frigore gelu. pr ducere incipiente ad communes aestatis in nostris regionibus ealores transit. 24. NΟΤΑ. Postquam satis demonstraveri iamus, aerem comprimi posse, & dilatari , non abS re erit perpendere quo usque illum phy si. ci hactenus condensaverint, ac dilataverint. I. Aer varios condensationis gradus a pnysiis cis obtinuit pro mediorum diversitate , quibus ad illum condensandum usi sunt . Boylaeus illum comprimendo terdecies densiorem reddidit.
Halleius ait , se illum vidisse ad volumen sexagies minus adductum. Halesus illum tricles, re octies densiorem torculari effecit; at aquam globo serreo igniario inclusam in glaciem convertendo illum adegit ad volumen vicibus it 38 minus ); quare aer ita condensatus esse debebat ferme duplo cum quadrante aqua densior,& specifice gravior . hoc certissime demonstrat
aerem corpus esse ab aqua omnino diversum; tienim aer esset tantum aqua rarefacta, ille non
nisi ad aquae densitatem adduci pomisset; tune vero cuivis pressioni obstitisset vi illi aequali , quae in aqua dignoscitur , quam comprimi non
II. Machina pneumatica aerem in recipsenterare faciens mercurium deprimit ad lineam usque supra mercurium stagnantem o 6 . Hinc ita
320쪽
rie , est semper suae densitati proportionalis 691 7: Ergo aer, qui mercurii columnam ad pollices 18 sustinebat , sue ad lineas 336, esse debet vicibus 336 illo densor, qui mercurium ad unicam lineam sustinebat . Ergo machina
pneumatica aerem recipientis, quum mercurius
est lineam unam elevatus, dilatat vicibus 336 magis, quam antea dilatatus esset. Vero simile quoque est , aerem recipientis in illo experimento magis adhuc dilatatum esse, quam mercurii descensus indicet 747 , Mariotius exiguam aeris bullam in phiala inversa, & serme aqua plena in machinas pneuismaticae recipiente dilatans invenit, aerem ter rae superficiei proximum se dilatantem spatium occupare posse ηoco vicibus majus illo, quod passim occupat. F
et s. EXPERIMENTUM II. Si recipientimachinae pneumaticae includatur seles, aut cuniculus, aut gallus, aut columbus , aut avis quaelibet, animalia haec intereunt ferme simulac aere educto vacuum effectum est. Si sub eodem recipiente vas ponatur aqua plenum, cui pisces innatent, aere educto ipsi quoque intereunt, etsi multo dissicilius. Ergo aeν animais Iliam vita es necessarius .
EXPLICATIO. Vita animalis a motu cor dis, & a sanguinis circulatione potissimum pendet. Duplex hic motus a pressione, & elasticitate aeris praesertim oritur. I. Aer pulmones ingressus ibi incalestit, dilatatur, magis elasticus fit volumine , dc elasticitate aucta sanguinem premite dextero ventriculo egressum, illumque cogit ad sinistrum ventriculum deferri s 34o. VI. in . Actio haec, hoc vitas , & motus principium in animali deficit smul ae aer in pulmonibus non renov