장음표시 사용
331쪽
33o AeνIs TheerIa. F vasi aqua pleno MN immergatur 4 ubo D A supra aquam perpendiculariter statuto. EFFECTUS . A qua in tubo ED attolletur,& tubum, ac globum ipsum replebit nullo vacuo relicto. Hinc sequitur:
I. Aquam in vapores versam aerem expellere,
eiusque locum oecupare nihil enim aeris remarinet in vase, in quo aqua in vapores versa est. I. Aquam in vapores versam volumen acquirere quater decies millies majus , quam in statu suo naturali; exigua enim haec aquae quanistitas, quae non nis quater decies millesimam caiapacitatis D E partem replebat , illam in vapois
res versa totam occupat. Probat Vero aer a torito spatio DE expulsus , illud ab aqua in vapores versa occupari . nec enim potest aerem expellere , nis eius spatium occupet , & constanti ejus pressioni relistat. III. Aquam ad pristinum statum iterum redire. Frigus vasis MN vitro, & aquae in vapores versas communicetur . Statim aqua haec in immensum dilatata ad volumen adducitur quater decies millies minus. Uacuum fit in vase ED ; ct pressio aeris externi illuc impellit aquae volumen omnino aequale aeris volumini , quod aqua dilatata inde expulerat. oa Varia fortasse esse potest aquas in vapores exaltatas rarefactio : poterit major calor magis vapores dilatare hinc sortasse varia oritur nubium altitudo. Attamen certum est, rarefactionem semper maximam esse, nec a gradu a nobis statuto admodum differre. Aeris theoria exposita , nonnulla , quae objiciuntur , refellenda sunt , & nonnulla quoque hae de re elegantia problemata resolvenda. ορρο ita diluuntur. et aa. OBIECTIO I. Si aer corpus esset per se
grave, ejus gravitas vitreum machinae pneuma-
332쪽
ti eae recipiens diffringere:debet et . Sit enim ejus basis pedi quadrato aequalis . Quum pressio columnae aereae pressonem Columnae aqueae ejusdem basis, & triginta duos pedes altas adaequet, recipiens hoc nondus sustinet pedum aquae cuia bicorum a et, sive librarum 22ao: quod sane pondus satis , superque est ad vitrearum partium mutuam adhaesionem superandam. RESPONSIO. Ita certa est aeris gravitas , ut illa aquae, marmoris , aliorumque terrestrium corporum certa est 687 : Solum itaque phaenomena nonnulla explicanda sunt, a quibus non in nulli de hac veritate dubitandi occasionem arri
I. Recipiens Boy laeum fornicis in morem conis fatum est , quem in punctis omnibus externis fluidum ambiens seque premit: atqui haec prestio fornicem non disjicit, imo roborat . Quum intima recipientis iuperficies fit extima minor , partes omnes illud componentes cons derandae sunt veluti totidem cunei quorum acies intus sit, basis extra . Porro hi cunei cedere nequeunt pressioni ubique uniformi, nisi quum cono rum bass fieret aciei aequalis, quod repugnat . Ceterum recipiens hoc ab aquae columna trI-ginta , 'aut quadraginta pedes alta non diffrinrigetur: quare ergo a columna aerea seque, aut
minus gravi diffringetur II. Facile est ostendere, recipiens vitreum figura sua serme sphaerica , ac cylindrica aeris pressioni resistere quum vacuum fit. Si enim di-ico imponatur vas aliqua parte planum , aere extracto magno impetu diffringitur, nisi admodum crassum sit . Pressio qui 'pe aeris quaqua- versum non eandem ique relissentiam invenit, quum in superficie plana partes ad motum ten-ὸunt, quin invicem sustententur.
733. OBIECTIO Il. Si aer ita premit , &gravitat, ut asserimus, ab athmosphaere pressio in ne opprimi deberemus: aerearum, columnarum presis
333쪽
3 32 AarIs ΤέeονIa. pressio nos nec ambulare, nec aerem Inspirare, ct expirare sineret ; eandemque in nobis sensationem pareret , quam experimur quuin vires oppositae membra nostra comprimunt; quae Omnia experientiae contraria sunt.
REsPONSIO. Nullum ex his effectibus parere debet aeris pressio, & gravitas, ut singil.
latim ostendemus. I. Aer pondero nos opprImare non debet . Ponamus enim columnam aeream capiti nostro, at
que humeris insistentem esse pedem longam, diis midium latam ; haec gravitate aequali columnaeaqueae ejusdem basia , & altae pedes 3 a ponderabit Iibras xi et o teta et z atqui a tali pondere non opprimemur, imo nec defatigabimur. Nos aeri immersi, ut pisces aquae , non magis ab aere, quam pisces ab aqua defatinari debemus . Actio columnae superioris ab inserioris aequali, & opposita reactione eliditur . Quantum ab aerea columna capiti , & humeris insistente premimur , tantundem columna aerea sursum reagens in pedes , & crura nititur nos sursum trudere. Uires hae aequales, & oppostae eliduntur e ad terras centrum nos promoti vi aequali Iibris athoi, sursum repulsi vi aequali libris 1 2 , gravitate tantum eorporis nostri deprimimur , quam facile musculi , & nervi perse
Adde , quod in aere nobis insistente non modo graviores, imo aliquanto leviores evadimus. Quum enim juxta leges hydrostaticae solida flui dis immersa tantum tui ponderis amittant, quanis
tum est pondus aequalis voluminis fluidi 63ν :nos aeri immersi pondus amittimus , quod habet volumen aeris corpownostro aequale. Quare si corpus nostrum tres materiae pedes cubicos habeat, tantum ponderis amittit, quantum peti. dunt tres aeris pedes cubici, scilicet uncias qua
II. Aer nobIs motum non interdicat . Quum enim
334쪽
. Aeris TheorIa. 333 enim aeris pressio fiat quaquaversum , quantum aer nos anterius premit ne progrediamur, tantumdem aer posterius premens progressum juvati; idem de aliis motibus dieamus . Quare in aere ambiente sola in nobis actio musculorum, nervorum, fibrarum exercetur. III. Aer noxia pressione nos a Feste non debet. Aer quippe interior, qui in pulmonibus eontiis nenter renovatur , qui in stomacho est , in intestinis , in corporis interstitiis omnibus , qui per sanguinem, & humores circuit as , sua
reactione aeri externo aequilibratur . Duplex haec opposta pressio non modo animali machinae non nocet, imo vero ejus conservationem ,& soliditatem juvat . Firmiores illa partes efficit majorem illarum contactum , & adhaesionem efficiendo, sanguinis , dc humorum canales coarctat, quo eo velocius fluida haee moventur, juxta fluidorum leges per arctiores tubos deincurrentium. Nos majore hilaritate, virium robore, agilitate pollere experimur, quum aer magis elasticus est, magisque premit. Quare haec aeris pressio nobis non nocet, imo favet. IU. Aer in nobis perpetuae suae pressionis san- Lationem parere non debet. Iuxta enim leges αDeo statutas sensatio quaevis alicujus objecti novam in aliquo organo mutationem , atque affectionem postulat. Ne itaque miremur nos aeriris pressionem non sentire , eui ab ineunabilis perpetuo assuevimus, quaeque constans, & uniformis semper eodem modo in nos agit, neque novam ullam in sensus organis modificationem parit.
Quum exigua vis insolita aliquid ex organis nostris asscit , puta quum pluma manum mihi Ieniter vellicat, sensationem experior levi hutiepressioni analogam; in manus meae fibris squidem insuetus tremor excitatur , qui in anima spiritualem sensationem oriri faeit eausae hujus organici tremoris proportionatam . Quum multo
335쪽
34 Aeris Thee I a. majori vi, quam quae plumae sit, manum meam aer premit , sensationem non habeo huic aeris pressioni analogam haec enim pressio, quam perinpetuo ab ipsis incunabulis experior semper eandem , ct ejusdem naturae, novam manui meae impressionem non essicit, neque novam modificatio
nem , qua anima assici possit. Imo vero, si vel unico inllante pressio harc habitualis aeris cessaret anima sensationem haberet huic pressionis dese-
civi analogam; organa enim mea ex lipc pressionis defectu novum statum obtinerent; unde in anima intima sensatio oriretur organi corporei sensationi analoga. Met. I 76, I92
7 34. OBJECTIO III. Si mercurius in baro-
metro ab aeris pressione sustineretur , magis attolli deberet quum aer gravior est , minus , quum minus gravis est: hoc tamen experientiae adversatur . Tempore enim nebuloso, aut pluvio quum aer vaporibus abundat, quibus ejus pondus augeri debet, mercurius descendit I quum Vero,
solutis in pluviam vaporibus , caelum sudum bonam sui ponderis partem amisit , mercurius iterum attollitur . Ergo suspenso mercurii in baro metro aetis diverso ponderi non est analoga ; ergo hujus suspensionis causa non est aeris gravitas . ergo neque aeris reactio, quae semper est ejus gravitati proportionalis. R. ar RESPONSIO . Optime experimentis demonstratum est, suspensionem mercurii in baro metro ab aeris pressione fieri: columnae enim mercur ialtitudo crescit, aut minuitur pro aeris resistenistis densitate aucta , aut imminuta 7o6 : quidquid ergo contra veritatem hanc demonstratam objicitur, inane habendum est. Uerumtamen ostendamus barometri variationes aeris illi aequilibrati variationibus , quibus mercurius varias
altitudines DA, D B, DC obtinet , conciliari
posse. I. Quum caelo nebuloso , aut pluvio aer vaporibus , di exhalationibus abundat, demonstra
336쪽
Aersi Theorξα. 33ytum ne est columnas aereas graviores esse λ Nequaquam: vapores enim , & exhalationes', etsi natura graves , locum in athmosphaera capientes aequale aeris volumen depellunt si j. Ergo columnae aereae in mercurium gravitantes tantum aeris amittunt, quantum aquae, &aliorum corporum heterogeneorum acquirunt.
II. Neque dixeris , vapores hos, hasque exhalationes gravitantes aeris massam , cui sese ins nuant amplis cantes novam addere columnis aereis altitudinem , eisque totam suam gravitatem relinquere propria horum corporum gravitate auctam . Columnae; siquidem aereae vapori
hus , & exhalationibus tumidae , quae juxta leges hydrollaticas suis diversis stratis ad diversas altitudines aequilibrium affectant 6sχὶ non modo montis instar non congeruntur supra Vapo rum, & exhalationum regionem, imo in propinquarum provinciarum columnas aereas refluere debent, ut illis aequilibrentur . Exempli gratia Columnae aerea: a vaporibus , dc exhalationibus tumefactae in Burgundiae comitatu caelo nebuloso , in minus altas columnas aereas refluere debent Alfatiar, aut proximae alicui regioni imminentes , ubi tunc caelum sudum erit . Hinc major mercurii altitudo in Alfatia ; tunc enim ibi mercurius aequilibratur columnis aereiS aliatioribus, gravioribus, magis elasticis, quam an istea essent.
III. Tempore pluvio mercurius in Burgundiae comitatu depressior esse debet : columna aerea si quidem ) majorem gravitatem ad i sensum non habet , minorem elasticitatem ad sensum
- - me ἐα auiographo legimus: columna haec
mercurii quum certe columna aerea legendum sit. Errorem hunc typographs. νrιbuemus . Interpres.
337쪽
fi AeνIs Theονἰa. habet, quam caelo ludo . Ratio est, quia vapo res , & exhalationes aeri immixtae eandem ha hent gravitatem , non eandem elasticitatem quam aer ab illis loco depulsus. Columna aerea meria curio insistens suo pondere moleculis mercurio eontiguis elasticitatem indit aeris mercurio insistentis densitati proportionalem; quum vero aer hie eompressus, & in mercurium rea gens vapotibus, & exhalationibus non aeque elallicis Immixtus sit, partem elasticitatis suae amittere debet quantitati partium aerearum ab extraneis corporibus loco pulsarum proportionalem 73x . Hinc minor molecularum aerearum reactio tua elasticitate in mercurium agentium: hinc nii normercurii altitudo, qui eo minus attolli debet , uno vis illum attollens infirmior est. IV. Certum est , a Ventis, a procellis, a fri- ore, a calore magnas in columnis aereis eorum conflictu condensatis, dilatatis, alternatim elevatis , ct depressis variationes oriri debere . Hinc plurimae variationes in carisa mercurium
in baro metris sui pendente , etsi eadem semper re ipsa sit , aeris nempe gravitas, &elasticitas. In procella baro metrum altissimum elle potest et venti enim oppoliti possunt ingens aeris con
densati volumen in baro metri regionem conge rere . in alia procella mercurius admodum depressus erit, sive quod aer minus purus lit; itinue quod venti ab imo sursum perflantes partem pressionis columnarum aerearum elident ; atque ita de varietatibus aliis pluribus .r 3 OBJECTIO IV. Mirum phaenomenon
hae aetate detectum aeris theoriam evertere ,
aut saltem dubiam reddere videtur . Phaenomenon , seu mavis experimentum est huiusmodi .
-'biro metrum A Me ad sexaginta pollices
altum aere exacte vacuum, & ab. A in ν mercurio plenum , in ν hermetice clauium . Hoc recipienti machinae pneumaticae includatur , cc
338쪽
aere exant lato , in ipso vaeuo 699 aperiaturbatometrum in ν leniter , & nulla baro metri ,
EFFECTUS . Barometrum ΑMν postquam
in ν apertum fuit mercurio plenum perseverat ;modo tubus non agitetur, nec quidpiam aeris in
Α st tubum inter, & mercurium. Si enim vel minima in Α sit aeris bullula , vel si tubus ΛΜ vel minimum succutiatur , mercurius ab Ain ν descendit, & serme ad libellam in tubo , & in globo componitur . His postis procedo . Quum mercurius ad so pollices supra orificium
ν suspensus manet, neque a gravitate, neque ab elasticitate aeris sustinetur: nihil enim, aut ferme nihil aeris recipienti CN D inest; quare ergo mercurius aeri communicans ab ejus gravitate, aut e asticitate suspendatur RESPONSI o. Summos physicos torsi pha nomeni huius explicatio ; nec eorum studia quid omnino suadens hactenus protulerunt .
Quae magis rationi consona videntur afferemus atque ostendemus, quaecumque phaenomeni causa fit, ab illo theoriam nostram non infirmari. EXPLICATlo I. Mai ranus duplicem aeris spe ciem admittit, erassονem , qui vitri poros permearengquit tenuiorem, qui permeat . in hae hypothesi. I. Crassioris aeris pressio mercurium in baro is metro sustinet in acre aperto ad pollices et g 'crassior enim aer in superiori tubi parte non euqui externi aeris actioinem elidat. II. Tenuioris aeris pressio ipsa quoque in mercurium agens illum altius attolleret, si a tenuioris quoque aeris in tubo supra mercurium existentis reactione non elideretur. III. Baro metro in machina pneumatica collocato, quum aer crassior educitur descendit meris
eurius pro hujus aeris rarefactione ; & tenuior poros vitri permeans, ct aeri tenuiori reeipientis di externo quoque aequili blatus vacuum a mercurio descendente relictum occup. t.
339쪽
3 38 Aeris TheopIAE. IU. Quum tubus est mercurio exacte plenus ,
vitro mercurius adhaeret, poros Occludit, tenuia ιονam aerem ingredi vetat. Quum supra mercurium nullus tunc se aer tenuior , qui in tenuiatorem recipientis aerem reagere possit ', pressio
aeris hujus recipienti inclusi totam suam vim exerit, & mercurium ad Oo pollices sustentat. U. At si hic tubus succutiatur, columna mer- eurii, quam succussito agitat , a vitro sejungiis tur, descendit, & eum mereurio in globo stagnante ad libellam componitur; aer enim tenuis ιον poros permeat, quos mercurius non amplius
occludit, & supra mercurium rea gens inferioris mereurium sustinentis actione elidit. Ita phaenomenon explicat m physicus iste summus . At explicatio licet ingeniosa , pluribus dissicultatibus obnoxia videtur. Satis ne ex hoc phaenomeno, cui explicando adhibetur , proba tum est, aerem hunc tenuiorem existere potestne hic cum magno vacuo ab immortali Neutono in aere demonstrato conciliari λ Qui si , ut tenuis hic aer, qui tam facile minimos vitri uel densissimi poros permeat , nullum per mercurii poros accessum habeat , quem frigus , calor, vapor electricus pervadunt λ &c .
EXPLICATIO II. Physici nonnulli putant
hanc mercurii suspensionem ad 6o pollices haberi ex mercurii , O vitri a ita te, a qua mercurii gravitas eliditur quum ubique vitro conjunctus est. At ad hoc, inquiunt, mercurii Columna exilis admodum sit oportet ; nec tubust succutiendus est: ceterum vi gravitatis assinitati praevalente , mercurius labitur primo aliqua ex parte, deinde totus.
CONCLUSIO . Quaecumque sit duplex haec
explicatio , patet , ex generali axiomate , qua
in phanomeno eerta sunt ab incertis non infirma -
σἰ. Certum est primo, communis mercurii su pensionis ad pollices as causam esse aeris gra
340쪽
deinde , insuetam suspensionem objectam a causa ab his diversa provenire , quae etsi ignota , non proinde illas dubias essicit, quae certis ex
perimentis comprobantur . Ceterum , probabile est a mercurii vitro adhaesione phaenomenon oriri ex assinitate amborum corporum, quam forint assis juvat pressio aeris illo subtilioris , quem
machina pneumatica excludit. Non ergo ex allato phaenomen O aeris theoria a nobis statuis evertitur.3 Problemata solvenda. 36. PROBLEMA I. Gratillatis ra Ionem ἰuine er aerem, ct aquam inveniνε. fle. 26 SOLUTIO. I. in accurata lance globum Uitreum ACBD aere plenum aequilibra cum pondere opposito 687ὶ ; aerem e globo educito , illumque iterum appende et globus hic aere vacuus non amplius pristino ponderi aequilibrabitur . Pondus addendum ad aequilibrium restituendum erit pondus aeris machina extracti. II. Globi hujus aere vacui orificium A aquae ab aere diligenter purgatae immerge, & episto-mium Λ aperti. Pressio aeris externi in globum impellet aquae volumen aeris extracti volumini
prorsus aequale ΟΣ . Globum bilanci iterum appende, & pondus adde oppositae lanci quantum satis ad aequilibrium. Pondus hoc additum
erit pondus aqua voluminis aeris, cuius jam pondus inventum est, vatumini a fuatis . III. Pondera haec inventa invicem comparentur , aeris scilicet educti , & voluminis quae
substituti . Eorum ratio erit ratio ponderis inter aerem , & aquam . Hujusmodi experimentis inventa est specifica aeris, & aquae gravitas ut 1 ad goo.Quum experimenta haec specie quidem smplicissima , re ipsa dissi eillima summam diligentiam postulent , & praeterea aqua , & aer mari: P a gnas