장음표시 사용
351쪽
33o Aeris Theyr a. athmosphaeram attolli debere , quam ex nostra supputatione inseratur. Quum ultra montium ea cumina experimenta in aere capi nequeant, media, & suprema aeris regio observationibus subjici nequit . Non nisi ergo conjectura rarefactionis ratio ultra altatitudines, ad quas pertingere possumus, aestimari potest. Hinc accuratae athmosphaerae altitudinis incertitudo. NI. Certum est, multo ultra sex leucas suia pra mare athmosphaeram altam esse . Plaerique
physici eam ad quindecim, aut sexdecim leucas attolli censent: hoc satis apte consentit rationibus hac in re e crepusculo ductis , quod lucis refractio est in athmosphaera . Hi reus , dc Hallelus crepusculo , ejusque consectariis diligenter perpensis satis veros militer censuerant , athmosphaeram ad quindecim, aut sexdecim leucas attolli debere , ut solis radios ad nos re fringere possit, quum hoc astrum gradus ferme duodeviginti infra horigontem est. 44. NOTA. Quum athmosphaera eodem motu annuo, di diurno, quo tellus cieatur, Ve rosimiliter eadem ejus est, quae telluris, figura , ad polos complesia, aὸ aequatorem elata .
Quae causae maris aquas ab aequatore ad polos deprimunt , eandem depressionem dc in columnis aereis ericient, quae minori vi centrifuga percitae , quo magis ab aequatore recedunt, ut columnis ceteris aequilibrentur , eo breviores esse debent, quo minus gravitatis amittunt.
352쪽
4s. OBSERUATIO. Sontis, qui tantum
in nobis pollet, qui animi motus excitat, aut placat, qui mollis , & lamentabilis ad dulces lacrimas provocat; qui hilaris, &exultans laetitiam creat, languentes fibras excitat, & veluti ad choreas invitat, qui lenis surorem , &ferociam sedat, qui concitatus, & minax a uindaciam deterret, & timorem incutit, qui modo ad iram , dc vindictam concitat, modo ani mos addit.& bellicam virtutem auget: id
omne nihil est, praeter aerem moάificatum. Aer a tympanis, lituis, ac tubis modificatus militis audaciam excitat, animosque ad sortiter pugnandum in Vitat . Aer variis mechanicis in prumentis modificatus harmonicum melos parit, quod mira nos afficit voluptate. Quos vero ani mi motus sonus non parit, quum egregio organo modis catus modo fit gratae cogitationis , modo mollis affectus imago Generales soni notιones. 46. DESCRIPTIO. Sonus in genere est ae ris fremitus quidam a duorum corporum colh-sione ortus, quorum partes concussae aeris amisbientis partibus suum tremorem communicant.
I. Definitio haec & rudi sono congruit striis dentis currus , & suavi lyrae sono a perito Hmphione tactae. Currus enim. & lyrae palles insensiles tremorem habent, qui fluido ambienti communicatur, hoc discrimine, quod currus fremitus irregularis est, & parum durat, i lyrae vero tremor magis regularis est , & diu.
353쪽
mus oritur a corporum parum elasticorum eo lis
Iisione , attre a duorum corporum collisone , quorum unum saltem maxime elasticum est. III. Corptis sonorum dicitur corpus elasti eum
aptum tremorem distinctum . & diuturnum in partibus suis insensilibus concipere: hujusmodi
sunt sera campana, dc fides sonorae, ut quamprimum explicabimus. 47. NOTA . Sonus considerari potest in corpore illum producente, in medio transmittente, in organo affecto, dc in anima sentiente. I. Sonus in corpore illum producente, est tremor partium illius corporis insensilium, qui non toti aeri ambienti communicatur. at quibusdam dumtaxat eius moleculis aptis eundem corporiss onori tremorem eoncipere , dc per se te imitari . II. Sonus In medio Illum transmittente a coriapore sonoro ad organum, quod ejus impressionem excipit, est tremor speciei cujusdam mo- lecularum aerearum aer quippe heterogeneus est constans moleculis crassioribus, quae sonos graves tiansmittunt, & tenuioribus , quae vibrantes acutos sonos transmittunt . III. Sonus Io organo ast acto, sive in aure, est certus tremor alicultas ex cochleae fibris, quae
ad uni sonum tensa sit, & corporis sonori , &talis aeris speciei, cui corpus sonorum motum communicat Fig. si , si ). Coesta a , ut aurem describentes adhuc die mus gr. VII. species est eytharae naturalis innumeris fibris constans, longitudine, criussit te,
tensione diverss. Inter fibras cochleae altara unisona est sono ut, altera re, altera mi, alte.
ra D. atque ita porro. Singulae fibrae solitari se
non fremunt nisi quum a moleculis aeris unita sonis percelluntur, ut mox explicabimus.
IV. Sonus Io anima illum sentienta est sensatio φ
354쪽
Aενis TAearἰa. 333satio spiritualis orta ex determinata materiali organi aucis sensatione, & analoga extrinsecae causae tremorem hunc, seu sensationem oriaganicam primum in aure excitanti Met. D6 . Haec brevibus verbis est soni theoria, quam per
partes explicare aggredimur. Praeipua de fano experimenta.
74s. EXPERIMENTUM I. sit A XR fides
sonora duos pedes longa, tensa&, punctis duo hus immobilibus Α, & B a fixa, atque ab omni corpore ista sua longitudine Α B separata Hig. 38. . Si dentiscalpio, aut acu percutiatur medium X, fides AB sonum edit aliquandiu perdurans.& toto hoc soni tempore apparet, fidem deseribere parallelogramma decrescentia ACBD, AeB d. Sonus Ianguescit quo magis parallelogramma decrescunt; & sonus omnino cessat quum fides AX B vibrari cessat ab X in C, & D. I. Observatum est , parallelogramma omnia Α C B D, Ae Bd semper aequalibus temporiis
bus describit fidem scilicet ab X in C , & D
transeuntem idem tempus impendere in prima,& majori sua 'vibratione ACBD, ac in postrema & minima A e B d facienda. Hinc seia
quitur, vibrationes omnes deerescentes fidis δεπονa esse iocoronas.
II. Et si sonus languescat quo magis vibrationes minuantur Ae Bd; sinus tamen primo sortior, dein languidior semper idem est, exempli gratia semper sonus iae, magis , minusve sensi bilis. Hi ne sequitur, si soni ἐαtansitas pendet ab
amplitia dine vibνationum eorporis Duoνi , soni qualitatem ab Ipsa omnino non pendere.
749. EXPERIMENI UM II. Sit eadem fides A X B dimidio brevior , at ut antea disposta. Dentiscalpio in medio percussa sonum edit, qui est octava soni praecedentis . parallelogramma quoque describit decrescentia , & isochrona
355쪽
334 Aeris Theoria. ACBD, Ae Ba; at dimidium tantum temporis praecedentis impendit in parallelogrammo quovis describendo. Hinc sequitur, sonorum maia
gis , minusque gravium, au1 AE cutorum, diυe ι-t at em pendera a frequentia vibrationum corporis sonori. Patet, fidem elasticam Α X B celeriter a Cin D, a e in d transeuntem suum motum , ac tremorem fluido elastico ambienti communieare. Exempli rati se , si concipiamus moleculas aereas instar elasteriorum inflexorum, & comis pressorum D E, patet totam columnam comprimi bilem , & elasticam DE comprimi debere, dc tremere ex vibrationibus fidis A X B ; & au rem in E stam iisdem vibrationibus affectum iri, quibus fides sonora agitatur.
so. EXPERIMENTUM III. Sit A C B vas
vitreum aeris campani forma suspensum, & se miter in C affixum. Sit quoque cochlea U prope in serius vasis labrum fixa, quae ab U promovebitur B versus vitro immobili omnino proxima, quin illud tangat. Fιg. 44 . Si leviter iteratis ictibus percutiatur vitri hu.jus labrum AB, exiguus fremitus exauditur,sve percussio vitri in cochleam perdurat vero fremitus iste , sue percussio haec donec vitri
EXPLICATIO . Considerari potest vitrum
istud tamquam series zonarum circularium I ,2, 3, 4, I alterius alteri impositarum, &quae ἀvis Eona tamquam fides elastica , quam percussio a figura circulari ad ellipticam traducit. Si sumatur annulus circularis ab ed pro una vitri zona, inveniemus annulum hunc elassicum percussum velocissimis vibrationibus m n cierii sochronas fidis, de qua supra, Vibrationes imitantibus 748 . Hae vero Vibrationes ndm,m n, nam , mcu aeri ambienti communicatae sonum edunt.
Quo majus est vas Vitreum , eo lentiores , sunt
356쪽
Aestis Theorἰa. ἔσω sunt vibrationes: Imago est haec fidis lone toria graviorem sonum edentis. Ouo vas vitreum miαnus est, eo frequentiores, oc celeriores vibraiationes sunt; imago est haec fidis brevioris ae uritiorem sonum edentis 749 . si . NOTA. Quum corpora omnia poris scateant
1ονὶ considerari potest fides, aut Zona sonoia sub imagine fidis AMB Fig. 43 .Patet, tensionem, aut pressionem, qua fides a C in D, dc a D in C alternis fransi , in
ipsa excitare debere dc vibrationes totales totam sciem asscientes , dc vibrationes peculiares , a quibus ejusdem fidis partes insensiles an, an, assiciantur. Praecipue a fremitu, dc reciproca percussio. ne partium insensilium an, an sonus producitur; ut ostendere pergimus. Sonus in eo ore iIlum edente. ASSERTIO. Sonus in eo ore fonstro es ἰua tνemor partium infensilium, seu in peentia ribus ejus vibrationibus conuit . EXPLICATIO. Soni olim putabantur causaessiciens , dc forma determinans vibrationes iovitales corporis sonori, exempli gratia, vibratio
Uerum observationes, dc animadversones Peris rauit ii, Carret, Hi rei falsam hanc opinionem ostenderunt; ac probaverunt, sonum te ipsa sis tum esse in tremore , dc reciproca percussione partium insensilium an, an corporis sonori .
Addimus experimenta nonnulla clarissimorum horum virorum sententiam comprobantia. EXPERIMENTUM I. ,, Forceps elastica , , , inquit Hireus, digito sulpendatur, dc altera ,, manu ambo ejus cura comprimantur , deinis relaxentur: Vibrantur illa, at silent. Crura, , haec non ita premas , sed digito , aut alio
357쪽
3s6 AeνIs Τέeονἰa. se corpore solido illa percuter vibrabuntur, uris antea, at modo sens bilem sonum edent. Quid ., hic habes ulterius , nisi tremitum in ferri ,, partibus, quem manu admota sentis se Partibus ergo hisce trementibus, inquit NoI., , letus, sonus tribuendus est; atque ex hoe, , experimento certi sumus , quoties hae duae ,, vibrationum species separari poterunt, iis , ,, quas totales nuncupamus , sonitum nullum se unquam habitum iri. Quum vero hae ab il- , , lis aliis oriuntur quod passim contingit γ, , , etsi per se nullum sonum edant, ejus tamen ,, vim , diuturnitatem , & modificationes di ias, rigunt
EXPERIMENTUM II. Si gravi incudi i m.
ponantur globuli duo marmorei, & exigua clavi in serior pars incudis percutiatur, globuli fallunt, & sonum edunt. Quid vero hic sonumessicit non sane totalis incudis motus, qua loco non movetur. Ergo motus insensilium incudis partium, qui ab inferioribus ad superiora transmittitur ; nequit enim sonus iste sine aliquo incudis motu explicari.
EXpERIMENTUM III. Fides in lyra tensa
jucundum sonum edit, supra plumbum tensa vix resonat . Quare quia ibi fidis vibrationes tremere faciunt partes insensiles corporis elastici , supra quod fides tensa est ; quod ibi non eonis tingit , quum fides supra corpus non elasticum
tensa tremitum hunc excitare nequeat in insen
silibus ejus partibus. A. 38, 43
Sontis in medio illum transmittante. rsa ASSERTIO . Sonus per fluidum aereum sommunicatur , quod fremitum concipit partium Asnsilium eorporis sonorι .
DEMONSTRATIO . I. Evidens est , s nullum esset suidum inter aurem, & corpus sono
358쪽
AaνIs Tostoria . 3s rum, ab hujus vibrationibus aurem nuIlatenus affectum iri adeoque nullam a sonoro corpore impressionem in illa factum iri. Ergo soni transmissio sit per fluidum auri, & corpori sonoro inisterjectum . , A.43 II. Evidens est, suidum, quo sonus a corpore sonoro ad aurem sertur, esse aerem ambientem . Si enim recipienti machinae pneumaticae suspendatur tintinnabulum , notabimus primo , sonum exaudiri quandiu aer non educitur; deinde sonum magis , magisque languescere quo magis aer eductione in recipiente rarest: quod probat sonum omnino cessaturum , si aer totus exant lari posset: tertio si aer in recipientu non rarefiat , sed condensetur , sonum intensiorem fieri , quo aer densor evadet . Ex his omnibus apertissime sequitur, aerem esse soni vehiculum. III. Aeri tremitus partium insensilium corporis sonori communicatur . Aer enim natura maxime mobilis, & elasticus, tremorem a se, dc
per se non habet. Si vero tremere debet , ut sonum transmittat, & aurem feriat patet , ejus motum , ac tremorem similem esse debere tremori Corporis, quod ambit, & a quo percellitur, & agitatur. Quum omnes aereae moleculae inter se in ae
quilibrio sint , patet , minimum impulsum aliquibus ex his particulis inditum proximis successive communicari debere . & quo gradu imis
pullus cessat, eodem moleeulas restitui propria elasticitate debere. Hioc molecularum aerearum tremor corporis sonori tremori analogus. Q. E. D.
sa. OBJECTIO. In nostra sententia de sonitrant missione ; sonus tintinnabuli machinae seneu maticae recipienti inclusi exaudiri non debebet;
aer quippe externus nullatoisus ab aere recipienti incluso agitatur ιν est enim recipiens obstacuislum aerem internum ab externo omnino separans . videtur ergo fluidum , quo sonus transis
mittitur , esse aere tenuius, & per vitri poros libere transens. RES-
359쪽
. RESPONSIO. Ut obiectio penitus solvatur , ostendemus soni transmissionem fluido ab aeredi verso tribui non poste & aeris recipienti inia
elusi tremorem facile aeri externo communica ia
I. Soni transmissis euido ab aera diυενδε triabui nequit , hoc tenuiori , & libere per vitriporos , aut aliorum corporum transeunti . Quo -- enim gradu exantiando aer rarescit, eodem Tonus minuitur , & languescit; quod non conis tingeret, si per fluidum ab aere diversum , &per vitrum libere transiens transmitteretur. Stia quidem in hae hypothesi semper sub recipiente eadem existeret causa soni, idem nempe tintin. nabulum sonum edens , Ec idem fluidum illum
transmittens. II. Aer recipienti inclusus tremorem suum aeri externo commmunicare potest ' etsi enim aer recipientis externo aeri immediate non cominmunicet, mediate tamen communicat: quod satis est, ut tremorem, quo percellitur, ad illum transmittat . Explico . Quum tintinnabulum am1lleo sub recipiente concussum suas vibrationes totales , & peculiares aeri ambienti imprimit so) ; aer hic tremens, tremorem, & Vibrationes suas vitri includentis partibus communieat ; hae vero & ipsae trementes tremorem , di vibrationes communicant aeris externi ambientis moleculis et porro hic aer ambiens eun--dem tremorem , easdemque vibrationes communicat aeri inter recipientem, re aurem soni imis pressionem admittentem interposito. Sane aer recipienti inclusus , dc tintinnabu Ii, tremore percussus dissicilius partes vitri concutiet , quam aerem alium agitaret. At quoque
facile noscimus , sonum tintinnabuli recipienti inclusi multo languidiorem esse, quam sonus sit ab eodem tintinnabulo in aere aperto editus.
360쪽
Aeris Theoria . Variationes in sono.
339 s . OBSERUATIO . A principiis a nobis
statutis plura animadversione digna descendunt.
I. Tintinnabuli sonus celsat , si manu , aut alio corpore tangatur ; ejus quippe vibrationes
interrumpuntur. Motus vibratorius tintinnabu
li gonis impressus so aut ex manus resilenistia extinguitur, aut manui communicatur, quae
tunc plures veluti puncturas sentit . Eadem ram tione tintinnabulum fissum sonum edit obtusum, minusque diuturnum ; fissura squidem Eonarum elasticarum vibrationes intercipit. II. Fides in cythara , aut lyra tensa diverissum sonum edit ab eo , quem solitarie , dc ab instrumento procul tensa ederet ; vibrata enim in instrumento musico aerem concutit , qui in
instrumento quoque, cui adnexa est, tremorem
smilem excitat: atque instrumentum ipsum tremorem a fide, &ab aere perceptum aeri se undequaque ambienti communicat; lyrae sonitus , exempli causa , oritur simul dc a proprio partium fidis tremore, dc ab ipsius testudinis paristium insensibilium tremore. IlI. Sonus eo magis languescit , quo magis a corpore illum edente recedit; motus quippe vibratorius totalis , & peculiaris eo minorem in aeris specie, quem agitat, effectum parere debet, quo majori aeris massae communicatur. IV. Fides plectro pice perfricato percussa a. ptius resonat, quam si plectro minus aspero tanis geretur ; plectrum enim pice illitum serrae instar tenuissimae facile fidem atterit, quae propterea impulsum effugere nequit , & eo majorem
agitationem, ac tremorem in partibus tum sen
silibus, tum insensilibus concipit, quo majorem corpori perfricanti resistentiam objicit. U. Corpora elastica magis quoque, ceteris p ribus