장음표시 사용
131쪽
N Insulam deportati γ Etiam. deportatione patria potostas sblvitur: nam cum haec potest.is propria sit civium Romanorum , f. . sv. de pat . pol. fieri non potest, ut qui civis Rom. non sit, filium habeat in potestate. De portatio autem est capitis minutio, qua qui afficitur, in numero civium esse desinit,9. t. ins de cap. dem. ubi plura dicemus. Perinde quasi eo mortuo Nam intereunt homines non ibium morte , verum etiam maxima & media capitis diminutione, I. verum 63. g. ult. pro foc. t. r. 6. Alium 8. debon. pus coni. ab. quae ob id vulgo mors civilis dicitur. Vitiosam autem apparet esse hujus loci constructionem : quae constabit, si cum D. Hotom. legamus : in eo , qui eo modo ex numero civium tollitur , perinde quasi mortuo, exe. transposito videlicet posteriore eo. VINN. Posset etiam
una adiecta littera pro qui rescribi quia . Ita enim & Theophilus legisse videtur. HEIN. Pari ratione ) Nihil hic interest, filius deportatus sit, an pater ; neque enim magis civis Romanus peregrinum in potestate habere potest , quam peregrinus civem Romanum. Ulp.
tit. Io. g. 2. Theophil. hic. .
Ex indulgentia Principii restituti Nempe plenissime&in integrum , t. r. C. defent. passNam simplex & generali, restitutio poenae tantum gratiam facit, reditumque in patriam
2. Relegati autem patres in Infulam in potestate liberos retinent , es' liberi relegati in potesate
parentum remanent. COMM ENTARIUS ..
r. Cur deportati cives esse desinant, relegati non
2 Atis numero apud nor babendi banniti, seu quibus provincia interdictum est , ex damnati
RElegati , sive in Insulam , sive simpliciter
certis provinciis interdicti, omnia sua jura rctinent, nec refert, in Perpctuum an TIT. XII.
ad tempus relegentur, I. 4. I. T. f. 3. de in tred. ty reI. Sed & bona sua omnia retinent, . nisi parte bonorum nominatim adempta in perpesuum relegentur , d. ι. A. d. I. I. f. ad tempus 4. Quae autem ratio est , quod depor- itati haec omnia cum civitate amittant, relegati non item λ Diversitas intelligi poterit ex verbis sententiae & forma executionis. Νam deportati, perpetuo exilio multati , jubebantur compedibus vincti & navigio impositi a servis publicis constitutam in solitudinem
avehi : quae condemnatio eos manifeste ad peregrinitatem redigit, & απιαιδας facit, LIunt quidam a T. f. i. de paen. Relegatis autem dies praestituebatur, intra quem excederent. Moris enim erat ita pronuntiari et Ilium provincia illa Insulisque relego : excedereque debebit intra illum diem , d. l. 7. f. his qui I . de int.. rei. Quae sententia existimationem quidem civis minuit, sed non consumit, aut caput eximit de civitate, I. s. f. a. de extr. crin. NO men exilii commune est, exule ite non deportati solum, sed relegati atque interdicti
pe omnes extra solum missi , sive solo patrio expulsi ; unde exulem dici , auctores sunt Festus , Nonius & Quintil. deesam. 336. Plerumque tamen & quasi proprie exilium de deportatione dicitur, quasi relegatio exilium proprie non sit, cum ius civitatis retineatur, ι. 2. de ptibi. jud. Hinc & Ovidius se non exulem esse scribit, sed relegatum, lib. h. σ s. de tristib. Quod ad ius harum regionum attinet, plerique existimant, eos , quorum bona alud nos publicantur adjuncta provinciae interdictione perpetua , similes deportatis habendos esse. Quibus autem ad tempus provinciae vel civitatis alicuius finibus interdicitur, relega tis comparandos. Idemque statuendum simili distinctione adhibita de damnatis ad triremes, Christin. via. s. decis sa . in . Gudelin. s. δε
3. Poenae servus effectus His in potestate babere desinit. Servi autem poena es iuntne, qui is metallum damnantur , ex qui bestiis subjiciuntur.
SI is , qui civitatem retenta libertate amittit , liberos in potestate habere desinit, Smortui loco habetur; quanto magis, qui cum
132쪽
u Igus MODIS IUS PATRIAE POTESTATIS. &c. cirtute simul & libertatem Servitutem enim vel maxime mortalitati Veteres comparabant, ι μοα artiset 32. I. servilinem 2o'. de regJur.
ternae servus Poenae servus dicitur , qui non alium dominum habet, quam ipsam quodamnodo poenam , cui addictus est. Ideoque sis a tali servo legatum sit , pro non scriptossi, quasi non Caesaris servo datum, sed poe-u, Marcian. respondit, I. sunt quidam IT . dem. Caeterum non sollim servitute poenae, cu-- solius hic fit mentio, verum etiam quo is alio genere iervitutis patria potellas solvi lari puta fi liber homo major 2 o. annis ad privam participandum se venundari passus fit; aut si libertus ingratitudinis convictus redeatur in potestatem domini, S. I. ins de p. iam. Quominus qui ab hostibus capiun-
Iar huc pertineant, facit ius postliminii, &ler Cornelia testamentaria si ab hostibui s.
U Me tit. aut in metaIIum damnantur In metallum H in opus metalli damnari dicuntur , qui ad fodiendum metallum , cujus varia sunt gem, damnantur: quamquam inter eos , quila metallum , & eos qui in opus metalli dam-uatar, differentia est in vinculis, quod huc nyertinet, I. g. g. T s. de poen. Diver- . ia fuit eorum , qui in opus publicum Gadi dicuntur, ι. vlt. de efact. Hi enim larem dumtaxat amittebant libertate lal-n, IT. g. r. d. tit. quibus hodie nonnulli parant, qui ad triremes damnantur.
bestii, subjiciuntur Hi sunt, qui pas- ad bestias damnati & ad bestias dati di
. linia,ους appellat & statim consumun- Πῖ , hoc est , statim post damnationem feris, jiciuntur Sunt & qui damnati non statim 'ascinuntur , sed populi voluptatibus reseruptur , qui tamen & ipsi servi poenae fiunt; vales sunt, qui damnantur in ludum sive ve- utorium sive gladiatorium , d. l. 8. f. qui-
- II. de poen. l. un. C. Neod. ad leg. Fab. quo vid. Budae. in annot. poster. Cui ac. 13. Pet. Fab. 2. semest. II. Postremo om-8 , ut ultimo supplicio damnantur, con- in maeenae servos fieri existimo : hoc nimi- esectu , ut statim libertatem & civitatem dant, arg. I. in . I. qui vir. 29. de poen. ι.ε. , sti ei, ε. de injust. rvt. test. Jure novissi-Mo servitus paenae sublata est , Nov. 22. cap. 8. M tat. sed hodie , C. de don. int. vir. uxor. ius rei effecta ibidem notant DD. UINN. Recte Vinnius existimat, omnes ultimo supplicio damnatos, factos esse servos pinnae. Rum enim civis exrremo supplicio adfici non posset, per legem Porciam , Liv. II. Io. cap. 9. fingendum erat, eum , qui hujusmodi delictum commisserit, quod languine videre tur expiandum , non esse civem, sed servum poenae. Et haec observatio viri eximii, Ger.
4. Filius milias si militaverit, vel si Senator , veI C. nisi factus fuerit, remanet in potestate patris: militia enim vel consularis dignitas de patrii potestate filium non liberat. Sed ex constituistione nostra summa Patrietaim dignitas illico imperialibras eiate Ilis praestitis flium a patria p testate liberat. uis enim patiatur , patrem qMidem posse per emancipationis modum potestatis suae nexibus filum liberare : Imperatoriam autem cessitudinem non valere, eum , quem patrem fibi ele
Con Iaris dignitar lib. I. g. vit. de sen. me. Dion. Halic. lib. 2. pag. 's. sed hodie liberat, μυ. 8 r. ubi di aliae dignitates excipiuntur, im
Summa patriciatus dignitas Summa non quidem gradu , nam Consulatus major est, sed quia ad magnitudinem accedit dignitatis perpetuitas 3 Baro , & Contia Extat constitutio in
COMMENTARIUS.r Patricii sus I p. Constantinopolitanis qui dicti. I militaverit Milites multis privilegiis &praerogativis a Principibus donati sunt: nexu tamen patriae potestatis jure sacramenti eos solvi nolucrunt, I. I. C. de castr.pec. I. I. Cod. de pate. pol. Observandum obiter,
militiam speciem quamdam fuisse dignitatis, atque inde factum, ut omnia sere officia etiam civilia , militiae postmodum dictae sint. Vel si Senator , vel Consul Non obstat huic loco, quod dicitur in I. antepen. de bis , qui sui ται ai. jur. in publicis causis filium familias
133쪽
haberi, veluti ut Magistratum gerat, &c. Hoc enim non significat; filium Consulatu aliove munere publico liberari patria potestate : sed
patriam potestatem non obstare, quominus Consul puta , aut Prator creetur, omniaque munia Magistratus sui obeat etiam repugnante patre , atque adeo etiam adversus patrem, I. I 3. in I . π I. seq. ad sen. Treb. Nonnihil hue faciunt quae scribit G I. a. nos. Attici 2. Ex nostea edinstitutione ) L. uti. C. de eon l. IV. ia. Non tamen a Justiniano hoc primum
constitutum videri potest , cum & apud Cas- sodorum, qui ante Justinianum sub Theodorico Gothorum rege vixit, in form. Patricia- rus , lib. s. Var. cap. 3. hoc scriptum sit : Leges , inquit, tantam Patricita dignitatem detulerunt , ut in sacris positus , cum boe fuerit honore praecinctus , paterna potestatis nexibus exuatur.
Quod autem Justinianus in d. eonstit. Patriciatui tri Buit; id postea produxit etiam ad alias dignitates , & ad eas omnes quae a Curia liberant : nominatimque idem ius concessit Consulatui, Praesecturae praetorianae, Praefecturae urbicae , Praeturae , Magisterio militum , & denique Episcopatui , Nov. 8 I. in pr. cap. I. ει I. VINN. Dum negat Auctor , Justinianum id privilegium patriciis primum tribuisse , Ba-ch ovium , ut solet, sequitur. Sed eius argumentum parum stringit. Cassiodorus enim non
sol im sub Theodorico , sed & sub Athalara eo , immo &Theodahado & Vitige vixit , &negotia publica tractavit, adeoque Justiniani
constitutionem , ann. circ. s 3 o. scriptam, videre potuit; Praeclare id demonstravit V. C. Rei noldus var. cap. I9. HEIN. Summa Patriciatus dignitas Stante Rep. Patricii dicebantur, qui eorum Senatorum progenies erant, quos Romulus creaverat. Antiquissimae quoque cuiusque Senatoriae familiae liberi aetate Livii Patricii appellabantur. Vertim longe aliter Patricii in constitutionibus recentiorum Impp. accipiendi sunt. Nam translato Constantinopolim Imperio , coopere Principes ex Senatoribus, qui curulibus Magistratibus lancti erant, sibi consiliarios, &quasi patres legere , quos Patricios dici placuit , quasi patres communes Rei p. auctore Suida. AtqWe ex eo tempore Patriciatus nomen esse coepit supremi consilii. Codici uis praestitis Codicilli apud Latinos inter alia significant diplomata , sive litteras Principales, quibus honores mandantur I ut
dign. uti & hoc loco. Auam sibi patrem elegit Patricii Impp. Constantinopolitanis parentum loco erant'. quae parentis appellatio Claudiano lepidi ioci materiam tribuit. Is enim in Eutropium Patricium , cujus bona publicata, & in fiscum coacta erant, sic ludit, lib. 2. in Emrop. v. '. Direptas γ d plangis opes, quar natus habebis Non aliter poterat Priseipis esse pater. Quorum versuum hic sensus est. Eutropium aequo animo adversum fortunae casum, bonorumque suorum publicationem ferre debere, cum eo modo ad Principem , qui ei filii loco fuerit, & cujus ipse parens appellatus sit , ea pervenerint. Extat constitutio Impp. Arcadii& Honorii in C. Theod. tit. de maen. qua hic Eutropius in Insulam Cyprum, quo bonis publicatis & adempta dignitate relegatus erat, deportari jubetur. TEXTUS.
r. Si as hostibus eaptus fuerit parenι , quam vir servus bostium stat ; tamen pendet Ius liberorum propter jus postliminii : quia hi , qui a baseribui capri sunt, si reυes fuerint; omnia nifliis
jura recipiunt: idcirco resemus etiam liberos ,
bebit in potestate ; qtita postlininium singit, em qui caprui est , in civitate semper fuisse. Si veri ibi decesserit, exinde ex quo captus est pater, filiis sui juris fuisse videtur. Ipse quoque filius, nepU ve , si ab hostibuι captus fueris ι Emiliter dicio si propter jus postliminii Jus quoque potestaris par tis in s pens esse. Dictum aurem est postlimnium d limine U post. Unde eum , qui ab hostibus captus est , ty in 'es nostros postea pervenit, postliminio reversum recte diximus. Nam limina sicut in domo sinem quemdam Deitivi; sic t7 μ perii finem esse limen Veserti voluerunt. H ac σtimen dictum est quasi Mis quidam . ternum' ab eo postliminium dictam est , quia ad idem i, men revertebatur , quod amiserat. Sed σ νι c p tu , victis hostibus, recuperat- , popliminio re disse ex imatur. NOTAE as. Pendet jus Iiberorum In pendenti, in io' certo est, I. ult. D. de sen. Mae. I. ι 2. f. I. at capi. Ur posti. Non igitur tam captivitate pM tria potestas amissa restituitur , quam liberi finguntur in potestate etiam tempore capti setatis mansisse. Ulp. tit. Io. f. sen. Boet. 1 top. Cic.
In eivitate semper fuisse Alia effecta vid. m
134쪽
: res postliminio recipiantur , aut redeant.' μ parris ab bostibus capti non extingui , sedia suspenso esse. 4 A erigine juris postliminii.
4mvii servus bostium flat) Constat, eos, qui ab hostibus capiuntur , iure belli
servos hostium fieri , & consequenter descere liberos habere io potestate. Verum Romani, quicumque ex suis capti essent, ser- orum numero apud se haberi non debere Masaerent; nihil eorum cum effectu amittere , quae alias per servitutem amitti solent. Cumque fieri possit, ut capti ad suos rever entur; fieri item , ut apud hostes decederint; in utrumque eventum captis prospexerant: in illum fictione iuris postliminii 1 instunc fictione legis Corneliae. 'si reversi fuerinρὶ Pomponius reversum Priminio ait, qui intra praesidia nostra esse
Met, i. s. g. r. de evr. Paulus , cum in fi-pnoeros intraverit, I. postliminium I s. f. 3. ex paritate rationis consensus gentium Vm eo perduxit, ut postliminium locum ha-h it, etiam fi quis homo aut res , cui postli- drim esse placuerat, pervenisset ad amicos Rostros; ut loquitur d. loco Pompon. aut, utricius exempli causa explicat, ad Regem so-ς'm vel amic m. Quibus in locis amici, aut ςa intelligendi sunt non simpliciter
φῆ. o easdem sequuntur , ad quos qui vene- x , ut Paulus Ioquitur, nomine publico tu-ης e incipiunt; qua de re pluscula D. Grol.
bona sive eorum dominium. Recte au-οῦ M, t. s. g. r. l. in bello I r. f. I. de capi.m m. nam ea , quae facti sunt, postlimi-yto odi continentur : qualis est verbi causam avo: quae idcirco interrunta captivitate
'm postliminio reversus iura recipit, ita & in
ipsum iura restituuntur , I. s. d. I. in bello I 2.3 Iera K. de eapt. Neque homines sol tim,
CDque quodvis jus solo adhaerens postlimi-yium habet per I. s. de rer. div. uti & loca rura ac religiosa, I. cum Ioca 3 6. de res. At
rebus mobilibus postliminium non est: exceptae tamen naves longae atque onerariae 3 muliclitellarii; equi & equae frenum patientes, Cic. in Top. Gall. AEl. apud Fest. Marceli. I. 2.pria. m. de capi. Quamquam hodie , ut fias, im tradunt morum periti, nullae res mobiles postliminio redeant, ne naves quidem I vid. Crol.
d. cap. s. num. I 3. Ur seqq. D. Tulden. comment. ad tit. de rer. div. c. 3 o.
In civitate semper fuisse Non igitur tam
captivitate patria potestas amissa reverso patre restituitur, liherive captivitate patris sui juris facti, eo reverso, iterum in potestate eius esse incipiunt , quod velle videtur D Myns. quam pater fingitur retro in civitate suisse , liberosque in potestate etiam tempore captivitatis retinuisse , d. l. in bello I a. s. I.
I. retro Is. I. bona 22. f. a. ecd. I. s. svult. de
tutel. Nec alioqui recte diceretur , statim liberorum pendere , aut in incerto esse i ut hic &d. l. in bello ix. & I. bona et x. nec acta a filio esse in pendenti, I. i. g. r. de senat. Mae. sed ius patris & liberorum captivitate patris extinctum postliminio restitui : acta a filio tantisper rata esse ; at reverso patre infirmari. Non est autem levis momenti haec fictio: nam inde est , quod, quae filius medio tempore quaesivit, pater reversus tamquam sibi quaesita occupare possit jure peculii , etiam defuncto pridem filio, l. pen. destiti Ur Ieg. Me . inde quoque est, quod Patre reverso denegatur actio creditori, a quo filius , dum pater apud hostes est, mutuam pecuniam accepit, quasi contra SQ credita sit , I. I. s. i. de S C. Mac. Denique hinc est, quod Ulp. respondit: Nan posse et , cuius pater in potestate hostium est, tutorem dari, I. s. q. ult. de tutel. qui recte utique daretur, si filii interim pro iis , qui sui iuris sunt haberentur. Deportati & restituti patris alia ratio , t. uir. f. i. C. de sent. pas. Exinde ex quo captus est Haec cctio est legis Corneliae, I. ret . qui testam. Dc. g. vis. infr.quib. non est perm. De. testam . eaque in omnibus partibus iuris se vatur, L in omnibus I 8.
Ipse quoque filius Quapropter si verbi gratia in potestate fuit filius eo tempore , quo capiebatiar I medio tempore patre mortuo, reversus suus haeres patri erit , i. s. Cod. de
A limine Ur pest) De notatione nominis postliminii cobtroversia olim fuit inter Scae- qvolam & Servium , teste Cic. in Top. Scaevola iunctum dicebat esse verbum a post, quod reditum notat, & limine. Servius in eo nihil spe
135쪽
productionis esse caudam, liminium. Sed recte Scaevola , cui & Festus assentitur. Nam limen.& limes exitu tantum & flexionis modo differunt 3 origine autem veniunt enim ab antiqua voce limus , quae transversum significat & primitiva notione idem sunt, sicut materia dc materies, contagio, & contagies , M. quamquam usu seriore factum est, ut limen magis ad privaca , limes ad publica reserretur. Sic Ucteres eliminare dicebatur e finibus eiicere , & exilium nominabant eliminium.
Grol. d. cap. s. in pr. Jos. Mai. annot. in Fest.
Ab hostibui recuperatur Ad ius postliminii;
nihil interest , quomodo captus revertatur, utrum dimissus, an vi vel sallacia aut victis postea hostibus I sive ut Homerus Odris I
η δόλω , νε εἰα, ν , ςε κρωνηγον; ita tamen , si ea mente fuerit, ut illo novo reverteretur, ι. nihil interest 26. Is de capi. Et ideo Attilium Regulum, responsum est , non esse postliminio reversum , quia iuraverat, Carthaginem se reversurum, Ieg. g. 3. d. tit. Crol. d. lib. 3. cap. s. v INN. Immo & ad redemptos hoc ius pertinet , dummodo ei , qui
redemit, lytrum suerit redditum , I. I 2. S. T. l. as. Se L 2 o. de eaptiv. HEIN.
De emancipatione: item de modis &effectibus ejusdem.
c. Praeterea emancipatione quoque desinunt Iiberi in potestate parentum esse. Sed emancipatio antea quidem vel per antiquam legis observiatione Aprocedebat, quae per imaginarias venditiones ex intercedentes manumisiones celebrabatur, vel ex imperiali rescripto. Nostra autem providentia etiam hoc in melius per eonstitutionem reformavit : ut
fictione pristina expissa , recta via ad eo etenter Iudices, vel Magisrarus parentes intrent, ex miοι--M , vel Alias , vel nepotes , vel neptes , ac dein-eeps a sua manu dimittant. Et tune ex edicto Praetoris in bonis ejusmodi filii, vel fliae , vel nepotis , vel neptis , qui quave is parente manumi sus vel manumissa fuerit , eadem jura praestantur parenti , quae tribuuntur patrono in bonis ιiberti.
Et praeterea si ἰmpubes sit filius , vel flia , vel ea-
rari ; ipse parens ex manumisione tutelam ejus nanciscitur. NOTAE.c. Emancipatione ) Emancipatio hodie definiri potest actus legitimus, quo liberi e manu patris apud competentem iudicem dimittun
Τ i T . XII. . Iudices veI Mag ratui - , ne quis putet, judices hic intelligi pedaneos. apud
uos lege agi non potuisse constat. Extat con-itutio lustiniani in I. ult. C. de emane. lib. A Parente manumissus id est , emancipatus, tit. si a par. quis man. redigebantur enim liberi prius in servilem causam , licet postea iaimaginariam dumtaxat , I. I. g. I. D. de cap.
uae tribuuntur patrono Emancipatus a parente liberti exitum patitur, ι. I. I a par. sit man. puta in contra tabulas bonorum possese sone, d. I. r. 3c successione legitima e g. vlt. ins de Ieg. un. fuce. sed hoc mutatum, Λων.
COMMENTARI Us. I Vetus emancipandi ratio exposita. 2 Patroni in parentis emancipatoris eo aratis.
ALius modus solvendae patriae potestatis
hoc f. proponitur, nempe emancipatio: eaque dicitur olim celebrata fuisse per imaginarias venditiones, Se intercedentes manumis' siones. Hoc autem, ut penitus intelligatur, istiendum est lege Romuli cautum fuisse, at que a Decemviris postea in quartam tabulam relatum , ut si pater filium ter , filiam autem& caeteros liberos semel mancipasset, hoc est, vendidisset; manumissi postea ab emptore sui iuris efficerentur: ille trina manumissione, hi unica. Ad cuius emancipationis imaginem atque usurpationem vetustatis postea institutum est, ut pater, sint lato , Se dicis causa, accepto uno nummo , filium ter , caeteros liberos semel apud Magistratum venderet, con tracta cum emptore fiducia, qui ob id pator fiduciarius appellabatur , ut is acceptos ma numitteret : filium ter , caeteros semel, atquς ita liberi sui iuris ac potestatis fierent. Solebat autem pater naturalis sibi cavere de filio post tertiam mancipationem sibi remancipando, itemque de caeteris liberis sbi remancipandi , quo ipse potius eos manumitteret, & jura pὸ
troni conlequeretur, quam extraneus manu
missor sive emptor ille imaginarius. Atque hac cautione interposta in specie dicitur emanci patio fieri contracta fiducia, g. tili. inst. de let. Vn.succus Haec ex Dionys. Halicarn. Iib.ε. r. Boer. in Top. Cis. Cato lib. I. t. 6. Ulpian.
dinem aliquantulum turbasse videtur Vinnius, Pater filium primo vendebat, di mancipabat per aes & libram. Emptor eundem manumit tebat. Quum vero Manumissus ex lege R mu
136쪽
QUIA Us ΜοDIs Ius PATRIAE POTEgTATIS, G c. 09li in patriam potestatem recideret, pater eum iterum vendebat, emptor iterum manumittebat. Quum & ita recideret in potestatem patris, hic eum tertium mancipabat, addito contrachi fiduciae , ut Emptor eum remanciparet patri. Quo facto hic eum manumittebat , acleoque tanquam manumissor iura patronatus retinebat in filio. Vid. antiq. nostr.
Ex imperiali rescripto Hic modus emancipandi ab Imperatore Anastasio introductus est, qui etiam neglecta antiquae emancipationis fabula, potestate ab Imperatore impetrata, ei unque rescripto apud Magistratum exhibito , Iiseros emancipari permisit, modo filius infante major consentiret: I. pen. C. de emane. lib.
Diam Boe in melius reformavit ) Nimirum quod Anastasius de precibus super emancipatione Principi offerendis eiusque rescripto es impetrando constituerat; ut iam ex con- inone Iustiniani emancipatio etiam fiat s h professione patris apud competentem iudicem denuntiantis, se filium suo iuri permittere. Extat constitutio I. ult. C. de emane. lib.
Ad eompetentes Iudices vel Mag ratus Explicative. Nam & Magistratus , qui tribunalilae jurisdictioni praesunt, Iudices appellantur, I. t. de judic. tit. de reb. a . jud. pus &passim in constitutionibus posteriorum Imperatorum. Quod moneo, ne quis putet Judices hic intelligi pedaneos , sive qui a magintratibus causis privatis cognoscendis & iudieandis dabantur : apud quos lege agi non potuisse, plusquam manifestum est. Sed nec a nudeum , cui mandata est iurisdictio , legis actionem fuisse. Marcian. & Uul p. testantur I. E. f. r. I. seq. de of . procons. de quo plura ad F. 8. λf. eod. A mania sua dimittant in Manumitti non tantum servi a domino , sed etiam filii & filiaefamilias a patre dicuntur, pro emancipari. tis. si a par. quis man. propterea quod iure antiquo in patris sui manu mancipioque erant, & raditi ac mancipati in servilem causam re- fiantur , licet postea in imaginariam dum-
eant, L 3. g. r. de cap. min. Hinc emancipartu i parente liberti exitum pati dicitur , &parens patroni personam sustinere, I. I. d. it. si . par. quis mana Ex edicto Praetoris eadem jura Nimirum ut 3 parens exemplo patroni ad contra tabulas bonorum pota Isionem admittatur , si testamento facto ab emancipato praeteritus sit , d. tit.
β a par. quis mari. Sed & jus legitimae successionis huic patri a Iustiniano datum est , perinde quasi contracta fiducia eum emancipanset: hoe est, ex lege fiduciae sibi remancipatum manumisisset, f. uti. ins de leg. met. fur. Et hoc ad similitudinem patroni , quem adhaereditatem liberti intestato sine liberis mortui jam olim lex ret. tabularum vocabat, isse. de success liber t. Non tamen usque adeo exaequatur patrono parens , ut etiam liberi eius ad successionem aut contra tabulas bonorum possessionem veniant, I. I. s. liberer s. si a
par. quis man. aut ut etiam actio Calvisana parenti detur, I. 2. eod. tit. aut denique ut recte stipuletur a filio operas, I. q. ecd. Jure authentico plenissime de ratione succedendi cautum cst, ex quo parens manumissor iure patroni quoad emolumentum successionis uti
desit, Nov. II 8. cap. 2. Nov. D s. cap. 4.
Tutelam ejus nanciscitu Consequens erat eum onus tutelae subire , qui speraret succensionem , I. t. de tegit. tui. Agitur de hac t tela inse. tit. I 8. TEx TUs.
SI alii emancipentur , alii retineantur in potestate.
. Admonendἰ autem fumus, liberum arbitrἰum esse ei, qMi filium, σ ex eo nepotem vel neptem in potestate habet , filium quidem in potestate dimittere , nepotem vero vel neptem retinere , tr ὸ eonverso filium quidem in potestate retinere , nepotem vero vel neptem manumittere e vel omnes
sui juris efflcere. Eadem in de pronepote tr pro nepte dicta esse intelliguntur. N OTAE . T. Nepotem manumittere Notandum est , in filiolamilias idem esse manumittere, ac ex potestate dimittere, sui juris efficere,emancipare.
Totus hic locus descriptus est ex Cato I.
Iiberum 18. de adopt. Illud hic quaeritur, an eius quoque , qui a parente manumittitur, voluntas spectanda sit: an vero etiam invitus
emancipari possit Et puto idem hic dicendum quod de eo dicitur , qui patri in adoptionem datur, f. seq. i. neque absens et q. de adopt. I. s. C. eod. nimirum necetia non esse: ut expresse consentiat. Caeterum non oportere eum dissentire, aut contradicere , arg. I. pen. in M. C. de emane. lib. Nov. 89. cap. II.
Paulus quoque lib. 2. sent. α s. in M. scribit: Invitum filium familias non emancipari. M
137쪽
Ioo LIB. I. autem & quando qui tacet consentire intelligatur , non est hujus loci disputare. Tractant tamen hanc quaestionem Jo. Fab. & Ang. NMyns. ad hunc locum. T Ex T U S .
De adoptione. I. Sed σ si pater filium , quem in potesta
re habet, avo vel proavo naturali secundum nostras constitutiones supeν his babitas in adoptionem dederit : id est , fl hoc ipsum actis intervenientibus apud competentem Iudicem manifestaverit ; praesente eo qui adoptatur , ty non contradicente , necnon eo praesente qui adoptat ; folii-tur quidem jus potestatis patris naturalis : transit autem in hujusmodi parentem adoptiυum , in cujus persona σ adoptionem esse pleni simam , antea diximus. COMMENTARI Us. et Antiquitu; neutiquam al eno nomine Iege vἰ potulfe : eamque naturam actus voluntaria
iustiDictionis retinuisese. x Actus voluntaria Iurisdictionis exped e non pus apud eum , cui jurisdictio mandata est. Vo vel proavo naturali Nam si extraneo in adoptionem datus sit, jura patris
naturalis integra manent, i. pen. C. de adopt. f. a. sv. eod. ubi dictum est.
Apud competentem judicem Non apud iudicem pedaneum, cuius nulla iurisdictio est: sed apud ipsum Magistratum , & eum , qui legis
actionem habet; ut notavimus ad 6.b MI tit. s. Et non eontradicente γ Hoc etiam paulo ante tetigi. Locus autem hic descriptus est ex I. Qt. C. de adopt. facit i. s. V. eod. Nec non es praesente , qui adoptat Absens adoptare non potest , IN. post mortem et s. f. I. de adopt. quia, ut ait ibi Jurisconsultus, nemo per alium ejusmodi solemnitatem peragere potest. Atque eo pertinere arbitror, quod regula iuris in genere definit: Neminem alieno nomine lege agere posse , leg. nemo I 23. x de re M. jur. Quod olim quidem commune fuisse verisimile est omnium legis actionum, etiam earum , quibus cives inter se disceptabant , & quae pertinebant ad contentiosam iurisdictionem , arg. pr. tit. de iis per quor v. poss ins lib. 4. sed postea proprium tantum quorumdam esse coepisse , & maxime eorum actuum , qui , quod inter volentes expediuntur , dicuntur esse voluntariae jurisdictionis; T IT. XII. cuiusmodi sunt manumissio , adoptio , emancipatio , quae veterem naturam retinuerunt, L 3. C. de vi . lib. I. neque 2 . tr ι. seq. f. I.
de adopt. etiam adoptio nova Justiniani , ut hic,& d. I. ult. C. de adopt. Idem quoque pr habile est observatum suisse in persona Magistratus. Existimo enim, nec hujusmodi acius Magistratibus mandari potuisse, neve mandata iurisdictione transisse in eum , cui mandata esset, contra quam DD. vulgo sentiunt,au. I. I. C. de adopt. I. 2. g. I. I. I. de Osf. proc. Ex
quibus locis discimus , ea , quae sunt voluntariae jurisdictionis , non nisi apud eum expediri posse , apud quem plena legis actio est: eum autem , cui mandata est jurisdictio, talem jurisdictionem non habere , adeoque omnino non esse apud eum legis actionem. Negotium
tamen facit l. II. 6. I. de man. vind. Cujac. I. U. I. π I s. obf. I9. negationem inserit. Alii
picantes errorem ex notis natum Utis & caesViNN. Posterior emendatio non minus violenta , ac prior. Ego hic antinomiam inter I. r7. f. I. m de man. vind. ty l. 2. in Τ. de of procos. agnosco, inde forsan ortam, quod Tr,
bonianus de legatis Caesarum pro consule e xerat. Facilis enim lapsus fuit in vocabulis, Iegatus pro confulis es' legano pro eo uis. Ille mandata Jurisdictione gaudebat, hic, tanquam praeles provinciae , propria , adeoque &legis actio apud illum erat , ι. Σ. in I. II. f. de Q. praef. HEIN. Transit autem in parentem adoptiυ- per adoptionem igitur non efficitur filiusfamilias sui juris , sed vel in alienam familiam transit, vel remanet in potestate patris naturalis. TEx Tus
De Nepote nato post filium man
cipatum. s: Illud scire oportet , quod si nurus tua εν
filio tuo conceperit, σ mium tuum evumcire veris, vel in adoptionem dederis praegnante no stua ; nihilominus quod ex ea nascitur , in psit
flate tua nascitur. Auod si post emancipatio nimve adoptionem conceptus fuerit ; patris sui em 'cipati , vel avi adoptivi potesati subicitur. COMMENTARIUS. TEpos non ex nativitatis, sed ex concep'tionis tempore familiam sortitur : qui ex eo tempore jam in rerum natura esse cro ditur, ι. 7. i. pen. de flat. bom. Ulp. tis. s . '
138쪽
Qui pus NoDIs Ius PATRIAE POT FSTATIS , Sc. Io Isic & iis qui conceptus est prius , quam pater ea est , ut jam aliquoties diximus. Sed & jus, Senatu moveretur , Senatoris filius intelligi - quod parentes in liberos habent , propriis aer, I. I. f. . de senat. Et responsum est con- quibusdam modis solvitur e manente tamentitionem : Si sine liberis , defecisse , si ante de- temper naturali reverentiae & obsequii debi- portationem patris liberi concepti sint , licet to . Primum enim moribus nostris exeunt li- postea edantur , i. ex facto I . f. ex facta s. ad beri de potestate parentum, non tantum emausia. Treb. ei patione illa expressa sive Justinianea , cum T EX Tu s. apud Magistratum de manu dimittuntur; sed etiam tacito quodam emancipationis modo,
An Parentes cogi possint , liberos suos permittente videlicet patre filium seorsum ha- de poteriate dimittere t bitare, di mercaturam , aut opificium aliquod
exercere: at hac ratione liberi potestate paro. Et quidem neque naturales liberi , ne- M adoptivi ullo pene modo possunt cogere parentes, de potestate sua eos dimittere.
COMMENTARIUS.i 2nibus modis more barum regionum parentum
potesar solvitur Uemadmodum liberi , qui vel ab initio sui iuris fuerunt, vel postea facti sunt,
inviti in potestatem patris non rediemur , i. MIt. de bis qui sui veι al. jur. Nos. ἔα cap. I r. ita nec vice versa a liberis in potestate constitutis cogi parentes possunt, ut eos a potestate sua dimittant , t. non potest 3 r.
an loco etiam ratio hujus iuris peti potest. 'M Ait , pene , proptorea quod aliquando audiuntur ι qui emancipari desiderant, ut impubes , qui adoptatus est, pubes factus , Lus numquam 3 2. de adopt. Sed & alios, si iusta causa fit , audiri aequum est ; veluti a patre ad turpitudinem adigantur , i. si lenones 3 2.cia. de episcv. a . aut male contra pietatem afficiantur , ι. uitim. si a par. quis man. Sed &is filium emancipare cogitur , qui legatum ea conditione sibi relictum agnovit, i. si eui si . cariciit. σ demon. Et iure novissimo etiam de potestate patris exeunt liberi , si pater incestas
ia nefarias nuptias contraxerit, Nov. I 2. cap. 2.
3 Atmd nos di in caetero Belgio singularis illa Romanorum in liberos potestas incogni- tria soluti hoc consequuntur , ut & bona tua ipsi administrare & in iudicio consistere pos
sint. Christin. d. vol. 4. dec. I 86. nμm. II. Crol. r. manud. s. Apud Frisios tamen hic modus receptus non est. D. Joan. a Sande lib. 2. rit. 7.
desin. 6. Secundo nuptiis quoque sve matrimonio liberorum patris potestas solvitur: unde apud nos nulli liberorum sunt in potestate avi , Gudet. lib. I. de jur. nov. cap. II. Chri
quod secus fuisse iure Rom. ostendimus ad g. ultim. sv. de patr. potes. Tertio desinunt liberi in potestate esse patris, si ci ut prodigo, euratore dato ν bonis interdictum sit, Grol. d. De. quod & ipsum iure Rom. incognitum est. Postremo si quid liberis obvenerit, puta ex haereditatibus; legatisve aut donationibus propinquorum aut amicorum , earum quidem re rum cura , atque administratio patri competit , sed haud secus ac tutori , aut curatori ἔideoque hoc ius etiam solvitur , ubi liberi ad
eam aetatem pervenerint , qua curatio finiri solet a nempe anno aetatis eorum vigesimo quinto , Gudet. d. cap. 73. in M. Tuld cn. ccm. hie eap. 2. Christin. d. decis r 86. num. s. add. Guid. Pap. qu. s4. Boer. ad eo uet. Bitur, de jure pers. Pet. Greg. I i. 1νntarm. c. ID. Croe- nev v. de Iegi. abrog. ad btine tit. .VINN. Quae
de Frisa ex Sandio adspersit Virmius cum iis
iungenda, quae tradit Huber. Prael. ad tit. Inst. X f. de emane0. HEIN.
D. Tu. I. Lib. 26. ct Nomeli. 72. Ratio Ordinis.
Iucusque dictum est de iis , qui sunt ju- Τ Ex Tus.
ris alieni: quae prima pars est divisionis supra posita sis. 8. Superest , ut ad De Perlonis sui jucis.
eos nos conseramus, qui sui iuris sunt; quos pars altera dictae divisionis complectitur. Transeamus nune ad aliam divisionem perso
139쪽
narum. Nam ex bis personis , quae in potestate non sunt; quaedam vel in tutela sunt, vel in eu- ratione I quadam neutro jure tenentur. Viderimus ergo de bis, qui in tutela vel euratione sunt. Ita enim intelligemur caeteras personas , qua neutro jure tenentur. Ae prius dispiciamus de bis , qui in rutela sunt. COMMENTARIUS.I Summa reliquorum hujuι libri capitum.
Am ex bis personis Eorum , qui sui iuris sunt, quidam sunt in tutela ι alii in curatione ς caeteri neutro iure tenentur : quae posterioris partis illius , quam dixi, divisionis subdivisio est. In hac autem parte primo exponitur , quid sit tutela ι deinde species ejus singulae ordine explicantur; tum de vi atque effectu tutelae sine auctoritate tutorum porro agitur I ac mox de contrariis,& quibus modis tutela finitur. Inde ad curatiouem ac curatores progressio fit. Postrem, tractatur de satisdationibus , excusationibus , de suspicionibus , quae utriusque muneris communia sunt.
In potestate non sunt Ρatria sc. vel dominica , in qua qui sunt, non sui, sed alieni iuris sunt: alioqui & tutela species quaedam esto testatis , quod verbum & alia plura signi-cat , I. potestatis hi s. de verb. signis. sed quae ad statum de caput ejus , qui in tutela est , non
pertinet, nec ad commodum tutoris comparata est , sicut patria & dominica ad patris &domini. Pupillus enim non in manu aut familia tutoris , sed sui iuris est 1 nec illi acquirit, sed sibi; ut loquitur Spartian. in Aureliano. Tax TUS.
r. Esy autem tutela ut Servius desinisti vis ae potestas in capite libero ad tuendum eum, qui per aetatem se ipse Aefendere nequit , jure rivisi data ae permi
et Vis ae potestas Ita de g. seq. 8e Servius
I. r. boe tit. Haec duo quoque jungunturins de interd. t. a . de legis. I. T. Cod. de eod. Cicer. r. δε nat. Deor. Gloss. Basil. δύναμις κἀεξουσι α. Theoph. kκα ον, και ἰξῆ α. Ius er potestas ; significatur autem verbis istis facultas dejus pro auctoritate quid faciendi. Τ1 T. XIII.
In capite libero ἀνκακως pro in eaput Itberum , ut in I 2. tab. in eo pecuniaque ejus porestas esto i item in formula abrogationis. Gell. s. I s. in Cic. pro dom. Caput autem liberum
pro pupillo , de persona , quae sui iuris est,
Per aetatem) In Florent. est Propter aetatem, Ieg- I. eod. Propter aetatis infirmitatem. Ulp. tit.
D ae potestas Ita & in I. r. pr. D. eod. Generis loco ponitur vis ae potestas, quae duo frequenter coniunguntur , ut in Ieg. scire I . de legib. f. adipiscenda I. infde inte . de significant γυνα/ών , ἐροσιαν , sVefacultatem aut jus pro auctoritate quid faciendi statuendive , tum in persona pupilli , umin rerum pupillarium administratione , μα in verbo potestatis iam nota est. In eapite libero obiectum tutelae , de est Vetus locutio , pro In eaput liberum , ut in illo
I x. tabularum : Si furiosus ex flat, agnat. gentiliumque in eo pecuniaque ejus potesta/ σε Item in formula abrogationis apud Agell, s cap. 1 F. Utique ei vitae necisque in eo nis flet. Caput autem liberum pro homine libero Ueteres dicebant. Cicero 4. Verrin. me de capite ιibero judicabit. Liv. lib. 3 r. cap. 2I. D bera capita sine pretio dimisit. Hi ne caput liberum facere apud Plaut. Mereat. H. T. β. N. I. seq. pro manumittere , & eos plerum
que , qui etiam sui juris essent , hoc verbo in telligebant : quomodo Agellius d. loco pupil lum caput liberum appellat, id est , sui juri
Alii haec verba ad tutorem referunt, quod etiam per me licet. Ad tuendum eum Haec verba finem tutelyindicant , & simul officium tutoris : nam tutela pupillorum gratia constituta est, ita uad utilitatem eorum tota reserenda. Distin guunt itidem tutelam a patria potestate, qψηmasis ipsius patris causa comparata est, scut& dominica domini, cujusque vis non minus in coercendo, quam in tuendo filio posit est. Innuunt praeterea , tutorem principali cipersonae dari , non certae rei aut causae , mquo differt a curatore , f. . seq. tit. junct. S
Aut per aetatem se ipse defende e His verbi
distinguitur tutela a curatione : quippe q*η comparata est eorum omnium causa , qui re bus suis ipsi superesse non possunt, licet proflter aliam causam , quam aetatem : ut sunt is
riosi, prodigi , mente capti, & qui perpet.'
140쪽
Florent. est, propter aetatem. Τheoph. δια το
Iure civili Clausula haec ad definitionem necessaria non est , sed ideo adjecta , ne quis
Putet , hanc potestatem temere , & pro arbitrio a quibusvis posse usurpari , aut ad eos, qui non sunt cives Romani pertinere: nam tutela , licet ortum ex iure gentium trahat; ad jus tamen civile refertur eo modo , quo pleraque alia , ut nuptiae , patria potestas, testamenta , & caetera id genus. Data ae permi Datur legitima , hoc est, legitimi tutores immediate sine facto testato-xis aut Magistratus a lege ad tutelam vocantur s. in pr. π ι. s. de lege tui. Permittitur , quae prius data est aut testamento , aut a Magistratu , illa lege i 2. labb. I. I. de testistis. haec aliis legibus & constitutionibus , infle AEDI. tur. Atque hinc etiam peti potest aliqua tutelae divino tamquam a causa efficiente, artim proxima , partim remota , VINN. Ita eridem vulgo hanc definitionem Servii interpretantur. Sed quum Servius tutelam in genere definiat, quae tempore illo non modo ad impuberes, sed ad foeminas etiam omnes, quae
in manum non convenerant, pertinebat: procul dubio Tribonianus eam aliquantulum mutavit. Pato itaque talem fuisse Servii definitionem e Tutela est vis π potestas, potestas in f,-mina ; vis & potestas simul in pupillo, in e pire libero , pupillo vel foemina , ad tuendum eum eamve , qui quo e per aetatem vel sexus
in misarem se defendere nequit , jure civili vel expresse aara uti tutela pupillari, vel permissa & tacite moribus invecta , uti tutela Reminarum. Rem alibi demonstrabo. Jam
id addo & Constant. Harmenopulum l. s. c. II f. i. ea quae omissa a Triboniano suspicamur, restituisse dum ait. ἔ διὰ νό νῆς πλι ιας ατελες,
ob aetatis instrinitatem avi rei gerenda imperitiam permissa. Quis Harmenopulum ea in re aucto res suos sequutum esse dubitet HEIN. Tax TUS.
Definitio & Etymologia TutoriS.
z. Tutores autem sunt , qui eam vim ae potestatem habent , exque tua re nomen acceperunt. Itaque appellantur tutores , quasi tuitorea atque defensores , sicuti AEditui dicuntur , qui aedes tuen
Oin eam vim ae potestatem Si tutela est
potestas ad tuendum eum , qui in littela est, qui eam potestatem habet, recte TELIS. Io 3 tutor dicitur, argumento a conjugatis. Tutores sive tuitores E ιμολογια , sive notatio verbi tutoris, I. I. g. I. eod. Tutela quoque idem erat Veteribus quod tuitio 3 scut cautela idem erat Veteribus quod cautio. Siculi AEdittit in aedituus est aedis sacrae tuitor , id est curam agens, auctore Festo Veteri bus dicebatur AEditumus, si Gellio credimus
lib. I 2. cap. Io. ἰερο φιλακα vocat Scaevola I. 2 o. g. I. de ann. legat. VINN. Conserendus omnino V. C. Car. Andria Duherus de Latinit. JCt. vet. p. 28. Ubi hanc etymologiam contra L. Vallae criticam defensam videmus. HEIN. T E x T U S.
Quibus testamento tutor datur , & primum de liberis in potestate.
3. Permissum es itaque parentibus , liberis impuberibus , quos in potestate babent, testamento tutores dare. Et bor in fllior Assasque pνο- redit omnimodo: nepotibus vero neptibusque ita demum parentes possunt testamento tutores dare, si post mortem eorum in potestatem patris sui non sunt re furi. Itaque si filius tuus mortis tua tempore in potestate tua sit ἔ nepotes ex eo non
poterunt ex testamento tuo tutores habere , quam
vis in potestate tua fuerint : scilicet quia modi tuo te, in potestatem patris sui recasuri sunt. N o T AE. 3. Liberis impuleribus, Et iam exhaeredatis, I. 4. de test. tui. Nec obstat I. 73. g. I. de reg. Iur. Quoniam exhaeredatio non extinguit justui haeredis, aut impuberem facit suae potestatis , f. 4. inf. de pup. sussi. Auor in potestate habent Tutela iure patriae
potestatis mandatur , l. 4o. de iam. tui. I. I. de test. tui. d. I. 73. f. i. Itaque nec pater filio emancipato , nec mater liberis tutorem
jure dare potest , sed opus est confirmatione,
Testamento Codicillorum usu recepto, etiam codicillis testamento confirmatis dari tutores coeperunt, l. 3. de test. tui. In potestatem patris L. I. f. ult. eod. Quippe tutorem habere non potest , qui est in potestate patris : nec dari, nisi suo haeredi , l. 3. f. i. de reg. jur. iunci. g. a. infr. de bae . quia. Non poterunt ex testamento , Te. Est tamen' casus , ubi tutor utiliter datur nepoti, cu uspater superstes & in Potestate , L IO. g. 2. de