장음표시 사용
211쪽
N o T AS. s. Littorum quoque usu γ L. . i. s. g. I. i. s. h. t. atque omnibus patet, sicut & maris; Virg.
. aeneid. v. 229. Liti que rogamus Innocuum,& I. v. s 4 . Hospitio probibemur arena. Ubi Serv.
Proprietas eorum nultius A populo tamen aliquo occupata illius populi esse videntur,l. 3. ne quid in loe. pMhl. Ejusdem juris, cujus mare Littora mari subiiciuntur , & ab eo quotidianis accessibus occupantur, & ideo naturam eius sequuntur , I. pen. boe tit. Ripa autem , ut flumini non tu licitur, nec ejus pars est; ita nec per omnia conditionem ejus sequitur.
DE littorum usu & proprietate jam intel
lect .im est. Caeterum unum adhuc notandum , quod usum littorum dicit esse publicum, & juris gentium; ut intelligas , uium littorum publicum esse eo jure: quo scilicet significatu mare juris gentium esse dicit Caius, i.
q. boe tit & Justin. g. r. svr. eod. atque in hoc
differre ab ulu riparum , qui publicus quidem est jure gentium , sed non juris gentium , hoc
est, non communis omnium hominum, sed eorum dumtaxat, quibus eo fiumine uti iure gentium licet: cujus usus exteros communi nem non habere antea demonstratum est. Eadem sere & Eguinarii Baronis , & Julii Pacii
sententia est. O dem juris , cujus in mare Mare littora aliis usibus eripiendo sua fecit. Nam, ut ante quoque dictum est , littora mari subjiciuntur,& quotidie ab eo occupantur. Occupatum autem ius & conditionem Occupantis sequi necesse est, I. pen. boe titui. VINN. Adeo communia Romanis videbantur littora, ut fere cuivis liceret , non solum casas ibi ponere , in quas se reciperet, uti est in bre f. s. sed & palatia voluptatis causa exstiuere. Et eo pertinent illa Horatii lib. i. ode si . Lua hiems nune oppositis debilitat pumieibus mare. Quae verba egregie illustrantur dans I' bipioire de ι' Aea demie Rodiale des Inseriptiom in Belles Letireι.
c. Universitatis sunt , non singulorum , qua in civitasιbus sunt , theatra , studia , in bis similia , U si qua alia sunt communia eisitatum.
cuntur universitatis, alibi etiam publica generali nomine appellantur; ut in l. s. de eont . empl. f. 2. ins de inut. sip. f. uti. inf. de empl. in vend. nimirum quia in publico civium usu habentur. Ea igitur, quae in pecun: a aut patrimonio civitatis sunt, quorum usus singulorum non est, huc non pertinent : quamvis & ipsa collata cum iis, quae propria sunt singulorum , publica quoque dicantur, I. T. f. I. quod cujusq. - . nom. I. Is . Tseq. de υerb. An. Universitatis autem appellatio latior est , quam civitatis: nam de collegia & societates, aliaque hujusmodi corpora continet, quibus permillum est ad exemplum
Reipub. habere res communes , arcam com munem, &c. I. I. quod e usque un. VI ΝΗ. Recte distinguuntur res universitatis & patrimonia civitatis. Horum enim usus non est singulorum , adeoque nec obligationes circa illa, tum activae tum passivae. Eo pertineti. T. S. I. ff. quod cujusque uniυ. nom. HEIN. Si qua alia communia eiυitatum Ut basilicae,
porticus, balnea , fora, prata N Pascua Publica , in quae sc. pecudes immittere singulue ivibus jus est : item si quae collegii alicujus
aut societatis communia sunt, veluti pergulae, ambulacra , exedrae, peristylia, insulae , stabu-Ia , &c. Communis autem harum rerum usus non latius patet, quam ut publicus. sit eorum, qui sunt ejusdem civitatis aut Coreoris. Hoc enim Se superioribus omnino conlequens est,& cum instituto convenit ejus , qui ea publicavit a si alii utantur, id permissu civitatis fit. Nemo sane dixerit, usum pascuorum publicorum adeo liberum esse , ut etiam non cives
ius pascendi habeant. Ad hunc autem usum tuendum prodita est contra prohibentes actio iniuriarum , ι. i 3. in An. de injur. Pertinet huc illud M. Tullii 3. de si lib. ev. ΣΟ. Neatrum commune eum sit, recte tamen dici posse , ejus est eum locum , quem quisque occupavit , . r. os . cap. I T. Viae autem Fer quas omnibus iter debetur, publicae sunt, non Universitatis. Cujac. TEx Tus.
212쪽
BE RERUM DIVIsIONE, ET Ac QUIREND. ΙPsARU Μ DOΜINIO.kre quasi nostra vindieare non possumus, ι.
I. s. i. D. de rei vind. nullius , nec propriet te, nec usu profano. COMMENTARIUS.
de res divini iuris sunt, per excellentiam dicuntur nullius esse , scilicet ex
comparatione earum rerum , quae cum
di i set nullius sint, usu tamen sunt singulorum, aut ita affectae; ut in dominium singulis cedere possint. Etenim & quae humani juris sunt publica omnia , quae non in pecunia populi, sed in usu publico habentur, comparata cum iis , quae ungulorum sunt, nullius in
bonis esse dicuntur , ι. i. hoe tit. I. s. de conre.
At in rebus divini juris hoc amplius est, quod ne usus quidem earum singulorum est. Ferae quoque , bestiae , volucres , pisces , M. verius sunt, si comparentur cum iis, quae quisve jam actu habet ae possidet: at ea conditidae sunt Sc natura , ut acquiri possint, dicitiat occupanti, g. ferae m. int eod. quod sicus est in rebus divini iuris. Etiam inter.ea,
quae nullius sunt. Cajus d. I. I. numerat res hae- recitarias nondum adita haereditate : quae tamen eεectu iuris omni ex parte privatae sunt, Muerilitatis esse finguntur, quae tantisper persitae vicem sustinet , ι. baereditas 3 4. I. baredi de aeq. rer. dom. Res igitur divini juris
sint, quae hominum potestati & promiscuo visi exemptae, quodammodo in solius Dei iure ac potestate habentur ; quarum tres species hic proponuntur , lacrae , religiosae , sanctae; si sagulas 66. deinceps expoliturus est. ΤΕx Tufa
. Iaera νει sunt, quae rite per Pontἰ es Deo Vecrata sunt i meIuti aedes sacra , in donaria, rite ad ministerium Dei dedic ata sunt : qua Π - ρο nostram constitutIonem alienari, ex obli-I s,ibuimus , excepta causa redemptionis capit eum. Si quis autem auctoritate sua quasi sa-
μm Hi eonstituerit, sacrum non es , sed profa- m. Locus autem , in quo aedes sacra sunt AEdi-M ra , etiam diruto adscio sacer adbue manet, M tr Papinianus feri t.
4 Profanum veteribtis quid , ex unde dictum.
RErum divini juris diximus esse tria genera : eaque , ut re , ita etiam nominibus
apud nostros distin ta sunt: quae distinctio etiam in schedis Festi reperitur. Alia est apud Macrobium 3. Salum. 3. Plerique autem his nominibus indiscrete utuntur. Ait, res sacras esse , qua rite per Pontifera Deo consecrata sunt. Quae definitio duo maxime complectitur, in mam consecrandi, di personam consecrantis. Formam indicat particula rite, id est, solamia niter, more di instituto maiorum , publice, non privatim , t. s. f. sacrae 3. I. s. pr. eod. Gall. Restius apud Fest. in voce Sacer. Ovid. I. fastor v. 6ro. Templa sacerdotum rite dicata in nu. De ritu veteri consecrandi vid. Alex ab
sonam consecrantis oportet rebus Iaciis praeesse : quales apud Romanos erant Pontifices,
ita dicti a ponte sublicio , quem, quod sacer
aestimaretur , in aliqua parte labantem solis Pontificibus reficere licebat, caesa victima &sacrificio persecto. Reliquorum quoquc sacrorum omnium curam a qua potestatem penes collegium Pontificum suisse constat : de quorum officio accurate scribit Alex. ab Alex. E. genial. 8. Quid Principes Etiam eos cura in sacrorum & religionum sibi sumpssse, eum apud alios Auctores , tum apud nostros legimus , ut in leg. 8. de reI. tr sumpt. sun. Lult. ut in poss. ter. & nominatim ius dedicandi, seu consecrandi; in d. I. s. hoe tit. An quia & ipsi plerumque Pontifices Id sane testatur historia , & Dio. lib. s 3. exires1δ scribit, Principes inter alios titulos etiam Pontificis maximi dignitatem assumpsisse , ut omnes religiones &sacrificia in sua haberent manu. An vero hoc ideo dicitur, quia ut nonnulli volunt, sic ut olim per legem Papiriam non licebat rem ullam injussu plebis consecrare, teste Cic. pro dom. ita postea non licuit injussu Principis : ut Pontifex quidem consecraret , & λ- lemnia perageret, sed jussu & auctoritate Principis praecedente : maxime si locus publicus
consecrandus seret, argum. d. l. s. Principes Christiani curam sacrorum Episcopis reliquerunt , aliosque ritus atque caeremonias subi
eis gentilibus substituerunt, quae in dedicandis Disiligod by Corale
213쪽
dis monasteriis, ecclesii R domibus orationum
observarent, vid. Nov. 67. in Nov. III. cap. T.
Luculentum delicationis templi extat exemplum I. Reς. g. Dona ia ) Non solum aedes aut locus conlectari possunt, sed res etiam mobiles, ut ex memorato Galli AElii apud Festum loco apparet,& hie signifieat Justinianus verbo donaria: quo
eum mobilia intelligere, puta vestes ιερα σκυῆ, vasa, aliaque utensilia divi uis usibus dicata, atque consecrata , ostendit I. sancimus EI. Cod. de saeros eeeles. Neque hoc contra usum Latinorum scriptorum. Nam quae Graeci αὐαθημεγα
appellant ab , quod dicata Diis suspendebantur e tholis, columnis aut parietibus templi, ea Latini donaria dixerunt. Apud Macrobium et r. legimus: Ornamenta sunt eθ-pei, eorona, π b Umdidi donaria. Virgilius pro locis accepit, in quibus dona oblata reponuntur , II. 3. Georg. v. s I 3.
paribus ductor alta ad donaria eurrus
Eamque propriam esse hujus verbi significationem notat Servius ς cui suffragatur Cornelius Eronto : Donum, inquit, quod Diir datur, inde ubi dona ponuatuν , donarium appellatur. Excepta eausa redemptionis eaptivorum Item pauperum alendorum tempore famis, si ita premantur , ut vitae eorum succurrendum sit, ἀHy. t. sancimus h r. Debitorum quoque Ecclesiae causa, si creditores urgeant , nec aliunde debitum exsolvi possit, auth. praeterea Cod. de
quaest. v. Bona Ecclesiastica huc non pertinent: quippe quae humanis usibus serviunt, alendis scilicet Ministris verbi, aut pauperibus; quamvis & ipsa causis quibusdam exceptis, prohi
si quis auctoritate sua Id est , non publicE sed privatim , I. c. f. I era 3. hoe tit. Quaesierit aliquis, cum Romanis nihil saerum fuerit. nisi quod publice conlectatum; qui fiat, quod nihilominus eos sacra habuisse privata legi
Distinctio illa non a forma dedicandi, aut personis dedicantium, sed a fine sumpta est: quod privata pro salute familiae , publica pro
populo consecrabantur , vid. Rosin. 8. antiq.tit. s. Potuit sane quisque privatim suae religionis causa aliquid Deo dedicare , quod pro. Lacro ipse haberet: verum id Pontifices Romani non aestimabant sacrum, ac proinde nub
Ia obstringebat:religione successores: quod Oceodem Gallo aetio apud Festum discere pota
sumus, & M. Tullio ιib. ix. s. ad Attic. epist. I9. I 4. I, . vl NM. Accurate distinguenda sacra privata Larium & Penatium, quae de gentilia: tr sacra privata auctoritate constituta. Illa legitima erant, ob legem XII. tab. sacra privata perpetuo manento : Fest. voce sacra. Haec
illegitima , ob periculum ne sacra peregrina inveherentur. II l. Bynxersh. de releg. peregr. dissi. Illa erant iuris pontificum : exinde est quod pontificum auctoritas intercederet in arrogationibus, confarreationibus M. Haec sacra non aestimabant pontifices. Si ergo privata auctoritate sibi quis sacrum constituerat, quasi consecratum cen se batur, dum ad religionem patriam pertineret. Et eo reserenda loca Ciceronis , Lib. ix. ad Att. D . Is. Sin religionem peregrinam saperet , profanum ceniebatur. Bynhersh. ibid. HEIN. Pro stim) Varro f. de ling. fana ait nominata esse , quia Ponti es in Derando fati sunt finem et inde profanum , quod es ante fanum , ides, oonjunctum fano. Trebatius profanum id proprie dici existimat, quod ex faero vel religiose in promiscuum bominum usum conversum est. Macrobius autem lib. I. Saru n. lcribit, profanum omnes paene consentite id esse, quos extra fanaticam eausam sit, quasi porro a fano F religione secretum. Utut est, coiistat, nota tros res profanas sacris & religiosis opponere
sole a Fae farer manet D. I. s. Ideoque Venire non potest, I. ada sacra T3. de costr. emptis
Traianus ad Plin. Iib. Io. epist. s. Si aedis fa-era Claudii eollapsa sit, religio ejus occupavit lo- eum. Plane quae loca ab hostibus capta sunt, sacra esse desinunt: at ea calamitate liberata ,
quasi postliminio pristinum statum recipiunt, L eum loca 3 s. de religios Cic. pbit. p. T a x T U S .
s. Religiosum locum unusquisque sua volun stata facit, dum mονιuum infert in locum suum.
In communem autem Iocum purum inuito socio inferre non luet: in eommune verὸ sepulcbrum etiamin υitis caeteris licet inferre. Item si alieaeus Uusi fructus est , proprietarium placet, nisi consentiente us ructuario , Iocum religiosum non facere. In alienum Iocum consentiente domino licet inferre: licet postea ratum non habuerit, quam illatus
est mortuur , tamen locus religiosus sit.
214쪽
COMMENTA R I U s. x Antiquos privata septilebra habuisse extra urbem in agris 3 hodie autem fere in urbe mortuos sepeliri in locis pubIice ad eam rem δε- pinatis a Cenotaphium , seu tumulum inanem , religiosum non egie.
3 ut ιοctis religiosus fiat, necesse esse, ut is, qui mortuum infert, sit pleno jure dominus loci, quaedam consectaria inde deducta.
sum habere , quam lectionem Codicis μον. in Pana.
Eligiosum Generali huius verbi appella
tione etiam sacra contineri arguit notatio vocis religio, sive a relegendo eam deducas cum Cic. 2. de natur. Deo . sive cum S. Sulpitio , ut auctor est Macrob. I. Satur. I.
a relinquendo , sive a religando cum Lactantio 4. Insiit. 18. At hic & passim in libris nostris strictius accipitur , & locum notat, ubi mortuus aut sepultus humatus est: quae significatio & Festum Pompeium auctorem habet. Unusquisque sua voluntate) Ad differentiam sacri. Locus sacer non sit , nisi publice per
Pontificem sacretum. religiosus fit propria cujusque voluntate cadaver aut ossa inserentis 1 in locum suum. Notandum hic in transcursu; antiquos privata sepulchra habuisse extra urbem in agris , nam in urbe mortuos sepelire lege vetitum erat I Cic. 2. de leg. cap. I. I. . s. divus s. de sepulc. viol. idque aliis etiam po-Pulis in more positum fuit: qua de re consu- Ie Petr. Greg. lib. 3 3. Srntum. cap. 3 3. Quae
quisque sibi & familiae suae sepulchra constituebat, familiaria dicebantur; quae sibi & haeredibus suis, vel quae paterf. jure haereditario
acquisierat, haereditaria, I. s. I. 6. in pr. de ret. e sumpl. sunt. Hodie autem , ut notum est, Iocis publicis ad sepulturam utimur a Magi iatratu sepeliendis mortuis destinatis: coemeteriis sere , aut ipsis etiam Ecclesiis , in quibus tamen privatum sepulchrum habere, nihil vetat , quod & haeredibus relinqui, & ad usum
sepulturae etiam aliis vendi pose i, Grol. 2.M- ria. e. I. Monac. in I. . c. de rei glos Diam mortuum infert in locum suum His verbis docemur, duo esse necessaria, ut locus fiat xcligiosus ; ut in eum mortuus inseratur 3 ut inferatur a domino loci. Primo non consecratione, aut verrbis solemnibus locus religiosus efficitur , sed illatione mortui: unde sepulchrum ab Ulp. definitur , ubi corpus, OD
save hominis condita sunt, T. 2. f. sepulcbrum s . de relig. Ac ne totus quidem locus, qui sepulturae destinatus est, corpore condito religiosus fit, sed quatenus conditum , aut humatum est , d. f. sepulchrum s. Ex quo efficitur, quod Divi fratres rescripserunt. Mausoleum
inane sive monumentum purum memoriae tantum causa factum, quod Graeci κενὸν μνημα,& uno verbo γεινοτάφιον appellant. Suetonius, cap. r. in Claud. Tumulum bonorarium, religio- sim non esse , I. T. boc tit. l. s. in sin. l. monumentum 42. de relig. licet contra senserit Marcianus, motus auctoritate Virgilii, ut ipse ait, ι.ε. in M. hoc tis. Nec dubium, quin iis Poetae versibus , quos ex lib. I. AEneid. v. 3o I. citat D. Gothos ubi de Andromache haec ait Eneas: Manesque voeabat Hectoreum ad tumulum , viridi quem etapite
Et geminas , causam Iaremit sacraverat
Similis locus est ejusdem Poetae lib. s. v. Is O. ubi sic ad Deiphobum idem heros;
ne egomet tumulum Meteo in littore inanem Constitui, tr magno Maneis ter voce vocavi.
Denique si ossa hominis aut corpus conditum dumtaxat loco religionem afferunt, consequens est , ossibus, aut reliquiis effossis &transsatis, locum religione solvi, t. cum indiversis 44. g. r. de relig. quanquam effodere vel eruere non licet sine decreto Pontificum aut jussu Principis , ι. 8. eod. Alterum , quod ad locum religione obstringendum necessarium esse diximus , est, ut is mortuum inferat , qui est loci dominus e neque sufficit pro parte indivisa dominum esse I aut nudam loci proprietatem habere, sed necesse est, ut is qui infert, dominus sit in solidum & pleno iure.
Hinc deducuntur haec consectaria r. Nemini jus esse inserte in locum , qui in totum alienus sit; utique invito loci domino : nam consentiente eo in serre licet, & locus hac illatione religiosus fit, hoe f. in fri. i. s. g. religiosum . eod. 2. Non licere inferre in locum communem purum invito socio; hoc item text. I. s. f. si quis s. eomm. div. l. 2. f. r. in M. de rel. quod tamen sic computat Callistratus , ut aliquis ex sociis in communi loco etiam sine consensu caeterorum sepeliri possit, si non sit alius locus, ubi commode sepeliatur, l. si plures 4 I. d. tit. De loco puro Jurisconsultos loqui apparet; nam in communi sepulcro quin unus ex sociis etiam obtinentibus caeteris, se
peliri possit, nulla dubitatio est: quippe cum Z ad
215쪽
ad hune ipsum usum is locus comparatus sit, d. l. s. g. si quis s. comm. σ hoe text. Nam posse proprietarium invito fructuario inferre, aut locum religiosum facere , ut hoc item f. I. x. f.si usu ructum T. de rella. I. Ioeum II. de tis r. Quorum omnium haec ratio est , ne
domini, socii , fructuarii conditio sine facto
eorum deterior fiat, re commercio exempta
Plane si proprietatis dominus testatorem intulerit, qui usumfructum legavit,cum in alium locum inserri tam opportune non posset; plaeet locum religiosum fieri , d. I. r . de Uufr. d. I. 2. g. . de relig. 4. Postremo quod proprietario non licet invito eo, qui usumfructum habet, id multo minus huic licere debere,
non concedente proprietario , d. I. 2. g. I. π . VINN. Paucis noto, non semper verum esse quod n. r. ad hune f. notat Vinnius, Io-
eum factum religiosum non nisi quatenus corpus conditum aut humatum est. Plerumque enim religio occupabat certum spatium in frontem , & in agrum porrectum. Unde saepe in marmoribus legimus: IN. FR. P. X. IN AGA. P. XX. Cons. Hotat. Serm. lib. I. Sa-υr. g. v. o. Unde & illud spatium maceriis includi consueverat, Bam. Brisson. Antisti. Lib. . eap. s. ur I 6. Sentus ergo t. a. f. s. m. de religios est , non totum agrum , ubi conditum cadaver, religiosum fieri, sed locum tant lim , qui sepulchro destinatus , & certo spatio finitus sit. Interpretationem hanc ipsa necessitas defendit. Alias enim apud Romanos, qui sere corpora cremabant , urna vix minimam agri partem religiosam reddidisset. HEi N.
Locum purum Id est , qui humani iuris est,
εἰςηλον, profanum , d. I. a. f. puru3 q. pasese eod. tit. Aliquando opponitur aedificato, ut in I. ult. in pri de plan. My. Varro quoque lib. 4. de liv. scribit, pura loca appellari areas in urbe. Licet postea ratum non habuerit Ita vulgo hic legitur & apud Marcianum d. ι.ε. g. religiosum A. bor tis. unde haec transcripta sunt.
Neque incommodum sensum habet haec lectior sufficit enim ab initio consensisse , cum quod semel placuit , postea displicere non possit,
nis affirmative hic locus legitur , Licet postea ratum habue it, nec minus recte: ut sit sensus Licet locus alienus , in quem sine conten sudomini mortuus illatus est, ab initio religiosus non sit, tamen si is postea consenserit, locum religiosum fieri ; quod haec sit natura rati habitionis, ut mandato comparetur, I. semper εο. de reg. jur. c. raritabitionem eod. in
TIT. I. s. Caeterum ut hoc quoque obiter addam, etsi illatione mortui in alienum locum locus non efficitur religiosus, non licet tamen domino propria auctoritate ossa illata , aut corpus tollere 3 I. 8. de relig. sed actio ei in factum datur , Per quam is qui intulit, aut tollere id quod intulit, aut loci pretium praestare cogitur , I. T. dict. tit. Pretio autem praestito non est dubitandum , quin locus religiosus fiat. VINN. Lectione Florentina nihil sanius esse pintest. Qui enim dici possit, dominum factum non ratum habere, id quod initio consensit Unde δέ in boe f. legendum: licet postea ratum habuerit. Nam ita & Theophilus legit, dum scripsit: Sed re si quis inscio meI insita domino intulerit, σ id lite eum rescisset, ratum babuerit flet π ita loeus religiosus. HEIN. T a x T U S.
Io. Sanctae quoque res, veluti mur , σ portaeivitatis, quodammodo disini jtiris sunt; π ideo nulliss in bonis sunt. Ideo aditem muros sanctor dicimi r , quia poena capitis consituta est in eri, qui aliquid in mωνοι deliquerint. Ideo σ legum με partes, quibtis poenas eonstituimus adters teοι , qui contra leges fecerint, sanctiones vocamημN o T AE . 1 o. Sanctiones voeamur Leg. gr. D. de pση. Fest. in voc. Sanctum. Cic. Vere. 6. Ni stat , sanctionem poenamque recitassem. COMMENTARIMI, et Sanctὶ appellatis quam latὸ pateat 2 Recte ne nostri etiam portas inteν sancta uis
an rapite plectendi , σ qui muνos municipio
CFrtum est, Ionge latius patere appella- Itionem sancti, quam hic accipitur 3 idque vel ex Trebatio discere possumus , qui
apud Macrobium 3. Salum. 3. sanctum , alta interdum idem esse , quod sacrum , idemque religiosum, interdum aliud , nimirum quod vest
rabile , incorruptum, inu olatum est : quod Macrobius confirmat adductis aliquot loci Virgilii. Proprie autem sanctum dicitur,quod vel ab iniuria hominum defensum a tque mu nitum est I. g. boe t t. Hinc Legati jure gen tium sancti habentur, I. ult. de legat on. item Reges, teste Cicer. pro ret. Dejor. Jure RomM
216쪽
DE RERUΜ DIVIs IONA , ET norum tribun i plebis sacrosancti. Liv. lib. 2.
c. H. Fest. in verb. sacrosanctum. Aut quod sanctione quadam confirmatum atque subnixum
est. Hinc leges & rogationes dicuntur suactae, quod eas impune transgredi non licet. Hinc denique muri quoque sancti, quia speciali
sanctione contra violantium audaciam muniti atque confirmati sunt. GIuti muri τ portae eloitatis L. I. hoe fit. ι. Σ. ne quid in Ioe. Dcr. Et muros quidem consentiunt omnes esse sanctos. Caeterum de po a tis dissentire videtur Plutarchus , qui ἐν τοῖς P uasi .s muros id est , sanctos esse scribit , portas non item , eo quod pereas cadavera efferantur, aliaque immunda per eas im-norrentur , atque exportentur. Sed hoc illeonge aIio sensu quam nostri 3 nimirum ius Pontificum ex libris ritualibus secutis. Qui dive Romani in designanda urbe, adhibitis more
Hetrusco certis sacris, murus aratro circumducebant, atque ambiebant: ubi vero portae suturae
erant, id loci non sulcabant, ne quid religionis contraheret: sed aratrum suspendentes,vortarum spatia relinquebant intacta. Consulatur
nia jure Pontificio sancta habebantur , portae non item. At nostri portas ideo inter sancta
numerant , quia eas non magis quam muros
violare fas est , aut aliquid in eas delinquere.
Neque enim proprie hae res divini iuris sunt, ut res sacrae & religiosae, sed propter similitudinem, quam cum rebus sacris & religiosis habent , divini iuris esse dicuntur , quia scilicet nec ipse cuiusquam sunt aut proprietate autum promiscuo. Fortassis tamen muri , quod auspicato & solemni sacrificio signabantur, etiam proprie in rebus divini iuris habiti
sunt. Vid. Alciat. d. lae. Riccium vindiciar. D . promiss. e. T. qui ob id hunc locum ita distinguendum putat, veluti muri σportae eiυit iis quodammodo divini juris sunt. Ideo autem minos sanctos) Notatio verbi sanctus Marcianus, ι. 8. 6. I. hoe tit. a sagminibus Legatorum deducit, id est, verbenis, seu hembis puris , quas Legati populi Romani serre
solebant, ne quis eos violaret. Sed quae hie traduntur , & Festum auctorem habent in voce fagmina , & Aggenum Urbi c. in eomm. ad Frontia. qui utrumque & sanctum & sagmina a sanciendo , id est , confirmando , deducit. Αsanguine tamen confictum esse hoc vocabulum, vel ex consuetudine sacrorum solemnium, quam Sallust. in Catilin. commemorat, Putat
aeuia poena capitis in Violare muros capitale est : sicuti si quis scalis admotis, aut qualibet
alia ratione transcenderit. Nam cives Romanos alia quam per portas egredi non licet: cum illud hostile & abominandum sit; nam& Romuli frater occisus traditur, quod murum transcendere voluerit. Hoc Pomp. Lula. hoe tit. Marcus autem Tullius 3. deos . e. io. scribit, speciem utilitatis eo animum impulisse Romuli , cui visum erat utilius, solum se , quam cum altero regnare : Omisit hie, inquit, tr pietatem in humanitatem I π tamen muri eausam opposuit, speciem hon satis neque probabilem neque idoneam. De muris municipiorum dubitatum est , an &qui eas violant, poena capitis puniendi sint. Vulgo placet non Iesse ι sed huiusmodi homines pro qualitate delicti arbitrio iudicis extra ordinem plectendos , Bart. in d. I. ult. Ang. Mync Schneid.& alii bie. Quae sententia sane benignior est. Nec obstat, quod etiam muri municipiorum sancti sunt, ι. 8. 6. 2. boe tit. Neque enim quicquid sanctum est , eius violatio continuo capite plectitur : aut quod capite non plectitur , sanctum non est. Satis enim est ad hoc ut sanctum sit , ut ab iniuriis hominum desensum, aut sanctione aliqua subnixum sit, d. l. 8. in pr. ι. s. . eod. Sane in bello si quis vallum transcendat , aut per muros castra ingrediatur , capite punitur, ι. 3. f. nee non r7. de re milἰt. vid. Gothose. Bus ad
Ideo er legum , σe. sanctiones voeantur L. sanctio 4r. de paen. Cic. in Verri s. Nisi legia sanctionem poenamque reeitassem. Inconcinna autem est illatio. Fortassis ab effectu ea pars legis , qua poena constituitur ζ νμου, speciatim sanctio dicitur, quia efficit , ut legi sua auctoritas & sanctitas constet, a g. d. I. s. g. 3. Me tit. nam generaliter leges ipsis san-ctrones vocari, satis notum est. Scholiastes ad illud Horatii : Sanctarum inscitia legum : Aue participium est a Sancto; id est, firmatarum , aut sanctarum , id es , saera m , ut faedur sanctum dicitur ty sacrum. Tax TUI
II. singulorum autem hominum multἰι modis res fiunt. αuarumdam enim rerum dom nium nanciscimur jure naturali , quod , sicut dicimur, appellatur jus gentium e quarumdam vero jure eia viti. Commodius est itaque a vetustiore jure incia pere. Palam est autem , vetustius esse jus naturale , quod cum i o genere humano rerum natura Z 1 pro-
217쪽
prodidit. Civilἰa antem iura tune esse coeperunt, quum tT Hvitates eondi, tτ magistratus creari, in leges scribi eo erunt. COMMENTARIUS.
x Rua In bae secunda parte hujus tituli poti iamum spectanda a Perperam in hae disputatione domInio opponi
Modos acquirendi jure gentium dominii ad duos
SEcunda pars hujus tituli, cui respondet
titulus De acquirendo rerum dominio.
Hue usque disputatum de differentia & jure
earum rerum, quae extra patrimonium sunt. Sequitur nunc alterum rerum genus , earum
videlicet , quae sunt in patrimonio: quae ob id etiam privatae dicuntur &singulorum propriae. Hae res varie item distingui possitnt. Nam
primo quaedam sunt universales , quae vel rationem totius habent ut haereditas, universum alicujus patrimonium , vel generis ut fundus, homo , vestis : quaedam singulares; ut hic sundus, hic homo, haec vestis. Quaedam item cor-orales sunt, quaedam incorporales I de quius tit. seq. Corporalium iterum quaedam mobiles aut te moventes , quaedam immobiles,
i. moventium P I. de verb. Agn. I. I s. g. 2. de rex jud. Duo vero praecipue hic nobis mectanda, id quod in hisce rebus singulorum est, ejusque acquisitio. Quod singuli in his rebus habent, id vel est jus in rem : vel ius ad rem. Jura in rem sunt haec, dominium, tum plenum, tum minus plenum , quod quasi dominium & utile vocant ; qualia sunt jus emphyleuticum &superficiarium usus , ususfructus, iura praediorum , ius possessionis, pignus sive hypotheca. Jus ad rem est , quod uno nomine dicitur obligatio sive creditum. Jus in rem D. Grotio est bebeering. ius ad rem sive in personam, insebuit. Idem ius in rem distinguit inius possessionis : bem recb; & jus dominii, vel
quasi , quod enendom vocat : caque voce reliqua in re iura comprehendit, lib. r. mantid. e. 1. Doctissimus Diod. Tuldenus dominio non obligationem , sed commercium opponit. a Non recte, ut mihi videtur, in disputatione proposita. Nam commercium non est res externa, quae in bonis nostris computatur, quam acquirere , alienare , legare , haeredibus nostris relinquere pol sumus, qualis est obligatio; sed jus personae , quod non omnes, qui in ci-
vitate sunt, habent. Est enim ius emendi, vendendique, aut potius ius contrahendi cum aliquo , i. s. de just. σ jur. I. quod si minor z . 6..
I. de minorib. Ulp. tit. I s. g. 4. Unde quae res vendi, in stipulationem aut conventionem deinduci non possunt, commercio dicuntur exemptae. Denique obligatio, quae ex maleficio oritur , etiam huc pertinet: at eam nolim dicere esse ex commercio. Nam commercii significatio apud Latinos tam late non patet, quam
apud Graecos συναψάγμα ros, ut tam συναλλαγ-μ ατα, , quam ἰώσια , complectaturia
Quod ad acquisitionem attinet, ea quoque non est unius modi: aliter enim dominium &jura illa in re a dominio separata acquiruntur, aliter obligatio sive creditum, scut ex progressu apparebit: in quo s forte methodi leges non satis accurate Compositores observarint, id non tam in iis reprehendendum , quam saeculo condonandum est. De modis acquirendi dominii ut praecipui & summi in rebus iuris initium faciunt. Dominium est plena in rem potestas , f. titi. ins de usus sive ius de re pro arbitratu statuenda, L in re 2I. C. manu. Hoc iidem ius a re quaesita proprietas dicitur, leg. T.
g. ex diverso m. I. 23. hoc tit. de aeq. rer. dom.
ι. 12. f. I. de aeq. pus quamquam proprietatis vocabulo saepe in jure nostro nuda proprietas fgnificatur , a qua scilicet v I fructus separatus est, ut passim in tit. de usus quod& in voce dominii contingit, ι.ε. , .ult. c. debon. quae lib. & videntur Ueteres dominium proprie de re corporali dixisse, arg. tit. Pand.
de acq. rer. dom. in tit. Pand. UT C. de νei vind. ut tamen interdum largius eamdem vocem acceperint de omni jure , quo res aliqua nostra
boe tit. I. 3. si us r. pet. quo loco & possessio de re incorporali simpliciter praedicatur, quam
tamen propriam esse constat rerum corporalium. vi NN. Quae hic de speciebus juris in re disputat auctor doctissimus , altioris sunt indaginis. Non erat, quod seorsum inter jura in rem recenseret, usum, usum fructum, iura praediorum, quum sufficiat, nominasse servitutem. Deinde nescio, qui omitti potuerit ius haereditarium, quod ius in re esse patet ex ι. s. I. I s.ff. de haered. petit. I. r. f.'n. F. si qua . pav. l. 6. F. de religi . Denique jus possessionis non esse ius in re, vel inde patet, quod amissa possessione locum non habet actio realis adversus quemcumque posses rem , sed remedium perlonale unde vi l. 7. Τ. de vi. Vide B.
218쪽
Multis modis Privata nulla sunt natura, ait M. Cicero lib. r. de offle. e. s. sed aut Veter loccuparione , ut qui quondam in vacua venexu i , aut victoria , ut qui bello potui sunt.
Nam propria teIIuris berum natura nec sum Nec me , nec quemquam flatu mi
ut Horatius lib. x. sat. . feracquirendi multi sunt & varii, tam lyre gentium , tum iure civili 3 Qui tamen ad paucos memoriae causa commode revocari possunt:& mea quidem sententia, qui ex iure gentium sunt commodissime ad duos. Bicquid enim iure gentium nobis acquiritur, id ve facto no- uero liu occupatione acquirimus, vel vi & P
sunt non tantum venatio , aucupIum, ptio ; sed etiam specincatio, inventio , & apprehensio rerum, quae nullius tant, quaeve dominum habere desierunt, quae ex hostibus ea Diuntur , postremo etiam , quae transferuntur voluntatis domini I quae omnia suis locis demonstrabimus. Vis ac potesta rei nostrae duplex est a ut quicqu1d ex re nostra nascitur, nostrum fit , ut quaecumque nostrae ac Udunt, rem nostram eiusque cunditionem sequantur: quorum alterum generali nomine
ma appellari potest . alterum accelsio.
VINN. Sed parum concinna haec Partitio est. Reetius dixeris , modos acquirendi Vel /narios esse , vel derivatι-I. Orginarie adquiri
sim Iuli H l ubstantiam rei adquiri Per OCCUPATIONEM secundum quid , quae re I nostrae accedunt, per ΑCCESSIONEM.quo dominium ab uno ad alium transsemit,
esse unicum, TRADITIONEM. Ad iras mo
dos reliqui omnes commode suod appellatur jur gentium Hoc ideo additur , ne quis putet, hic intelligi ius naturale, quod omnium animancium inter te commune est, ted quod proprium est generis humani , sive , ut Caius L 1. boc tit. explicat, id, quod ratione naturali inter omnes homines Peraeque observatur. Et perpetuum hoc esse scribit Castrens. in ι. i. de pact. ut ius natura- Ie , cum ad actus refertur, qui hominum proprii sunt, pro jure gentium leu humano accipiatur. Proprium autem hominis est habere in ominio. Quod autem ait Justinianus, hoc ius cum ipso genere humano proditum ellei
id de iure gentium primaevo reae dicitur , de
secundario non Item: ex quo tamen sunt nonnulli acquirendi modi, de quibus hoc titulo agitur. Rei Pexit fortassis Imperator formas Acetu in Esti. IMARUM, Gu. rerum acquirendarum praecipuas, quae ex illo iure antiquo originem habent. Ceterum &de jure gentium secundario , eoque quod pro certo rerum statu naturale est , haec accipiendaTEx TUS.
I x. Fera igitur bestiae , ετ vοIucres, U pisces, er omnia animalia , qua mari , coelo , σ terra nascuntur , stimui atque ab aliquo eapta fuerint, jure gentium statim .llius esse incipiunt. 2uod enim ante nullius est , id naturali ratione occupanti conceditur : nec interes feras bestia i , T volucres utrum in suo fundo quis capiat, an in alieno. Plane qui alienum jundum ingreditur venandi aut occupandi gratia; potes is domino, si is praeviderit, probiberi, ne ingrediatur. Luicdquid autem eorum ceperis, eo usque tuum esse intellig. tur,
donee tua custodia eoercetur. Cum vero tuam eva
serit eustodiam, oe in libertatem naturalem sese receperit ; tuum esse aesinit, τ rursus occvantis sit. Naturalem autem libertatem recipere intelligitur, ciam πιι oculos tuos e gerit 1 vel ita sit in eo pictu tuo , ut dis illi sit ejus persequutio. N o T AE et In suo fundo, an alieno) Quocumque enim loco serae lunt, dummodo sint in Iibertate naturali , nullius sunt. Haec mirifice conveniunt cum traditionibus Henraeorum; de quibus Se Iden . de jur. nai. Juxt. disc. Hebr. c. 4. Probiberi, ne ingrediatur Nam in praedio alieno invito domino venari non licet, I. I s. D. de se . pr. rust. & si quis id fecerit, tenetur actione injuriarum, I. II. f. uit. de injur. Caeterum captum nihilominus capientis fit , quia prohibitio conditionem animalis non mutat.
Di cilis Non tantum ergo, si impolsibi-
Iis , ut male Accurs. ι. s. pr. ι. - . eod. COMMENTARIM S.I Unde aestimandam , utrum animaι ferum sit, an mansuetum a Feras etiam in fundo alieno eaptas fleri eapientium , er quid de piscibus evris in a Iieno flagno 3 Ruid F quis fundum alienum eontra prohibitionem domini ingressus feram everit
Venando capta non diutius nostra manere,quam
quamdiu in potesate nostra sunt. EX modis rerum jure gentium acquirendarum primus N praecipuus est Occupatio , quae quam late pateat ex iis, quae paulo
219쪽
ante diei, lunt, intelligi potest. Hoc loco, de quatuor g. seq. descriptis ex l. 3. π l. s. eod. agitur de ea occupatione , quae serarum est , & venatio in genere appellatur e cuius species sunt, venatio quadrupedum, aucupium,lii scatio. Igitur serae bestiae , quadrupedes, vo ucres , pisces , simul atque ab aliquo captae, hoc est , apprehensae & in manum ac potestatem alicujus redactae sunt, iure gentium statim illius esse incipiunt. Estque hoc genus acquisitionis longe antiquissimum , ipsaque
adeo lege creationis concessum , cap. I. Genes. σ PDI. 8. Quae & Stoicorum sententia , teste Cicerone r. offle. e. s. & Aristotele I. pol. 4.ctim ajunt omnia , quae in terris gignuntur, ad usum hominum naturam creasse.' Ferum est , quidquid a cicure discretum est : nam feras generali nomine appellamus omnia animalia, quibus a natura vis infinita insita est libere vagandi in terra, mari, aere ι unde feras a ferendo dictas volunt, quod naturali suo impetu ferantur , vel quod e conspectu hominum se auserant in solitudines. Neque excludimus, quae hominum com-I mercio mansuefacta lunt. Nam utrum serum sit animal, an mansuetum, ex natura aestiman dum est, non ex assuefactione, f. pavonum I s. inst. eod. Caeterum quae hoc g. traduntur , ad occupationem earum ferarum pertinent dumtaxat , quae vel a nullo adhuc occupatae sunt, vel occupatae naturalis tuae libertatis iterum factae sunt compotes. Coelo Coelum pro aere , ὐρανὸν ειρηκε κατ
τὸ νῶν ἰδιωτῶν .d ος νον ὐπὲρ ἡμας 1ερα μεχνι πης χώρας νεφελων. Galen. eomm. 2. in I. Hipp. de morb. atque ita etiam sacri scriptores accipiunt , Martis. e. s. vers. 26. ἐμβλεψατε μ τὰ
Aod ante nullius est Modo ita affectum sit, ut alicujus esse possit: nam res, quae commercio hominum exemptae sunt, ut res divini iuris N publicae, satis constat, ad hanc regulam non pertinere, quamvis N ipsae nullius
sint: nee item res haereditarias , quas quamdiu haereditas adita non est , inter res nullius numerat Caius , I. r. de rer. div. nam haereditas interim pro domino est , I. non minus 3 I. g. I. de haered. inst. Simile axiomati proposito est illud Quintiliani deesam. I . Auod omnibus nascitur , industriae praemium est. Plaut. in dem. act. 4. scen. 3. Meum , quod rete atque hami nacti sunt. Me intres , utrum in suo fundo Amplificatio regulae positae 3 nimirum etiam in fundo alieno capta capientium fieri ; cujus amplificationis ratio non est obscura. Nam quocumque loco' serae sunt, dummodo sint in libertate naturali , nullius fiant, re consequenter transeunt in jus occupantis. Igitur & pisces qui in alieno stagno sunt , & ferae, quae in sylvis circumseptis vagantur et quoniam relictae sunt in naturali libertate, I. 3. f. item feras I . de acq. poss. Scio , hoc displicere Hotomanno & wesembecio. Sed profecto si pisces isti aut serae a nobis non Possidentur , quod diserte scribit Paul. d. loe. Consequens est, nec
eorum nos dominos esse; Clim haec sit natura omnium ferarum , ut dominium earum nec
acquiri sine possessione possit , nec retineri, quod vel unicus hic f. eos docere debuerat. Concedo tamen , spectandam hic esse locorum consuetudinem , ut & in aliis plerisque, quae hujus argumenti sunt. Et nostro saeculo contraria opinio praevaluit , ut & serae sylvis
privatis , & pisces stagnis inclusi , ut possideri , ita & in dominio esse credantur. Grol. 2. de jur. beli. ty pae. 8. n. 2. D. Tulden. bis east. II. quod veteres tum demum admittebant, siserae vivariis, pisces piscinis inclusi forent,
Potes a domino prohiberi Quid si nihi Iomi- inus ingressus sit, & seram ceperit λ Vulgo placet , adhuc eam occupantis fieri, & recte. Nam id regulae superiori omnino consequens est. Non obstat, quod in praedio alieno domino invito venari non licet, I. I s. de fero. mst. praed. nam prohibitio ista conditionem animalis mutare non potest, neque efficere , ut id quod captum est, fiat prohibentis r alioqui non nuda prohibenti acito injuriarum pareret, I. II. g. ult. de injur. sed rei vindicatio& conditio furtiva , vid. Christ. voL s. dec. 84. n. II. σ seq. Excivit Angel. & post eum Cantiuncula , nisi fructus fundi in venatione , aucupio , & piscatione consistat , arg. I. venatio
nem 2 s. de usur. I. s. g. aucupiorum s. de Musi.
Sed enim si illa vere in fructu sunt, ne inscio quidem domino aut ingressum non prohibente capta capientis fient. A communi sententia recedunt Cujac. 4. obf. h. wesemb. ad Schneid. D. Tuld. bie eap. I 6.
Eousque tuum esse intelligitur , tri. Alia superioris propositionis amplificatio, videlicet eam etiam procedere , etsi fera iam ante canta sit ab aliquo , si ea in naturalem liberta tem postea se receperit. Nam quod venando 'per occupationem acquisitum est , id non diutius nostrum manere, quam quamdiu in pote state nostra & custodia sit: ubi vero evaserit custodiam nostram , & in laxitatem natura ilem se receperit , desinere nostrum esse, rursum fieri occupantis, I. 3. f. h. eod. Chri stis in Dissilire
220쪽
DE RERUΜ DIVIsIONE . ET ACQUIREND. IPSARU Μ UOΜINIO. 25 sit n. d. dee. 84. n. 2 o. Quod ut singulare notandum est in dominio serarum: nam aliarum rerum dominium etiam amissa possessione retinetur. Caeterum ne quis hic iudicii aequitatem desideret , placuit, ita demum custodiam prioris domini animal semel captum effugisse;& libertatem naturalem recepisse videri, si sieevaserit, ut vel oculos domini effugerit, vel fit quidem adhue in conspectu eius , sed ita, ut fine summa difficultate id persequi non videatur, d. leg. s. impr. I. Pomponius 44. hoc tit.
Quia in re quod bonus judex arbitrabitur sequendum erit. Glos. Porc. Cantiuncula bis. Tax TUS.
De vulneratione. I. Iliud quaesitum est , an si fera bestia Davi inua sit , ut eapi possit , flatim tua esse in- miratur. Et quib dam placuit, satim esse tuam, tis e tuam videri , donec eam persequaris:
f ιesieris persequi , desinere tuam esse , tr
I. Non aliter quam si e eris D. ι. s. g. r. Non enim spe & animo ferae nostrae fiunt, sed mana 3c occupatione , I. s s. eod. Masta aecidere solent Sicut est in adagio
1 Non ταIneranti , sed eapienti feram eoneedLa cur eum fera statim ut capta est , nostra flat, non flatim quoque ut elapsa es , nostra esse
sinas 3 23id moribus hodie is eirea capturam ferarium jaeris sit , ejusque defensis ex interpre
Rere ex prudentibus, interque eos Treb
eius , qui existimabant, feram hestiam, si ita a venatore vulnerata fit, ut capi posser videatur 1 statim venatoris esse , ejusque tamdiu manere, donec illam persequatur. Verum haec sententia ideo displicuit, quia ex superiore regula , non vulneranti & persequenti,
sed occupanti di capienti sera conceditur. Non potest autem dici, feram cepisse . qui spem tantum capiendi habet , cum multae accidere possint, quae spem istam Bustrentur,& ut sera evadat, I. s. f. I. eod. IIeλλα μεσαίι πελει κυλικος vici se os ακνου , ut in adagio
Graeco. Atque ita judicatum resert Christin.
vol. s. decis. 8δ. N. 23. Grotius lib. 2. man. cap. 4. notat, eum qui feram ab alio excitatam capit, quamvis dominus serae fiat, i men ut inciviliter venantem eo nomine a ministris Saltuarii multari posse. Cur vero, in- τuis , clim sera statim ut capta est , nostraat, non & ex contrario semel capta, si postea elapsa sit, statim nostra esse desinit, sed tamdiu nostra manet , quamdiu eam cum spe recuperandi persequimur Nimirum quia ponsessio , ex qua dominia rerum jure gentium coeperunt, facilius retinetur, quam acquiritur. Ad acquisitionem non sufficit rem esse in conspectu nostro, ejusque apprehendendae animum & spem aliquam habere t sed manu occupanda & corporaliter apprehendenda est, ι. I. g. I. L 3. s. I. de aeq. vel amisi. pus. Ad retinendam autem possessionem semel quaesitam solus animus susscit, dia ι. f. saltare Q. LL. s. quia vulgo a s. unde vir eumque animum tamdiu retinere intelligimur , quamdiu non vana spes est fore, ut mox rem recupere
mus; at spe recuperandi sublata, iam animum quoque Polsidendi nos desinere habere , fae. d. L 44. boc fit. L 6. s. uir. de aeq. posi. Nostro 3 iure fiunt quidem serae etiam occupantium ἔsed non promiscue omnibus venari permissum est : nam Principes sibi sere hoc jus vendie
runt, saltem quoad certa genera animantium, certosque capiendi modos. Feras minores, puta lepores , cuniculos , nobilibus etiam capere licet certis anni temporibus, dum ne capiant in locis Principi specialiter reservatis: quod ius & nonnullis aliis ratione officii concessum , qui legibus salturiis continentur. Aucupii laxior libertas , excepto quod longo amite aucupari solius Principis ius est. De jure piscandi alibi a me dictum Adi Grot lib.
2. mania. e. q. ubi latius haec persequitur.
Non solum autem legibus nostris, sed prope
omnium Rerumpub. & Regnorum constitutionibus modus venationis praescriptus est. Constitutione Frederici Imperatoris vetantur rusticis retia , laqueos , aut alia instrumenta ad capiendas seras tendere , nisi ad ursos, apros vel lupos capiendos : quas bestias eredibile est ideo exceptas e Te quia tanta earum diritas est atque immanitas, ut publice intersit eas ab omnibus necari, lib. 2. Hud. tit.