장음표시 사용
371쪽
etiam restitutionis metus omnis tollatur. Q oeae eadem Barioli in dict. I. T. f. I. caeterorumque Interpretum distinctio est, ab Antonio Fabro maliis quidem verbis, sed nulla probabili ratione improbata lib. II. conj. I 3. Ex diverse , pupilli solvere sine tutoris aucto inritate non possunt. Quemadmodum pupillus mutuum dando non contrahit obligationem, quia pecuniam non facit accipientis 3 ita eadem ratione nec solvendo creditori suo quod debet liberatur. Caeterum quemadmodum consumptis nummis , quos mutuo dedit , condictio ei nascitur a ita & consumptis , quos dedit in solutum, contingit ei liberatio, I. non
tit. I. I . f. uit. de DIur. Quid ergo , si nummi, quos pupillus sine auctoritate tutoris credidit , aut in 1olutum dedit, casu apud eum I T. VIII. qui accepit, perierint utrius perieulum &iactura erit Donellus in d. I. I9. f. I. Aronem secutus pupilli periculum esse putat: quoniam ita ius fit, ut res pereat tuo domino, I. s. I. s. C. de piga. act. Sed recte cum Glass
fendit , ne quod favore pupilli introductum
est , ut ne credendo aut solvendo dominium transserat , in perniciem ejus vertatur , contra t. quod favore. 6. C. de legibus , & quod dicitur, casus fortuitos spectare dominum; hane exceptionem habere intelligi debet, nisi quis propter favorem dominus remaneat, aut iure Iingulari dominium non transserat. Hoc enim non debet conditionem accipientis meliorem
facere e sed quod caetera perinde habendum, ac si quis alius credidisset aut solvisset.
PER QUAS PERSONAS CUIQUE ACQUIRITUM
C. Lib. q. Tu. 27. Ratio ordinis , ct argumentum tituli. HIς titulus totius superioris disputatio
nis quamdam quasi ampliationcm continet ostendens, non solum nobis acquiriri ἀμεσως per nosmetipsos; verum etiam per alios Personae, per quas acquirendi facultatem habemus, enumerantur in principio : ex qua enumerationepcrspicuum est eos , per quos nobis acquiratur , oportere nobis subiectos esse : vel revera, ut sunt liberi nostri , quos in potestate habemus 3 item servi; tum nostri, tum aliquatenus etiam alieni , in quibus ulumfructum habemus : vel justa nostra opinione, ut sunt se vi alieni & liberi homines , quos bona fide possidemus. De quibus singulis cum explicatum est removetur hinc persona extranea , utpote per quam , excepta causa posse istonis nihil acquiri possit et ac postremo ab acquisitione rerum singularum transitur ad modos, quibus acquirimus res universas.
Summa. Ad uῖν;tuν vobis non solum per vosmetipsos, sed etiam per eos , quos in potestate babetis : itemper θροοι , in quibus usu ructum habetis : itemper homines ἰiberos oe per servor aIienοι ,.quos bena fide posidetis i 'de quibus singulis diligentius dispiciamus. N o T AE . Auοι bon. Ita. possidetis Ergo non tantum per eos, qui revera nobis subjecti sunt, acquirimus , sed etiam qui justa opinione nostra.
qu ritur vobis In aliis libris haec & quae porro sequuntur , leguntur , in prima
persona, acquiritur nobis, dcc. uti apud Caium I. II. de aeq. rer. dom. unde hic titulus
per magnam partem descriptus est : eoque modo etiam Theoph. hunc locum reddidit,& legendam censent Cui ac. Baro. Mesemb. Mihi uim modo legas, parum referri videtur. In potestate ) Non dixit in dominio, sed generaliter, in potestate . ut uno verbo & filio stam.& servos comprehenderet. Nam potestatis verbo, in persona liberorum patria potestas, in persona servi dominium significatur , legia pol 'statis. 2Is. de verb. Iun. UINN. Attamen& liberos aeque ac servos fuisse in dominio juris Quiritium certissimum est. Liberi enim poterant mancipari, tanquλm res mancipi,
372쪽
j. IV. I. s. 3. poterant vidi cari, I. I. g. z. m. de rei vind. poterat iis surreptis , actio furti institui, t. 38. g. r. f. de furt. Cons. Ill. Byn-kesh. de jure occidendi, lib. e. I.p. 16s. HEIN TEXTUS
x. Igitur Iiberi vestri utriusque sexus , quos in potestate babetia , olim quidem quicqti id ad eos pervenerat exceptiι videliceι castrensibus peculiis boc parentibus suis aequirebant sine ulla distinctione : π hoc ita parentum flebat , ut etiam esset iis licentia , quod per unum vel unam eorum acquis rum esset alii filia vei extraneo donare , vel vendere , vel quocumque modo voluerant, applicare. stuod nobis inbumanum Oisum es : π generali constitutione emifa , er Iiberis pepercimus , erparentibus honorem debitum reservavimus. Sanciatum etenim d nobis est , ut si quid ex re patrii ei obveniat, hoe fecundum antiquam observationem totum starenti aequiratur. 2uae enim invidia est, gusta ex patris occasione profectum es , boc ad eum reverti Atiod aurem ex alia causa sibi flliuifamilias aequi is , hujus Uumfructum patri quidem acquirat , dominium autem apud eum remaneat et ne , quod ei suis laboribus vel prospera fortuna accesserit, hoe in alium perveniens, iuctuosum ei procedatia N o π AE .
r. Castrensibus peculii, Quae primum fili istam militibus concessis : pollea etiam veteranis , seu militia missis , pr. ins quib. non essperm. Dci test. Juven. fat. 16. v. s 2. Postremo ad exemplum castrensis etiam quasi castrense pecutium exceptum , quasi militum contemplatione litteratae militiae, 6.ult. ins de mil. test.
Sine titia disinctione Id est , peculium omne paganum pleno iure patri acquirebaturia Non distinguebant inter prosectilium & adventiti tam , neque intex usum fructum & proprietatem. Generali constitutisne Lia c. C. de bore, quaeliber. qua quod circa bona materna & materni guneris, item lucra nuptialia jam ante kdiversis Principibus statutum erat , i. I. ix 2
τ 4. C. de bon. qua li. ne ἀσύμενυς abiret, produxit ad hona omnia adventitia. Honorem debitum Th. Ti εποφώλιμενεν ἐφύλαξε a , debitum reservavit , & vox honorem abundare videtur Culac. quoniam hic non agitur de honoris debito , sed acquisiti. Deest quoque in emendatissimis editionibus , teste
umfructum patri Quidam etiam casus sunt , quibus peculii adventitii plena proprietas filio aequiritur, L MIt. s. I. Cod. debon. quae lib. auth. exicipitur, cum a. seqq. cod. eod. PecuIium adventitium, ε κλιτον, Gloss.Iλt. gr. quod aliunde , quam a Patre obvenit,
COMMENTARIUS x Post occupatam demum Remp. filiis fam. primum militibus, deinde etiam veteranis pecu-ιium castrense pleno jure concessum : procedente tempore , quasi castrense. 2 uia sit peculium flii amia quot Hur specie , in quid singula. x Translato in raraeiam Lmperio , prsmum bo
norum maternorum , mox etiam materni ge
neris , in lucrorum nuptialium , novissimὸ omnium adventitiorum proprietatem filii m. concessam , solo Uufructu apud patrem relicto. moribus nostris , in Gallorum
publ. peculium filii tam . uniusmodi fuit. Nam ut servus domino , ita filius patri cuncta pleno jure acquirebat : idemque plane ius & in corpus & in bona liberorum pater habebat , quod dominus in servos ἔ cujus rei inter alios testis locuples est Dionys. Halicarnallensis lib. 8. Romani , inquit, proprium ni hil postident , quamdiu patres eorum in vita m neniν : sed π pecunia er eorpora filiorum parentum potestati arbitrioque permissa sunt 3 omniaque parentibus acqMirunt quasi servi, ut ἰποχειριοι καὶ
' ιι των πατερων. Verum Imperatores ut praemio aliquo adolet centes ad militiae labores invitarent , eorumque sibi cone iliarent studia, castrente peculium filiisse l. pleno iure concesserunx: primum militibus, postea etiam vinteranis leu a militia dimissis , inse. quib. nomes perm. Dc. test. in pr. Ex quo fili iis mil. in
hoc pecurio jus ac vicem patrumfami. Obtine-xe coeperunt, ι a. de senat. me. idque significat Ju enalis satyr. 16. s. set . his ver fibus Σ--Nam quae sunt parta labore Militiae , placui non esse in corpore censu
Omne tenet erius regimen pater. ---
Igitur quod ait , Olim quidem , &c. excipiens peculia castrensia , id ad tempora Julii aut Augusti & sequentia referendum est , I. I. detestam. mila d. pr. inf. qui b. non ess perm. Dc. restia Postremo , nec multo post ad exemplum cal-trensi S peculii etiam quasi ea strense peculium exceptum & filii sis mil. permissum est , f. ult. . . de miι. test. Plane hactenus adhuc dia jus
373쪽
vetus patri conservatum suit, ut si filius in teia versum proprietas filio data est constitutionetatus decessisset , bona castrensa pater jure Justiniani , solo usu fructu patri relicto I de, peculii occuparet , I. t. de constri pee. de quo quo mox fusius. plura alibi. ViNN. Jus in peculio castrensi eo- Alii filio Oel extraneo donare Consequens hoc dem tempore concestum videtur filiis fami- omnino rationi antiqui iuris. Nam cum utri u lias , quo militibus liberrima illa testamenti que huius peculii pleno jure pater domi tui factio concessa est , cujus , historiam habes in esset , Iicere utique etiam ei debuit pro arbi- I. I. pr. J. de tef. mil. Nec mutatum videtur trio de utroque statuere , & quod labore Ti-
quod pater bona filii intestati jure peculii oc- tii filii acquisitim esset, Maevio donare, dcupet, si liberos vel fratres non reliquit. Nam in proprias rationes convertere. Hinc sol O di bonis publicatis , ea tamquam peculium etiam est , quod patre mortuo peculi penes patrem manent , i. 3. C. de bon. profer. paganum omne , nisi legatum esset , fratri Utroque enim calu cessat favor filii familias bus conferendum erat , ι. certum. I 3. c. Ρm
militis , ob quem illi hujusmodi concessum ere. ι. filia. 11. C. de collat. quod in adventi' est privilegium. HEi N. tio mutavit Justinianus , I. ult. C. d. tit. con' lsine disti actisne Prosectitii scit . vel adventitii venienter priori suae consti tu tioni, ι. cum opsit' lpeculii, proprietatis & ut fructus, inter quae tet. s. C. de Pin. qua lib. in potes. primus Justinianus est , qui differentiam gene- Generali constitusione emissis Cum olim Mnala rati lege introduxit. Ex his porro patet, quic- omnia adventitia non minus , quam prosecu quid filiustam. habet, sive concessione patris, tia pleno iure patris essent, Constantinus deqsve partum suo labore , aut aliena liberalitate traxit bona materna , quorum usumfructum collatum , id uno nomine peculium filii iam. tantum patris , filio proprietatem tribuit . Lappellari ; atque hoc docendi gratia ex ratio- I. C. de bon. matern. I. I. in I. 1. C. Neod. eu.
ne novi iuris in duo genera posse dividi , ut Gratianus , Ualentinianus , & Theodosia
dicamus , peculium filii fam. esse vel militare, idem ,statuerunt de bonis materni generis, id vel paganum : dc utriusque iterum duas esse est , ex materna copnatione delatis , Lε. species inferiores , illius castrense di quasi ca- rared. eod. eosque s. uti Arcadius & Hodo' strense , hujus prosectilium N adventitium. rius , I. a. C. d. tit. I. I. c. Neod. eod. eo Castrense est , quod per ocasionem armatae mi- dosius porro & Valentinianus , Leo S Do
litiae filius sibi acquisivit: quod quid continea- mius , hoc etiam ad lucra nuptialia Asyops 'eur , docent I. eastrense. II. d. e r. pec. i. I. litia produxerunt, ι. I. I. 4. C. de bon.
C. eod. Quasi castrense est , quod in toga ope- Postremo Justinianus generali constituuρὴς ram Reipub. navans paravit, puta ex proseo emissa , quacumque ex causa filio quid acqpi sone liberalium artium , ex officiorum pu- stum esset, quod adventitio peculio ait thyς blicorum emolumentis, ex ratrociniis causa- retur , id omne ejusdem iuris esse voluit,
rum , & urbana illa inermique militia , I. ult. ι. eum oportet. 6. C. eod. tit. C. de inus testam. I. 4. i. advocatio. I . C. de Si quid ex re patris , hoe seeundum anti
a .diυ. jud. Liberalitatem quoque a Principe obsestuationem In profectitio peculio him in filium iam. collatam instar castrensis peculii Justinianus mutavit : sed qui equid ex haberi placuit, I. . de bon. qua lib. in pol. Utrum- tris filio obvenit , id totum vult patri acqοψ que hoc genus ita proprium filii iam. esse pla- secundum observationem juris antiqui. P - 'cuit, ut de eo statuere pol sit non secus , ac potest nihilominus aliquid commodi πέρ' si pateriam. esset, d. pr. ins quib. non est perm. cessione huius peculii ad liberos redire p
De. tes. I. r. nee Castrense. I s. de collat. I. & emancipatos sequitur , nisi nomi 'χ. defen. me. Adde quae notavimus sub b. uit. ademptum sit, ι. donatione. 3 r. f. a. 4
inst. de mil. test. Prosecticium peculium est, quod bonis patris publicatis , separatur & copiς - a patre sive contemplatione patris ab altis ad tur liberis , I. 3. f. sed titrum. 4. an filium proficiscitur. Adventitium, quod aliun- πον. Ait , ex re patrii , in d. I. cum σε ' ide filio obvenit s sive id laboribus tuis acqui- ex sussistantia patris. Quid igitur dicς μ=svit extra causam armatae , aut togatae mili- quid filio obvenerit, non quidem ς otiae , , sive prospera fortuna ei accelsit , pista substantia patris , sed patris occafionς ex maternis maternive generis haereditatibus, templatione 3 DD. bie in in d. i. cr
Iucris nuptialibus , legatis, & haereditatibus s. id quoque peculii prosectitii euc ν-
amicorum , ι. s. C. de bon. qua lib. σ boe text. arg. I. siseris. 11. eum I. se . de usust. μ' qin sin. Illud totum patri secundum antiquam servo fructuario relinquitur , aut μ'
Observationem adhuc acquiritur I hujus in uni- contemplatione fructuarii, id fructu/xi' δ'
374쪽
PER QUAI PER IONAI CUIQUE ACQUIRITUR. xi dicitur tamquam ex re ejus quaesitum , facit . sis se plures. io. f. in arrogato. 6. insin. de vulg.
M ructaran patri aequirat, dominium apissem remaneat Dominium posuit pro nuda Proprietate , uti & in d. l. cum portet. s. Haec autem proprietatis concessio non tribuit filio
ius eam sine patris consensu alienandi , ι. uti. g. ipsum autem s. c. eod. Si usu sfructus filio relictus sit, hic totus acquiretur patri I at eo mortuo redibit ad filium , ι. MIt. C. de usus. Nonnumquam & plena proprietas filio acquiritur : quod Justinianus primo introduxit inhaereditate, quam filius renuente patre aditiant , d. I. uit. f. s. postea etiam in pluribus casibus 3 in rebus ea lege filio datis , ne usus- fructus ad Patrem perveniret : in haereditate Batris & sororis, ad quam una cum filio pater admittitur; item in iis rebus , quae filio deferuntur ob delictum patris , qui divortium fecit sine causa , autb. excipitur , tr i. seq. C. G bon. quae lib. VINN. Immo & ali i sunt casus, quibus plena filio proprietas adquiritur velutis pater dolose versatus sit in bonis filio restituendis , t. so. Τ. ad SC. Treb. si princeps filiosam. donarit, I. I. C. de bon. qua Iib. HEI . 6 Motibus nostris & Gallorum adventitia omnia , sicut castrensia Se quasi, filii sibi non patri & in solidum acquiruntur : in prosectitiis tantum antiquun ius acquirendi per filium patri relictum est, Gudeli n. de jur. noυ . lib. r.
e. I . Chassan. in consuet. Burgund. g. I. tit.
Enim vero quod provenit ex quaestu, aut opera liberorum, quos parentes enutriunt, id pleno iure parentibus acquiritur, Grol. I. ma-m . c. s. add. Groenev v. de Ieg. abrog. bic. TEXTUS.
2. me quoque a nobis dispositum est in ea specie , ubi parens emancipando liberos suos ex re-our , qtia aequisiuronem effugiebant , sibi tertiam Parrem retinere , si voIuerat, licentiam ex anserioribus constitutionibus habebat , quasi pro pretio quodammodo emancipationis : Ur inhumanum quiddam accidebat , ut mitis rerum suarum ex Bae emancipatione dominio pro tertia parte defrau-Aaretur : σ quod bonoris ei ex emancipatione additum erat , quod sui juris esctus esset , hoc per
rerum deminutionem decresceret. Ideoque statui nuι , ut parenι pro tertia parte dominii , quam retinere poterat, dimidiam non dominii rerum, sed Quoructus retineat. Ita eten m res intacta apud Uium remanebunt , tr pater ampliore summa fruetur , pro tertia , dimidia potiturus. NOTAE.
t man. Fabrot. liberum μι- , numero singulari ut inf. de se . eogn. in pr. ty l. 3 3. C. de in m. tessam. Aurel. Victor. cap. 26. Nerva Trajaniam in liberi locum adoptavit. Anterioribus constiturionibus γ Intelligit I. r.er E. C. G. de matern . bon. quae Constantini sunt C. de bon. quae lib. Pro pretis emancipationis ) Quasi remunerationis gratia , d. l. I. 2. d. t. s. g. 3. pro praemio delatae emancipationis, l. 3. C. de bon. marem. nam emancipatio beneficium est quaerendorum bonorum , l. r. si a par. quis man.
Dιod honoris Honorificum est filio , suae potestatis & caput familiae evadere.
COMMENTARIUS.I Cur , eum peculium profectitium , si pater Idnon ademerit, sequatur flium emancipatum, dimidia Uuffructus adventitiorum , etiam expresse non reservata patrem
man. Vvesemb. ιiberum suum, numero singulari: quomodo etiam loquitur Justinianus , Ieg. si quis. D. C. de in V . resam. π ins de serv. cogn. in pr. legitur , liberum veι liberos. Veteres autem temper in numero mulis titudinis ea voce usi sunt, & unum etiam filium filiamve liberos appellarunt, reste Gel I. lib. 1. eap. I 3. quod & Caius confirmat, i. non est. r48. de verb. signis ubi scribit, non esses ne liberis, cui vel unus filius filiave est. His enim . inquit, enunciatio, habet liberos , non habet liberos, semper plurativo numero profertur , sicut & pugillares & codicilli. Glossa
Graec. Lat. τέκνα, liberi , pluraliter, tantum δε- elinarur. Quod autem Valla, lib. I. elegant. 8.scribit , liberum pro filio se & apud Paulum& apud Caium reperire , existimo esse νικὸν ἄμάρτημα , eumque Paulum & Caium dixisse pro Modestino , & Ulpiano. Nam apud
Modestinum I. jus agnationis. 34. de pact. legit, nolle suum liberum esse , ut vulgatae editiones habent; sed Florentina nos docuit legendum, nolle suum esse. Apud Ulpianum, ι. nemo. I 2ς. f. I. de regul. jur. qui liberum acquisierit. Sed &hie in Florentino Codice est , qui Itbertum ac
375쪽
Meminit Valla etiam Quintillani, sed nee locum . nec verba citat. VINN. Immo locus, ad
quem rei picit Ualla est apud Quintil. in De-
Ex rebus, quae acquisitionem effugiebant. Id est, in iis bonis adventitiis, quorum proprietas filio non patri acquirebatur ex Graecorum Imp. constitutionibus : quo in numero erant bona materna & materni generis , item nuptialia, & sponsalitia lucra, ut notatum f. prae
Cave igitur intelligas peculia castrensia , aut quasi : nam eorum nihil apud patrem emancipatorem relictum fuisse ipse Justinianus aperte testatur , d. i. cum operiet. s. f. cum autem.
I. C. debon. quae lib. unde hic f. descriptus. v asi pro pretio emancipationis Constratinus I. r. in I. 2. C. Neod. de bonis matem. censuit, aequum esse , ut filius patrem emancipatorem remuneraret, offerretque patri tertiam partem honorum maternorum, quorum proprietatem liberis in potestate manentibus concesserat,
aut ut ius esset patri tanta horum bonorum partem sibi retinere ς idque pro honore & bene fieto emancipationis in filium collato: quippe quo filius consequitur , & ut sui juris ac caput ipse familiae esse incipiat, quoa ei honorificum eri & ut pleno iure deinceps omnia possideat, sibique acquirat, quod lucrosum
Et hoe est , quod Justinianus hic significat his
verbis, quasi pro pretio emancipationis : quod inconstitutione sua sic expressit, quasi remunerationis gratia, d. IV. cum oportet. 6. Praemium delatae emancipationis appellant Theod de
Pro tertia parte dominii, dimidiam usuifructui Justiniano duriusculum visum suit , liberox specie honoris tam gravem iacturam rerum suarum pati, ut tertiam earum partem paren x manumissis r auferret, sibique pleno iure haheret. Neque tamen aequum putavit, nihil omnino remunerationis invicem accepti beneficii liberos rependere. Qua de causa ipse se statuit, ut pater pro tertia rarte , quam ex prioribus constitutionibus de honis filii maternis& lueris nuptialibus pleno & perpetuo iure dominii retinebat, partem dimidiam non dominii , sed usus fructus consequeretur , idque locum haberet in caeteris quoque adventitiis, postquam hujus generis bona omnia eiusdem iuris esse voluit. Ita factum , ut nec liberi
quicquam de dominio rerum suarum amitterent , nec causiam co querendi haberent parentes, concesso iis pro piae mio emancipationis fructu tantae partis bonorum. Hoc. autem
ita obtinere Iustinianus censuit, etiamsi pater in emancipatione sibi hoc praemium non expresse reservavit, d. I. cum oportet. 6. f. cram
autem. 3. eum tamen peculium prosectilium, quod totum pleno jure patris est, filium emancipatum sequatur tamquam a patre tacite d natum , si pater id non ademerit , I. donationes. II. g. 2. de donat. arg. IV. si Sticbo. ς 3. de pecul. I. unie. C. de pecuI. ejus , qui lib. mer. f. si peculium. ΣΟ. inst. de legat. Di flerentiae rati
nem hanc affert Joan. Faber , quod praemium emancipationis est ex provisione legis , quae patri prospexerit in peculio,cuius ille adimendi potestatem non habebat i in peculio autem prosectitio nihil opus fuit provisione legis: quandoquidem ipse pater pro arbitrio suo de eo statuere possit, di qui hoc ipso , quod non adimit, concedere ita tacite intelligatur. Cui addit D. Bach ovius , quod peculii prosectutinaturalis possessio penes filium est, adventitii penes patrem, utpote usufructuarium e itaque illud, si ademptum non si , quasi ultro a patre relictum & filio concessum intelligi r in hoc autem , quod pater ipse detinet, atque apud se habet, ius suum sibi servare velle , b neficioque uti , nisi inter emancipandum iuri
suo renunciaverit, vel donatione facta, hoc ab sese in liberos transtulerit, d. I. cum oportes. c.
3. Item vebis aequisitur , quod servi vestri eae traditone nane seuntur, sive quid sipaelentur , flueex donatione,vel ex legato,vel ex qualibet aIia eam D ac uisant. me enim vebis in ignorantibus π
υitis obvenit. Ipse enim servus , qui in petessare alterius est , nihil suum habere potest. Sed si bares institutus sit , non alias nisi vesro jussu bareditarem adire potest. Et si visis jubentibus adierit,
vobis haereditas acquiritur , perinde ae si C haeredes instituti essetis. Et convenienter hiIicet v bis Ivatum per eos aeqMisitur. Non festim aurem proprietas per eos , quos in potestate habetis , -- bis acqνiritur , sed etiam ροbsessio. CH cumque enim rei possessionem adepti fuerint , id vos possidere videmini. Unde etiam per eos usucapio , uri longi temporis possessio vobis accidit. NOTAE ἀ3. Et eonvenien eo Nempe regulae init opositae, quod pec servos nobis ex qualibet causa acquiritur etiam ignorantibus Se invitis.
Nam & hoc in legato obtinet: quippe quod
376쪽
3 an possestio per servum domIno ignoranti ae
Uctum hactenus est, qua enus per liberos
nostros acquirimus e sequitur de acquisitione per servos, in qua ius vetus per Omnia servatur traditum a Caio , l. Io. S. I. σdeinceps de acquir. rer. dom. Et huc transsatam,
id taIe est , ut quicquid servus acquirit , sive ex causa peculii, quod in persona servi unius generis est , nempe quod permissu domini
separatum a rationibus dominicis habet , i. s. f. ult. de pecul. sive extra eam quacumque ex alia causa , id totum acquirat domino.
Sive quis spulentur Subobscure hoc dictum videtur pro , e quid ab se stipulatum per traditionem nanescantur. Nam etsi verum est , servos nostros stipulantes nobis obligationem ex stipulatione acquirere , inse. per quas per. Obl. aeq. g. r. inst. de stip. ferv. sub hoc tamen titulo non quaeritur , per quas personas nobis
obligatio acquiratur, sed dominium , sive proprietas , & possessio.
Ignorantibus in insit; L. tiam inυItis. 32. de aeq. rerum domin. t. quemadmodum. 46. de jur. diat. Haius autem necessariae acquisitionis non
alia ratio quaerenda , quam quae hic & apud Caium d. Ioe. relata est : nimirum , quia ipse servus, qui in alterius potestate est, nihil suum habere potest. Fit ergo haec acquisitio ipso jure , ratione scilicet potestatis , quae facit, ut ne momento quidem aliquo res subsistere pota sit in persona eius, qui in potestate est , & per quem acquiritur 3 sed protinus & necessario acquiratur ei, qui in potestate habet, domino vel patri , nam & filius tam . qua talis huc
Pertinet, L placet. 79. G aeq. bar. quorum etiam vicem in acquirendo servus ac filiussam. sustinent, & quibuscum hactenus una Persona esse finguntur. Non obstat, quod dicitur , nolenti & invito beneficium non acquiri, I. hoe jure. I s. f. 2. de dona. I. invito.
ε s. de reg. jur. Non enim beneficii , sed juris ratio facit , ut sic domino per servum acqui-xatur. Quod si dominus id , quod sibi ita quaesitum est , habere nolit , licet ei id repud se aut abjicere. D. Tun inglus, ut hanc objectionem effugiat, duos quasi gradus in hac acqui-
CUIQUE ACQUIRITUR. sitione considerat, unum in persona acquirentis , in qua acquisitionis initium ; alterum in persona nostra, in qua progressus quidam numeretur. Ad initium quod attinet, ait, invitis nobis acquiri s quod progressum atque absolutionem , non nisi volentibus. Sed non est necesse , ut eo confugiamus, & fit haec acqui-stio in momento , d. t. placet. 79. de a f. bar. frustraque alias exciperetur haereditas
Sed si haeres institutui sit , non alias nisi vestro Liussu Exceptio proximo praecedentis regulae. Hae reditas quidem & ipsa per servos nostros
haeredes institutos nobis acquiritur I caeterum non eodem modo , quo ex caeteris causis per eos acquirimus, ut etiam ignorantibus nobis& invitis acquiratur, sed volentibus dumtaxat& iubentibus eos haereditatem adire. Quod si iussit nostro non expectato adierint , nihil agunt , i. si quis. et s. g. jussum. 6. de ac . bar. Hoc autem cur ita placuerit, minime obscurum est, ne scilicet in potestate servi esset domini conditionem deteriorem facere, ignorante eum obligando aeri alieno haereditario, quod saepe excedit vires patrimonii defuncti, I. s. d. tit. Illud enim motum est , eum , qui haeres esse itur , non tantum acquirere , sed etiam obligari, & implicari oneribus haereditariis. Et eonvenienter mobir legatum Convenienter
non ei, quod proxime praecedit de acquisitione haereditatis, quae hoc proprium habere dicta est , ut non acquiratur per servum sine iussu domini ; sed regulae initio positae. Quod per
servos nobis acquiritur ex omnibus causis. Si ex causis omnibus, igitur & ex causa legati. Et hac vero causa procul dubio etiam 'ignoranti & invito domino per servum acquiretur
sicut ex caeteris, excepta haereditate , I. etiam invitis. 3 2. de aeq. re . dom. Nam ratio exceptionis , quae in haereditate est , cessat in legato , quod purum semper & liquidum lucrum affert, i. si haereditatem. mandat. Plane j eiuna quaedam hic repetitio est de legato, quippe cuius iam in pr. hujus. g. mentio facta : sed
Tribonianus hunc.locum ex Cato d. l. IO. f. I. de aeq. rer. dom. describens , incaute initium
illius f. interpolavit : nam Caius legati non meminit nisi semel, & demum in .calce d. f. i. Non foἰum proprietas , sed etiam pus sis An possessio per servum nobis acquiratur , causa est , cur dubites. Haec enim res non iuris, sed
facti est, I. i. f. 3. LV 4. de aeq. poss. i. denique. I s. ex quib. ea. maj. ea autem quae facti sunt, non transeunt ad dominum , sed in persona ipsus servi consistunt, I. qui haeredi 44. de eond.
377쪽
3 o LIB. II. dicendum videatur, etiam possessionem in persona servi subsistere debere , nec domino per servum eam acquiri. Verum possessio non corporis tantum & facti est , sed etiam juris, teste Papin. in ι. possessio. 49. f. r. de acq. possaut potius, ut idem Papin. in pr. d. I. hoc exprimit , ita facti est posse isto , ut cum de ea
acquirenda, retinenda , aut transferenda agitur 3 plurimum ex iure mutuetur: inter quae hoc etiam est, ut per eos nobis acquiratur ponsessio , per quos res caeterae , utique si nostro 3 nomine possessionem apprehendant. Cum autem generaliter & simpliciter tum hic , tum apud Caium , d. i. IO. f. a. de aeq. rer. dom.
scriptum sit , non solum proprietatem , sed etiam possessionem nobis per servos acquiri,& cuiuscumque rei possessionem adepti fuerint , id nos possidere videris apud Ulp. I. si
me q. s. ult. de acq. pus hoc etiam amplius, servum meum ignoranti mihi possessionem acquirere: hinc Glossa & comm.DD. crediderunt , aeque per servum quacumque ex causa possessionem domino etiam ignoranti acquiri , ac res caeteras , excepta haereditate. Sed verior est eorum sententia , qui in acquirenda per servum possessione putant, caulam peculiarem ab aliis separandam , ut fi quidem ex causa peculiari possessionem nactus sit, ea etiam ignoranti domino acquiratur a si extra causam peculii, non nisi scienti: quae distinctio
aperte proponitur, . I. f. item aequirimu3. s. I. I. g. eaterum. I 2. I. quod servus. 26. I. p
regre. 44. 6. I . de aeq. poss. Sed & ratio dive fitatis iisdem locis perspicue indicatur : nimirum cum ea possessionis conditio st, ut non nisi animo & eorpore acquiri possit, ι. 3. pr.& licet corpore alieno, animo tamen non nisi nostro nobisque volentibus, d. I. g. caterum
mum nostrum in earum quidem rerum possensone, quas servi ex causa peculiari adipiscuntur , quodammodo & in genere saltem concurrere , eosque quasi voluntate nostra intelligi possidere , eo quod peculium eos habere
permisimus; in rebus autem non peculiaribus nullam omnino voluntatem domini acquisitionem antecedere , ac propterea ad possessonem in his causa acquirendam specialem d mini voluntatem certamve scientiam necessariam esse , d. t. peregre. 4 . g. r. Sic igitur temperandum erit , scubi simpliciter, quemadmodum hic , scriptum legamus , per servos nobis acquiri possessionem , aut acquiri nobis ignorantibus , ut in a. I. 3 . Mit. eod. Unde etiam per eos usucapio Cajus d. t. ro. r. hoc sic exPressit; unde etiam ter eorum
longam possessionem dominἰum nobis aequiritur. In peculiaribus rebus uti ignorantibus nobis possessio acquiritur , ita receptum est , ut etiam ignorantes ex eadem causa usucapiamus: climalioqui possessio ignorantibus nobis quaesta
veluti per procuratorem ad usucapionem non prosit, nisi postquam scientia nostra intervenerit,i. si emptam. 4 . de Uue. I. I. C. de acq. pos
De fructuariis & bona fide possessis.
4. De iis autem se Is , in qν bus tantum modo usu ructum habetii, ita placuit , ut quic M ex re vestra , vel ex operis suis aeqxirunt, id v bis adjiciatur di quod vero extra ear causas cense cuti sint , id dominum proprietatia pertineat. II
que si ii servus baere, institutus sit, lagatumve quid
ei , aut donataem fuerit , non ructuario, sed domino proprietatis acquiritur. N o T is De iis servis t. Io. g. 3. de aeq. rer. δε- ι. 2I. de usust.
Ex operis sui, Puta si sutor sit , aut pistor, aut laber , & pro opera hujiasmodi merces
acceperit, ι. 26. de usust. Quid si ex lilycrio ribus causis , nominatim domino proprie Min si puletur , aut nomine ejus rem accipiat ita quirit domino proprietatis , leg. 2s. 6
cet, fructuarium condicere id posse , t. stip. sem.
red. Excipe , nisi quid horum factum contem platione fructuarii , ι. 11. in se . de UU- φψ' casu servus ex re fructitarii , non o I ik-λictuario acquirere intelligitur , ι. 6s ος objici possit, quod aditio haereditatis οβφsit in opera servili, d. i. 4s . in pr.
mino proprietatis accipere ex re fructuarii ta Aditionem haeredistatis non esse iis opero jt v ii, ur quare. I Servum contemplar οMe huctuarii haere institutum fructuario baereditatem acquirert jussu ejus , non don ni adire.
η de quaerendo per servos dominio
possessione dicta sunt g. praec. ea l0ς habent, cum quis plenam in se γ' p
378쪽
PER OUAI PERso NAI CUIQUE ACQUIRITUR. 341Pxietatem habet. Quod si apud alium usus sevctus servi si, apud alium nuda tantum proprietas , hic ex duabus causis usus ructuario per hunc servum acquiritur, ex re scilicet fructua-xii , & servi operis; ex caeteris causis proprietario. Itemque juris servatur in eo ; qui bona fide servit, ut ex iisdem causis acquirat bonae
fidei possessori , ex caeteris aut sibi , s liber est , aut domino , si servus : de quibus nunc
Porro sequitur. Ex νe vestra HI ex operis suis L. I .f. I. de acq. Uer. dom. I. si servi. M . de Uuf. Ex re fructuarii , veluti si servus, cum fructuarius eum dinpensatorem fecisset , rem aliquam ex nummis fructuarii comparavit, aut rem fructuarii Iocavit, Pecuniam sceneravit, dec. Hic enim
Tex emPl a , merces locationis , usurae, pecuniae creditae quaerentur fructuario , I. I. C. de rei vind. ι. semus. I. g. ult. de aeq. rer. dom.
Ex operis servi, verbi gratia, si sutor sit, aut Pictor , aut faber, atque ex hujusmodi aut simili opera alii praestita aliquid paravit, mercedem scilicet operae, ι. μ opera 3. 26. de Uufr.i Sed quid , si dicat , servus , se domino pro-Prietatis accipere, quod ex re fructuarii eitet aditur Hoc casu totum domino proprietatis acquiret. Nam & nominatim stipulando domino proprietatis ex re fructuarii aut operis suis eidem acquireret , I. per servum. 3 T. pen. de ace. rer. dom. I. sed es. 2 s. g. qu rionis. 3. de usus. Et facit hoc quidem ratio summi juris : caeterum quod ita domino pro-Prietatis quaestum est , placuit fructuarium condicere posse , ι. pen. de stip. fer. Cur vero tantum ex duabus istis causis placeat acquiri fructuario ,ratio haec est, quod quae ex istis cau- fis acquiruntur , fructum vicem obtinent, caeterae in fructu non sunt. Extra eas causas Extra superiores causas habetur , quod servus fructuarius ex re pecu ni ave alterius consecutus est, puta ex peculio, .uod a proprietario habet, aut si quid servo natum legatumve sit , aut si haeres sit institutus. Idcirco placet, nihil horum per servum fructuario acquiri, sed omnia haec acquiri domino proprietatis , d. l. Io. f. 3. I. servus. Φ3. Ieg. fructuario. 47. I. quod fructuaritis. 69. de acquir. rer. domin. I. s quis. 21. de ac q. baer.
De haereditate a quibusdam olim dubitatum est , propterea quod in aditione factum servi
sno hujusmodi facto servi nec domino haereditas acquiri possit , I. I. C. de bar. instis. i Sed obtinuit , aditionem haereditatis non esse
in opera servili , i. aditio. s. de acq. har. d. I. fructuario. 47. de acq. rer. dom. de recte.
Nam aditio factum quidem est, sed opera non est : quippe cum opera non sit sine labore,
qui in aditione nullus est. VINN. Posset & eadem reddi ratio , quam reddit Ulpianus, docens, partum ancillae non esse in fructu, I. et . pr. Is de har. petit. Quemadmodum enim ancillae non ideo parantur , ut pariat ; ita nec fin is primarius est eorum, qui servos sibi comparant , ut haereditates nobis adquirant. Usu- fructuarius autem capit tantum fructus ordinarios quoscumque. HMN. Si haeres institutus , legatumve quid ei , t Hoc etiam generaliter sic traditum est , I. ro.
Alibi tamen haec extat exceptio,nisi servus haeres institutus st,legatumve quid ei, aut donatu fuerit contemplatione fructuarii r quod enim ita relictum datumve servo fructuatio est, id per eum fructuario acquiri, non proprietario,
i. st servi. 2 i. ex I. seq. de Uus. Eademque distinctio probata est in specie non dissimili , I. facta. f. si haeret. ad sen. TrebelI. & interminis hominis liberi bona fide possessis cujus in hac causa & servi fructuarii eadem ratio , I. aditio. 4s. f. ult. de aeq. bar. Neque
tam exceptio haec est quam interpretatio &declaratio quaedam superioris regulae, quae definit , nihil per servum fructuarium fructuario acquiri praeterquam ex re fructuarii , aut ex servi operis. Docet nimirum ista distinctio, quod contemplatione fructuarii datum aut re inlictum est, extra illas duas causas non acquiri: quamvis enim hoc fructuario non acquiratur ex servi opera , intelligi tamen acquiri ex re fructuarii , cui qui donavit aut reliquit rem
quaesitam voluit, d. l. aditio. s. f. Mit. de acet.
har. Ex quo etiam perspicuum est, falli Gloia iam , Jo. Fab. Canti unc. hie. Bart. in d. l. a s. de aeq. har. & quotquot sunt , qui scribunt, servum fructuarium , ut maxime contemplatione fructuarii haeres institutus sit, non polle haereditatem iussu fructuarii adire, eamque peraditionem directo acquirere fructuario , sed adeundam esse jussu proprietarii , cui etiam stricta ratione haereditas acquiratur , sed restituenda fructuario conditione sine causa , ut in casu l. pen. de stis. se . Fefellit eos , quod putaverunt , prius est , ut aditio haereditatis contra expressi juris auctoritatem statuatur e se species operae servilis, quam in casu proposito dici possit, servum jussu fructuarii adeuntem haereditatem fructuario acquirere. Quod non ita est : neque enim ex causa operae servilis haec acquisitio defenditur , sed ex capite altero , quia scilicet hoc casu servus cx re fructuarii acquirere intelligitur 3 ex qua ca
379쪽
34 2 LIB. II. sa vel maxIme fructuario aequiri constat, dict.
IV. aditio. 4s . g. iat. de aeq. haered. Ubi ex hoe
eodem fundamento Jurisconsultus defendit, liberum hominem bona fide a me possessum,& mei contemplatione haeredem institutum meo iussu adire , & mihi acquirere haereditatem posse. Bonae fidei autem possessoris &fructuarii eadem plane in his quaestionibus ratio est , ut mox docebitur : censent Ias. in LI. 2 s. de aeq. har. Mync Bach. hie. Movere autem neminem debet, quod ovibusdam locis generaliter definitur, servum tructuarium iunis eius , qui usum fructum in eo habet, adire haereditatem non Posse, ut d. I. 2 s. in pr. σd. I. aditio. s. s. pen. Huiusmodi enim loci accipiendi sunt de servo simpliciter instituto, non contemplatione fructuarii : quo casu si per servum fructuario acquireretur haereditas, acquireretur extra superiores duas causas rquod ratio iuris non permittit. Sic cum in
dom. generaliter scriptum sit, quod servo fructuario donatur , aut relinquitur , id acquiri proprietario 3 nemo tamen est qui negat, admittendum hic esse illam sive exceptionem, sive interpretationem , nisi quod servo donatum relictumve sit contemplatione fructuarii rquod alibi certo iure traditum est. Quod vero
Paulus in I. quod fructuar. Φ9. de acq. rer. dom.
scribit, quod extraneus servo fructuario donat , indistinete soli proprietario acquiri: id non eo pertinet , ut excludat insignem & receptam distinctionem inter id , quod contemplatione fructuarii , aut simpliciter servo donatum est ; sed eam , quam ipse in pr. istius .egis proponit in fructuario donante. Plane
ex generali horum locorum definitione evidenter evincitur , errare eos qui contendunt, quod servo fructuario donatur , aut relinqui tur , in dubio praesumendum donatum aut relictum contemplatione fructuarii r quod tamen tamquam certum tradit D. Dionys Gothosted. in annot. ad Sebneid.
T g x T U S . s. Idem plaeet in de eo, qui a vobis bona sidepossidetur , sive ii liber sit, sise alienus servu3. At Od enim placuit de Uufructuario , idem placetur de bona fidei possestsere. Itaque quod extra istarduas causas aequiritur , id vel ad ipsum pertinet, si liber est , vel ad dominum , si femur est. Sed bona Mei possessor , quum usuceperit servum, quia eo modo dominus si ex omnibus ea is tereum sibi aequirere potest. Fructuariuι vero usucapere non potes : primum quia non postuet , fia
vum aIienum es. Non forum autem proprἱetas per mi fervos, in quibus assumfructum babetis, vel quos bona Me possidetis e aut per liberam personam , qua bona Me vobis servit , vobis acquiri rur, sed etiam possessio. Loquimur autem in utrinseque per sexus secundum dissimilonem , quam proxia me exposuimus , id est , si quam possessionem ex re vestra , vel ex suis operis Muri fuerint,
COMMENTARIUS.i An bonae Mei possessor , quod ex veris fervi
paratiam extat, ὰomino servum vidicanti re
a Verumne sit simpliciter , quod Iustiniantis ais fructuarium non possidere
DE iis, quos bona fide possidemus , idem
jus est quod de servis fructuariis, ae scilicet qui bona fide alicui servit , fio e servus alienus est , sive homo liber , quicquid ex re ejus, cui servit, acquirit, quid item ex operis suis , id acquirat et , cui servit, re a quo
bona fide possidetur , d. ι. Io. g. idem placer.
. r. liber. Is . de aeq. rer. domin. Hactenus ta
men , quatenus possessor bona fide possidebit, di quamdiu ita possidebit e nam si scire cam erit , eum, qui bona fide servit , hominem
iberum , aut alienum servum esse , continuo per eum acquirere posse des nit , ι. qui hona. 23. f. I. I. quasitum. 4 o. eod. Quod extra duas istas causas acquiratur, placer vel ad ipsum, qui bona fide possidetur pertinere, si liber est, vel ad dominum, si servus est. Extra eas causas maximE est haereditas, legatum, donatione , d, ι. liber. I s. l. homo. s 4. eod. Caeterum & in persona ejus , qui bona fide possidetur, reei Plendum temperamentum superius , niti quid donatum relictumve sit contemplatione bonae fidei possessoris, cui hoc casu etiam ista acquiri placet , i. aditio. s. f. ult. de aeq. bar. Itaque quod extra istas duar ea si Quoniam, ut supra notavimus, istud in fluctu non est ea autem sola , quae in fructu sunt bonae
fidei posse ris fiunt, uti & fructuarii: Quaeri potest in persona bonae fidei possessori, infructuarium enim huiusmodi quaestio non cadit an , quemadmodum is fructus ex fundo alieno perceptos & extantes adhuc vindicantirem suam domino restituere tenetur et iuxta ea quae tradita & notata sunt s. siquis 3 s. sv. derer. div. eodem modo etiam quod pecuniae aut rei ex operis servi paratum extat apud eum , cui bona fide servit domino servum evi ucenti restituendum sit Quaestionem pro-
380쪽
Pono de rebus ex operis servi possessori quaestis r vix enim dubitari potest , quin quod ex re possessoris quaestum est , Perpetuo atque irrevocabili iure possessoris efficiatur. At quae Possessori parantur ex operis servilibus , ea cum fructibus tandi comparari passim videas,
. quis t. 1 f. I. de usur. ι. qu situm. so. in . M acq. re . dom. Existimo tamen , etiam haec bonae fidei possessori irrevocabiliter acquiri , eique cedere in compensationem alimentorum, aliarumque impentarum , quae necessario in servum fiunt, nec certo astrinari queunt. Neque obstat praedicta comparatio :nam ex ea minime sequitur, eadem earum rerum & fructuum in omnibus rationem esse, &in a. I. quasitum. o. conseruntur haec cum fructibus contumptis . quos lucrari bonae fidei Possessorem certum est.
Sed bona mei possessor quum noceperit Bonae fidei possessor usucapione persecta quacumque
X causa per servum acquirit : quia usucapio Pleno iure dominum eum facit. Hoc ad hominem liberum bona fide possessum non pertinet et quippe cujus nulla usucapio est. Fructuarius ti capere non potes , ty c. Ait
fructuarium usucapere non posse , idque duplici de causa , tum quia non possidet, tum Propter malam fidem , quia scit , servum alienum esse. Horum autem vel alterutrum satis est ad impediendam usucapionem : utpote quae nec sine possessione , nec sine bona fide poste iasoris putantis rem tuam esse , procedere potest , ut demonstratum sv. tit. decue. Et de scientia quidem fructuarii res certa est , neque enim ignorare potest , se earum rerum , quarum ulumstudium habet , dominum Mon es- se. Quin ipse alium dominium agnoscit, cim se fructuarium profitetur. Quod vero simpli- Citer negatur pol Sidere , non est sne ore ni scrupulo. Nam alibi contra dicitur posse tar, α possidere , i. vii frui. s. in M. pr. π f. Mit. si V . pet. & naturaliter pol sidero, ι. naturaliter I . de aequir. pos Sea haec non sunt contraria : nam & colonus & commodatiarius, &depositarius naturaliter dicuntur possidere , t.
2. f. I. pro bares. I. T. g. neque colonus II. comis
dim qui tamen alibi possidere absolute negantur : ullamve habere possessionem , i. s. de rei vind. l. non solum 3 g. r. circa M. de usuc. i. c. f. r. δε precar. possidere f. ins de intera. Nimirum nec hi , nec fructuarius vere possident , id est , non Possident civiliter , ψυχροδεσπet εν εος , animo dominantis, sine qua pot-
sessione non procedit usucapio. Sed in posset sione sunt nomine alieno, apud quem POD
sessio remanet, & qui per illos possidere intelligitur , d. f. possidere f. ins de interd. ι.generaliter I s. l. quod meo. I 8. in pr. de acq. possi. s. f. a. de precar. Qui textus etiam in his terminis de fluctuario loquitur: nec alia ratione dicitur, retentio ususfruetiis species esse
traditionis , quam quod qui retinet usumfructum s desinat sibi, & incipiat alii possidere. Itaque cum hi naturaliter possidere , aut ponsdere fimpliciter dicuntur, impropria locutio est , qua corporalis tantum detentio significatur , L possessio Αν. de acqMir. po s. t. I. C. eom. de Uuc. Verum enim vero licet fructuarius non possideat, tamen quia firmius ius habet insistendi rei, atque omne rei emolumentum ad eum pertinet, ea res efficit, ut interdicta ei possessoria accomodentur I quae caeteris, qui in possessione sunt tantum, denegantor, l. 3. f. unde mi t 3. de vi ex de vi arm. I. ult.
uti posta. De quo pluribus agere hoc loco nore
Non solum proprietas , sed etiam tussistis L.
r. f. sed π ε f. per eum. 6. ι.posseseio. s. in pr. e acl. p . Nimirum quia etiam possessionem pleno dominio servus acquirit ex omni causa, 6. I. Dp. eod. Ita vero jus est , ut quaecumque per servum quacumque ex ex causa acquiruntur ei, qui plenum in eo jus habet , eadem placeat acquiri fructuario per servum fructi iarium : & bonae fidei posscssori per eos , quos bona fide possidet ex re illorum aut horum operis. Nihil ad rem pertinet, quod fructuarius servum non possidet: nam nec pater filium, d. LI. f. per eum. 8. de aeq. p . Sed nee procurator a nobis possidetur , nec tutor curatorve , per quos tamen possessionem nobis acquiri posse constat , d. I. I. g. per procuratorem. 2 o. Haec & quae praecedentibus f f. tradita , quamvis apud nos usum non habent,
qui hervos non habemus , tamen diIigentius exposui , quia in multis partibus non parum conducunt ad cognitionem iuris civilis Roma