장음표시 사용
621쪽
s 4 L, I R. 1 1. JG aliquid relinquere. Testator itaque est instar legissatoris. Huius autem lex obli pat, tametsi falsa ratione munita : quia jam ipsa legissatoris voluntas pro ratione est. Recte Pulandorae
deI. N. ty G. lib. r. cap. s. s. I. Lex licet exi a suis non debeat carere rationibus , ba tamen
propria caussa non sunt, quare ipsi obsequium pra- fletue , ses potestas praecipientis , qui ubi voluntatis suae decretum signis cavit, obligarionem subdito adfert , omnino juxta praescriptum suum faciendi , et si fors ipsi rationes praecepti baud ita li-qMido adpareant. Ita ergo & haeredi necelsitasimvonitur, voluntati testatoris , tanquam legislatoris adimplendi , si vel maxime hic rationem vel nullam vel fallam adjecerit lega to. HEIN. Caeterum insigne hujus juris temperamentum Papinianus addit, L eum tale 72. g. falsam s. de cond. ix dem. nisi haeres probet testatorem legaturum non suisse , si causam,
quam adiecit , falsam esse scivisset. Verba Papiniani sunt: Sed pIerumque doli exceptio Iocum habebit, si probetur , alias legaturum non fuisse. Quasi dicat, etsi salsa causa adjecta legatum numquam ita vitiat , quin summo jure peti possit, propter regulam de salsa causa ι tamen plerumque fieri, ut petentem legatarium haeres summoveat exceptione doli mali , docens, testatorem solius causae, quae adiecta est, gratia legatum reliquisse , alias non fuisse legaturum. Id vero saepe probatu non est utque adeo difficile. Quid enim si testator aliquando apud amicos aperte dixerit, se , si verbi causa Titius negotia sua non curasset, nihil habere , cur ei quicquam relictum vellet; vel se facere non potuisse , quin egregium ossicium sibi a Titio praestitum legato aliquo remuneratur, aliam legandi causam non habuisse; vel hoc unum se movisse , ut Titium le- to honoraret , quia restitutionem sibi arincipe impetrasset , alias nihil se illi leg turum fuisse λ Denique quotiescumque probari potest, tanquam pro compentatione accepti beneficii legatum datum esse, locus erit exceptioni doli : quippe quae omnibus obiatat, qui non ex voluntate defuncti aliquid petunt ult. de adim. leg. I. Φ. g. praeterea
Io. de dol. mal. eo. Et ideo si quis clim Titio quaedain sua negotia peregre curanda comminstat, atque existimans ea diligenter curata esse , centum eidem Titio lesaverit cum adjectione hujus causae, quam falsam esse & negotia illa neglecta haeres doceat; putarem hic etiam pestnti legatario obstitutam doli mali
Conditionaliter enuκιiata Si causa conditionaliter hoc modo enuntiata suerit: Titio, si
gato ipsa conceptione cohaeret , & s salsa est fit, ut voluntas legato dest, & legatum se
inutile , t. demonstratio i . f. pen. de cond. σdem. nam conditiones , quae in praetens λut praeteritum tempus conseruntur , s fallae sint,
statim vi sua inanem & inutilem actum reddunt , 6. pen. in f de verb. Obl. Itaque hoc ca- lsu legatum non debebitur ipso iure, eoque
nec exceptio adversus petentem desiderabitur. Conditioni affinis est modus: utrumque enim futurum aliquid expectat; nam si hac legall- sdi formula testator utatur : Titio centum da, ID go , ut mihi monumentum faciat , legatum e sub modo , d. I. demonstratio tr. f. ult. si ita dixerit, Do , lego , si monumentum faciat , taconditionale. Effectus autem inter haec mill tum interest: nam legatum sub modo reli lassi
purum est, & statim peti potest , praestita scilicet cautione de re restituenda , si modus nollimpleatur e sub conditione autem relictum non debetur ante eventum conditionis, SE
conditio defecerit, extinguitur , I. I. i. 4. c. de cond. infert. quamquam non omnium cosi ditionum eventus perpetuo expectatur, Sarisi qua earum, quae in non faciendo consistaei, collata lit in potestatem legatarii, desiderat:e eo statim repraesentatur relictum , dum is v eat, nihil se eius facturum , quod te atri
vetuit: si contra secerit, rem una cum k i,
bus restituturum ei, ad quem iure civili, di ficiente conditione legatum pertinere pol t. Quae cautio , quod lo Mucio inventa est xcomposita , Muciana dictas. atque in haridi talibus quoque locum habet, I. . I. bii εώ '
3 α. An servo baeredis recte legemus, quaerkμ' Et constat, purὸ inutiliteν Iegari, nee qui proscere, si vim testatore de potesate baeredis exit'
rix : quia quod inutile foret legarum , si fl/ post frctum testamentum decesisset testator, .
non debet ideo valere , quia diutius testator vixi rit. Sub conditione verὸ recte legatur servo, uit re quiramus , an quo tempore dies legati cedit, ἰηpotestate haeredis non sit.
HViva re sequentis q. exiguus hodie usus est servitute jam sublata. Proponsio M
622쪽
duae quaestiones contrariae , una hoc f. an servo haeredis recte legetur altera g. seq. an recte legetur domino servi haeredis instituti Pure inutiliter Iegari Quod servo legatur, ipsi domino legari intelligitur, I. non minus 3I. de , . inst. proinde si servo legetur , vel ipse haeredi a semetipso legatur r quod a iuris ratione alienum eu , I. ix quidem I 8. legatum
que natura patitur , ut idem sibi & creditor sit di debitor a quod fieri necesse est, si servo haeredis legari volumus t nam haeres hic & creditor sit oportet, quia dominus legatarii, &debitor , quia haeres testatoris. Hinc quotietacumque accidit, ut creditoris N debitoris iura in eamdem personam concurrant, confunditur obligatio, & necessario extinguitur: quia nemo sibi obligatus esse potest , ι. fur 7s. de
DIM. ι. I. C. de pact. Si vivo testatore de potestate Utrum quod pure relictum est, valeat, nec ne R ex tempore facti testamenti aestimandum , iuxta praencriptum regulae Catonianae, quae quod legatum inutile laret moriente statim testatore, ex postfacto convalescere non patitur, I. r. de reg. Cat. Atqui in proposito , si stacim testator decedat, vires habere legatum non potest. Eadem ratione supra dictum est , cum res sua alicui legatur , quia hoc legatum ab initio non consistit, ideo non convalescere , etiamsi Iegatarius eam rem vivo testatore alienaverit, s. se/ fl rem Io. fv. eod. Sub conditione υero rectὸ Qaod legatum per Conditionem suspenditur, id in incerto est,
aliquando valiturum sit, ut nec ne . ut dici non Pol sit tempore testamenti valere aut non valere e & ideo placet, Catonis regulam ad legata conditionalia non pertinere , t. Φ. de reg. Cat. quae ob hoc amplius non pertinet ad legata , quorum dies non mortis tempore , sed Post adi tim haereditatem cedit, ι. 3. eod. An quo tempore dies Iegati cedit D. es legati sub conditione relicti ante eventum condition is non cedit, I. s. g. v. quand. dies teg. id est Iegatum sub conditione datum non ante deberi incipit, quam conditio extiterit, I. eede re diem 2I3. de verb. An. atque ex eo demum tempore vires huiusmodi legatum capit; ut Proinde etiam satis sit, cum conditio existit, rem in eo statu esse , ut possit vires capere,
quemadmodum in propolito potest, si scilicet Eo tem ore servus non sit in potestate haeredis . Qaod si tempore conditionis existentis adhuc in haeredis sit potestate, proculdubio legatum nullum est. Sed inquies, etiam in casn Praecedenti contingere potest, ut die legati ce-
dente servus non sit in potestate haeredis; potest enim ante mortem testatoris, ex quo tempore dies legati pure relicti cedit, ab haerede manumitti & alienari. Respondeo, quod attinet ad utilitatem legati puri , ita spectari
tempus mortis , ut id tempus vi & potestate regulae Catonianae conjungatur , cum tempore testamenti facti, perindeque omnino habeatur, licet diutius testatorem vivere contineat, ac si statim testamenti facti tempore decelsisset. Ex quo est , quod nec ad ulla testata regula pertineat, quorum dies non cedit tempore mortis, ι. de reg. Cat. Tax TUS.
domino rem etiam sine conditione legetur , non dubitatur. Nam etsi flatim post factum testamentum decesserit testator , non tamen apud eum , qui haeres sit, dies legati redere intelligitur, eum ba-
reditas is legato separata sit , π ροfit per eum servum alius haeres esset , in si priui, quam jussu
domini adeat, in alte tua potestatem trans Iatus
fit, vel manumissus, sese baeres inmitur 3 quibus casibus utile est legatum. Auod si in eadem eati-sa permanserit , er jussu legatarii adierit, evanescis legatum. COMMENTARIUS.
ΗRe species superiori contraria est. Ait,
et , cuius servus haeres institutus est, etiam sine cunditione recte testari hac ratione, quia etiamsi statim decedat testator, tamen hoc casu dies legati apud eum , qui haeres sit, non cedit: in mens, legatum quidem cedere domino, ac proinde eo mortuo ante aditam haereditatem ad haeredem ejus transmitti; sed non cedere apud haeredem , ut in casu superiori, cum domino haerede instituto servo eius legatur. Qaippe dominum non recta per servum
haeredem fieri, sed ita , si iussu eius haereditatem adierit: posse autem fieri, ut servus institutus , priusquam jussu domini haereditatem
adeat , vel manumittatur , vel alienetur, at-
ue ita vel sibi, vel alteri domino , cuius iusia adierit, haereditatem acquirat, maneatque sic haereditas a legato separata. Cum itaque hie legatum & haereditas decendente testatorestatim in eamdem personam non concurrant, neque ita necessario sequatur haereditatis cum legato confusio , ut superiore casu legati cum
haereditate, placet, legatum interim in sus- E e e e Pen-
623쪽
penso esse, & siquidem servus, antequam jussu domini haereditatem adierit, manum insus vel alienatus fuerit, utile esse legatum : si vero in eadem causa manserit, & iussit legatarii adierit, evanescere propter confusionem cum haereditate, quo fit, ut in eum casum de ducatur , unde incipere non poterat. Eadem ratione responsum est, a filio haerede patri etiam pure legari posse , t. a Alio is . I. quam
De modo & ratione legandi. De ordine scripturae.
3 4. Ante haeredis institutionem inuiditer antea Iegabatur, scilicet quia testamenta vim ex institutione haeredis accipiunt, π ob id veluti caput atque fundamentum intelligitur totius testamenti hae edis institutio. Pari ratione nee Iibertas ante haeredis institutionem dari poterat. Sed quia incivile esse putavimus, scriptura ordinem quidem
sequi , quod ur ipsi antiquitati visuperandum
fuerat vidum , perni autem testatoris voluntatem I per nostram eonstitutionem , ty hoe vitium emendavimus , ut liceat σ ante baeredis institurionem , ur inter mediar baeredum institutiones, legatum relinquere ετ multo magis libertatem,
cujus MDι fauorabili or est. N o T AE. 34. Sperni testatονia voluntatem Quae etiam ex veterum sententia totum in testamento facit , i. 3 s. g. 3 . de haered. in sit. I. in . in M.
Et ante haeredit institutionem Nam in actu continuo & unius temporis, nihil ἰτερον πρόταε νον videri debet I manetque haeredis institutio semper caput & fundamentam testamenti,sve sequatur , sue antecedat. Mesemb.
COMMENTARIUS a Veteres non satis idoneam ratἰonem habuisse improbandi legata ante haredis institutionem re licta ; π num. 2.
SEquitur huius tituli eaput ultimum, in quo
abolentiar quaedam iuris veteris scrupulo- states , quae circa sor mam legandi observabantur : & nimirum hae tres, quod ante haeredis institutionem , quod post mortem haeredis, quod poenae nomine legari non poterat.
Ante baredis institutionem γ Olim si ab insti-TIT. XX.
tutione haeredis initium testamenti iactum nostesset, legata ante institutionem haeredis relicta inutilia erant: veluti si quis in ordinando testamento ita primo loco dixisset: Tirio cem rum do lego a deinde loco secundo : Sempronius mihi haeres so ; legatum hoc , ut praepostero ordine ante haeredis institutionem relictum
non valebat. Ulp. tit. 24. f. ante Ia. Paul. 3.sent. 6. g. r. Cuius rei rationem hanc affertui p. quia potestas testamenti ab haeredis instituti ne incipit. Id est, quia per institutionem ha- redis demum vires , robur , ac firmamentum testamentum accipit: ut proinde haeredis i niti tu ti o veluti caput ac fundamentum totius testamenti praeredere debeat: & quod ante relictum est , tamquam extra testamentum relicitum videatur εκνος τηs διαθέκης, ut ait Τhe
philus. Caeterum haec ratio Justiniano tanti visa non est , ut propter eam ordo scripturae necessario sequendus sit, spreta testatoris vo-Iuntate. Et merito. Sit enim institutio har dis caput & sundamentum testamenti , ex ea testamentum vires accipiat, uti revexa accipit, i. quod per manus Io. de jur. eod. non ideo tamen legatum institutioni haredis praepostum perinde habendum , quasi extra ic stamentum relictum sit : quoniam cum unus continuus leuandi actus si ι nihil in eo ἰτερον προῦ τυπvideri debet: & proinde sive antecedat legatum , sive institutionem haeredis sequatur , Institutio semper manet caput ac landamentum testamenti. Nec scio , an aliam rationem habeat , quod olim etiam ante haeredis institutionem fidei commissum dari potuit. Ulp. tit. 2 s. s. s. in I. tutor. f. ad certum 3. sv. qui test. tui. dar. & quod licebat testamentum ordiri ab ex haeredatione, I. i. de bar. inst. qua de
causa Jurisconsultus ibi non simpliciter dicit, eum , qui testatur , ab haeredis institutione debere initium facere testamenti, sed plerumque debere. Nee libertas haeredis institutisnem Quasi dicat , quamvis libertatis magnus temper fuerit favor I tamcn hac in re non plus licuisse circa libertatis dationem, quam caetera legata. Excipit Ulpian. testamentum militis, tit. a. de liberi. f. post mortem Is.
Et ipsi antiquitati Ips etiam veteres in pleresque potiorem rationem ducunt voluntatis, quam ordinis scripturae. Cujus rei exempla passim occurrunt, ut in Li4. de pee. leg. I. cum pater γ . f. Mei ra. de legat. a. l. 6. de Ditit. l. eum pater delegat. a. Et identidem pronuntiant, voluntatem testatoris in testamen iato totum facere , I. ex facto I s. f. rerum I. de
haer. inst. t. st nihil ii. in M. de legat. I. At
624쪽
enim in hae specie, quae non tam ab ordine scripturae, quam a iuris ratione dependere vi. sa est , non sunt ausi idem definire. Quae tamen profecto nimia fuit scrupulositas. Nam cum illud admiserint, ut fideiussor praecedere polset principalem obligationem, 6. 3. ins d ejusf. nulla idonea ratio dari posse videtur,
Cur non etiam hoc receperint, ut legata praecedere possent institutionem haeredis. Neque
enim magis fideiussio sine principali obligatione consistere potest, quam legatum sine haeredis institutione. Denique cum , ut antea diximus, actas testandi sit continuus , in eo considerari non oportet, quid prius aut ponterius fiat, clim totum illud ,. quod fit, unus
sit unius temporis actus , I. haerede3 EI. g. ωι.
tess. De. quod & D. wesembecius notat. Per nostram eonstitutionem Non extat alia, quae huius rei meminit, quam illa ad Mennam Praefectum praetorio in I. ambiguItates 24. c. de sam. qua tamen nihil aliud cavetur, quam ut ne vitia in scribendo commissa imperitia tabellionum obsint testatoris voluntati. Unde plerique putant, & est verisimile , constitu tionem, qua primum atque ex professo ius vetus abolitum est , desiderari. Caeterum quod Baro existimat, constitutione illa se cautum
fuisse, ut ordo , qui hic commemoratur, a testatore observari debeat, & tantum inversio ordinis in scribendo a tabulario facta non vitiaret testamentum, falsum esse, arguunt verba huius textus , quae manifeste indicant, Justinianum sua illa constitutione totam hanc rem arbitrio testatoris simpliciter permisisse, ut nihil intersit, veterem ordinem servet, ana legatis initium sumat. Et inter medias Hoc etiam iure veteri licitum fuisse , testis est Ρad . I. sent. c. g. r. NO stri notarii ineptiam suam produnt, dum semper fere a legatis & filei commissis testamentum incipiunt quasi putent , inverti rerum ordinem , si haeredis institutio, quae tamen caput est & basis totius rei, primo loco scriba
De legato post mortem haeredis, vel legatarii.
3 s. Post mortem quoque haeredis aut Iegatarii simili modo inutiliter legabatuν ; veluti si quis ita dicat : Clim haeres meus mortuus fuerit, do, lego. Item : Pridie quam haeres aut legatarius morietur. Sed simili modo hoc correximuι, '
similitudinem praestanter ι ne in boe casu deterio causa legatorum, quam Meicommissorum in-
nigne receptum erat, ut fidei commissa post mortem haeredis relinquere liceret, i. s. s. 1..de Iegat. I. Ulpian. tit. 2I. g. s.
t cur post mortem baredis aut legatari; legare
non licuerit γχ Cων licuerit in te ut mortἰ3 3 Legatum filio emancipato post mortem patris relictum conferri 3 eum pater morietur, non item.
Haec item mera quaedam subtilitas fuit,
quod olim post mortem haeredis aut legatarii legare concessum non erat, testibus Ulpiano fit. 24. g. post mortem ls. & Paulo I. sent. s. g. 4. quam ob causam hunc quoque juris articulum emendavit Justinianus. Inutilἰteν legabatur Ulp. d. loe. Post mortem haeredes , inquit , legari κon potest , ne ab Meedis haerede legari videatur ; quod juris civilis ratis non patitur: & Paul. smiliter d. Ioe. Post mον- tem haeredis legari non potest ; quia nihil ab baredibus haeredis relinqui potest. Credo, quia incertum est , quinam illi suturi snt i deinde
quia mandare alieno haeredi non licet. In universum vero post mortem haeredis aut legata- trii ideo lepare non licebat, quoniam Vetus erat regula iuris, ut obligatio, quae non coeperat a defuncto vel contra defunctum, in persona haeredis vel contra haeredem non inciperet, s. post mortem ret. inst. de intit. stip. Jam vero si quod post mortem haeredis legatur , Valere volumus, nec en est obligationem , quae contra defunctum non incepit , adversus haeredem
transire : si quod post mortem legatarii , ne- 'cesse est , ut, obligatio , quae a desuncto non incepit , ad haeredem ejus transeat. Cur igitur , inquies, fideicommissum post mortem haeredis relinqui potuit Ulp. tit. 2 s. f. s. Rese. Benigne id receptum fuit, ut fidei commissum relinqui pollet ab haeredis vel legatarii haerede , salva in caeteris superiore regula , t. s. de legat. I. Ciam haeres meus mortuuso Aut, Tisio , eὐm mortuus fuerit, do lego. Enimvero quamvis post , mortem legari non potuit, in tempus tamen 'mortis tam legatarii , quam haeredis legatum conserri poterat, puta hoc modo': L. Titio,
625쪽
ΛΔ D I E. II.ctim morietur , do Iego , vel : Haeres mem , eum mortetur, damnas esto dare. Pand. d. loe. s. s. N Ulp. eod. I. si pretinia I 2. S. I. de legat. 2. I. haeres 79. g. r. de cond. σ dem. quemadmodum
di stipulatio in mortem promissoris aut stipulatoris utiliter concipiebatur, S. ita a tem I 4. inst. de intit sip. Nimirum moriendi momentum vitae attribuitur: quoniam viventes morimur I & mors si non semel tota est, non est: unde fit, ut in tempus mortis collata obliga tio , ante mortem in personam morientis incipiat , di coepta ad haeredem transmittatur.
Hinc etiam illud est, quod etsi filius emancipatus non .tenetur conserre legatum post mo tem patris ei relictum , I. pen. de collat. I. nee
emancipati Is . C. eod. conserre tamen teneatur , quod ei legatum est , cum pater morietur: quia id non post mortem patris demum
acquisivisse , ted moriente patre, manenteque adhuc vita,eum habuisse interpretamur. Constat autem , emancipatum iuberi ea omnia conserre fratribus , qui in potestate manlerunt, quae moriente patre habuit , I. 6. C. d. sit. Ulp. tit. de pus dand. f. 3. add. Cujac. I. Observ. 34. Pridie quam haeres aut Iegatarius morietων Existimaverunt veteres, hoc legatum incidere
in speciem praecedentem & eum casum , quo post mortem haei edis aut legatarii legatur. Nam cum illud pridie ante mortem incertum sit, &non nisi postquam iam mortuus est haeres aut legatarius , sciri possit, quis ille dies suerit, non magis hic obligationem ante mortem in iacipere posse crediderunt , quam si expresse post mortem legatum esset. Quam ob causam stipulatio quoque hujusmodi : Pridie , quam Maria ν , vel : Pridie , quam morieris, dare oondes inutilis erat, d. f. post mortem ra. ins de Diut. pip. Ecce sollicitam veterum diligentiam.
cοννeximus Ex constitutione Iustin. etiam post mortem haeredis aut legatarii legare licet uti & stipulatio in tempus post mortem stipulatoris aut promissoris concepta ex ejusdem constitutione valet, ι .scrupulosam T. C. de contris stip. Idem alia constitutione antiqui iuris regulam abrogavit, permisitque , actiones ab ha tedibus & contra haeredes incipere , ι. Mn. C. aer .act. ab har. Mutandi iuris veteris hanc causam habuit, quod illud in pura puta subtilitate consuebat. Cur enim , cum legatum in tempus mortis conserre liceat , non liceat in tempus Post mortem , aut in ante diem mortis Merae subtilitatis est , momentum mortis vitae in hac causa attribuere ι atque hoc solo colore defendere Iegatum : aut Propter I IT. A A . illud verbum pνidis , voluntatem testatoris infirmari.
Auam fideicomissorum Nam fidei commissa
etiam olim post mortem haeredes recte linquebantur, teste Ulp. rit. as. S. 6. ty in I. s .f. de legat. I.
Si poenae nomine relinquat ur, adi
matur , Vel tranSseratur.3 6. Poena quoque nomine intit liter antea Iumbatur , ty adimcbatur , vel transferebatur. Pα-na autem nomine Iegari viidetur , qued coerceaedi
haeredis causa relinquitur , quo magis aliquid faciat , aut non faciat , veluti si quis ita scris ferita, Haeres meus si filiam suam in matrimonium Titio collocaverit: vel ex diverso: Si non collocaverit , dato decem aureos Seio : aut si ita scripseris: Haeres meus si servum Stichum alienaverit , veι ex diverso: Si non alienaverit, Τitio decem aureos dato. Et in tantum hac regula observabatur , tit quamplurimis principalia ινι eonstitutionibus signi aretur , nec Principem gnoscere , quod ei poena nomine Iegatum sit: nec ex militis quiderer isamento talia legata visebant, quamvis aliae militum veli,ntates in ordinandis t flamentis valde observabantur e quIn etiam x Iibertates poena nomine dari posse placebat: e ma pitur nec haeredem poenae nemina adjici pes, S
binus exis imabat, me uti si quis ita dicat Iistius haeres esto: si Titius filiam suam in matrimonium Seio collocaverit, Sejus quoque
haeres esto. Nihil enἰm intererat , qua ratio Titius coerceretur , utrum legati datione , an cohaeredis adjictione. Sed hujusmodi scrupMistas no bis non placuit et ex generalirer ea , qua riaiuq ntπν , licet poena na-ine fuerint relicta, vel adempta , vel in alii m rranslata , nihil distare a cateris legatis constituimtis , vel in dando , vel in adimendo , veI in transferendo: exceptis videlicet iis , quae impossibilia sunt, vel legatis interedicta, aut alias prcbνομ. Hujusmodi enim testamentorum di positiones valere secta meorum temporum non Patitur. N o T AE.
d. De. non ut quid AEAE aliam peνrineat , iK est, non ut legatum facilius a Iegatario obtineatur. Itaque tale Iegatum , Haeret uxori mea penum dato : si non dederit , eentum dato, I. I. depen. leg. & s quae similia , non est exemplum legati poenae: etsi enim & hic constringitur haeres , id tamen non fit haeredis puniendi, sed legati juvandi causa. Locus Africani in l. r.
626쪽
DE L, E de s ι pen. eaus interpolatus Videtur a
Triboniano. Secta meorum temporum Ratio , disciplina, iustitia , I. ulti,n. Cod. de pact. Alex. I. 2. C. MDg. Iul. maj. Traian. ad Plin. Io. s 6. Igitur tale Iegatum, Harer meus nisi mare ebiberit, aut, ni F uxorem prostituerit , centum Titio dato , nullius momenti est: quia poenae caula haeredi, quod impossibile aut turpe est, iniungitur. At cum impossibilitas imponitur legatario , puta hoc modo : Titio , si mare ebiberit, dec. centum Iego , valet legatum , & conditio huiuimodi pro non scripta habetur , ut S. propen. sv. de Mer. inst. quod notandum.
COMMENTARIUS. et Veteris iuris, quia bie refertur, varia rationes.
α Ruid bis poena nomine Iegare 3 Abruatio bujus juris cum ea a abrogandi. Interpp. plerosque circa hunc articulum errasse, eo quod non satis intellexerint , quid μ, po
1Εrtia haec species est 3 in qua ius vetus
circa formam legandi a Justiniano mutatum. Olim quod poenae nomine relictum erat, in ea causa fuit, ut qualecumque hoc
esset, in totum non valeret. Ulp. tit. 14. g. poena II. fac. I. o. de cond. er dem. i. a. de bis qua poen. nom. Jul. Capitolinus in Anton. c. 8. Primus constituit, ne poenae eausa lega. um reli tum maneret. Neque alia in hac re fideicommistorum , quam legatorum caula fuit, Ulp.rit. as. S. II. Hujus autem juris duplicem ra-α tionem fuisse Theophilus inemorat. Primum, quoniam in haeredis arbitrium hoc legatum confertur 1 sic autem iuris constitudIO eit, ut legatum in potestate haeredis poni non possit, ι. senatus pen. de legat. I. Deinde, quia finis legandi hujusmodi legato obstat o quippe legata ex animo & benevolentia erga legatarium proficisci debere, non puniendi , aut territandi haeredis causa relinqui: poenae vero causa quod legatur, non beneficentiae erga Iegatarium exercendae gratia relinqui: sed contra naturam legati odio haeredis; ut sit poena, non praemium, non honos. Quin & tertia
ejusdem iuris ratio dari potest, quod scilicet per eiulmodi legata infringebatur libertas sa. ciendi, quod jure cuique facere licet, & licere debet : quod & ipsum jus civile improbat, ι.
que rationem videtur significare Theoph.clim ait, hoc genus legati modum quemdam praencribere haeredibus,λα θ'εν ἐδει φύμους
in matrimonium ne eollacet. Si ritius filiam suam Sejo collocaυerit , quod Titio legavi , non do nonius, vel: Ruod Titio Ietavi, Sempronio do lago. zuod coercendi haeredis ea a relinquit- Vel etiam quod coercendi legatarii causa adimitur aut transfertur, ut in exemplo modo propo- sto. Plenius aliquanto definit Ulp. tis. 24. f. aena I s. poena , inquit, ea a legatur, quod eoercendi baredii causa relinquitur , ut faciat quἰd, aut non faciat , non ut quid ad alium pertineat:
id est , non ut legatum , quod alicui relictum est , facilius a legatario percipiatur, aut obtineatur. Quae nos definitio docet, non omnem eum poenae nomine legare intelligi, qui coercendi haeredis gratia legat i sed eum solum , qui nullam aliam causam legandi habet, quam ut haeres coerceatur: quod diligenter notandum est , ut scilicet intelligamus, legatum poenae nomine non relictum videri, non solum cum haeres non constringitur ullo modo , sed etiam cum constrigitur aut coerce
tur , sed alius rei gratia, legati scilicet, quod datum est , iuvandi , aut voluntatis testatoris
confirmandae. Et in tantum hae regula observabatur Amplificat veterem regulam quatuor modis. I.
quod etiam Principes in eo , quod poenae nomine ipsis relictum erat, huic se iuri subjiciebant. 2. quod nec ex testamento militis liv-juimodi legata debebantur. 3. quod ne libertas quidem poenae cauia dari poterat. 4. quod
sacebat, nec haeredem poenae causa adjici potae. Qaibus & quintum adjici potest , quod
nec fidei commilia, quorum longe laxior natura , quam legatorum erat, poenae nomine dari poterant. Ulp. tit. 1 s. f. poena II.
Hujusmodi scrupulositas nobis non placuit Iuntinianus etiam in hoc articulo iuris veteris observationem ut nimis scrupulosam abrogandam putavit , idque effecit constitutione ea, quae extat in I. un. C. de bir , qua paen. nom. ut jam, quae poenae nomine relinquuntur, vel adimuntur , aut transferuntur , non minus valeant , quam caeter , quae jure relicta sunt. Et prosecto nemini iniquum videri debet, eum, qui haeres instituitur, aut legato honoratur, pro modo relicti a testatore gravari, aut constringi, ut aliquid faciat, quod possit facere , rehoneste possit : praesertim eum voluntatem desuncti legis instar observari etiam veteres voluerint, i. ea facto. s. s. rerum. 3. de bar. inst. Humanum tamen esse plerisque visum est , ut haeres ob justam ac probabilem causam saltem excutetur a Poena, GOva r. in c. inaldus. f. i.
627쪽
Ex his vero perspicuum est , errare interpretes , qui putant, iam tum tempore mediae Juris prudentiae poenae nomine Iegare licitum
fuisse, & Justinianum hic intelligere jus quoddam antiquius eo , quod relatum est in Pandem s. Cauiam errori praebuit, quod non intellexerunt, quid sit, poenae nomine legare.
Putant, tale legatum : Haerer Mori mea penumdato : si non dederit, rentum dato 3 quale legatum citra controversiam semper Valuit , I. r. de pen. tu. I. r, f. item si s 8. ad leg. Fale. I. cum sine I s. quand. d. leg. exemplum esse ejus, quod poenae nomine relictum est. Uerum ex
definitione VI p. paulo ante a me relata atque illustrata facile apparet , hoc exemplum adlegata poenae causa relicta non pertinere; quippe in quo nihil proponitur relictum aut cautum odio haeredis, aut ob eam caulam, ut haeres coerceatur : sed totum appareat relictum& cautum uxoris gratia. Manifesta igitur illa ignoratio est elenchi. Neque necesse est , ut
cum Cui acio tract. s. ad Afrie. in l. I. de bis. quae poen. nom. excipiamus de regula hanc speciem, mrex meuι tale monumentum inibi adificato : si non ad easerit, eentum Glio dato, ι.ε. l. in testam. 27. de eond. in dem. Nam ne hoc quidem
legatum poenae nomine relictum dici debet exsuperiore definitione , quod praecipue testatoris causa relictum est , & quo haeres provocetur ad faciendum , quod testator sibi fieri voluit. Justius movere interpretes potuit d. l. r. de his , quae poen. nom. Sed iam docti omnes vident , locum istum esse interpolatum , Tribonianumque de suo haec verba illieitὸ, vel probroιὸ responso Africani inseruisse , aliue in calce item adjecisse verbum talem , ut lubserviret constitutioni Justiniani, quae quidem sublato iure veteri, permittit poenae causa legari , sed excipit, quae illicita , probrosa , vel
impossibilia sunt. vi NN. Immo id non adeo exploratum est eruditis , Ieg. r. F de his , qua
poen. eatis esse a Triboniano interpolatam. Potius Vir Illustris, Com. v an Bynkhers h. delegat. paen. nom. reli I. cap. 4. inde colligit, ea tantum legata visa olim poenae nomine relinqui , quibus testator haeredem ad probrosum aliquid faciendum cogere vellet. Quae si vera sunt, non potest quidem Tribonianus argui, quod constitutioni Justiniani subserviens responsum Africani interpolavit: ast erit tamen tunc ejus culpae reus, quod non intelligens naturam horum legatorum Justiniano auctor fuerit legata poenae nomine relicta confirmandi , & excipiendi tamen legata, quibus haeres
ad turpe facinus impellatur , cum tamen hac sola sint legata poenae nomine relicti. Ita iliquid concessit Justinianus, quod temper concessum fuit, prohibuit quod semper prohibitum , id est , adtium egit. Si cui & id difficile
creditu videatur , quia & Ulpian. tit. et . j. LI. legata poenae nomine relicta sere eodem modo definit , ac hic Justinianus 3 is cogitet Velim , an non legata poenae nomine suent omnia , quae ab haerede eius vexandi causa re. linquebantur , quibusque saepe adigebantur a ridiculas conditiones. Et tale fors suit testa. mentum illud Staberi apud Horat. lib. in
Frumentum , quantum metit Africa.Justinianus ergo has trieas sustulit, iussitque rara esse haec legata, dum ne quid turpe S b
nis moribus adversum haeredi iniungeretur.
Cons. V. C. Nic. Hieronym. Gundi. Dis o
principe haerede cap. s. s. 32. HEIN.
Impossibilia, vel legibu, inte=dicta Impos,ibi lia , veluti si quis ita leget ; Hare; mini,
digito e caelum tetigerit , aut, nisi mare es tota Titio censum dato. Legibus interdi et i & Πρ π sa , veluti si ita leget ; Nysi amitam ux' 'xerit , dato : vel, Si parenti alimenta prε Si patrem , ab bostibus redemerit, dato , ι μη
Hujusmodi dispositiones vasere se temporum non patitur Merito hujusmodi illi positiones ne nunc quidem valere patitu quippe poenae locus dari non debet, ubi dat lum delicitam, nulla fraus aut culpa est, ι , Messe ut. r 3 i . de verb. sign. Quae vero culpa --τfraus in eo qui non facit, quod vel natur im possibile est , vel Iestibus aut bonis morib* contrarium Igitur hujusmodi legatum : M're , nisi mare ebiberit , nisi matrem domo tu i rit, centum Titio dato, nullius momenti est, gibene Glossa in d. I. un. Cod. de bis, qua I nom. notat , & diserte scriptum est is P nd. eod. Mirorque adeo iudicium Bacbstyi in Treuu. vol. 2. disp. 1 3. tbes. ε. & Suthoi Viqui hoc a praeceptore hausit, diis. D. ontendentium, in proposto non vitiari lcg-
tum , sed vitiari illud ipsum , & pr 'φηiςcto haberi , quod adjectum, impol sibile μὴ
legibus interdictum est, a g. s. im stiba δ'
locis traditur, conditionem impossibilcm ὸxit turpem legato adjectam legatum non vit γὴς
628쪽
DE LEGATIS. sed ipsam vitiari & pro non scripta esse. Quis
enim non videt, quantum inversi, utrum simpliciter quis centum leget sub conditione impossibili aut turpi , puta hoc modo : Mitio, si
digito caelum tetigerit, si uxorem suam prostituerit, centum do lego , an centum leget poenae causa, eo haeredi in juncto, quod impossibile aut probrosum est 3 veluti si ita dicat s Hares meu3,ns digito eoelum tetigerit, ns uxorem suam proselituerit, centum dare damnas esto Illic legatum non vitiatur , sed favore ultimae voluntatis ejul modi conditiones detrahuntur aut remittuntur , ne legatario , cui nihil imputari potest , fraudi sit , quod non pareat conditioni, cui per rerum naturam aut leges parere non
potest. Hic Iegatum nullius momenti est , non quia legato adiecta impossibilis aut turpis conditio a sed quia relictum est puniendi haeredis causa, si ipse conditioni non pareat, idest, non faciat, quod natura aut jure facere non potest. Hic , inquam , tale legatum inutile esse placet, ne puniatur , qui pinnam non meretur. Atque hanc esse mentem iustiniani ex hoe ipso loco satis intelligitur , cum legatis , quae
poenae nomine relinquuntur , confirmatis , ex
cipit ex eo genere , quae impossibilia aut turpia sunt. Vidit tandem hoc etiam D. Bacho-vius ι & verum esse consessus est in comment.
DE ADEMPTIONE LEGATORUM ET TRANSLATIONE.
Dig. Lib. 34. Tu. q. Continuatio. Quam variis modis ademptio legatorum flat. Distum h ctenus est de iis , quae ad conis
stitutionem legati pertinent : nunc, uti mos est Jurisconsultorum , exponitur , quomodo recte ab initio constituta infirmentur. Id fit, cum aliis modis, tum maxime ademptione aut transsatione 3 de quibus etiam hic Justinianus sollim agit. Est autem haec facultas libertina , ut quod testator semel alicui legavit , id ei adimere , aut in alium transferre possit, voluntasque defuncti ambulatoria est usque ad supremum exitum, I. 4. boe tit. Ademptione legati, vel ipso jure legatum extinguitur, vel ope exceptionis enervatur. Ipso iure legatum ademptum intelligitur, si testator declaraverit contrariam voluntatem : idque vel verbis, sive directo contrariis, dum testatur se adimere quod dedit, sive aliis quibuscumque , ex quibus aperte intelligatur,
poenituisse eum prioris voluntatis ι arg. I. Divi. I 3. eod. vel rebus & factis: veluti si legatum consulto induxerit, ι. nihil inte est. Ic. eod. aut rem legatam destruxerit, i. si ita 6 s. s. ult. de legat. I. I. Iana. 8 8. f. t. de legat 3. aut in novam speciem transtulerit, quae ad Pristinam materiam reduci non possit , d. i. Iana 8 8. i. pr. σ g. r. vel nulla necessitate adductus alienaverit a de quo actum rit. prac.
s. si rem. I 2. vel denique si quis nomen debitoris sui alteri legatum exegerit, de quo sub
I. eam autem vi. eod. tit. Ope exceptionis
ademptio introducitur , si quid intervenerit,
ex quo mutata voluntas testatoris colligi ponsit , cum neque verbis , neque facto aliquo palam declaraverit, se legatum adimere : veluti si graves inimicitiae inter testatorem & legatarium intercesserint, nec reconciliatio sequuta sit, hic petenti legatario obstabit exceptio doli ex nuda eaque praesumpta contraria voluntate , I. I. g. ult. iunct. I. seq. b. t. Proinde omnino assentior Bariolo in I. st ita. I . de legat. i. Ant. Myns. ει Schneid. bie , posse legatarium opposita exceptione doli submoveri , etiamsi impersecto testamento legatum ademptum esse proponatur : quippe cum haec exceptio obstet omnibus , qui voluntate testatoris destituuntur , l. 4. b. praterea. Io. de dolisma I. exe. i. militia. 3 s. g. 3. de testam. mil. Praeter haec , quod hic non tangit Justinianus, legata etiam casu intercidunt, videlicet si testamentum , quo aliquid relictum est, rumpat ut aut irritum fiat, I filio. II. de injust. rvt. I. 8.f. pen. de in . testam. I. si nemo. I 8. de reg. jur. Li. C. de post. har. inst. Una tamen hic exceptio est ex jure novissimo a nisi testamentum rescissum sit ex causa praeteritionis aut ex haeredationis : quod cum incidit, sola institutio
irrita esse iubetur, caetera autem capita rata manere, auth. ex causa. C. de lib. prat. vid. fur. tit. de in . testam. Porro eadem libertate, qua legatum adimitur , etiam in aliam transferri
potest , de quo in S. I. seu parte huius tit.
629쪽
Ademptis legatorum , sive eodem testamenta adunam tiν , sive e icitiis, Arma est. Sed er sive eontrarii; verbis flat ademptio; veluti si , quod ita quis legaverit 3 Do lego , ita adimatur ν Non do , non lego, sive non contrariis, sed aliis quibuscumque verbis. N o T AE.
iure, Ulp. tit. -- g. 27. fac. I. 63. de mari. test. d. I. I s. de vulg. er pup. non confirmatis
tuitione praetoris, opposita petenti doli mali
exceptione , l. 4. 6. IO. dedoc mal. exe.
Firma est L. II. C. de tegat. Quippe voluntas defuncti ambulatoria est usque ad vitae supremam exitum , I. 4. b. t.
Aliis quibuscumque verbis Ut in I. 3. g. 8.ι. I 3. eod. vel si facto aliquo contrariam voluntatem declaraverit, cuiusmodi exempla habes, I. I s. eod. t. 6s. S. 2 . de Ieg. I. I. 88. eod. 3. f. I 2. Dp. tit. prac. Ope etiam exceptionis ademptio introducitur ex nuda contrariae Voluntatis praesumptione, veluti si graves inimicitiae inter testatorem , & legatarium ex Ortae fuerint, nec reconciliatio secuta, I. I. f. Mit..eum ι. seq. boc tit. COMMENTA IOUS. Re eodem testamento Meminit tantum eiusdem testamenti , pro eterea quod si aliud testamentum factum fuerit, hoc ipso legata priore testamento relicta tufirman- Lur , unaquaque cum testamento , in quo relicta sunt, citra ullam aliam revocationem corruunt. Et igitur, quod priore scriptura tel- tamento datum est, id posteriore adimi potest, ι. Disi. rL nihil prohibet. t 7. boe tit. I. si quis. I s. de vulg. tr pup. Atque adeo etiam statim de continenter , ut opinor , revocari ι puta hoc modo a Centum Titio do lego : immo non do , non ego. Neque obstat, quod traditur in ι. tibi i8 8. de reg. jur. ubi pugnantium in testamento iubetur, neutrum valere 3 quod Gradici reddide
, quoniam regula ista procedit in perplexis atque inter i e collidentibus , cuiusmodi speciem habemus in ι. Titius I s. de eond. inst. non ubi prior scriptura per posteriorem corri gitur , Commutatur, aut rescinditur, d. I. nibiιρνεbibet i . & ibi Glossi de Bart. b. t. Sive eodicillis Intellige te meato confir-
ma iis, ut bene MartIn. & Placenti teste D- cur. hic σ ἰn praefat. Nov. t s s. vers manisest . Quippe cum codicillis testamento non cons malis nihil directo dari poruerit , I. liberiar ι
c onsequens est , & arguit t. si quis i6. de vias. σρνp. nec quod testamento datum erat, codicit. lis non confirmatis potuisse adimi, ita qui dici certe , ut ademptio ipso jure valeret: nam quin petens legatarius per exceptionem doli hoc casu repelli potuerit, non est dubitandum,
ι. 4. f. praeterea Io. de dol. mal. exe. Errat igitur & Accursi M. Ioe. Sc Bart. in I. si ita. i . te tegat. I. quorum ille contendit, ne confirm-
eis quidem codicillis ipso jure legatum adini hic contra , ipso iure adimi codicillis etias
non confirmatis: quod tamen novo iure defiadi poterit. Qinoniam autem olim legata ab ia testato dari non poterant, quaeri non potuit, an ita data aliis codicillis potuerint adimi sed huic quaestioni locus erat in fideicommissis. Hodie tamen etiam in legatis est, post eorsim eum fidei commissis exaequationem : cum de dari legata codicillis & ab intestato positat, consentaneum est posse etiam ipso jure ter adimi: eoque jure utimur. TEx Tufa
I. Traferri quoque legatum ab at o si αἰνηρ*tes : veluti si quis ita dixerit : Hominem vi'chum, quem Titio legavi , Seio do lego: ' in eodem testam nto , sive eodieillis id fecerini εμε casu simuι ix Tisio adimi videtur , ly Sejε ιμι
B alio ad alium Ux Caio I. s. hoe tit.potest vero & aliis modis translatio fieri .Paa'lus I. s. eod. quatuor modus commemo
rat. Aut enim, inquit, is persona in personam i fertur I ad quem modum pertinet species xiς pro Posita aut ab eo , qui dare jussus est , t V fertur , ut alius det 3 aut eum res pro re d ty istro fundo decem aurei r aut quod purὸ datum Mitranfertur sub eonditione. Adjiciatur & quia
tus, cum quod prius sub condicione datον est , deinde pure legatur , I. non ad ea, Π
Hominem Stiebum , quem Titio legavi, γν/o ισο Videtur haec formula similis esse set mulae coniunctionis, quae re fieri dicitur, ομνdisjunctim eadem res duobus legatur; qπὸ ii illa : ritio bominem Sticbum vi Iego a Sej.
630쪽
in eamdem rem cum Titio vocari intelligitur, si eadem. 8. tit. praec. nisi evidenter appareat , adimere testatorem voluisse , ι. si pluribus. 33. de legat. r. Sed diversae omnino sunt
hae sermulae, & cum quis ita dicit 3 Auod ritis legavi, id Sejo do lego ex ipsa conceptione Perspicue apparet, Titium de Seium non coniungi in eamdem rem, sed adimi Titio,quod ei legatum erat,& Seio dari. Quam ob caulam etiamsi perlona legatarii non mutetur a sed verbi gratia ita testator scripserit , licet ex continenti : Stiebam , quem Titio Iegavi , haeres meus illi data , si illud aut ilIud factum erit : legatum sub conditione transtatum videri responsum est, eo quod commemoratione prioris legati posterius scriptum sit, i. non ad ea. 89. de cond. π dem. Obstare tamen videtur , quod ex Iuliano Ulpianus & Paulus referunt in hae speeie, ex qua parte Sejum institui , ex eadem pa te Sempronius barer esto : Seium & Sempronium conjunctim intelligi institutos, I. Iulianus I s.
HAE. Sunt qui in institutione haeredum sic jus
esse arbitrantur , in legatis contra: quod ego falsum puto,& diversas esse formulas, S ichiam, quem Titio legaυi , Suo lego I & Stichum, quem filio legaυi, eumdem Sejo lego a illa enim aperte adimitur Titio , quod Sejo datur , hac uterque in eamdem rem manifeste coniungitur, cum idem utrique legatur. v INN. Alioquin dari solet regula : Ex repetitione nomini3 primi
legataνii praesumi translationem : ex non repetita legatarii commemoratione conjunctionem. e. g. Stichum , quem Titio legavi, Caio do lego. Titio Stichum do lego , eundem Caio do lego, Nec obstat exemplum ex ι. I s. pr. f. de bar. instit. Nam si Stichus pro eadem parte legatur Caio & Seio 3 res ipsa docet , hic non translationem esse, sed conjunctionem. Regula autem nostra indicat, quid in dubio sit praesumendum. Cons. celeb. Pagenstech. Admoniti ad Pand. Pan. s. s. I h. p. HEIN.
Dig. Lib. 33. Tu. a. C. Lib. 6. Tu. So. Nov. I Ratio ordinis , ct argumentum tituli. Γ disputatione de legatis omitti non de
buit de lege Falcidia , qua novissime antiqua legandi licentia repressa , & modus legatorum constitutus est. Indicatur hic Primum occasio huius legis ferendae: inde summa iuris lege constituti proponitur. Tertio docetur , quo tempore visum sit spectari modum patrimonii in ponenda ratione legis. Postremo, quae res ante rationem Falcidiae deducantur , ostenditur , di quomodo Porro in reliquo ratio legis ineatur. T E x T V s .
Continuatio. Ratio & summa hujus legi S.
Superest , ut de lege Falcidia dispiciamur, quam Οὐιs novissime legatis impositus est. Cum enim olim lege duodeeim tabularum libera erat Iegandi potessas, ut liceret vel totum patrimonium legatis erogare : qu ne cum ea lege ira cautum esset, Utiquisque legas sit suae rei, ita ius esto : visum est Darie Iezandi licentiam coarctare: idque Userum
testatorum gratia strevisum est, ob id quod plerumque intestati moriebantur , recusantibus seriptis ha- redibus pro nullo aut minimo Iucro haeredhates adire. Et eum super boe tam lex Furia, quam lex Geonia lata sunt , quarum neutra susciens ad rei consummationem videbatur , novissime lata slex Falcidia , qua ea vetur , ne plus legare liceat, quam dodrantem totorum bonorum : id est ut sive
unus bares institutur sit , sive plures , spud eum
Ipsorum testatorum gratia Non singulorum; sed in genere bc quas in abstracto consideratorum. Nam singulorum potius naeredum gratia leges hae latae , I. II. hoe tis. Tam lex Furia , quam 'eonia Quarum illa cavebat, ne supra mille asses legare licet. Ulp. in fragm. pr. Haec , ne quis census plus cui-Τuam legaret, quam ad haeredem perveniret.
ic. I. in Verr. eap. 4 I. Theop. Me. add. Cuia c. Sive unus , sive plures Hoc tamen sc temperandum est, ut procedat, si legata simpli-Fffs citer Dissiligod by c oste