Desiderii Erasmi Roterodami Explicatio in symbolum apostolorum, & decalogum

161쪽

I61 Ex PL. IN SYMBOLuM speciem pietatis, saepenu mero tamen simulantur, alicuius commodi temporarii gratia, praesertim quaestus aut gloriae ; eoque adieci ut propius in-lpiciantur. Id si qais faciat, deprehendet eadem quidem geri a bonis ac malis, sed aliter. Pii in ieiuniis Mabstinentiis suis alacres sent, alii tristes ac tetrici, nec ista iactant, sed

celant potius, nec ea ceu magna praedicant , sed contemnunt elevantque,

nec alios fastidiunt, qui non faciunt eadem, sed benigne interpreta utur, illos maiora facturos si per imbecillitatem corporis liceret, aut habere carnem minus rebellem , ut non habeant opus eam talibus modis edomare , aut aliis benefactis hostiam Deo gratiorem immolare . simplex dc absque fuco est piorum religio. Ieiunabant discipuli Ioannis, sed Christi discipulis obtrectabant, quod rarius ieiunarent. Abstinebant ab omni animante Manichaei, sed damnabant Dei creaturam, clanculum explebant sese delitiis, tum lautioribus , tum sumptuosioribus. Orabant Phari-

162쪽

Phatisaei, sed in triviis, in i cubaculo 'nugabantur , aut supputabant pecuniam. Orabant Euchitae, sed superstitiose, & hoc praetextu vivebant de alieno, nec iuxta Pauli doctrinam laborabant manibus unde & sibi suppes ditarent victum, & aliquid impertirent egenis. Nihil proprii possidebant Ebionitar, &fal dicti Apostoliet , sed alios aliquid habentes damnabant , sibi pietatem arrogantes, quae non est ratain agris aut nummis, sed in affectibus. Apostoli se totos eia fundebant , ut quam plurimos ad Christum allicerent, nec ullis iniuriis perpelli poterant, ut hunc affectum in quempiam deponerent.Nuuli moliebatatur vindictam, sed coniecti in carcerem psallebant & agebat . gratias domino , caesi virgis ιobruti lapidibus gaudebant, orantes pro iis a quibus haec perpetiebantur. Qebum

excitarent mortuos , pellerent daemones, umbra sanarent aegrotos, nullum unquam gloriae verbum excidit

illim sed se nihil aliud profitentes qua

homines , totam laudem retulerunt

163쪽

16 Ex PL. IN SYMBOLu Min Deum. Aanc charitatem, hanc tolerantiam qui cum alacritate perpetuo praestat, fructus edit , unde possit agnosci arbor bona. Κ Α. Audio vix ullum esse scriptorem vetere, in quo non deprehendantur aliqua a Catholicae fidei regula dissonantia. Quur eorum libros recepit ecclesiaὶC A. Recepit non ut canonicam scripturam, hoc est, auctoritatis irrefutabilis, sed ut eruditorum ac bono

rum virorum commentarios. Nec

quivis error reddit hominem haereti-ςum. Olim porro dabatur venia scripturam enarratibus, si de quibusdam ambigebant,de quibus nunc post evulgatam ecclesiae sententiam ambisere fas non esset, aut si quid secus interpretabantur in arcanis literis. quam uunc tradit ecclesiastica aucto .ritas. Nec enim omnes Graeci fuerunt haeretici,qui profitebantur spiritum sanctum a Patre tantum procedere. Fortasse nec Origenes ideo fuit haereticus, quod veritatis inquirendae studio disputabat , an Filia &Spiritus Sanctus habuerint eandem

164쪽

Α os T. E T DEcALOG. Ioseum Patre essentiam di vinam,ansuerint creaturae caeteris omnibus excellentiores. Licebat & post trecentos a Christo nato annos dubitare, an esset aliquis purgatorius ignis, quem quidam interpretati sunt charitatem. Sed haereticum est adversiis evidentem & cum auctoritate puNica proditam veritatem rebellare procaciter. ΚΑ. Nomen scripturae Canonicae quot volumina complectitutZ C A. I- stuc expedite docuit beatus Cyprianus. Primum universa scriptura dividitur in Vetus Testamen tu & Novum. In vetere censetur pentateuchus , hoc est quinque libri Mosi.

Genetis, Exodus, Leviticus, Numeri , Deuteron omium. His accedunt

duo Iesu Nave , Iudicum & Ruth. Post hos , quatuor libri regnorum, quos Hebrari duos tantum faciunt. Praeterea libit Paralipomenon, hoc est praetermitarum, qui Hebraeis dicitur liber dierum. Dein duo priores libri Esdret quos Hebraei pro uno numerant. Nam tertius & quartus Esdrae inter Apocrypha censentur. succedunt.

165쪽

n66 E x rL. SYMBOLuM cedunt quatuor propheis maiores, Ε - saias, Hieremias, Ezechiel & Daniel. His adiungitur duodecim prophetarum minorum liber unus. Adhaec, Iob liber unus, & Psalmorum liber unus , Salomonis libri tres , Proverbia , Ecclesiaites Canticunx Can

ticorum. Intra hunc numerum con

clusit priscorum auctoritas veteris testamenti volumina, de quorum fide nefas esset dubitare. Nunc vero receptus est in usum ecclesiasticum& Sapientiae liber, quem quidam suspicantur esse Philonis Iudaei,& alius qui dicitur Ecclesiasticus , quem putant esse Iesu filii Sirach. Receptus est & liber Tobiae ,& Iudith, & He steri'& Machab orum libri duo. Receptae sunt & duae historiae, quae Danieli adnexae sunt, altera de Susanna, altera de Belo & Dracone, quas Hebraei non habebant. Sed Hieronymus testatur se vertisse ex editione Theodotionis. Caetervm an ecclesia receperit hos libros eadem auctori-tMe, qua caeteros, novit ecclesiae spi

166쪽

. primas tenent quatuor Euangelia, 'Matthaeir Marci, Lucae , Ioannis, cum his fictus Apostolorum. Proximum locum occupant Apostolorum Epistolae: Pauli quatuordecim, Petri duo, Iacobi Apostoli una. Iudae

una, Ioannis tres. Extremum ordinem tenet Apocalypsis Ioannis. Hebraei trifariam distinguunt omnem . scripturam. Canonicam appellant citra controversiam afflatu siancti spiritus proditam, in qua si quid occurrit absurdum in speciem, non est fas iudicare quod scalptum est, sed religiose inquirendum est mysterium, && ingenii nostri tarditas incusanda non scrip xa. Hagiographa nominant veluti de sanctis rebus a sanctis

viris prodita. His tantum tribuebat, 'ut in conventu quidem reverenter legerentur : caeterum ut in seriis non urgetat illorum auctoritas. Apocrypha Vocabant , quae domi quidem pro suo cuiqvs animo fas esset legrae. caeterum in publicis conventibus non recitarentur, nec quisquam illorum auctoritate premeretur.Nec sta tim

167쪽

I68 ExpL. IN SYMBOLu M' rim est Canonica scriptura, quod in . templis canitur: atque utinam apud omnes servaretur, quod in Carthaginensi concilio fuit decretum, ne quid omnino recitaretur in templis , praeter Canonicam scripturam. Cuius interpretatio per Episcopos ac Presbyteros olim viva voce peraῆebatur. ΚΑ. Hodie nos submovemur a lectione facrorum voluminum.'CA. At istuc olim summe erat religionis. Sed legentium temeritas effecit, ut fustis fuerit ostendendus. Qui legit re-

verenter, in illis adorans quoi assequitur, qui tanto libentius discit ab homine docto, quod lectione utcunque praeparatus est, qui legit, non ut sit instructus ad contentionem, sed

ad pie vivendum semper aliquid inde

sumat, eum non petit illa constitutio, quae temeritati opposita est, non,

pietatis studio. ΚA. Quum utriusque testamenti sit idem Deus Pater,idem Christus, idem spiritus sanctus, quur hoc dicitur novum, illud vetusὶ Di-Vina nesciunt senium, cA. Divinitas ut ais, nescit vetustatem ac novitare ma

168쪽

tem , sed nobis expediebat quaedam novari in rebus externis. Christus appellavit novum testamentum consecrans panem & vinum. 43od si quaeris quae sint novata permulta reterre possem. Principio pro umbris legalibus successit evidens veritas, &quod illa lex per aenigmata promittebat, palam exhibitum est sensibus ho. minum , reserata est litera occidens,& apparuit spiritus vivificans. Deinceremoniae externae, quaedam in totum sublatae sunt, quaedam in aliud aptius commutatae. Iudaicus ciborum delectus in totum sublatus est, licet nobis uti veste e lana linoque

contexta, licet arare cu bove viasino, me reliqua commemorem innumera.

Pro tot generibus sacrificiorum, uni- eam habemus hostiam mystida, pro unico templo Hierosolymitano, neque enim alibi licebat sacrificare, habemus'ecclesiam per universum orbem diffusam , in qua nunc ori uria ostia munda, levanturque Purae manus in omni locό: pro iniuriae ircum cisionis, suppositum est mori lava- et H crum

169쪽

I o Ex PL. IN sYMBOLuMcrum. Sabbathum mutatu est in diem Dominicum, Mosi famulo successit Christus filius : spiritus gratia, quae prius paucis ac parce dispensabatur, palam & copiose profusa est in omnes nationes quae sub coelo sunt. Denique coelum quod prius occlusum erat etiam piis per Euangelium est patefactum. Ob haec aliaque multa no vata recte dicitur novum testamentum, non quod sit prorsus aliud testamentum, sed aliter traditum. Iudaei qui spe vitae coelestis in alacritate spiritus vivebant, in novo erant testamento. Rursus qui hodie externis cere moniis metiuntur pietatem , ac terrenis inhiant, charitate frigidi, ad vindictam calidi, adhuc haerent in vetere testamento, quia nondum exuerunt veterem hominem. ΚΑ. Ista tu quidem dilucide omnia. C A. Venimus ad sanctam ecclesiam, in qua adoramus Patrem omnium conditorem,

Filium mundi redempto xem, spiritum sanctum omnium sanctificatorem, in hac maneamus, in h*c iuxta spiritum non iuxta carnem ambule

mus,

170쪽

' mus , in hac concordes bonam mili. tiam militemus , ut perveniamus ad. aeternae vitae stipendium. Sed si videtur sit hic huius collationis sinis. .

CATE cHEs Is V. v Uid sibi vult quod ecclcsiae annectitur sanctorum communio . C A. Haec particula non additur apud Cyprianum nec apud Augustinum. ac ne per occasionem quide, horum verborum faciunt mentionem: unde

probabile est eam fuisse adiectam abs quopiam qui studuit explanare, quid

intelligendum esset per sanctam ecclesiam. Ecclesia societas & contubernium est, non quorumlibet , sed sanctorum: quemadmodum concio. Latinis declarat couentum non quorumlibet, sed eiusdem Reipub. civium in unum congregatorum' ad consultandum de communibus commodis. Recentiores autem Theologi, quorum alii interpretantur , sanctam ecclesiam, societatem militantium interris sub imperatore Christo,& san- Η Σ ' ctotum