장음표시 사용
41쪽
usu imitationis tantum superstitio tuo us letinum Decretum de imitatione nullrim .erbum facit, ted opis i petdae causa omnia haec feri facienda docet non recte illis praetendui exempla antiquitatisci cum quidem ipsae etiam antiquitatis Historis tendant, qua in periculosum ut sine verbo Dei ex humanis et maesi tionibus vel consuetudinibus peculiares culius vel instituere, vellipere Scripturam itaque, tutata ipse rum Patrum consiliam, sequamulta errare non poterimus.
Reuat adhuc longa camarina de impolturis fallaciis incertatur commentitiarium eia supposititiarum, d falsarum reliquiarurn sed historia a Caluino peculiari libello inchoata, ab alijs, quibus nota
Vtile autem esset propter posteritatem in ii gulis nationibli tales scriptiones coniici,&capsillas reliquiarum inspici. Ita eni in muli ibi fraudes deteger ῆtur. Et fu vcniret, quod Vir eruditus &grauis. Ah Abbas mel unx bornensis , narraret se Anglorum quondam te duardo ex dentibus laboranti accidisse: Cum enim ille mandasset Alloniae dentes, quae ubiq; in regni sui Ecclesiis in reliqui js seruabis se mitti: Tot ex unius regni reliquiis Apolloniae dentes coaceruatisrunt,quo taliquot magnae tonnae capere non Potuerunt Aut quodcuforaneo cuidam patrum anemoria accidit, qui cuia plumas Spirit ia se circumserie in reliqui j. actabat, faceti quidam homines clam api capsula carbones loco plumarum subieceiunt. Cuinque postri tmissa longa praefatione, de plumis suis prafatus fuisset populus ad bundus altaret, aperiens capsulam, pro plumis carbone d inuenit. Is x artis suae non immemor, inuersa oratione e cupit de claniare, esse carbocraticulae Laurenti j subreptos Sed hoc argumentu in aliis relinqua uad sequentia progrediar. Vnicum tantum adhuc locum adscribam ex Lusebio, unde intelpoterit,qualide veterum testimoniis abutantur PO a. tincti. Ita ergoLibii locum, tanquam ea Trapezuntii versione citant Pontificii. Haec quotidie factitainus, qui vere pietatis milites. ut Dei amicos honoranad monumenta illorum accedimus, Votaque ipsis facimus, tanquam ris sanctis , quorum interceuione ad Deum non parum iuuari proimur. Haec Pontiricii.
In spere autem locum Eusebii lib. 3. lepraeparat Euangelica cat&deprehendi, elle manifeltum critnen falli Eusebius enim nequa udicit fideles ipsis martyribiis vota seu supplicationes facere, sed dicit quod antea ex alijs etiam patribus ostendimus, solitos Chri itianos a monumenta martyrum Deum inuocare. Totum autem locum Eusi adscribam ostendit enim, quomodo ex Uc Ais gentilium Phil cphorum&poetarum seminaria superstitionum sensim in Ecclesian repserint, vel tandem non aequarint tantum, sed: superarint genti ut superstitione S. Eusebius igitur existimauit, complures ex gentibus accessuros ad Chiliti, si ostenderetur, doctrinam Ecclesiae non alienam esse a Philiphorum GPoetarum sentetiis instituit itaq; in illis libris conformidoctrinae Platonisa Ecclesi liticae. Et ex Platone haec verba describit. qmodo oporteat hora Oiare morte in eorum, qui gloriose vitam commiiunt 8 Respondet Plato, qui in militia citan gloria mortui sunt, non idicimus,aurei generis eos est et Omnino credemus Hessiodo, quando
42쪽
I eroes moriuntur inde istant daemones puri, obuersantes in terris, boni depulsores malorii, Pocustodes hominum. Addit autem Plato in posterum igitur ut daemones factos ους θεραπευοι in ιμυησται αυ-
τω, tas ita tole imis eos.& monumenta eorum adorabimus
Huic Platonicae sententiae Eusebius subiicit haec verba Haec Platonica recte accommodantur ad mortem θεοφιλων religiosorum, quos rect dixeris milites verae pietatis: θεν eam 1 κας αυτων ε binuιν τορχε νω, - τας ευ. - es: υταει ποιe Q, προαν τε re τας Πακας - αυ των ψυχὰς , ως ευδεογος α τουτωνά p ηαῶν γνο α , hoc est, unde Sc motis nobis est. ad monumenta seu loculos eorum accedere,&apud illat vota seu precationes facere, honorareque beatas ipsorum animas, tanquam probabiliter seu rationi consentanee haec a nobis fiant. Et tandem concludit Eusebius Haec Plato: alij συμφωνι. A μετερον ἰγμαστ, dogmatibus nostris consonantia seu consentanea. M. ni testum igitur est, quod ex gentium ritibus, ut rationi consenta meis. talia in Ecclesiam Drrepserint. Cumque Plato dicat, ipsa monumen
ta Heroum adorari, Eusebius non dicit, Christianos idem facere sed di- it Christianos apud sepulcra martyrum orationes seu vota facere ad ipsum Deum , sicut Iulianus apud Cyrillum consuetudinem illam Christianorum recitat, id quod supra ostendimus.
Tridentinum. imagineiporro Christi Deipara irginuo aliorum Sanctorum in templupraeserui habenda. retinendas, Urs debitum honorem O venerationem impertiendam,ino quod credatur in se aliqua in tu diuinita vel irim propter quam n colenda,lvel quod ab eualiqui Viperendum , et quod ducia in imaginibus ingenda , velsu olim ebat a Gentibus, qua in idoli, spem suam collocabantis sed uoniam honos. θ te exhibetur refertur adproto pa,qua illa repraesentant,ita ut per imagines,qua bsculamur, O coram quibus caput aperimus procumbimus, Christum adoremus,lo Sanctor, quorum irasmilitudinemgerunt, veneremur. Id quod Conciliorum, rasertim vero secunda Vicena Synodi, Decretu,contra imaginum oppiniatore es
Illud ero diligenter doceani scopi, per historia masteriorum nostra redemptio-l picturi vel alio simili tu linibus expressas, erudiri confirmaripopulum in artialculus dei commemoranduo Uidue recolendu Tum vero ex omnisi sacris imagi- magnumfructumpercipi, non solum, quia admonerurpopulus beneficiorum munerum,qua a Chri sto bicoliata sunt sed etiam,quiaDei per Saneto miraculacti alataria exempla ocul delium sub ciuntur, ut pro js Deo alias agant, ad nictorum similationem, vitam moresssuos componant, excirentura, ad adorandum ac d ligendumDeum, O adpietatem colendam. Si quis aurem humecretu contraria
docuerit aut senserit,anathema In has autem sanctas ct salutares Obseruationessiqui abusus irrepserint,eorprorsu. Leboleri,sane S nodus vehementer cupit,itait nullaesa dogmaris imaginei rudi-lbuspericulos erroru occasone praebentersatua1ntur. uod aliquad historia ct nai rationes saera Sc riptu a cum id indocta plebi expediet exprimi Osigurari contigerit,
'ceatur populus, i is propterea diuinitate gurari,quas corporeu oculis condici. ves ccur biis aurHtιru exprimiposit. Omnu porrosuperstitio in Sanctorum inuocatione, elisutaram venerarione, O imaginu sacro, tu tollatur,omnu turpo quastio limi- r,omnu denti lasciuia vitetur.ita viprocaci venustate imagine nonpingantur, Moirnentur,cto an tot u celebratione,ac relicularum statione homine ad come salionei ata ebrietates non abutantur,quas si dies in honorem Sanctoris per luxum ae lasci-
43쪽
ac lasciuia aηtur. Postremo tanta circa haec diligentia cura bEpiseopu Abratur, t 1ihil inordinatum aut Irvostereo tum liuArie accommodatum nil, M. phanum nihilque inhone is m appareat,cum domum ei decea sanctitudo. Hae it delitis observentur patuit sancia o nodis , neminita, erevilo insit. Se .lsa etiam auomodolibet exempta vitam, olitam ponere, e mendam cura im inem nisi ab Epistos' approbatafuerit nulla etiam admittenda se noua miraeuti, nec noui reliquias rec*'ndς nis eodem recogn cente O approbante reo mi mula torti deus aliquid compertum habuerit , adhibitu inconsitum Triobe, O aliis pios tria e aciar, qua veri a ticipietatico euriane iudicauerit. . . at o A dubius alet di scitu abusuo extirpandui, vel omnino li ua de νι, bininra. uiorquasti iurida EpiscF-,antequam controuersiam dirimat, Metropolit ict
omprout incialium Spiseoporum in concilioprouinciarisententiam expetaei. ita tam ηυtin lineonsulto sanet imo Romano Tontis e noMum , aut in Ecclesia hastra inustatum decematur.
de imaginibus. Valde mitandum est de imaginibus seu statuas hoc est,de re, in qua religio Chrmiana pietas nulla ex parte ita est. tam atrocessio stiles,atq; adeo cruentas dimicationes in Ecclesia ortas fuisse. sicut postea ostende mus. Fuerunt enim colim, adhuc sunt, qui acerrime cotendunt nullas prorsus imagines etiamsi nec ad cultum pro iterat, nec ad adorationem proponan tur, tolerandas esse quod quidam de solis templis siue locis, ubi ad cultum diuinum conuenitur, intelligunt, quidam vero in genere, in nullis etiam priuatis locis, Sanctorum imagines toleradas docent. Illi igitur neces tatem de imaginibus per se nec faciendi sole habendis nec tolerandis imponunt conicienti js, partem pietatis non postremam in demoliendis imaginibus colIocant, ac religionem non minima ex parte inde aestimant si et habuerint vel viderint templa imaginii, simplicitercla prorsus vacua. Ponti rici econtra in Tridentino Decreto prorsus necessitatem faciunt, de imaginibus in templis habendisvi retinendis tali quam parte non postrema religionis, Pietatis, cultus diuini immo docent, imaginibus honorem, atque adeo cultum exhibendum do qui dem eo de cultu qui rei per imagines igni licata debetur, venerandas ut, si sit Dei vel Christi imago, eam cultu λα ει- adorationis, sicutDeuipsum, venerandam si Mariae, cultu χ αερσου λειοις si Sanctorum, cultu, ουλοια sicut Antonius ex Thoma docet, dc sicut ex Pseudo synodo Nicena postea ostendemus. Imo Pontificiorum templa tantum non clami tanti magines in illis. auro arguto gemmis, serico honorari, votis, cereis,suiritu, anathymiamatis, oblationi ous, templis, aris, festis,ceremoniis, salutationibus,in curuationibus. genullexionibus,expansione manuum, apertione capitis, immo precibus de inuocationibus coli, in publicis supplicationibus circumIerri. Lutherus vero iuxta regulam Scriptuti imagines repraeseritantes Veras atque utiles historia scinter adlaphora posuit,que ornatus, memoriae, siue historiae gratia, sine superstitione hasci potitiit: dc tamen ii non habeantur, religioni oc pietati nihil decedat. Cultum vero imaginum, verbo Dei prohibitum fidam natu ines coitendit. Superstitiolas igitur opiniones de imaginibus per doctrina verbi diuini
animis hominum esse eximendas: essi' uae imagines ad euitum prollent eas publica auctoritate esse tollendas, ac si ex imaginibus periculum dololatriae timendum sit, eas potius abolendas este docuit. Haec ut eo commodius explicari possint. I rimo de Ethnicorum inaginibus desila tuis
44쪽
quaeda ira annotabimus ase cuiatio ostendemus, quaest doctrina veteris& noui I citamenti de malo inibiis. Tertio, monstrabimus ii primitiua Ecclesia rana sine non fuisse adhibitas ad cultum diui imm Iino ne in oratorio ouidem, ubi Ecclesia ad cultum diuinum conueniebat, Helle fuiste admis as Ouarto annotabimus, quomodori quando coeperit usus imaginum in Ecclesia ' duae postea de imaginibus fuerint certamina,&in duas a dem supersti trones euaserint, uas non corrigere,sed retinere: stabilite, Otiamur Tridentini patres.
Quia ea, quae in scriptura de simulacris traduntur, ad Ethnicas super
uitiones poti limaum respieiunt, atq; ex gentilium illis consuetudinibus multa li Oitea in Ecclesiam etiam irrepserui, primo loco quaedam de origine, atq: Vsurma anum, apud Ethnicos annotabimus. Illa enim colla alio mulium lucis huic controuersitae adferet. Non autem in te, tam huius hiltoria exscriptoribus collige ilius, quo scilicet temptare a ciuibus
auctoribus initium sumpserit usus simulaciorum apti Ethnicos nec quid singulis temporibus desiimulacris actum sit apud Ethnico alte atius enim argumenti haec sunt , sed ouae ad propositum nostrum institu tum facere videbuntur, breuiter ex certis scriptoribus annotabimus. In libro igitur Sapictaae extatili uitris: prolixa descriptio de origine&cul ori sumuM tu simulacrorum. Nam c. I ata scribitur, , νειαι- λω, Initium scortationis scilicet spiritualis hest excogitatio simulachro 'S rum, o ad inuentio illorum corruptela vitae est neque enim erant ab inutio, neque in perpetuum manebunt. Nam νο Agin hoc est,inani homimi in gloria seu ambitione mundum introducta sunt,atque ideo elox ipsis interitus destinatus est Acerbo enim luctu praemature abrepti filii uoles pater imaginem fecit,&iam atrie mortuum LMminem nunc tan qua Deum colere coepit, domesticis suis tradidit, λι- religionem seu secra ceremonia sue sacrificia Deinde probe sutem
poris impia consuetudo praeualescens, pro lege seruata est. Et o Gyr
Vm eligiosis ceremoni j culta sum
Rulptilia. Et quo si ν ψε in conspectu, coram vel presentes honorare
Hadientem, tanquam praesentem, per adulationem studiose colerent
tu,quem paulo ante ut homine honorarat, mox ut numen colendum n eruitute redacti an communicabile nomen signis, lapidib. imposuerunt. In tandorum enim simulacrorum cultus,omnis mali ori eo causa, avis. Nam in animatis confisii simulacris,ultionem malefacientes non ti
IR V ergo de causa punientur. quoniam de Deo male sense
sunt sediti simulacris,&quod sanctitate spreta iniuste agunt. Et ca in icit Artifex vel hominis, em, vel animalis simul aerii figurate ii 'se auro argento, aut lapide, opus manus antiquae in in extructo ad tan domicilio, in pariete illud collocat,&serro firmat, ne cadat citi uare non postit. Huic vota faciens pro substantia, pro nuptiis i 0 liberis, boneiubescit inanimato loqui, pro sanitate inuocat infirmu,
45쪽
pro vita rogat mortuum,pro auxili supplicat inopi,&e.Et cap. is. Agit pratias Deo, quod nos in errorem non seduxit malae artis excogitauo ad ζmbratio pii Iabor infructuosus effgies Per vario scol esseus cui pia cuius aspectus insipientibus dat concupiscentiam. diligit mortuae ima inis elingiem,dic Cum hac narratione consenti ut reliquae etiam Ethnicorum historiae. Duplex enim causa&vsus imaginum seu simulacrorum apud Ethnicos describitur Alter fuit politicia historve dc grata memoriae causa. Ita o laterranus scribit lib. a . Valerium Messalam, qui primo bello Punico consul filii tabulam pictura prae iij, quo Hieronem Marthaginentes in io Sicilia vicerat, primum proposuisse in latere curiae Hostiatae Antiquitus etiam sicut scribit Alex.ab Alex lib. s. c. 2 . ea Obseruata fuit consuetu do inobilibus viris defunctis illorii imagines tam circa limina domus. ouam pro foribus locarentur, ut deiunctorum desiderium repraesentare illae soccies lenirent. posterosque ad praeclaratacinora domi forisq; ob eunda inuitarent. Ita Valerius Μaximus scribit, lib. . cap. 6. Scipionis Africani imaginem in cella Iouis positam, Quae inde petatur, quotiescu-que munus aliquod Cornelianae gentis celebrandum sit. Et Catonis su perioris emptem in curia positam, quae ad eius etiam generis ossicia inde promatur .Et addit Valerius hoc Epiphonema: Gratum ordinem sena torium qui utili stimum Reipub. senatorem tantum non semper secum habere voluit .Et Salustius de bello Iugurthino inquit Saepe audivi, ciuitatis nostrae praeclaros viros solitos ita dicere: Cum maiorum imagines
in tuerentur vehementisime sibi animum ad virtutem accendi, scilicet
non ceram illam neque figuram tantam vim in se habere . sed memoria rerum etesiarum eam flammam e regijs Viris inlcctore crescere, neque prius sedari, quam virtus eorum famam atque gloriam adaequauerit. Ac visitatissimum fuit bene de Rep. meritis statuas ponere. Athprimi tyrannicidis Harmodio: Aristogitoni publice statuas posuisse viti dentur sciit Plinius scribit lib. 34. α .Vbi addit Euigies hominum non I--- solebant exprimi , nisi aliqua illustri causa perpetvitatem merenti uian.
3ω me- Excepta deinde res est a toto orbe terrarum humanillima ambu Statuae bene cinea isti po- stia. Athenienses
iam omnium municipiorum soris statuae ornamentum esse coepere, pro
notes e lentum instituit sic colere patronost haec Plin. A ud Lacedaemonios . sicut scribit Alexander ab Alex. lib. . c. 7. usitatum fuit his, quonae militari tortia gesserant iacinora, statuas&columnas pariter cum elo spost obitum erigere. Rege vero defuncto, pilus simulacrum, ita ut inuali vivus appareat, in throno pur mira Laurona strato e flangere Et Miltiadi ob egregiam in pugna Marathonia nauatam operam, hunc honorem Athenie luestribuerunt, ut imago eius exsculpta publico porticu poneretur. Ita Phocioni de Socrati iniuste damnatis, post mortem statuae ab Atheniensibus erectae sunt. Alexander Magnus centum viginti equites, qui in campis Adrastaeis ceciderant,equestrib. statuis donauit.Romani etiam, sicut scribit Alexa. ab Alcae lib. c. . Ijs,qui domi vel Iotis egregie se gessissent, post mortem
in rostris imagines in memoriam posterioris plerunque cereas aut marmoreas, vel etiam aeneas columnas, cum trophaeis titulis publisilio eriιtebant,dcres gestas monumentis insculpebant. Ita Horatio Cocliti statua in Vulcanali posita fuit Mutio et Scaeuolae honoris strata statua erecta. Et Tito Sempronio Graccho publico sanatusconsulto statuaccsularis in teplo fuit collocata,cu inscriptione:Restitutos ab eo mores. Philosophis etia.Oratorib.&Poetis statue positae sunt ut Ho ineroColo pitolii, Gorgiae Delphis, Isocrati in Popijs, Menedemo, Dena Beroso
46쪽
Beroso Athenis Mithridates Platoni, Ptolomaeus Philopater Homero, MantuaniVirgilio statuam posuerunt. Postea vivis etiam honoris oc gratitudinis ergo statuae positae sunt. Et ouando memoriam alicuius delere, vel nomini ignominiam inurere volebant, statuas vel deiiciebant, vel contumeliose tractabant. Exemplorum plenae sunt omnes historiae. Et quod amoris ac honoris indicia fuerint, ostendit historia M. Antonini apud Fulgosium. Ipso enim mortuo, velut sacrilegus fuit habitus ciuis, qui domi eius non habuisset imaginem, dignum ducentes, taut metallo, aut saltem pictura eius virtutis seruarent memoriam , cuius vitam diuturniorem fata passa non erant sicut contrarium Neroni: Domitiano ante acciderat, quorum memoriam pro uter sceleratam vitam extinguere quaesiuerunt. ItaEusebius de vitaConstantini libro quarto scribit, Romanos audita morte Constantini non vocibus tantum proclamasse , Constantinum beatum , Deo amabilem, vere imperio diginum: sed re ipsa etiam hoc declarasse, ortu uin tanquam viventem αλιι α n suspensis pictis tabulis,emgiem eius referen ribus, honorantes. Cum enim coeli emgiem coloribus expressi ment, ipsum super coelestes orbes, in aethereo coetu requiescentem, depinxerunt. Et postea addit Constantinum α--ι erectis imaginibus una cum filiis suis apud omnes gentes honoratum in numismatis ci rigiem eius exsculptam . . Hactenus de politico imaginum via tuarum apud Ethnicos 'su diximus, cui mox vel accessiit vel successit superstitiosus, idololatricus cultus. Nam loliticae quaedam imagines in ipsa templa collocatae, ac puluinaribus Deorum impositae scribuntur. Vulgi etiam adulatio praeterno res&coronas sumtu etiam seu incenso α cereis statuas venerabatur. Ita Cicero 3. Omciorum de statuis, C. Mari a multitudine positis scribit: Omnibus vicis statuae factae sunt,&adeas thus& cerei: Imperat re hi etiam quidam partim subornabant, partim imperitabant statuis sui iur- , situs sacrificia iupplicationes anathymiamata,&alios diuinos honores exhiberi, sicut historiae de Nabuchodonosore, de Alexandro blagno, de Antiocho,de Caligula,Domitiano, Heliogabalo, Commodo & Diocletiano referunt:Estri superstitionis non exigua pars,quod Polydorus cribit Romae Ilarcianorum familiam solenne semper habui inse V Ale δ' T 8 Lesari drum Magnum viri in auro argento, mulieres in reticuli Mannuit dii imas a. exsculptum gestarent,eo quod sicut Iulius Capitolinus te itatur, dicere Naia. tur iuuari in omni actu suo qui Alexandrum auro aut argento sculptum gestaret. τ ι Deorum vero, siue ut rectius loquar, dolorum sinu lachra apud gen ng testandem omnia delubra implerunt & diuinum cultum totum ad se inm primo rapuerunt, Antiquitus quidem multae gentes absque simulachris Deum h sm colebant,Persas enim nec statuas nec aras Diis suis erexisse, scribunt He - r . rodotus&Strabo. AEgyptiis licet templa marmore lauro essent luxu ingentiri mira arte elaborata, tamen Deoru imagine si piis habitas fuisse deridiculas scribit Alex ab Alex. libro et cap. 22.Vbi etiam addit: Etiamsi Lycurgus apud Lacedaemonios multarum ceremoniarum institutor fuerit nullam tamen apud ipsum factam Deorum imaginem fuisse, quippe qui hominum aut animalium species iis tribui sempc vetuerit Eusebius de praeparat. libro 6. scribit,apud Seres lege exceytum fui me, ne simulachra colerentur Tacitus scribit, Germano pri O tempore, nec jrmani. Deos cohibere parietibus, neq; vllam humani oris speciem assimilare ex magnitudine coelestium fas arbitratos Augullinus de Ciuitate, libro . cap. 3Ι. ex Varrone citat,antiquosRomanos plus quam annos centum,& septua perstitiosi onaginultis apud
47쪽
septuaginta, Deos sine simulachro coluisse. Et addit haec verba Varronis:
i, u'dis adhuc inquit, mansisset, cattius Di obseruarentur, cuius suae
sententiae testem adhibet Varro inter caetera etiana gentem Iudaeaan. Nec dubitat eum locum ita concludere ut dicat, qui pruni simulachra Deo-l rum,opulis posucrunt,eos ciuitatibus sui se metum dempsisse, Gerrorem addidisse. prudenter existimans, Deos facile posse in simulachrorum stoliditate contemni. Plutarchus in Numa inquit. Hic Romanos prohibuit exiitimare imaginem Dei αν ἁ στομαχωρουφον hominis ire
cie aut animalis haDe reforma Nec fuit apud eos priusve lata velivia Dei species sed in prioribus centum septuaginta annis templa quidem aedificabant simulachrum vero nullum seu ορφον ei Fgiatum faciebant perinde atq; nefas esset, meliora per deteriorum similitudines exprimere, cum Deus aliter, quam intelligentia, eo inprehendi non possit Plutarchus lyosteris vero temporibus totam religione, uniuersum cultum Deo - rum gentes ad simulachravi statuas alligarunt varia enim: multa in v sebant Deorum genera anter quos unum latuebant esse magnum pii mum Deum, qui det omnia alios appellabant paruos Deos a magno illo Ortos,qui aliqua denta actantiu ,lib. i. cap. s.Epiphan Tom. I lib. I liae lrcii 76. Et inter paruos Deos alios selectos apsint labant, a quibus Opera
inaiora inmundo administrentur alios plebeios seu minorum sentium P eos, Vtpote minutis opusculm deputatos. Augustinus de Civit. lib. 2. c. a. iAlios bonos, quos obsequiis laetis, ut prodesi ent, propitiabantur. inu. scabant. Alios malos quos caedibus&supplicationibus tristibus, ne nocerent, placabant. Auguitinus de Civit. lib. 2. cap. I . Alios vocabant daemo nes, Quos Porphyrius mediatores constituit inter Deum Ioini nes,li. s. c. ro. Clemens in Oratione ad gentes dicit daemones citca sepulchra Versari, post Deos custodire homines. Tatianus dicit, Graecos tribuere da monibus, quod sanent morbos. Euseb. de inpar. lib. . c. 3. dicit, quatuor Senera poni: primo, Deum Patrem omnium Deinde aliorum Deorum Cimes Uthra multitudinem. Tertio loco daemones, quorum alios bonos alios prauos
in temptu aIbitrentur. Quarto. heroum animas, bonos quidem summa religione Pretillis Vt prosint, colendos: malos vero ne noceant, placandos. Singulis aute inessiri ha corum Seneribus dedicarunt peculiaria templa delubra, face a faria. ι ,.. olor in his singulos Deorum peculiaribus repraesentaru ut statuis, simula-Djor,m in chris,seu imaginibus ligneis, lapideis marmoreis, aureis, argentei 5,Pi- simulachru 'ctis,imi , sculptis, fusis. Et rudiores quidem primum, sicut scribit Clemena in Oratione ad gentes, erigebant ligna insignia , lapides non sculptos, seu columnas ex lapidibus:Alij gladiu in . alii hastam adorabant. PO-hea artificum studio illa in statuas ellicta sunt, quas non intemplis tantum, sed&domi habebant&venerabantur, sicut traicit Clemens. Et tin sulis Dii speculiarem attribuerunt effigiem vel hominu velantinalium Quadrupedum,vel reptilium, vel aquatilium, vel volatili uin D lingulas statuas certis habitibus&coloribus distinxerunt, sicut Arnobius describit, lib. 6. Et Eusebius de praepar. lib. 3. tatuas autem ita formatas, certis deinde ritibus precularum, cunguentorum dedic. bantoc coniecrabant, at Queinde neri existimabant,vtDii in statuis habitarent, sicut tradit Ar-n Ob. contra gentes, lib. 6. qui etiam lib. I. dicit: Si quandoco is ex crain lubricatumi pidem , ex oliuae unguine ordinatum , tanquamineis et Vis praesens adulabar. affabar, di beneficia poscebam. Apud Augurii num de qCivit. lib. 8. c. 23. Hermes visibilia occontrectabilia limulachra, velut corpora Deorum esse asserit: Inesse autem his quosdam spiritus inuitatos, qui valent aliquid, siue ad nocendum , siue ad desideria eorum nonnulla complenda , a quibus eis diuini honorest obsequia cultus deservatur.
48쪽
trios ergo spiritus inuis biles per artem quandam visibilibus rebus cor Poralis materiae copulari, ut sint quasi animatae orpora illis spiritibus
dicata: subdita simul ac lira quae inde tantadi talia faciant. Et ca et . di- cit Hermes Euocantes animas daemonum vel angelorum, eas diuinis mysteriis indiderunt, imaginibus sanctis. per quas idola,& benefaciendi dc male vires habere possient. Et hos esse internuntios, mediatores,ckinterces res hominum apud Deum. Apuleius ibidem tradit. Imagines vero siue statuas hoc modo dedicatas seu consecratas. Augn- stinus Epist. o. dicit agentibus sacris sedibus honorabili sublimitate loci cari via precanti b. atq; immolantibus attendantur. Item talibus linati- lachris diuinum cum timore critium exhibent, eaque viventibus imitials Tl enerantes adorante'; contuentur eisq; velut praesentibus preces aue gant Victimas immolant, vota persoluunt. Et prudelius tradit superaris . luetisse simulachra , quae colebantur Clemens ad :entes scribit. fatua Snidore languine fumo, de sacriticiis honoratas&adoratas Euseb. i. 3. de vita Constantini addit anathymiamatia honorem Arnob li. .c tragen tes partem cultus missi tradit incensionem thuris antei pia numinum u-gna. SOZomen. lib. 2. ca . . addit oblationem thymianiatu mi libamina, ouae Lactantius ita describit lib. 6.ca. r. focos adolent. ac veteri vino ma die defaciunt, sacras dapes apparant. Nexo uisitas epulas offertint Arn Ob .li. 7. inquit Honorabant idola coronis, noribus. aris tinnitibus tympanis
symphoniis: cantionibus ad tibiam collatis vocibus Lactantius i. s. c. r. Diis accendebant in templis luinina. Ita apud Euseb. lib. a. de vita Constantini Licinius accensis cerei candelis pro consuetudine sacrificat. Apud Aria ob lx. 6 adorant simulachra in terram prostrati. Apud Liuium lib. 6. De cadis quartae, Romani Cereri eiunant. Apud SOZomen lib. s. c. . delecti ciborum colunt idola, ut qui sacris interem velint ab tineanta prophanis cibis. Festa vero ludos partem fuisse honoris& cultus ido lorum leuatur Epiphaniusti. a. Tom. r. Et Arnobius i. . sacerdotes idolorum quidam non miscebantur mulieribus Hiera aduersus Iovinianu, F si lib. a. tradam rasis capitibus incedebant teste Hieronymo, ii ra in EZe cortinat M chielem Solebant no ab omnibus omnia, sed a certis Diis apud peculia cV 'res statuas certas res petere, ut indicat Tatianus contra Graecos. Ite, sicut Jμ' Arnob. li. a. scribit sentiebant singulos Deos certarum rerum datores es Τ' se Adeuntes delubra aqua se aspergebant, Iustinus Apolog. r. Alii coma ' sordida, veste lacera ab itinentes a lauacris, adorabat simulachra. Clemes in paraenetico ad gentes Vbiri addit simulachra Deoru ad publicas calamitates auertendas. solennibus ceremoniis ex uno loco in alium lolita transferri. Ita Romani apud Arnob lib. . ad vincendum Hannibalem, Magnam matrem Deum e Phrigia Romam transtulerunt, bc magnificollem Plo honorarunt. Ad pestem etiam abigenda Esculapium ex Epidau ''m, Romam adduxerui tatemplo ac sacrificiis coluerunt Arnobius i. s. st Q; i. bit Romanos cruda hyeme nudos discurrere scuta vetera circumfer- 'im Vicatim Deos ducere, quaedam sana quo tigie, quaedam semel in anno adire Testatur etiam Epistola Ieremiae, gentes in publicis supplicationibus statuas Deorum circumgesta me. Euseb. liba. de vi a Conita iri in scribit, in statuis illis inuenta mortuorum corporum Ossaocarida crania. Haec ideo annotaui Collatio enim ostendit tantam esse similitudine cultus diuini, qui olim fuit in delubris genti uiri Atqui nunc ad ita tua sin: Pontificiorum templis conspicitur, ut Ludovicus vitic fateatur, non posse discrimen aliquod ostendi. nisi quodio inina tantum cictitulos mu--rint,vi recte ac vero iam Pontiliciis dici possit. quod Faustus olim Chri-i nisi Pa
stianis obiicere conatus fuit odola vertistis in martyres seu sanctos, pisticia Ua- quos votis similibus colitis. s
49쪽
Et i hac exceptione elabi conenturPontificii. quod non tribuant vit- tutem aliquam materiae, Vel formae statuarum, quodque non diabolum, vigentes , sed in imaginibus vel Deum ipsum, vel sanctos cum Deo viventes, de Ecclesia bene meritos, colant honorent, ut honor imaginibus exhibitus. referatur ad prototypum, hoc est, ad eos, qui per imagines seu statuas significantur ae praesentantur Age ex genti in hi toriis manifeste ostendemus , honores&cultus, quos statuis seu imaginibus exhibebant, ipsos retulisse non principaliter ad materiam seu formam: statuarum, sed vel ad summum Deum, vel ad eos, quorum spiritus apud lDeum, uere &tanquam mediatores seu intercessiores mortalibus apud iDeum multum prodesse existimabant, utpote qui in vita degenere hu-Vulgἰerassa mano bene essent meriti sicut ex iis, quae hactenus annotauimus, mani-
imone de festum est. Et vulgi quidem superstitio apud Ethnicos . sicut Scapud Pon- statui tificios, crassior fuit ipsis statuis astixa, quam sapientes magis dissimula
runt,quam probarunt Sicut apud Augustinum de Civitat. lib. . cap. 2 Scaevola Pontifex expedire existimat, falli in religione ciuitates. Et cap. 33. Varro dicit dilutia esse vera, quae non modo vulgo scire non sit stiles sed etiamsi falsa sunt aliter existimare populum expediat, atq; ideo G - cosmisteria taciturnitate parietibusque clausime. Et lib. 6.ca. Io Seneca ivulgi superstitione ita irridet Sacros inquit, immortales inuiolabiles'; Deos in materia vilissima atq; immobili dedicant habitus illis hominia, 'ferarumque, cpiscium quosdam vero juxta sexum diuersis corporibus induunt,numina voςant, quae si spiritu accepto, subito occurrerent, monstra haberentar. Et postea : Haec omnia sapiens seruabit tanquam legib. jussa, rapn tanquam Diis grata. Item. Omnem istam ignobilem turbata Deorum quam longo aevo longa superstitio congestit, sic adorabimns, vina eminerirnus cultum eius magis ad morem.quam ad rem pertinere. Sapientes vero apud Ethnicos non existimarunt, Deps per se tales habere formas, scut in statuis figurabantur, sed addebant concinnas interpreta tuos es, sicut Augustinus inquit,Epist. 9. Et extant tales luterpretatione apud Euleb.de praepat. lib.3. . Mapud alios, quod scilicet vel in huiusmodi formis aliquando hominib. apparuissent,vel quod inuisibilis natura de proprietas Deorum ita ob oculos poneretur, vel quod per ciusmodi habitus indicarentur merita&inuenta ipsorum, quibus genus humanum Lua opinio olim uia erunti velut significarentur beneficia ab ipsis petenda. Arnobius lib. 6. scribit gentes docuisse,adorandas statuas, non quod aes, aurum, I genium. 8c similes statuarum materiae Dii sint, sed quod Deorum qui alias inuisibiles sunt, praesentia per simulachra exhibeatur,4 quod iis vel Dii,vel virtutes diuinae inhabitent, seu quod per ea Dii inuisibilos honorentur c colantur propter dedicationem. Item scribit, gentes sensisse Deos in templis ad statuas inuocatos libentius &citius audire, quam si sub axe nudo ec aethereo tegmine adorentur. Apud Athanalium in oratione contra idola, dicunt Philosophi,statuas non es meos sed simulachra Deorum ide haberi, ut Dii subistis imaginibus respondeant, uexe velet, qui alioqui inuisibiles aliter cognosci non possint. Alii subtilius
philosopitantes dicunt, haec instituta esse, ut perea Dii invocentur, aduentus Angelorum, acaliarum potestatum ad conserenda beneficia ita concilientur. Addunt esse pro elementis literarum, et ita homines discat Deum inuisibile agnoscere. Haec Athanasus Euseb. lib. 3. de praesar citat
ex Porphyrio, quod rudiores tantii ad ligna Mapides in statuis respiciri: Sed capientes voluisse Deum mei virtutes sensibus nostris εἰώνων συm υλων per imagines nobis familiares μηνυ ν tignificare seu patericere inuisibilia Dei per picturas visibiles , τυ σαπι - est lagetes seu
50쪽
et γε - κε μα, κο τι καμμα α illis qui assueti sunt ex simulachris tanquam ex libris literas seu institutiones de Diis legere seu colligere. Et l. . tractat&refutat argumentum gentilium, quo cultum idolorum, ex miracusis fanationum, di ex poenis erga contemptores dolorum,ipsa experientia comprobatis, defendunt deitabiliunt. Et apud Augustinum de Ciuitate libro septimo , cap. Varro dicit: Sicut per corpus humanum anima quae est in corpore cognoscitur : ita per simulachra, quae formam haberent humanam signiticari immortales Deorum spiritus, c. Et uuanquam huiusmodi interpretationibus Sapientes inter Gentes vulgi luperititiones pinxerint tamen mansit id, quod Augustinus scribit Epistolas . Idola quidem omni sensu carere quis dubitetZveruntamen cuin Nota u- his locantur sedibus honorabili sublimitate, via precantibus atque immolantibus attendantur, ipsa similitudine animatorum membrorum atque iensuum, quamuis insensata atq; exanimata, assiciunt infirmas animas, ut vivere dc spirare videantur,accedente praesertim veneratione multitudinis, qua tantus eis cultus Dei impenditur. Item quando eis elut prasentibus preces allegant, vota persoluunt, sic atriciuntur omnino, ut ea sensu carentia putare non audeant. Haec quae de gentium imaginibus hactenus annotauirnus,postea habebunt usum, ubi ad papisticam imaginum venerationem deuenerimus similes enim statuarum cultus, lanilibus etiam interpretationibus apud Pontificios pinguntur.
doctrina de Imaginibu . Simulaerti seu Statuis.
scriptura de simulacris duo potissimum tradit Primo Gentium ido-lla irridet&damnat secundo, quando populus Dei sum simulachro trum ad cultum veri Dei transferebat, hoc Scriptura reprehendit, prohi-ibet id amna t. Gentium igitur Idola in Scriptura haec fere nomina ratur&describuntur. Et interpretationes appellationum ostendunt, partim quomodo e Gς trum rus cultus Dei in idololatriam apud gentes degenerarit, partim qua opi qM I nione idola coluerint Moabitarum ergo idola fuerunt Baal Baal, iam locript m: z. quod appellationem inde habet, quod Deum, qui est Dominus noster, ac potestatem in nos habet, magno deuotionis ardore ita colere voluerint, sicut uxor erga maritum artecta esse debet. Et ratio cultus Baali-ltici ita describitur: Extriixerunt ipsi excelsa, Num. 22. Ierem. I9. Vel in te-ictis aedium ipsum coluerunt, Ierem. r. Extruxerunt ei domos. 3. Regum I . Faciebant ipsi statuas, . Reg. s. dc Io Erexexunt altaria, fecerunt lu-lcos&alia vasa, . Reg. r.&as coluerunt ipsum genuflexione&osculatione,3. Reg. I 6. dc s. . Reg. 2I. Sutritu, Ierem. Q 23.Incenso, ε. Regum
z3. Festis & solennitatibus, . Regum, io peculiaribus Prophetis, Sacerdotibus, . Reg. s. et Paralip. 23 adorarunt inuocatione,Baal exaudinos, 3 Reg. I 8 coluerunt ornatu argenti,auri,&monilium, O se. 2 sacri ficiis, . Reg. Io Immolatione seu combustione liberorum, Ierem. Is . Fuitac Moabitarum idolum Baalpaeor,Num et s.habens nomen ab aper-
rati appellationis esse, quod audierint de Deo , qui patribus locutus, de