장음표시 사용
111쪽
tiae humanς multiplicatlone:quod enim numeratur secundum numeri; indiuiduorum, & potentia est in materIa,aetern talem non habet nisi secundii speciem. Quidam igitur propter hoc omnino negauerunt Intellectum multiplicari secundum numerii hominum, sed unum numero esse in omnibus dixerunt: sic enim immortalem esse & sine materia. Videntes autem otiri & interire in singulis hominibus intellectiones, nec ota ab uno quoque sciri: cum tamen in intellectu aeterno aeternum actii intelligendi & inniti intelligibilium scientiam ineste oporteat: coacti sunt copulat nemquandam cominisci, per quam intellectus cum hominibus iungatur,ut singulis intelligat pro eorum capacitate: sic enim aliquando & quaeda illis intelligere,semper autem & omnia unicuique nequaquam,omnibus autem di semper &omnia.Si igitur huiusmodi intellectus solis hominibus intelligi quatenus cum phantasmatibus coniungitur; nullus erIt actus Ipsus perpetuus:phantasmata enim oriuntur & occidunt: aeternitatem aute sola habebit secundum speciem,quia species hominum aeterna est. At irratio- 1
nabile est substantiam una numero aeternam ponere, Operationem autem
non. Qubd si egeat phantasmatibus generabilibus de corruptibilibus, Mipse igitur generabilis & corruptibilis fuerit. Idcirco dictu est. t.de ani . tex. 13. si ipsum intelligere au t est phantasia qtiaeda aut non sine phantasia, non contingit sine corpore esse. Si autem sine phantasmatibus intelligi seu stra,vi copulatio eius cum hominibus, nec est necesse omnibus semper & om nia intelligere,ut non deficiat actus intelligendi & eius persectio. Qubd aute intelligibilia in potentia non pollini intelligi sine phantasmatibus, probauit Aristoteles. 3. de an. tex. l. inseparabilia enim sunt a magnitudine: Min speciebus sensibilibus intelligibilia sunt, & quae secundum abstractionε dicuntur,& quaecunque sensibilium habitus & passiones sunt: ob hoc qui non sentit aliquid, nihil utique addiscet aut intelliget, sed cum speculatur, necesse est phantasma aliquod speculari: phantasmata enim velut sensibialia sunt,qua uis sine materia. Alii autem concesserunt quidem intellectum quendam esse generabilem & corruptibilem,eum scilicet cuius esse poten Fila est: alterum autem intellectum cuius esse actus est, qui intellectit potentiae ad actum ducit,&Ob id agens appellatur solum immortale esse & separatu,& sine phantasmate intelligere. sed cum huiusmodi ipsum Deu esse dicant,nam per se intelligibile id solum est,quod simplex & actu est, reliqua aute omnia praeter Deum mixtionem habent potentiae: quo pacto hic humanus intellectus dicatur, de vita secundum huius intellectionem sit hominis foelicitas,dissicile est videre. Consideranda igitur est necessitas, propter quam oportuit in anima humana ponere intellectum agentem, & innasci substantiam quae non corrupatu tali is enim manifestum fiet, utru ligeascribi pol sint intellectui potera tiς,& quid tandem sit hominis intellectus. Primo igitur non videtur necessarius intellectus agens eo modo ut poni-
112쪽
A tur ab Aristotele, sufficere enim videtur ipsum obiectum scilicet intelligibile, quemadmodum in sensu susticit ipsum sensibile, non enim qu ritur lensus agens praeter ipsiim obiectum. Si dicas intelligibilia non mouere posse
intellectum, nisi separentur a materia. intellectum autem agentem hoc pretstare:eadem necessitas & in sensu erit. Cum enim sensus species recipiat si
ne materia. 2.de an. tex .uI.organa autem sensuum patiantur cum materia:
calefit enim & frigefit caro ut reliqua corpora: coloratur pupilla perspicua existens ut reliqua perspicua: aer insitus in aere percutit a sono vi exteriori similiter autem & in caeteris: aliquid igitur inesse Organis,aut externis,aut ultimo interno, quod speciem immaterialem faciat necesse est. Praeterea Scalia ratione videbitur necessarius sensus Uens. Praesente enim sensibili.&actu organum assiciente, non semper fit sensus,ut dormientibus accidit, Maliquando vigilantibus,cum animus in aliis fuerit occupatus. Quid ergo
est quod potentia huiusmodi ducit ad actum, ut de sensibili in potentia nat Bactu sentibile, nisi aliquis seia sus agensὶ Idem & in phantasia videretur dicendum. Cu enim species sensibus receptae abiumstis sensibilibus, imagia nationem aliquando moueant,aliquando non, aliquid inesse necesse est, quod de potentia ducat ad actum,cum ex se materia non pollit sine agente. Sed ad liqc respondere quidem possiimus, quemadmodum in motu grauia& leuiu,aliquando id quod remouet impedimenta dicitur movere,qua loactus primus iam insit, secundus autem ab impediente aliquo prohibe tur: quod enim primum facit,etiam secundum,cum sit consequens quoddam, nisi impediatur. sic sensibile aptum natum est sui speciem coicare insensum non impeditum: impeditur autem in somno a cerebri stigiditate. aut alia huiusmodi causa, in vigilia aute ab occupationibus diuersis: in phatasia quoq; non semper fit motus, quia similiter adsunt impedimeta. quod igitur ea remouet quodamodo ducit adactus, cum tamen per se a sensibilibus quidem fiant sensus,a sensibus autem phantasiae. Non est aute praeter rationem ut speci cs in materia existens, cii sit species quaedam agere Pollit quatenus huiusmodi non quatenus in materi . Fit igitur immaterialis insensu, quia sensus potentia huiusmodi est, idcirco non est necesse altu sensum agentem introducere praeter ipsa sensibilia. Quod si in sensu hoc aceta
dit,cur opus fuit in tellectu age te praeter ipsa intelligibilia, s intellectus poIentiae aptus natus est recipere uniuersilia,q in sensibilibus sunt,aut pha tasmatibus i Significauit aute hoc Aristoteles. 2. de an. tex. 6o. ubi disterentiam poncns inter ea quae activa sunt sensuum,&intellectionum, inquit; haec quidem extra esse,scilicet sensibilia,quia sinsularia senti illa aute quodammodo in ipsa anima. scilicet uniuersalia: & si autem haec in anima sint, non ob id dicendet sunt partes animae: obiecta enim nihilominus extrins ca sunt, ut sensibilia. Quae igitur necessitas suit in anima ponere huiusna
di substantiam, quae intellectus agens appellatur ὶ Propter haec quidam ne
113쪽
gauerunt Intellectum agentem partem esse animae nostrae, sed extrinsecus Daduenire ut lumen ad visionem perficienda. quemadmodum enim lumen non est pars animae visivae, sed obiectum per se visibile, per ipsum enim c lores visibiles fiunt, sic intellectus agens non erit pars animς intellectivae, sed obiectum per se intelligibile,cuius ope reliqua fiant intelligibilia. At vero si hoc modo ponatur intellectus agens, cur potius in homine qua in
reliquis entibus intellectio fiat ὶ si enim quod est per se intelligibile actu intellectus est, omnia illud participantia fient intellecta: participant aute extra hominem,quemadmodum lumen colores illuminat etiam si oculus noexistat. Quod si quemadmodum lumen vis bile tantum est, non autem visum extra oculum sic intellectus agens intelligibilis tantum fuerit, non aute intellectus nisi in homin Waltero actu egebit,qui de potentia faciat acta intelloma in homine scilicet: sed hoc eius elle ponitur, i anima scilicet disserentiam esse hanc quidem quae omnia sacit, alteram vero quae omnia patitur . non igitur extrinsecum esse intellectum agentem oportet secundu sen ntentiam Aristotelis,ut sunt ipsa obiecta. haec enim accedunt postquam aliquid senserimus: mens aute licet deforis accedat, in semine & in prima animalis constitutione comprehenditur. 2.de Gen.ani. cap. 3. Alii intellectum agente in anima necessarium esse, quia obiecta latent in sensibilibus ob co-ditiones materiae implexas, ideo non possunt mouere intellectit ira, nisi ab alio prius secernantur,& secreta distinctaq; quasi digito monstrentur. Idcirco veluti doctor quidam est intellectus agens. Doctor enim euoluens ea quae In soluta sunt,&addistenti intellectui proponens tanqua optime pretparata & mansa, lentiam eidem coicat. Sed si in sensu aliquando necet Caria haec sunt,& ipse per se ipsum praestare haec pollit, cur no & intellectus receptiuus Aliquando enim in maculosis quibusdam marmoribus,& nubibus sermas aliquas videmus humanis,aut aliis corporibus similes, quas alii etiam accurate intuentes non perficiunt ob variarum figurarii mixti nem, nisi aliquis docenς & a caeteris figuris denudans,digito monstret. Se iunctio igitur haec in sensu aliquando docente eger,aliquando sponte per- ficitur:aut igitur sensus aliquis agens introducendus erit, qui repraesentet sensibilia distincta: aut si hoc non est necesse, cum ipse recipiens per se unusne altero possit recipere:& in intellectu similiter non suerit necessarium. Videtur autem intellectus agens hoc modo positus remouere impedimenta magis, quam essicere in tellectionem ipsam .Quemadmoduenim qui occultauerit aut aliquo pacto deleverit c teras figuras in marmoribus existe-tes,Vnica relicta, per accidens illam dicitur manifestare: na per se ipsam manifesta eraticum actu esset, impediebatur tamen quia simul caeterae figurae sensui occurrebant. Sic intelligibilia in sensibilibus inexistentia non minus actu sunt,quam cum separata fuerint intellectione, hic enim homo, homo est,impeditur tamen ne ut homo recipiatur ob conditiones materiales. se,.
114쪽
s, parans Igἰtur has aufert impedimenta: homo enim ipse offert se intellectu . ut hic homo sensui. Remotio autem huiusmodi impedimentorum & a docente aliquo fieri potest , de ab ipso met intellectu recipiente, ut in sensurpostquam enim oculus aliquod totum insipexerit, potest partes singulas intueri donec ad insens biles differentias deuenerit. Sic intellectus postquam confusum aliquod perceperit, distingui hin partes secundum speciem sigillatim recipiendo. Agens igitur ipse mei erit, sit actio vocada sit ipsa receptios ne materia. Non igitur necesse est alterum intellectum introducere praeter qui constat ex potentia,& receptiuus est. reduci enim ad actum potest ab ipsis obiectis,cum in omnibus quae sunt, insit ipsum quid est, quod est obiectum intellectus, quodq; aptum natum est in ipsum asere quatenus
hil iusmodi. H. e igitur dubitationes contingunt circa neces litatem ponendi intellectum agentem. Similiter autem non videtur aliqua ratio cogens dari in anima substantiam aeternam,quae non corrupatur,qualis esse mensu, ipsa traditur. Si enim intellectus humanus receptiuus sit aliorum, qui sui ipsius. 3. lean. tex. 8. siue intelligat substantias separatas siue non,generabilis est &corruptibilis:in quibus enim potentia actum praecedit, aeternitas non est nisi secundum speciem. Rubd si concedatur ips um intelligere posse substantias separatas & aeternas, non ob id aeternus fit: nam praeterquaquod alioqui impossibile est corruptibile aeternum fieri , ut. I.coeli.abunde ostenditur; probatum est superius,intellectiones humanas non esse substatias,sed substantiaaum notas: non enim res ipsas,sed rerum s mulachra recipit noster intellectus. Si igitur simulachra oriuntur & occidunt, quamuis ipse res aeternae sint, ipse intellectus non est aeternus. Qubc si intelligere posset antequam phantasma aliquod specularetur, hoc modo aeternitas ipsius concludi posset,et Ietenim eius operatio sine corpore: & eius substatia non esIet potentia sed actus,& seipsum intelligeret priusquam reliqua intelligibilia fieret, quae omnia negantur ab Aristotele de humano intelle ctu. λn si non esset huius nodi sub stantia immaterialis & aeterna in anima C nulla est et scientiar principiis enim ignoratis, & reliqua ignorari necesse est. Sunt autem accidentium quidem principia substantiae, substantiarum autem Ipsum quid est,& materialium immateriale ac simplex, cuius substatiam intellectum esse superius ostensum est sine hoc ergo intellectu impossibile est aliquid intelligere. Quod & hoc modo fiet manifestum. Scientiaci sensum mensuram quanda rerum esse dixit Aristoteles.Io. Metaph. text. s. quia per illa aliquid cognoscimus: mensura enim est proprie quide quo
quantum cognoscimus,communiter autem in unoquoque genere id quo illa quς in genere sunt cognoscuntur. Io. Metaph. tex. 3.cue autem id unumquid primum in omnibus simplicii limumq- . Propterea non suit neceste animam constare ex omnibus eic mentis, ut omnia cognosceret, ut multi antiquorum putabant: susticiens enim est altera pars couarietatis,se ipsam. ι diiudi
115쪽
diiud care & oppositam. I.dean. tex. 8 s. nam recto rectum cognoscimus &Dobliquum, ipsum autem obliquum neque sui ipsius, neque recti cst iudex:& tandem priuatio omnis per habitum cognoscitur. .deant. text. 2S. 6 potentia per actum,hic enim prior,&infinitum per finitum,&decςteris eodem modo. Cum igitur ea quae sunt reductionem habeat ad unum quoddam, quod maxime est:& omnis veritas ad aliquod veris limum. 2. Metaph.
rex. q. necelle est unam esse omnium mensuram, quae a nullo mensuretur ,
reliqua autem omnia mensuret. Est autem magis ipsum intelligibile huiusmocii: in tellectus enim a re mensuratur,& sensus a sensibili:oportuit igitur
primum in telligibile in tellectum este,si reliqua intelligi debent. Praeterea ad intelligendum quippiam necesse est in anima prius aliquid inexistere,
quod actu intelligitur:actus enim potentiam praecedit sim priciter: ut ant quam sciatur triangulu habere tres,aliquid ipsius praeexistere notu opo tet,vi triangulum esse. similiter autem in cieteris quaestionibus.7.Metaph. tex .s9. Quae cum hoc modo habeant,si intellectus potentia tantum esset, Unec ullus in actu poneretur in anima impollibile esset aliquid intelligere. Si autem praeexisteret aliqua intellectio, sed & ipsa similiter orta,esset pro cessiis in infinitum,unicuique enim praeexistere oporteret altera actu existentem.Quod si hoc impollibile est,aliquem erso actum esse oportet ingenitum, si sutura est caeterorum intellectio. Huiusmodi autem ponitur intellectus agens ab Aristotele: non enim aliquando quidem intelligi aliquando non, sed semper. Non susticiunt autem sensus ad efiiciendam principiorum intelligentiam, quamuis inductione illa nobis comparemus. 2.Poster. tex. 27. non enim per sensum fiunt manifestiora cum secundum se manis stissima existant, sed nobis tantum per sensum patefiunt, quae lumine proprio intellectus clarissima sunt: conclusiones autem per principia habetur, via certitudo exactior principiorum apta nata est essicere conclusionumientiam. Iterum autem & hoc modo fiet manifestum. Cu intellectus potentiae receptiuus sit omnium intelligibilium, ut omnia iudicet: iudicium autem omne sat aliqua mensura,vi recti & curui eo quod maxime rectum
est: non potuit omnia iudicare unum existens ex contrariis, nec tandem materiale villiin,Omnia enim huiusmodi aut contraria, aut ex contrariis sunt.
Nainalbedine quomodo iudicari possit dulce aut frigidum 3 oportet enim
in eodem genere esse mensuram cum eo quod men Iuratur. Separatum igitur quippiam necesse suit esse & actu existens: si enim potentia, altero eg ret actu. Praeterea si separata aliqua substantia ponatur, quae tamen nullum habeat consortium cum intelligibilibus frustra erit:non enim poterit fac
re actu intellecta. ἰdcirco caetera in telligibilia inseparabilia ab ipse esse oportuit, cum tamen ipsum ab omnibus sit separatum. sic enim omnia alia per ipm in telligentur, non per se: ipsum autem solum per seipsum intelligibile
α intellectum fuerit. Huiusinodi autem esse ipsum optimum dixit Aristo
116쪽
Aretes. Ii. Metaph.tex.39. intellectus enim secundum se est ipsius optἰmI: &I.dean.Iext. 82. Vbi inquit: anima autem aliquid esse melius & praestantius impollibile est, impossibilius autem adhuc intellectu: Rationabilissimu n. est, esse hunc an liquissimum & dominum secundum naturam. Idcirco antiquorum quidam igne quidam aquam,& tandem quod putauerunt prinei pium esse aut unum aut multa, huiusmodi dixerunt anima Eine. alii autem Deum esse ipsum intellectum agentem. Aristoteles lumini allimitat: ut enim lumen facit oes colores actu, sicintellectus omnia intelligibilia, quasi omnium persectio: quemadmodum enim colores singuli id sunt, quia luminis talis participatio est in perspicuo terminato, multa quidem ipsius albi minor autem reliquorum secundum distatiam ab albo: lac in ipso optimo est caeterorum bonorum persectio.Si igitur omnia entia colores essent, lume esset ipse intellectus. Anima ergo rationalis allim latur oculo igneo, qui noctu videt: igne enim proprio illuminat colores, & facit actu mouenm tes potentiam visivam: sic anima lumine proprio non extremo intelligibilia in phantasmatibus existentia iudicat. V trum autem sensus aliqua huiusmodi substantia egeat, ut iudicet sensibilia omnia; manifestum siet, si prius
explicatum fuerit, quo pacto immortalis substantia corpus mortale inhabitet dc opus mortale perficiat,& quomodo ipsum optimum ac caeterorum principium,de quod immixtum est,homini misceatur. Na dubitatur: utra
intellectivum, sensitiuum,dc vegetatiuum unum numero sint.Si enim plara, quid esset continens 3 I. de an. tex. 9o. Praeterea experimento illo patet unum esse: nam quaecunque diuisa vivunt, in utraque corporis parte omnes animae potentiae spectantur, quae erant in toto, quasi a seinuicem in s parabiles suo ni. i. te an . tex. 9 . At vero si unum sint, quomodo ςternum dc mortale unum numero sunt i serina materialis de immaterialis3 An in iis quorum esse ab altero pendet, unum numero sint necesse estZ ut materiacuforma materiali: substantia dc accidens : quid materiale de quid simpliciter quod sine materia: at sequetur in omnibus corporibus cum Arma ma- C teriali & immaterialem quoque inesse,& sic intellectui munde sorte motus est Thales,ut diceret omnia est e plena Diis. i. te an . tex. 86. An quatenus omnium esse est aliqua boni participatio, hoc modo virtute ubique ineste v
rum est, imo necellarium . . de Gen. ani. cap. io. In homine autem non sola
est eius participatio, sed de res ipsa participata:comunicata est enim illi non
solum operatio corporea, ut caeteris viventibus,sed dc propria animae operatio, quae est intellectio. Participatio igitur omnis oritur de desinit aliquo interius corrupto, scilicet corpore participante: ipsum autem participatum permanet incorruptibile existens. At verbcur marcescit ipsum intelligere an quia corrumpuntur phantasmata. intellectus igitur potentiς, seu qui ex
potentia actu factus est,aut etiam in habitu, cum nihil aliud sint quam participationes substantiae immortalis, ille quidem in semine, reliqui aute posterius
117쪽
s etlus,merito omnes Intereunt. hi quidem corruptis phantasmatibus to-Dmnes autem corrupto subiecto corpore participiante. Significauit autem hoc manifeste Aristoteles.i. de an. tex.66.Inquit enim ipsum intelligere Aspeculari marcescere aliquo interius corrupto, non ipso intellectu, na impallibilis est: cuius rationem insert: nam ratiocinari & reliquae operatio nes, ut amare,odiise,& huiusmodi non sunt illius pastiones, sed habens, illud quatenus illud habet: quare hoc corrupto neque meminit,neq; amat non enim erant illius, sed communis,quod aestructum est intellectu diuiniori de impallibili remanente. Significauit igitur omnes animae potentias esse ipsius habentis impallibilem lubstantiam, quatenus illam habet, ideo
omnes interire corrupto participante. Hoc idem confirmat. 3.de an. tex.2
Postquam enim ostendit intellestiis agentis immortalitate sabiunxit:Non reminiscimur autem, quia hoc quidem impassibile est, idest non constat ex potentia, idcirco non recipit, nec a phalasmatibus mouetur, seipsum enim
solum & semper intelligit: passivus verb intellectus, id est qui per poten- tIam definitus est, corruptibilis est, sine quo intelligi non possitnt quae in se
phantasmatibus sunt. At vero s intellectus agens aliam operationem propriam homini non praestat,scilicet ipsum intelligere sine phantasmate, hominis anima similiter interibit ut caeterorum animalium: nihIl enim aliud homo erit praeter ipsum coniunctum. Praeterea de circa sensum dubitatur. videtur enim impassibilis δc incorruptibilis, ut intellectus .i de an. text. 6ss enim senex acciperet oculum timenis, viderct ut iuuenis. de 1. de ani . teris uicet in magnitudine sit, non tanquam in magnitudine existens cognoscit: impallibilis ergo tum ratione obiecti tum ratione subiecti: obiecti quidem quia non recipit cum materia, quamuis organa cum materia patiatur:
necesse en Im est perspicuum esse organum visus non ipsum visum, & m dium in calido & frigido organum tactus, non ipsum tactum : calefit enim de frigefitcaro ut inanimata, non ipse tactus, nisi similitudine quada. Subiecti autem ratione impassibilis, quia magnitudo non est sentitiuo esse, nequessensus magnitudo, sed ratio illius. Item simul iudicare non posset al- Fbum de nigrum, aut dulce & reliqua sensibilia: in eadem enim magnitudine contraria simul non recipiuntur, iudicantur autem simul. 2. deant. rotai s. at haec eadem in intellectu sunt. Disseretia autem solum videtur, quod sensius post maximi sensibilis receptionem impeditur, ne quod minus est, sentiat: intellectus autem minim), imo magis intelligit postqua maximuintelligibile perceperit: sed hoc accidit,quia organum sensus allicitur, non quia ipse: si enim oculum immutaret, similiter reliqua sentiret. nec ab excinsu laeditur, nisi quia organum cum materia pati rur. Intellectus aute cum non egeat organo, susticiunt enim organa sensus ad ministrada intellecturphantasmata, non asticitur affecto organo:& receptas iam species per se sum, in phantasmatibus distinguit de componit.idcirco ubi vult,intelligit,
118쪽
A non sensus ubi vult sentit, necesse enim est ab exteriori sensibili assici o ganum . Aut igitur uterq: immortalis, aut uterq; corruptibilis. Concedidautem Arili. i. de Ani. tex. . oes has operationes corrupi, quia sunt ipsius coni machi: id autem cuius participatione illa sunt impassibile esse. Quidaliae edicta volunt de intellectivo solum . At si de sensitivo etiam non esset Verum, quo unum numero esset in tellectivum & sensitiuu 3 non existe te autem uno, quo intelligibilia cum sensibilibus conseruntur,componunt seicnguntur ξ & quomodo ex singularibus colligeretur unquam uniue sale, cum intellectui singularia sint ignota, & seni ui uniuersaliaὶ Singularium enim non est intellectus nisi forte ex iis fuerint, quae per abstractionem dicuntur ut Mathematica. 7. Metaph. tex. 3s. Si igitur sensitiuu includitur in intellectitio, ut triangulum in quadrato,& binarium in ternario,& tandem ut pars In toto: Cum intellectivum sit quia habeatur impassibilis substantia, qui intellectus dicitur: similiter igitur,& sensitiuum esse oportet quatenus eandem substantiam participat, sed minus quam intel- lectivum : non enim sit quatenus hanc eandem habet, sed aliquid aliud, si hoc non sit eius pars, nec igitur sensitiuum er tintellectivi pars. Haec eadem inferri de vegetatiuo pollunt, si pars sensiti ui est'. Proprijs quoq; rationibus ostendi potest. Aeternitas enim non nisi ab aeterno fieri potest rCum igitur vegetatiui opus maxime proprἰum sit generare simile, in quo est speciei sternitas, non aliquid corruptibile esse eius substantia oportet. Neque enim singula corruptibilia existentia, neq; omnia causa sunt ipsius
sempiternitatis. 8. Phy. tex. 6. Omnis istitur anima, seu animae pars mortalium diuinum ipsum participare videbitur: corrumpi autem aliquo in terius corrupto: ut corpore participante. At quae dimerentia suerit inter animas hominum, S reliquorum mortalium λ An solus homo vergere in seipsum potest per intellectum speculatiuum, de ex operatione coniuncti transire in operationem propriam intellectusὶ quomodo autem,& quan-C do, inferius patebit. Plantae autem cum nullam vim cognoscendi habeat, transitum huiusmodi nullo modo sacere pollunt: Animalibus autem ratione carentibus ob modica vim iudicandi, descit in totum cognitio co ruptis organis. Ex dictis igis patet quo pacto immortalis substantia mo talia persciat, & in corpore mortali innabitet, cum in immixta sit, esse enim omnium ab hac substantia inseparabile est : haec autem ab omnibus separata:& illud idem quo intelligibilia iudicantur,etiam sensibilia: mensura enim est omnium: Et quo pacto anima hominis sola immortalis sit, quia soli homini mortalium data est operatio propria, quem maxime hominem esse dixit Arist. io. Aethici p. .operationes autem coniuncti humanas vocavit. cap. 3. Homo igitur ipse, idest vere homo ines ipsa est participata, non participatio:omnis enim participatio coniuncti est, de gen
rabilis , & corruptibilis . Quomodo igitur ipse homo differat a Deo ὶ M
119쪽
quomodo multi numero snthoiesὶ An quemadmodum de multitudine D. mouentἰum orbes caelestes diximus, similiter hic dicendum Z Vnum enim simpliciter est ipsa prima substantia, unde omnibus pendet esse, & hic est ipse Deus optimus maximus: Quatenus autem a pluribus participatur, multitudinem assumit, de hic quidem Saturnus dr,llic vero Iuppiter, hic vero homo. Disteriit autem caelestium intelligentiae ab hois aia, quod ibi quidem participatio aeterna est, ut partici patum: Corpus enim caeleste ingenitum,& incorruptibile est, ideo appetentia aeterna,& motus aeternus.
In homine autem pereunt participationes, quia materia eius generabilis est, & corruptibilis: Ob id autem solum secundum corporum c testium multitudinem multiplicatae sunt substantiae separatς ab Aristotele, quoniam corruptibilibus corporibus quorum est caduca operatio, no potuit aeterna assignari substantia: Quod autem in ipsis aeternum est . nulli corpori est delegatum: Intellectus. n. nullo utitur corpore: At substantia mouens corpori proprio ait: gnari debet,recipitur enim omnis motus in corpore: Idcirco quot sunt corpora mobilia aeterna, tot etiam ponuntur sub stantiae separatae mouentes. Simul autem ex his manifestum est, quo pa- Eeto ab aeterno motore caduca proueniat operatio: non enim Per se: nam
corruptibilium per se corruptibilia sunt principia, & aeternorum aeterna: . quia igitur particἰ patio intellectus aeterni in homine non aest aeterna, idcirco desinit in eo speculatio: at non desinit in ipso intellectu participato: utrum autem hic unus numero sit in pluribus hominibus, consideradum est deinceps. Esse igitur numero plures patet: si enim propter materiam numerabile est unumquodque, secudum quem modum pluribus hominibus tribuitur, numerabilis sversi: quomodo enim aliquid unu numero fuerit in pluribus numero corporibus' At vero dicet quispia: Quae multa numero sunt, unum sunt specie: omnia autem huiusinodi inseparabi-lva a materia sunt, species. n. inseparabilis est a multis. Conceditur omnia, quae multa numero sunt,unum etiam esse specie, & inseparabilia a mate- Fria: participationes. n. significantur, quae a materia sunt inseparabiles: notii sequitur, id quod participatur unum specie esse : Quod enim sine materia est unum est simpliciter,per quem caetera una sunt. Quomodo enim num aliquid numero esset, aut specie, aut genere, nisi aliquid ipsis ineia sit, quod simpliciter unum, & vere unum esset ὶ Animc igitur hominum
immortales cum sine materia sint, sunt simpliciter unum, quo pacto consideratae non numero unum dici possunt, numerus. n. a materia habetur: Quatenus autem pluribus hominibus tribuuntur, multae sunt numero,
uia homines sunt numerabiles. Sed amplius dubitatur: Nam si multitu-inem animarum immortalium admittamus, quomodo aufugiemus incommodum , quod aduersus Platonem ostenditur Z dari. s. aliquid genituquod non corrumpatur . Si enim antequam Socrates fieret, non erat ani
120쪽
A ma Socratis, quia non potest participari ab eo quod nondum est: Socrate
autem corrupto no corrumpitur genita igitur erit, non autem corrupti bilis. An erat semper etiam Socrate non exister,Ie Z licet. n. non participaretur actu, poterat in participari: nec est eius clie,actu in corpore esse,operatur. n. sine corpore. At hoc modo dabitur infinitu in actu, infinita enim sunt singularia in tempore infinito: si igitur singulorum animae ingeniis sunt,& in cortii ptibiles, infinitet erunt simul.An similiter hic accidit, ut in continuo Vnum. n. est ipsum continuum, diuisibile autem in semper diuisibilia: non in simul unquam diuisum est secundum Oia, sed succelliue diuiditur. Sic substantia immaterialis potentia quidem continet animaru multitudinem, successive autem multiplicatur pro numero hominum. Quomodo igitur solς hominum animet inter mortalia , immoetiales sint, ct quomodo plures numero,& quomodo unum, explicatum est.
Infariitatem esse omnia speculari. cussio IX.
I talicitas cum delectatione coniuncta est,ois aute labor tristitia parit, quodcunq; cum labore pficitur,carere voluptate simul &s licitate necesse est. Esle autem speculationem omnium maxime laboriosam facile est colligere. Cum enim non contingat Oia speculari sine intellectu potentiet, nam hic solus receptiuus est aliorum: quod autem aptu natum est aliter habere, diutius persistes In operatione, laboriosum sit. 2.cae. tex. 3. non solum fuerit laboriosissimum, imo omnino supra vires humanas omnium rerum scientias adipisci: Multitudo enim sci bilium tris breu Itatem quo vivimus, longe superat. Idcirco quida videntes in uno homineolum scientiam cadere non posse, putantes autem scelicitatem non esse, nisi intellectus pollibilis Oia intelligibilia possideret secundum habitum, ne aliquado sua scilicitate frustraretur,coacti sunt Inoibus temporibus oes scientias ponere in Oibus hominibus, adeo ut nunquam aliquod esset scibile, quod apud aliquem hominem non sciretur, quasi talicitas non nisi in pluribus nominibus collectim reperiatur. Non autem esse bonum Oia intelligere testatus est Arist. I 2. Metaph. tex. I. nam
praeter quam 'uod laboriosa est perseuerantia intelligendi,& ob id pessimum quid ac fugiendum: multa etiam melius est non videre, quam videre. Quae cum hoc modo habeant, videndum est In quo consistat hois -- licitas secundum Aristotelem. Esse autem duplicem si xlicitatem, una 'uIdem humanam, quς ex virtute earum operationum contingit, quas numanas Vocat, quia pertinent ad coniumstum: Alteram vero praestantissi-