장음표시 사용
91쪽
tionis inesse patet. Alia enim ratio est,quatenus mouens, alia quatenus In Ptelligens. ponitur enim intelligentia esse huiusmodi substantia. si militer dicendum & de aliis, quae illi attribuuntur, ut unum este aut multa, impartibila aut oppos tum, ternum, principium,immobile, & alia huiusmodi,qu rum omnium diuersae sunt rationes. Quis igitur hic modus est, quo multitudo in substantiis separatis admittatur ὶ Dicimus:cum ab hoc genere substantiae reliqua pendeant,ut superius suit probatum, duplicem considemitionem circa ipsium oriri. Nam aut considerari potest, quatenus substantia
est quaedam sui generis, simplici istima & a nullo dependens: aut quatenus
a caeteris entibus participatur. Primo igitur modo acceptum,Vnum omnibus modis existit, ut rationes priores ostendeban t. Altero autem modo necesse est multiplicari secundum multitudinem recipientium . non enim secundum eandem mensuram ab omnibus participatur,sed ab iis quide persectius ab iis vero Imperfectius. i. el. text. ioo. si igitur aequaliter ab omnibus reciperetur,omnia similiter unum essent, nulla enim estet differentia,
perquam differrent. Quod si entia sunt plura, ct ab uno omnia, perdiuet
sam unius participationem oriri eth necesse, Idcirco factu est, ut ordine quodam disposita fiat corpora uniuersi, quatenus perfectius vel imperfectius datum est illis esse.Dicet vero quispiam.Si secundum multitudinem entisi multiplicari debeant, substantiae separatae, longe plures erunt, quam quae statutae sunt ab Aristotele: multiplicantur euim solum secundu corporum coelestium multitudinem. At ab eodem licet imperfectius, pendent quoq; generabilia & corruptibilia: Substantias autem elle separatas istorum, in peripatetiea disciplina non conceditur, hoc enim eilei Idaeas astruere. Praeterea,quo abiunctae suerint limoi substantiae a materia, cu fim multitudine materiae multiplicentur λ Num indivisibilis ira se existens diuiditur ratione materiae t At hoc modo habent formae omnes materiales, & a maioria inseparabiles. Quod igitur separatum existit, diuisionein materialem recta pere nequit. An duobus modis participari potest a caeteris substantiis pri- ma substantia λ vno scilicet quatenus sunt,omnibus enim distribuitur esse a primo ente: sic autem solum primum separatum est & unum, reliqua autem & multa Minseparabilia. Nam dicuntur secundum additionem: unii autem solum quod primum est secundum ablationem omniudiciturimis autem modo quaedam participant primam substantia, scilicet secundu operationem,ut mouentia immobilia & sempiterna: haec enis quatenus mouentia, separata sunt. 8 Phystex. So. Quatenus aute quodamodo respiciunt
sa mobilia dῖuersa S multa, multitudine Sc diuersitate respiciunt fecundum numerum mobilium. Exemplo aute esse polli t id quod movet animalia,appetibile scilicet. viiii enim & idem numero existens, vatiam in diuer-ss animalibus sui appetentiam gignit, unde varie mouet. Quodamodo igitur unum est mouens, quia Vnum appetibile, quod omnia appetunt: quo-
92쪽
in dam σplura, quatenus a pluribus desideratur non secundit eande mensuram. Idcirco summum bonum & optimum unum maxime existens omnia implet sui desiderio,& quod simpliciter est bonii, unicuiq; sigillatim
fit bonum absque insectione materiali aut diminuitane aliqua essentiq. Et quemadmodum anima animalium una existens non sparsa in corpus, sed, in principali particula sedens ut in corde, diuersas functiones diuersis organis distribuit; sic uniuersi su bstantia supra omne corpus existens & ab omni materia separata pro multitudine corporum multis modis participa--, tur absque eius diuisione. Hoc igitur modo quod unum est secundum se. secundum habitudinem ad multa,multitudinem recipit,quia quodamodo materiae applicatur illi allistens.Eodem pacto responderi potest ad alteram Μ dubitationem de multitudine rationis. Na secundum habitudines ad caeteraemia, lamitae rationes inlunt eidem: ut motore esse quatenus respicit mobilia: principium & causam & finem ultim v,& prima forma, dc summum B bonum, quatenus respicit ea quae oriuntur ab ipso secundum quod huius V modi. Ens autem denominatiuum est ab ipsa essentia, quae in ipso eade est, non quemadmodum in iis ouae materia habent, non enim idem est canitas & sanum,& albedo& album, quoniam haec de altero dicuntur: nec tuo dc humanitas, anima & animal quoniam omnia huiusmodi materia habent,& in his alterum est serma per se ipsam sumpta, α serina cu materia: anima tarma est, animal cum materiae sanitas serina, sanum cum materia sumitur: animal forma, hoc animal cum materia: essentia serma,ens serina cum materia in quibus adest. Cum igitur in primo nulla insit materia, idem est esse & essentia: nec ut alterum quid de eo praedicatur ens: Sic Munum. Quoniam autem haec nomina unum & ens communia sunt omnibus, propria autem uniuscuiusque substantia ab opere denominatur, intestigentia videtur esse eius substantia, operatio enim haec propria est & non communis cum corpore. Reliqua autem attributa,aut quia comunia quaedam sint cum aliis,aut secundum habitudinem ad alia: aut etiam propter si militudinem quandam cum caeteris dicuntur pro captu hominum. n. M taph. text. IO. Privationes autem aliquando illi attribuuntur, ut impar tibiale, immobile, immortale, quoniam per collationem cum magnitudiniabus mobilibus & caducis, quae nobis sunt notiores, disiponimur ad illius. substantiam percipiendam. Quaecunque igitur diuersae rationes illi videtur inesse, propter diuersas collationes ab intellectu nostro . factas, insunt, non quatenus unaquaedam substantia est ab omni materia seiuncta. Quo pacto igitur pri-
. mum genus substantiae multitudinem re- Cipiat, quomodo non: explicatum est.
93쪽
Primἰ motoris uirtutem immensam esse, non tamen in tam reque finitam Dpropriὸ dici posse. Quaesto. III.
V M pluribus modis dIcatur Infinitum. 3.Phy. tex.3 . satius suerit ante alia aperire, quo pacto in proposita qu stione infiniissaccipiamus. Vno Igitur modo dicitur infinitum, quod impoΩsibile est transire,quia non est aptum nain transiri. Sic autem concedimus virtutem primi motoris infinitam esse, impollibile enim est finem habere non solum secundum tempus na supra tempus existi sed Msecundum robur, Immensa enim est virtus,ut in serius patebit. Alio autem modo infinitum dicitur quod aptu quide est transiri, sed ad fine non re uenit,aut quia simpliciter non possit, aut difficulter possit, aut tande quomodocunque impediatumquod genus infiniti inest tantu iis, quae quanta sunt continua seu discreta, liue per se,sue secundum accidens, ut albedo infinitaqina supersicies infinita . Cu igitur proprie illud dicatur infinitum, Equod potest finitu elle, huiusnodi autem si quantum sue magnitudo, sitie multitudo, cuius pallio per se est finitum vel infinitum. 3. Phys. text. s. ob id asserimus primi motoris virtutem neque finita, neque infinita proprie dici posse. Huius aute apertissima est demon stratio Ari istotelis. 8.Phyctex. 86. ubi probat: primu motorem impartibile elle&nullam habere magnitudinei quoniam si finitam haberet potentiam,non moueret tempore infinito, ut mouet e si verb infinitam, esset quoque magnitudo infinita,
Idcirco cum neque finitam,neque infinitam habeat potentia, impartibile esse est necesse & sine magnitudine: omnis enim magnitudo finita est vesinfinita. His tamen non obstantibus quidam simini Peripatetici volueruli etiam eius quod nullam habet magnitudinem virtutem esse vel finita, vel infinitam: hanc autem distinguentes in intense & extense auctam, scilicet secundum robur vel diuturnitatem temporis, inquiunt, Primu motorem finiti quidem esse roboris, infinitae autem perennitatis: hoc quidem quia P. mouet infinito tempore:illud autem,quia quod mouetur est finitu & velocitas finita circulationis. Putant igitur, si ccxlum esset maius, aut stellae pii res vel maiores, non posse moueri, nisi tardius, quonia virtus tanta est, quata sussiciat ad molem quae nunc est, mouendam.Nam si posset eadem velocitate maiorem molem circunuoluere, hanc minore tanto Velocius nuc in ueret,& s in infinitum in tenta esset virtus, nullii esset tempus in quo m ueret hanc molem finita: maior enim virtus in minori tepore mouet Finitu
igitur robur esse primi motoris propter huiusinodi rat ones putauerunt. Sed quantum discedant a veritate summi Philosis phi,demonstrationem superius dictam considerantibus,sicilc paterepotest. Na primu non sequeretur conclusio quae insertur, nullam scilicet habere magnitudinem,sed op
94쪽
Apositum. Si en m conceditur virtutu habere finitam aut infinitam, quant simaoddam erit primu movens siue pcr se, siue secundu accidens: finitu enim& infinitum sun t per se affectibiles quanti. Praeterea impossibile est aliquid
finitum vile secundum robur,mouere autem infinito tempore, ut ipsi supinpiatur pars virtutis,hF partum corporis mouebit in minori tempore: diuid ur enim i notus S tempus secundum diuisione imobilis.6. Phyc. text.39. Na partis minor est motus qui totius: minoris aute motus minus est tempus: verbi gratia, pars magnitudinis quae monetur, citius absoluitur a magnitudine quam tangit, tota autem tardius: idcirco infinita magnitudo infinitum requirit lupus, finita fiuitii,magna longil, parua breue. Finitu ergo erit lepus,in quo pars mouentis partem magnitudinis in uet: ςqualiter aute augendo, virtute & mobile & tepus: virtus quide finita S: mobile
n finitu atinionis fine habebunt, tempus aute nequaquam infinitum enim, suppomturcin quo tota virtus totam magnitudine mouet: idcirco aut omnia finita,aut omnia infinita elle oportet, tempus scilicet, magnitudine δίvirtute. Si respondeant non valere demonstrationem de omni virtute, sed tantum de ea quae diutarnitatem significat: quasi altera sit virtus & noe
dein, quae tantum potest, & in tanto tempore mouere: nihilominus adhuc remanet inaequalitas. corpus enim finitum est, virtus.auten . tempus infinita. Praeterea vana suisset demonstratio: virtute enim infinita duratione dicere, & infesto tepore mouere,ide est, nec eget demonstratione.Non igitur ostendit finitum aliquod secundu durationem, mouere non posse infinito tempore, sed si ulliciterqtiodcunq; finitum. Verum enim uero si admittamus,neque finita neq; infinitaelia primi mouentis virtute, ut voluit Aristotcles, quo pacto infinitus erit motus, finita autem velocitas & finita corpus ὶ Naru si infinito tempore mouet, existente infinito motu, virtutem similiter infinitam esse oportuit set: ratione aute corporis finiti & finitae ve
locitatis finita. An non est necesse Z indivisibile enim existens de no quantum similiterse habet ad quacunquequantitate seu sinita seu infinita. Id- c. rco si tepetisest infinitu, virtus quidem non potest esse finita, nec tame estiincesse infinitaelle. Similiter si magnitudo est finita, non contingit virtutem esseanfinitamon tamen cst necelle finitam esse. Ida igitur subtilissima perscrutatione Aristoteles iniicstigauit priri ut motorem impartibile esse.& nulla habere magnitudine. Nisias haec simul esse non pollunt,moueresci licet infinito tempore, & magnitudinem esse finita, simul enim esset idefinitum & infinitii. Sed amplius dubitatur . si indivisibile est primum mou.ns, non erit proportio inter plura mouentia, ut inter plura mobilia:indiuisibile enim nec maius nec minus cst: corpora autem quae mouen tur di L
ferunt magnitudine & patuitate, velocitate tarditate. Differre aute Nn iii tere
95쪽
tere mouentia Inter se, ut disterunt mobilia & velocitates, ostendit Aristo teles . . Phys cap .F. omnia enim inter se proportionabilia esse oportet. Naalias ab eadem virtute sim Iliter moueretur moles maior & minor: & eademoles tardius de velocius. sic aute id quoci mouet corpus Lunae, mouere poterit quecunque orbem.& si tantum potest motor Lunae, quantu potest motor primi coeli indivisibiles enim cusint, non excedunt se inuice) que modii tanta moles primi coeli vel illime mouetur a suo motore, sic corpus Lunae, quod longe minus est, adhuc tanto velocius moueretur a proprio motore:ab quali enim virtute citius mouetur quod minus est, quam quod maius. Sed cit haec alio modo habeant, & determinatae sint corporumoles,& velocitates; necesse est similiter virtutes mouentes terminatas eia se: non igitur Indiuisibiles erunt. Dissicillima quidem est quaestio, adeo ut . cogere videatur.Nam aut in comeum rabilia erunt mouentia cit iis quς i. rouentur, si mouentia impar tibilia sunt: aut si concesserimus partibilia, ut imiores de minores sint virtutes a finita virtute fiet infinitus motus, aut infi- nnita virtus erit in corpore finito. Veruntamen si ea meminerimus, quae de se unitate dc multitudine substantiarum abstractarum dicta sunt a nobis, facisis erit quaestionis selutio. Cii enim unu tantu sit summu expetibile, quod immobile existens mouet, magis de minus expeti contingit secundu maiolem de minore corporii persectione, unde collecta est multitudo mouentiu secundum eum ordine,quem habent corpora inter se: ut quod persectissmu est, velocissime moueatur, tardissime autem quod ina persectillimum: persectio aute de imperfectio ex magnitudine dc paruitate videtur esse, dc ex propinquitate ac distantia. Omnis Igitur disterentia ex parte mobilis oritur, non ex parte mouentis. Quaten us enim mouens viiii cst & im par tibi te, quae erit disserentia diuidens Z quamuis igitur hoc nulla habeat proportione cii diuili bili & magnitudine; quatenus tamen sccundum mensuram appetitur a quocunque, proportisne habci cu unoquoque. Propter hane autem proportionem dc mensuram, quaedam citius absbluunt sua itinera, qu dam tardius, quia tantii datu est illis de appetentia. Et contra accidit, qua vi quidam dubitarunt: si coelum maius ellet, qua nunc est,movcri non posse, aut tardius moueri. Nam videmus,quanto maiora sunt corpora, tanto etiam velocius ferri: unde luna tardillime mouetur, quia minima obtinet molem: primum coelum velocillime, quia omnium est maximu . Si igitur adhuc maius esset, velocius etiam ferretur, magis enim appeteret. de si posset in infinitum crescere,etiam in infinitum cresceret, de appetentia S velocitas. nam ex parte mouent s nullus est desectus. At dicet quispia. sirit stra esse in primo mouente hanc potentiam mouendi scilicet maiore orbe, quam qui nunc est,cum nunquam reducatur ad actum: Id enim impollibile dicitur, quod semper aliter est. Dicimus hoc quidem repugnare o nam correris, non ex natura mouentis: rporis enim moles tanta est, quan
96쪽
a lasse potest;& non est pollibile corpus esse maius coelo . α si Itur Inem
.lla non expetatur quamuipsum optima est expetibile, finita enim est com poris moles;a se tamen expetitur ut est expetibile,& optima vita finitur sume mensura. Non n.clesinit natura boni via desinit natura corporis: ubi aut desinit na dura corporis,motus etia desinit: non igitur possibile est velocio rem essς motii, qua qui primi coeli. Secundu hanc ergo men sura appetentiae corporum velocitates sunt finitae: quatenim autem primit mouens im-
.mensum est, non quia quantum quod iam infinitum, sed quia impartibile α sine magnitudine; eatenus recipitur motus sine mensura .huiusmodi autem est s.cundu teptis infinitum. finitum enim unuquodque mentii rabileast. Neque differentia ulla est penes id : similiter enim de aeternitate habet
Luna, ut Sol,& caetera Astra: unus enim est omnium motor. Quonia autecorpus finitum non poterat recipere motum infinitum , idcirco figura illi tributa est circularis, s cundum quam fit motus: circuli enim nullus est tam nis neque principiti:& exemptum est a contrarietate, ut ingenitum esset de M incorruptibile. Colligimus autem ex dictis, duplicem esse virtute mouet .icccxlcma corpora: unam quidem ipsus mouentis immobilis: alteram au--tem ipsius corporis moti: quemadmodum & in aliis omnibus est necesse. Duplex enim potentia: altera Agendi altera pariendi. s.Metaph. tex.i7.cobuxit enim ignis quod combustibile est,incobustibile aute nequaqua . A vir-.tute igitur agente in coelo, quatenus immensa est & impar tibilis, motus,ae ternus proueni tacui in corpore respondet virtus recipiendi motu infinitii, non quidem quantitas infinita, sed figura fine carens & principio, quae circularis est. Ab eodem verb agente quatenus secundu mensura appeten-.tiae & quantitatis corporis, motus distribuitur, recipitur determinatus motus secundu velocitate & tarditatem. Virtus igitur passiua idest appetentia,
uae natura est, tanta existens quanta est corporis moles, virtutem agente secundum se immensem, quodammodo mensurat: immensa autem virtus
Primum motorem latelligentiam es speculativam non amuam. V Uectio. IIII. V M primus motor imobilis existens tanqua appetibile quod
da moueat coelu: appetitus autem sequatur aut sensum aut iutellectum. . de an . text. s . neces le est intellectum ellesiimmubonum, lensus enim non est rerum separatatu, sed intelligentia solum: idcirco dictum est. ra. Metaph. tex. I ,. prima eadem esse appetibialia & intelligibilia:& intellectione prIncipium esse appeten tiae. Quoniam vero intellectus quidam speculatiuus dicitur,quidam actimis, alius quoq; Loeuus,qui fine distinguuntur: contemplativi enim finis veritas, caeter
agens,finitum corpus quasi infinitum facit secundum figuram.
97쪽
tum autem actio seu opus; testatur quide Aristoteles.lo .aethla. cap.I. deo-Drum operationem contemplativam tamum esse,non aute activa neque s cituam. Q nae sententia maxima patitur controuersia. Nam si substantia separata ideo mouet, quia amatur & desideratur. u.Metaph. text.37. amatur aure quia in telligitur ut bonu: activa intelligentia videretur esse. hoc enim dissere bonu a vero. 3. de an. tex. 3 . boni enim intellectio appetitum gignites motum quod spectat ad act ionem: veritatis aute conleplatioquiescit inuenta veritate. Explicauit autem hoc Aristoteles maniseste. 6. aethic. cap. 2. ubi inquit:cogitationem ipsam nihil mouere, sed eam qu causa alicuius estri activam,& 3. de an. tex.q9. duo enim mouentia, intellectus qui propter aliquid ratiocinat, qui practicus est:& appetitus. Et 3.dean. tex. 1 . ubi movens distinguit in immobile & id quod mouetur, Immobile enim Inquit esse agibile bonum alter ii autem appetis uiam. Si igitur ab intelligentia aliqua moueturcoelum; necessariu videtur, hanc esse activa, non autemni
Idaliuam non enim coni latura actionis ullius gratia est, sed veritatis Q- Eum. Praeterea si mediante motu inventus est primus motoros. Phy.& quaecunque illi attribuuntur : hoc modo ut activus tantum intellectus a nobis cognosci poterit. speculat rus enim ad motum nihil videtur prodesse .dean. tex. 6.qubd si cocellerimus activum esse , alia sequentur absurda de maiora. Nam primum contingeret aliter se habere polia Id quod omnino immobile S aeternum est: agibile enim bonii est quod aliter habere potest. 3.
de an. tex. s. Pr terea non esset separabilis a materia primus motor: bonum enim uniuscuiusque finis est, ad que tendit ununquodque: haec autem so ma est materialis, aut ubi, alit quantum, aut aliquod aliorum praedicameta torum: sinis enim mutationis cuiusque aut motus in his est. separata a tem substantia non potest esse alicuius mutationis sinis. haberet enim in teriam, & opposita illi esset priuatio : at primo principio nihil est contra riu.I1. Metaph. tex. omnia enim contraria materia habent. bonii igitur& malit,quae motiua sunt per concupiscentiam & odi ii, Inseparabiliaiunt a materia. Diceret quissipiam intellectione abstrahi a materia quaecunque in materia sunt: hoc modo aute principium est e primum motorem, quatenus intellectus est & separatus a materia. At, hoc esset Idaeas principia rerum ponere: Idaea enim aliqua motus coelum mouebit: quemadmodum sanitas in mente artificis sanitatem esticit in aegroto. Hunc aute modum g nerationis non esse in natu ra, inferius comodici ς osten lemus. An in toti ctus activus & factivus principia sunt eorum, quae fiunt ab homine quatenus artem habet & prudentiam 3 quorum omnium princἡpium est extra id quod mouetur: in iis autem quae fiunt a natura, principiti est intriadcirco nulla intelligentia activa seu factiva requiritur ad motus naturales perficiendos. appetitus enim naturalis sue impetus non huiusmodi intellec.
aum sequitur:sed sussitat speculatiuum este quenda intellectuin separarii,
98쪽
. qui non huius quidem gratia intelligat non enim esset ultimus stat c um ad opus aliud dirigeretur sed sui quide gratia intelligente,& in sua pers
etione persi sten te, reliquis substantiis ab ipso pendentibus, ex necessitate appetitus ille in nascatur, quae natura dicitur uniuscuiusque,a quo Ois mi tus naturalis perficitur. Hoc autem modo soluitur quoque dubitatio quorunda, qui putauerunt duas intelligetias singulis orbibus cadestibus ascri bendas elle: quoniam si primus motor tanqua appetibile quodda & amat tum mouet corpora coelestia:appetere autem Sc amare haec non possitiit, m
s intelligant ipsum bonii: alia igitur intelligentia singulis ineste oporteat
inoiuncta orbi, per qua orbis separata altera intelligat, cui allimitati cupiat. -Non erum est necelle omne appetitu insequi intelligentiam activam. vi in hominibus contingit: ius enim inter ea quae natura constant, intelligit,
.ac vivit arte & prudentia. Ctedere aute ide esse & secundum idem id quod mouetur,& quod appetit,& quod intelligit,non nisi fatuum est: no enim
, secundu cande partem haec fiunt etiam in animalibus . Motus enim secun- V dii neritos & articulos perficitur: appetitus autem in corde aut Proportionali consistit: virtus autem sentiendi inpropriis organis :.Mentis aute vir-
tus separata est. Similiter dicendii de coelo. cii enim in eo rria sint, id quod mouetur corpus: mouens intelligentia: S tertiit quo mouetur, appetitus:
unum quide aliquod est, quod mouetur,quod appetit, & quod intelligit,
Mon tamen secundu easdem partes aut potentias. Secundu igitur corporis natura motus inest,hoc enim primo mouetur: secundum intelligentia intelligit, haec. n. propria est intellectus operatio non comunicanscii corpo-:m: secundum autem coniunctum appetit: amare enim,& odille, & desiderare affectiones sunt coniiuieti ex anima & corpore.I. lean. tex. . & 66. si
autem aliqua est an renae operatio propria, intellectio est sesa , maxime autediuina. Non ergo est neceste ad appetitum & motum coelo impartiendum, alium quaerere intellectum coniunctum, qualis est a talius. Sulliciens enim est speculatiuus ille actus simplex de peri ectissimus non alicuius gratia exi- steus, ed ipse mettinis omnium unde habent caetera&esse & viuere. Napraesente actu, materia actu fit quantum apta nata est: indivisibilis nanque secundum se, ratio ne materiae diuiditur. Disterentia igitur est inter ea quae fiunt ab intellectu activo,& quae ab huiusmodi speculativo oriuntur. Achivus enim seu factivus intellectus Oon indit appetitum seu inclinatione inpatiente, sed in agente solum: idcirco principiti est motus in altero, vel prout alterum est,& agit introducendo, non educendo de potcntia materici veluti artificialia omnia se habent. Specplativus autem intellectus substantia existens per se, non alterius gratia appetibilis ea quae apta nata sunt appetere, perfici non agendo quippi aut introducendo in materia aliquid, hoc
enim laboriosum esset; sed per fili praesentiam educendo ex potentia mat riae formam ad quam apta nata est. Principium igiturmotus horum in patienta
99쪽
uente solum,non in agente est,quae natura dicitur uniusculusque. Vitum Dautem omnis intellectus speculatiuus hoc modo petficere Porusi alia quaestio est, alias examinanda. coeli circulationem metitationem esse intelligentia. Quaen. V. V AE RI solet de Gilo, cur potius per motum quam per immobilitatem bonum ipsum consequatur ab intelligentia 3 Videretur enim quies potius appetenda quam motus: si ipsum appo--tibile omni motu caret. Prieterea cum omnis motus aliutide
aliquo tendat institutus autem sit propter finem ad quem tendit,ut in generatione substantia, in augmentatione quantitas, in alteratione qualitas, in motu locali ipsum ubi: coeli circulatio frustra videtur iustituta, cum eius non sit aliquis terminus,ad quem tendati habitibus enim praesentibus cessat motus. circulatio autem tanqua fine carens, infinito tepore agitur. prio Eris igitur conditionis videtur esse coelum qua grauia & leuia. haec enim loca habent in quibus quiescant post motum: coelum autem sine ulla qui te semper agitatum finem non habet propter quem motus omnis videtur institutus. An coclum hoc modo agendo, maxime primum illii intelligentiae actum imitatur Z Cum enim ab actu simplicillimo caeteri actus cum potentia mixti pendeant secundum multos persectionis gradus, ut ostensum est alias: coeli autem materia longe persectior existat, quam quae generabialium&corruptibilium: merito dc actum perfectiorem consequi par est. AEqualem autem persectionem habere ipsi intelligentiae impollibile est. mixtam enim habet aliquam potentiam scilicet ad ubi: idcirco per huiusmodi motum suam persectionem consequitur. At vero quae persectio est ipsa circulatio 3 & quae imitatio est intelligetitiae ὶ An quemadmodum diuina intelligentia receptio quaedam est sui ipsius, non alteriustidem enim est quod intelligit,& quod intelligitur: sic coeleste corpus in se ipsum reuoluitur,no in alienum transit locum Quatenus igitur iti eodem semper manent, imi ptatur intelligentiae immobilitatem: quatenus autem continua motione ab eodem in idem transit idem enim est circuli principium,medium, de finis misime allimitatur intellectioni quς est sui ipsius. At humanus intellectiu& quicunque discuriiuus est, aut qui non sui ipsius sed alterius est, motui recto magis assimilatur: principium enim distingu turanne, ut propositiones a conci usione. t. de an. tex. S. idcirco coeli circulatio non aliquem huiusmodi intellectum sequitur veluti pr/cticum, au i discurituum: sed specul tiuum solum, qui sui ipsius est. L uoniam vero substantia intelligentiae impers est,& nullam habet magnitudinem: coelum autem ob naturam corpoream partes habet: nulla alia ratione huiusinodi naturam imitari potuit, quam velocillimo irartium discursu. Quod enim intelligentia per immobi
100쪽
Matem consequitur, ut scilicet ubiq; praesens su nam cum in loco esse haud apta nata sit,nec in partes diuidi, sine loci mutatione &absque ulla sui diuisione in omnes mundi partes veluti suis est id natura corporis per motum circularem quantum potest adipiscitur: potest autem in tempore & successue secundum omnes eartes ubique esse, simul autem no potest: repugnat enim naturae corporis limul in eodem plura esse. Idcirco quemadmodum fidibus perculsis accidit, ut in eodem tempore videantur elle in duobus locis propter insensibilem temporis paruitatem, Unde apparent duae: siccesi partes cum simul in omnibus locis esse non possint, fallem cursu agitatissimo nituntur id consequi. Maxime autem hoc consequitur extrema sphaera: haec cnim velocillime mouetur, dc quia moles corporis maxima, & quia propinquillima intelluentiae. Reliquae autem ut magnitudine de paruitate differunt,sic de circulationis velocitate. Quas si coeli sphaerae augeretur In in finitum, infinita quoque esset velocitas: adeo ut in nulla parte temporis tota circulatio perageretur. Rubd Igitur corpori infinito accideret, nucaccidit intelligentiae. veluti enim circulatio quaedam est Omnem implens ambitum, sed supra tempus. qua enim corpus est finitum, finita quoq; velocitas est de tempus. Quoniam autem infinitum circulare corpus dari impossibile est: hoc enim dato & in non tempore moto ob infinitam velocita. tem, ubi una pars infiniti esset,simul essent & omnes aliae: necelle fuit indiuisibile esse primum mouens, non corpus. positione enim differunt partes corporis de magnitudinis cuiusque. Hoc igitur modo coeli circulatio consecutio quaedam est intelligentiae . deficit autem quia intelligentia quidem in nullo tempore ambitum perficit, ideo simul ubique est quasi lumen: coetum autem in determinato tempore, hoc enim habet magnitudinem determinatam: illa autem assimilatur infinito corpori infinita velocitate moto. at huiusmodi motus immobilitas potius videtur. semper enim similiter se habet, non tamen sic ut quiescens aliquid aut dormiens:hqc enim priuationem significant sed in actione perseverans continue, quae intellectio appellatur. Huiusmodi autem motum videtur Plato sgnificasse, cum anima clefiniens,dixit esse substan tiam a se motam: operationem enim intellectus si-gui lacauit,quam vocavit circulationem. Proprie tamen motus non est incliuili bilium .sed corporis, ideo in tempore omnis motus apud Aristotele. Patet igitur cur coelum non in quiete persectionem habet, sed in motu. Iuti ligentiae enim operatio non quies est, sed motus quidam, ut patuit, proportione respondens motui circulari qui in corpore fit. Item cur velocissimus sit ultimi cesi motus ut enim illud corpus maxime accedit ad intelligentiam, siccius velocissimus motus maxime accedit ad intelligentiae immobilitatem. Nam quemadmodum in iis quae apud nos aliquando velocis sme rotantur, insensibile conuersonis tempus immobilitatem quandan repraesentat; sic coelum per conuersionem breuillimo tempore completan3