장음표시 사용
141쪽
A medij non contingat, necesse est aut augmentationem dIminutἰonemque pati cςlestia coreora, aut motum quendam habere quo accedat & recedata medio. Quod si alterum impoisibile est, alterum necessarium suetinaccessus autem huiusmodi atque recessias fieri Minuit, nisi aliqui dentur circuli
quorum centra a centro uniuersi distent: alius enim motus praeter circulare
corporibus e testibus nequaquam ineste pollit neque secundum naturam neq; pr ter naturam. Omnibus autem astris Epicyclos quosdam datos esse, hinc fiet manifestum: Nam sex planetas scilicet Saturnum, Iouem, Marte, Venerem, Mercurium,& Lunam circulis quibusdam moue: i. quorum centra In propriis orbibus serantur infixa, quosque ob id Epicyclos vocant, demostrant Astrologi. Similem autem sed longe minorem Soli datum esse, significant ea, quae circa eius umbras apparent: quanto enim magis protra eta fuerunt, eo magis tremulum quendam motum ostendunt. Videre id licet aperti ilime, ubi per tecti spiraculum in magna de Solis lumen usque in B solium aut parietem descenderit: sic enim luminis obambulatio apparet in partem oppositam scilicet in ortum, cum Sol in occasum seratur. bi igitur uniHrmis esset Solis motus, luminis quoque obambulatio uniformis appareret: cum autem modo incitatior sit, moὸo tardior, ac modo stare uideatur, modo regredi, necesse est alterum illi motum inesse, qui huius inaequalitatis si causa. Cum autem breuissimo temporis spacio ea omnia fiant, &minimus sit ab qqualitate discessus, necesIe est& minimum esse circulum,& celerrime agitatum, qui eius in qualitatis author existat: quanto enim maior est Epicyclus, eo maiorem in motu inaequalitatem facit, & quanto tardius mouetur, eo rariores apparent inaequalitatis differentie, ut in sup
riorum planetarum epicyclis est manifestum. Ob id minime mirum viderIC debeat, si ab Astrologis no sit consideratus Solis epicyclus: nam in caelo ob paruitatem non facit sensibilem differentiam. Considerauit tame Eudoxus
Solis modicam obliquationem a medio Zodiaci: ia. Mel. s. Quamuis autein tu en tibus in Solem manifestillime appareat velox eius astri circii uolutio, putata est tamen non propter ipsius motum contingere, sed ob visus imbecillitatem , ut refert Aristoteles. 2.cς. tex. S. Inquit enim Solem cum oritur& occidit, videri uertigine circunuolui propter nostri visus distantiam: procul enim existens nutat propter imbecillitate, quae sorte in causa est , ut scintillare videantur stellae fixae, planetae autem non: quia ij prope sunt. As fert autem haec Aristoteles ex vulgata opinione, ut ostenderet altra non per se moueri, sed ad motum orbis, cui sunt infixa. Quod autem non ob illam causam videatur cIrcunuolui Sol, patet: non enim solum dum oritur & o cidit , eo modo moueri videtur, sed etiam in medio cςli, & tandem ubicu-que suerit, siue in ipsum statim quis in tu' tur, siue in speculum sub aqua moderatiorem luminis vim conspiciat. Praeterea si planetae ob propinquitatem non scintillant, neque Sol debuisset, propinquior enim est Saturno,
142쪽
Ioue,& Marte. Adhaec instrumentorum motus ab imbecillitate ortus tre- I mor quidam est, non vertigo: Sol autem vertigine moueri videtur.Tandem si motus huiusmodi non esset in Sole, sed in visu: non tremerent cius vinbrae ut ostensum est: Si igitur motus huiusmodi in Sole est, necesse est epia cyclo serri: Nam si hic motus alicui sphaeret voluenti tribueretur cuius alter polus in sole esset, excederet velocitate omnem motum, fere enim momento totum absoluit circulum: at impollibile est alique esse motu diurno v lociorem.Stellas vero non errantes singulas singulis epicyclis circunuolui paruis ac celeri motu citatis, ut Sol, non solum icintillatio ostendit, sed &rationis simili ludo. Si enim quaedam astra epicyclis verti ostensum est, ergo omnia similiter moueri cosentaneu est rationi .Praeterea in quibusda manifestillimus est motus: Na Pleiadu stellae, quas Virgilias uocat, sitς prope Tauri Cornua, maxima agitatione versari videntur, adeo ut hinc Athlantis filias in continuis tripudiis versantes fabulata sit antiquitas. Si igitur propter uisus tremorem tremere viderentur astra', non similiter unicuique scintillare de- Ebuissent,na firmioribus oculis firmiores appareret. At quanto acutius cernimus, eo magis scintillare depraehedimus. Praeterea scintillationis frequentiano maior in quibusda astris videretur in quibusda minor in iis praesertim quae aequali magnitudine conspiciuntur, oculus enim similiter dispositus esset. At videmus multis modis astra scintillare. Quaedam enim deficere in totum videntur, adeo ut modo effugiant conspectum, modo reuertantur, idque ordinatis interuallis: Quae/am nunquam deficiunt, sed veluti de loco modice commoueri videntur, ac smiliter reuerti, alia rarius alia stequentius.Si igitur harum differentiarum ratio oculorum imbecillitati r ferri nequit, necesse est motum in ipsis stellis esse. Quod si id fuerit, Epicyclum singulis stellἰs non errantibus datum eme Oportet: non enim sphaeras pvoluentes iis quae in eodem corpore infixa sunt, accommodare possumus, ut sorte iis quae unicam stellam habent, aptare liceret. Iure igitur optimo Planetae non scintillant, excepto Sole: hi enim magnis epicyclis & tarde
motis seruntur, adeo ut non nat subita eorum mutatio.Sol autem &Stellaeno errantes ob Epicycli paruitatem eiusdemque velocitatem,celerem re partiam mutationem patiuntur, ideo tremere videntur.Quibus autem Videtur
lumen deficere ac reuerti, epicycli positio differentiam hanc sedit,cum enim eius pars altera distet magis a nobis , altera sit propinquior: fit aliquando ut propter nimiam distantiam non possit stella visum mouere, sed iterum videatur , cum in opposita epicycli parte fuerit, quia propinquior euadit:
Unaquae quo enim magnitudo term Inatam habet distantiam maximam,vltra quam nimiere visum nequit: ut in libello de sensu ostenditur. lotus autem vertiginis in Sole tantii apparet, ston in reliquis astris propter eius magnitudinem : partium enim differentiae in motu non adeo in re parua notaripo Diit, ut in magna: magnitudines enim alicuius minimae partes videri actu
143쪽
A non potant: maioris possunt. Praeterea resert si stella muItum Epicycli r pleat, an parum: Si enim multum, motus vertiginis apparebit, ut in Sole,
si parum, huc illuc moueri videbitur, ut accidit stellis Pleiadum. Sed iis quet dicta sunt, selum ipsa Luna dissicultatem facit. Quamuis enim Astrologi
Lunae epicyclum tribuant, non tamen videtur inesse. Cum enim ex vertigine epicycli conuerti astru oporteat, Lunae conuersio maxime debuisset apparere, tum ob astri magnitudinem, tum ob maculam, quae in ea semper apparet. At nequaquam id fieri videmus. Eadem enim Lunae facies, & maculae positio semper eodem modo se nobis offert. Sive igitur macula sit astri affectio, siue Epicycli siue orbis: oporteret aut conuerti, aut detelinqui ex motu Epicycli .Quo argumento Aristoteles probat nulla astra vertigῖne moueri: a. . tex. 9.debuisset enim dc Lunae facies conuerti. An non apparet
eius conuersio, quia macula non est astri affectio, neque Epicycli, neque orbis e Num igitur sorte secundum antiquam opinionem, suerint terrae cus humore sordes, vi eius syderis raptaeὶ Non enim hoc repugnauerit sententiae Aristotelis: Nam de circulo lacteo concedit stellarum vi trahi in subiecta aeris regionem ex terra multum exhalationis, quae sparsim incensa lactis speciem praebeatiEt Cometas quosdam stellis tum errantibus tum non errantibus applicari, mouerique simul, neque subdeficere ut caeteri faciunt. Si igitur Ooseruatum est stellas aliquas comam assumere & secum ducere, cur non & Luna ob peculiarem vim continue huiusmodi quid attrahat, quod in aere pendens ipsam maculosa specie deturpet Sed quoniam uideo sententiam de Circulo lacteo minus probari, quia iis aduersetur, quae Astro in logi de mutatione aspectuum demonstrant: non ubique scilicet iuxta easdestellas apparere, quς longo interuallo distant: idcirco aliam cogimur tum C lactis, tum maculae Lunae rationem excogitare. An refractio suerit nostri visus ad terram 3 ut Luna si speculum quoddam, in quo tota terrae facies cillatitudine mariu appareat ut alteru maculae crus occasum spectas, terrae illa partem repraesentet, quam nostris temporibus Hispani vastum occant pelagus transmeantes, inuenerunt. Alterum vero triangulam Asricae formam
ostendat: Reliqua autem maculet agglomeratio Asam cum Europa & mari mediterraneo exprimat, non satis distinguente visu ob multas eius maris angustias: Nam ob id & terras multas uisum effugere putandum est modi
cas existentes In vastitate marium: Clarior autem Lunae pars merito aquam
reprςsentat: nam ob superficiei ςqualitatem plus luminis reddit. Sed huic
sententiae videtur obstare, quod oriente &occidente Luna alia atque alia terrae pars non eadem conspici deberet :& motione speculi obambulare imago videretur, neutrum tamen apparet. Prςterea illa terrae pars quam sol. non aspicit, neque illustrat, videri in Luna praesertim illustrata nequiret, aut salte nigra apparere debuisset: noctu enim nigra omnia videntur. Quibus dissicultatibus satisfieri hoc modo possit.Idem enim terrae accidere pu-G iiij tandum
144쪽
tandum est, quod iis contingit, quς Intra aquam iacentia videmus ex aere: Dnam propter refractionem ex medii diuersitate contingentem, ea nobis se ostendunt, quae absente aqua no per Icerentur: Quod autem in his aqua facit, id aeris corpulentia undiq; terrae circunsusa praestat: crassior enim est, quam csti perspicuitas: undique igitur in Lunare speculum ridem terrae partes, irile oriente Luna, siue occidente, siue in medio coeli exi iten te, representantur, & maior terrae pars, quam sit eius Hemispherium: Nam si pilam in aqua profunda ac late iacentem inspiciamus, eandem eius faciem aut modice differentem ex omnibus lateribus cernimus: quam enim facie recipit aquae superficies, eandem oculis nostris reddit undecunque inspectantibus: Idem uero esticiet & in speculum circunquaq; positum, eoque maiorem sui partem representabit quo speculum amplius fuerἱt, ac distan tius positum. Non obamb ulat autem imago In Luna, dum ex ortu in occasum fertur, ob Speculi conuexam superficiem: Semper enim speculim dium medio imaginis respondet: est autem imaginis medium locus in quo aest is qui videt, terminus autem est circulus qui orizon appellatur, quitum propter sui magnitudinem, tum propter videntis positionem, totum speculi orbem implet , ut non sinat ea quae extra sunt corpora ut stellas videri. Quanto enim oculus illi corpori propinquior suerit, cuius imago in speculo videtur , eo magis ab imagine repletur speculum : Non igitur mirum si oculus in terra existens, aliud praeter orbem terrae in Luna non videat. Ob conuexam autem speculi superficiem esticitur , ut oculus undecunque seipsum intueri pollit , & semper in medio sp culi. Sphaera enim secundum angulos rectos omnia respicit: lineae autem ad angulos rectos sphaeram tangentes hemisphaer ij medium eificiunt.Cum igitur Lunae convexa sit superficies, semper continget in eius medio locum in pquo furnus intueri: in aliis enim nullis sit reflexio ad angulos rectos. QuodHLunae medium ubicunque ipsa suerit supra horizontem, hunc eundem locum repraesentat, neces le est aliquas lunae partes reliquis terrae partibus respondcre, non enim alia corpora praeter terrae globum contingit in Luna intueri: ad hoc autem praestandum adiuuat refractio ex medii diuersitate con tingens, S ocul positio. Ad alteram vero dubitationem dicimus absen- . te Sole susticere lumen ipsius Lunae & reliquorum astrorum, Ut terram in speculo a Sole illuminato conspicuam faciat: Nam ob distantiam minime
licet notare differentiam inter partes magis aut minus illuminatas: Quod si hoc naodo de Lunae macula statuere licet, consentientillimum etiam rationi fuerit, c rculum lacteum in coelo appellatum, veluti Lunae maculam et Ic: Terrae scilicet imaginem in paruis speculis, in quibus color tanIu non figura ob paruitatem exprimatur. Cum enim errantium astrorum quaedam
lumine proprio fulgeant, ut Sisi, Venus, Iup piter de reliqua iis similaustra
non ri: u alieno, ut Luna: iure optimo inter non errantia, quemadmodum parua
145쪽
A parua dantur astra lumine proprio lucentia, se & alia tum ne allano. Hecautem ob superficiei qualitatem species reflectere est nece sie: quod & alia astra essiceretit, nisi proprio lumine imagines receptas delerent. Quae auteproprio carent lumine adhuc imagines regerere nequeunt, nisi praescia te alieno lumine: quomodo enim in speculo quid inspiciamus, nisi ipsin speculum fuerit visibile a Si igitur haec circa lunς maculam satisfaciunt, no est, quod inter tot astra, solam Lunam Epicyclo privemus, qui inmisest i limis rationibus illi allignatur ab Astrologis. Simul autem manifestum est omnes
stellas Epicyclis serri: sed cuius gratia hoc factum sit, inserius commodiori loco patebit. Planetas in circulis non in sphaeris moueri: Quaestio quarta.
Ommunis est sententia omnium Astrologorum Coelum componi ex pluribus globis se inuicem undiquaque complecten tibus. Putantur enim circulariter moueri non posse, nisi poli quidam tanqua cardines statuantur.hi autem poni nequeut nisi sphqrica figura constent.Quod de uniuerso quidem verusse probat Aristoteles, χ.cς. tex. 22. De partibus autem motum proprium habentibus, ut sunt quae stellas errantes serunt, fieri non posse, ut splagri
sint, manifestum fiet, si prius de renitentia mobilium de med ij per quod fit
motus,dixerimus. In motu igitur recto, & ubicunque centrum mobilis, ac totius locus mutatur, medium dupliciter reniti manifestum est: uno modo quatenus cedere oportet medium, quando corpus de uno loco in alterum
transfertur: quod fieri nequit nisi per eius diuisionem & motum: ut accidit aeri &aquae, cum per ea corpus aliquod fertur: renititur enim unum quodque quantum potest diuidenti ac de loco detrudentiL .cς.tex. s. Alio modo corpus attiguum iuxta quod fit motus, obsistit motui adiacentἰs corporis, quatenus scilicet disiunctioni eius lem renititur: Nam si multa sit huiusmodi potentia renitendi, aut nullus fiet motus, aut insequetur motum adiacentis corporis: ut si pondus aliquod tabulae impositum trahatur: aliquando enim tabula insequetur, nec dis ungetur I pondere: maxime auteobsistit disiunctioni, superficiei asperitas: idcirco super corpora i quia facillime peragitur motus, cuius gratia artifices oleo 1 pe inungui, ut iquior reddatur contactus partium: sic de nauium carinae sapone illinuntur, ut lubricus sit aquae contactus. In iis autem quae circulariter seruntur,ea tantum adest resistentia, quae ex contactu adiacentium oritur: nihil enim detrudincque diuidi oportet, cum totum locum non mutent. Vt igitur cloeli locus cst tantum iuxta quod fertur, non autem ad quod, neque ex quo, ut alibi est ostensum, sic aliam non habet resistentiam, quam quae dicta est ex contactu corporis, iuxta quod sertur. Requiri autem in omni motu aliquam resistentiam ex natura medit, colligitur ex demonstratione Aristotelis. .
146쪽
Phy. tex. 7I.Vbi probatur, in vacuo non posse fieri motum, quia ex ipso nul- Dla fit resistentia: ideo nullum esset tempus in quo contingeret motum fieri per vacuum: quanto enim minor est resistentia, tanto breuius est tempus in quo fit motus: ubi ergo nulla suerit, nullum etiam fuerit tempus. Qua in re multi haesitarunt propter coeli motum: cum enim non viderent, quo pacto coeli locus accipiendus sit, non potuerunt resistentiam in ipsius motu intueri.Idcirco alij demostr. uione Aristotelis negauerunt: Alis es am quadam resistentiam in coelo excogitarunt, quam dixerunt esse intrinsecam ex parte corporis.Quasi in ipso corpore cςlesti renitentia sit, de non impetus ad motum circularem: & in graui renitentia ad motum deorsum: & ite dereliquis naturalibus uniuscu usque motibus, Ut accidit iis quae praeter naturam mouentur: grauitas enim renititur motui sursum, & leuitas motui deorsum. At impollibile est ipsum principium motus,quq natura est uniuscuiusque reniti proprio motui. Renitentia ergo intrinseca, aut in motu praeter naturam erit, aut in iis, quae ex contrariis principiis constant, ut ac- Ecidit animalibus: eorum enim motui obsistit grauitas corpori intrinseca. At si in coelo aliquod huiusmodi inesset, laboriosa esset motus perseuerantia, Vt probatur :2.coe. tex. 3. Optime igitur concludit demonstratio Aristotelis de vacuo: cum enim motus secundum locum, mutatio sit ipsius contactus, aut secundum totum aut secundum partes: in vacuo impossibile
est motum fieri, nihil enim tangitur: ideo nulla est succellio partium stinuicem tangentium , in qua motus consistit.In omni autem tacta resistentia esse oportet quam diximus: Quemadmodum enim continua potentiam habent, qua conseruent partium unitatem: sic contigua potentiam habent quadam,conseruandi tactus unitatem: minus tamen quam continua,quoniam minus una sunt. Quae igitur asperam habent superficiem, magis reta Fstunt, quoniam partes habent prominentes corpori cotinuas, quas diuelli & alteri in motu contingit: Quae autem laeuia sunt, minus impediunt,
quia nulla fit in iis continui diuulso, sed solum mutatio tactus partium:
Et quae mouentur iuxta motam magnitudinem in contrarium, dissicilius mouentur, quani quae iuxta quiescentem: & quae iuxta quiescentem. dicti-cilius quam quae iuxta eam quae mouetur in eadem partem: q. Phy. tex.7I. quia maxima fit mutatio tactus iuxta motam in contrarium, minor tu inquiescentem, minima iuxta motam in eandem partem. Quibus illud quo que adiungendum videtur: Cum aliquid mouetur iuxta magnitudine motam, duobus motibus ferri est necesse, motu scilicet proprio, & motu co-tinentis magnitudinis, ut si quis in naui currente ambulet. Si enim non insequatur illius motu, moueri super ipsam nequit. Nam dupliciter contingeret ab eodem fieri mutationem tactus supra eandem magnitudinem,Vno modo ipsius motu proprio super magnitudinem, altero propter motum magnitudinis: cum enim corpus illam non insequatur, abiungi necesse est
147쪽
A ob illius motum, & lineam describere motui magnitudinis oppositam. Similiter duplex esset resistentia, una mobilis ad magnitudinem, altera magnitudinis ad mobile: motui enim magnitudinis resisteret corpus quod illam non insequ ture motui vero corporis magnitudo, si vera est demonstratio superius tradita de resi stentia. Sed haec fieri non posse est naanifestu. Vtrunque enim utrique esset immobile & motum: Nam cu motus omnis super immobile fiat, in lib. de communi animalium motu: motui magnitudinis corpus resistens immobile esset, motui autem corporis ipsa magnitudo. At in nullis hoc videmus. Si enim nauis motu nautς moueri debeat, necesse est ipsum non naui inniti, sed extrinsecus alicui corpori immobili, ut terrae aut aquae.Similiter lapidea rota circunducta,gladius ad aciem acuedam admotus, moueri super ipsa non posset, nisi alicui extrinsecus inniteretur , Ut artificis manui, quo nisi motui rotae obsisteret: si autem soli ro-tς inniteretur, necesse esset ad motum illius serri. His ita constitutis facile
B est id quod promisimus ostendere. Nam primum si orbes seinuicem undiq;
complectuntur sphqrica figura, &superiores motum communicant inserioribus , extrema enim sipnaera suo motu ab ortu in occasum reliquas in se riores fert, fieri non potest, ut extrema Iuxta adiacente inferiorem seratur,
haec enim sertur cum illa: at illud iuxta quod aliquid sertur, immobile esse
oportet, locus enim immobilis est. Praeterea oportet corpus iuxta quam magnitudinem sertur, extra polos ubiq; tactum mutare, polos autem ipsos in eisdem semper manere: at hic contra accidit. li enim extremae sphaerς, qui
appellantur tali mundi, semper sunt iuxta alias atq; alias inferioris sphaeret partes: quia inferior sphaera polo s superiori fixis mouetur: Eiusdem verSpartes, quae hos polos tangunt, ab iisdem nunquam seiunguntur. Quatenus igitur extremae sphaerae poli mutantur Iuxta inferiorem sphaeram, non est inferior sphaera immobile quid, polos enim manere oportet in eisdem: Quatenus vero quaedam eius partes extra Polos iuxta easde inferioris sphς-rae partes semper manent, non fit circa lysam tactus mutatio: Motus igitur super inseriorem sphaeram non agitur. Quod si iuxta eam quam tangit non
Inouetur, quomodo mouebitur iuxta alias inferiores, quas non tangit Nullus igitur erit motus extremae sphaerae, non enim est iuxta quid seratur. . At vero si aggregatum ex omnibus iuxta terram immobilem feratur, non
magis inferioribus orbibus inerit per accidens huiusmodi motus, qua supremae sphaerς, sunt enim omnes totius partes. Quod si concesserimus illi quoque p er accidens inesse, rationabile est imo necessarium habere alium motum proprium, ut reliqui orbes: Omne enim corpus actu diuisum per se mobile est secundum locum : At impossibile est motum proprium illi assignare non estim locus aliquis est, iuxta quem fiat talis motus: Nam extra quidem nullum est corpus ambiens: interna autem sphaera uti nequit tanquam immobili, quia haec ad motum externae moueri supponitur, & motu proprio
148쪽
Proprio luxta superiorern . Praeterea uniuersat Ius hoc modo licet Idem collἰ- nsere. Si si perior sphaera seratur iuxta inseriorem motam alieno motu, quam lit motus superioris: mouebitur simul motu inferioris, aliam enim sphaeram
exterius non contangit, cui innitatur, Sc cuius nisu obs stat motui inferi ris: ut accidit aliquando nautae, qui dum terrae innititur conto, nauis motum non sequitur. Non enim hoc modo extrema sphaera reniti pollit motui internae quam solam tangit: Duo igitur erunt eius motus, unus, qui super internam spheram fit, alter ad motum internae. Quod si inferior quoq; moueatur iuxta superiorem motam, duo erunt ob eandem rationem eius m
tus, scilicet proprius, & is quia super ori in qua mouetur sibi communicatur, hoc enim in omnibus contingit, quae mouentur in eo quod ni
uetur. At impossibile est: simul enim superior inferiorem ferret, & inferior superiorem, & tandem idem secundum eundem motum ferret & ferretur rinferior enim sphaera, quo motu sertur a. sui eriori, serret superiorem: hoc autem contingit, quia sphaeris eo modo politis inferior locus fit superioris, g&c contra superior inferioris. Sed in sphaeris mediis maiora sequuntur a
surda: Cum enim mediae utrinque sphaeras motas contangant, simul continget utriusque motu moveri, si utrisque tanquam locis utantur: sc auteaut diuelli sphaeras medias oporteret, aut idem corpus simul in diuersa tendere. Cum praeterea interim motum habeant proprium in utrisq; , idem motus simul componetur cum diuersis: sed haec omnia impol sibilia sunt. Si igitur vera sunt, quae de loci natura & resistentia dicta sunt,impollibile est ex sphaeris seinuicem complectentibus coagmentari coelum. Sed orta est deceptio , quia non con sicierata est natura locI, iuxta quem peragitur motus: quasi motus quicunq; & quomodocum inuicem committi pollini, quem admodum contingeret, si locus non esset adiacentis corporis superficies, sed p ispacium: nam in eo motus ellet sine ulla resistentia, & Idem esset moueri iuxta motam magnitudinem & iuxta quiescentem. Amplius autem ex renirentia idem patebit. Quod enim mouetur iuxta id quod in contrarium semtur: tardius mouetur, quia maior fit resistentia, ut ostensum est superius. Contra autem accidet in coelo, si ex sphaeris componatur: Extrema enim velocissime mouetur, cum tamen ponatur iuxta sphaeram in contrariu motam scilicet in ortum. In seriores autem quae iuxta motas in eandem partem seruntur, longe tardius, omnes enim planetae in Ortum seruntur. Praeterea rationabile est superscies sphaerarum laeuissimas esse, ut circunuolui maxima agili rate possint: testatur autem id Aristoteles: Σ .coel. tex. 31. coeli enim
superficiem aequalitate superare omnia corpora quae apud nos sunt, Vesquolibet artificio laevigata. Si igitur ita habeant sphaerae caelestes, mirum est in velocissima extremae circunuolutione, non dimoueri polos inferiorum sphaerarum ad partem motam desinentium : laeuitas enim superficiei quae dicta est, ut ad motum est commodissima, sic ad immobilitatem polorum
149쪽
At In ea desinentium ineptissima est. Praeterea ut seruentur ea quae apparent circa motus planetarum, coguntur aut innumeras firme sphaeras commi nisci uni stet in inseruientes, viij faciunt, qui Homocen tricas Omnes ponueaut binos oxbes excen tric0s ponere dei rentes singulorum planetarum Auges, qui eodem motu atque eadem Velocitate in ter se dc cu in nona spli ragium vocant, semper moueantur , cum Lamen magnitudine S paruitate longissime inter se discreponi: quod tari quam absurdu refcllitur ab Aristotele 2.cς.xex. . Haec atque alia huiusmodi incommoda s. luunt υr, si cγlu ex sphqris componatur. Quod si alio modo diuidentibus coeli parte . abiamrda quae dicta sunt, evitemus, dc simul ea quN. .apparent, servcnriis: audactius ea quae tot seculis ab ho' inibus recepta sent, negare potcrimus. Const)nter tamen assi rivare sic esse ea quae remutissima sunt a nostris sepsi bus , ameli; is potius quam audaciae foret indicium. Quae igitur a nobis dicentur, eo modo accipi velim, Vt rationi magis consentan ea videantur, id B autem quod necciIarium inglutioribus ingeniis relinquimus. Dicimus igitur Aristotelis sententiam suisse totum cdum continuum quoddam corpustae, DI .gr i sic enim uno moui moueri possit per se Sinon secundu ac
cidensi: nam unus motus unius est corpori ,. Vnum autem corpus quod co-tinuum est: Esse autem huiusniodi unctique stellis resertum infixis, quae admotum totius sphaerae ab ortu in occasum seruntur motu veloci istimo, qui unius dici spacio peragitur. Stellas ver b errantes circulis non spheris infixas esse, qui per cςli profunditatem permeantes proprios motus in coelo sortitalant ab Occasu in ortum iuxta circulu obliquum. qui Zodiacus appellatur. Sic enim moueri posti in t motu totius,cum eius stat partes, nec interim deturbari contingit motum proprium a motu continetis, non enim secundusiam lineam moueri apta nata sunt, curos udiim Zodiacum tantum locc-tur, non secundum totam sphaeram. Colligimus autem hanc suisse sententiam Aristotelis. Σ.cς. tex. 13. ubi inquit ad verbu de erratibus: unumquodq; enim contra fertur c lo in suo ipsus circulor Et superius tex. 6. ubi de omnibus astris loquens inquit. Quoniam igitur neque utraque moueri rationabile est, neque astrum istum: reliquum est circulos quide moueri, astrae autem quiescere, & infixa circulis serru ubi per circulos non porcst sphaerax intelligere: singulis enim stellis fixis circulum assignat proprium: in eo tamen differunt a circulis errantium, quoniam ij a se inuicem seiunguia tur pmotus proprios: circuli autem stellarum fixarum non diuit si a se inuicem unum continuum essiciunt corpus si taericum. Ex quibus colligi potest huiusmodi demonstrabo. Quemadmodum in circulo ab omni eum D incipere motus potest . ubique enim est principium rsicin sphaera secundum omnem circulum fieri potest: Cuna enim in sphaera quaten in splacra nulla sit punctorum disterentia, ubiq; poli esse pollunt. Aut igitur cflum huiusmodi est ut ubique polos habere possit, & secundum quemcunque circulum mo-
150쪽
meri, aut determinatos habet tum polos tum circulos: Si primum concias Dmus, fiet id quod impossibile est : neque enim simul secundum omnes p los moueri potest, cum unus tantum unius corporis sit motus: neque huc celsiue unquam continget: Inter duo enim puncta infinita sunt: nunquam igitur continget secudum omnes polos moueri. Determinatos igitur habeti olos: quod si hos: ergo & circulos: Ex circulis igitur coagmentata est i sphaera, secundum quos motus sempiternus peragἰtur: Quod si non: nutata esset ratio cur magis secundum hos, quam secundum alios moueretur. Ex hac quoque demonstratione patet, motum trepidationis, qui octauae sphaerae tribuitur ab Astrologis, admItti non posset fit enim in talis mobilibus, idcirco incertis & indeterminatis. Si igitur stesiae fixae circulis seruniatur, cur non & errati Dicere autem circulos errantium in sphaeris esse. irrationabile est: Non enim quemadmodum stes lae fixae undique per sphaeram dispersae sunt: sic errantes. Si igitur extra cuculum stellam Ipiam ser tem daretur corpus, quod sphaeram compleret: frustra illud esset: stellas Eenim non haberet quas serret. Esse autem omnem lationem in coelo stellarum gratia testatur Aristoteles. Ir. Metaph. tex. 8. Optima igitur ratione ex multitudine stellarum fixarum, circulorum multitudos acta est, ex quibus
compleri sphaera potuit, quae uno motu moveretur, eoq; vclocissimo: maior enim est maioris corporis virtus, ut In caeteris corporibus naturalibus contingit. Errantes autem stellae, quia solitariae sunt, sphaeram complere nequi-ueiunt, idcirco & tardiori motu moventur. Quod autem alibi videtur Ariasto teles seliaeras appellare errantium stellarum: vi. I L. Metaph. tex. s.46.d
47. hoc secundum sententiam antiquorum Astrologorum, ut Calippi &Eudoxi loquitur. ubi non erat intentio de figura dicere, sed de numero copi orum c testium. At. 2. coe .lex. 1 f. ubi probat sphaericum esse quod circu- Pari sertur latione, quia figurarum prima sphaerica est, ea autem primi est corporis: ab ea demonstratione non excluditur circulus: ideo entin sphaera prima est inter solida: quia circulus primus est inter plana: tex. .eiusdem: Circulus autem inter solida est pars sphaerae, ut planetae sunt Partes coeli. Nosequitur autem si totum sphaericum est, etiam partes omnes sphaericas eise et non enim sphaerae pars est sphaera, ut neque pyramidis pars pyramis. Quod praeterea ibidem probatur, quae continua sunt extremae circulationi sphae-lrica elue: intelligitur de quatuor elementorum sphaeris, contἰnentur enima sphaerico coelesti corpore.Et primo car. rex m. Cum coelum tribus modis dicatur, Uno modo corpus, quod in extrema unlitersi circulatione est: Secundo, id quod illi continuum est, In quo sol & Luna, de quaedam Astror si sunt: videtur hoc totum seiunctum ab extrema circulatione ponereέ quodlfieri nequit, nisi &ipsum sphaericum sit: dicimus hoc dici secundum vatigatam hominum opinionem, ut ibidem patet. El. 2.cς. tex. o. Vbi inquit: in multis enim sphaeris vltima sphaera sertur in ne ar ad eius rationem nihil