장음표시 사용
111쪽
agitatur, ut natura sementationis in ipsius principio cognoscatur. Et eodem tei ore multa alia deprehendentur omnino necessaria ad co-' hem, ,b iis Minonem rhysices. Cum contr1 si in hac quastione quis vellet perquω dieo suppositiones ratiocinari, ad ascendendum hoc pacto ad primas causas, de ignis & ad leges naturae secundum quas omnia formantur , multas faceret genera io' falsas suppositiones Se prorsus inutiles. Dς λβ'Πςm quidem agnosci causam sementationis esse motum materiae cu'3 ' iustam iuvisibilix qui cum partibus materiae quae agitatur sese communicat;
satis enim notum est ignem & varias serinentationes corporum consistere in ipsorum agitatione , ta legibus naturae corpora motum suum immediate non recipere nisi ex concursu aliorum magis agitatorum. Hoc pacto materiam esse imperceptibilem , cujus motus , sermentationis ope , cum
vis bilibus corporibus communicatur, detegi posset. Verii in suppositi num ope nequaquam posset deprehendi quomodo id fiat: quod longe
facilius est ubi elementorum aut corporum ejusden' naturae sermatio examinatur; ut patet ex systemate Cartesii. Tertia pars quaestionis , quae versatur circa motus convulsivos, solutunon erit admodum difficilis , dummodo supponantur esse in corpore spiritus animales alicujus sermentationis capaces, & humores satis Hibtiles , ut sese insinuent in poros nervorum , per quos spiritus diffunduntur in musculos; dummodo etiam determinare non aggrediamur quaenam sit vera dispositio partium invis bilium, quae conserunt ad hos motus convulsi vos producendov. Ubi mustulus separatus suit a reliquo corpore , Se ipsius extrema manu tenentur , manifestum est illum ad id niti ut contrahatur , ubi in ventre pungitur. Verisimile est id pendere ex constructione partium imperceptarum ex quibus constat, quae veluti totidem occulta elaterica o gana motu pune ionis ad certos motus determinantur. Verum quis posset
confidere se invenisse veram dispositionem partium quae producendo illi motui inserviunt, quisve illius rei posset demonstrationem tradere indubitatam i Certe id impossibile videtur , quamvis Hrsan iterum atque iterum scrutando , posset excogitari constructio musculorum artorum ad omnes quos Videmus producendos motus. Non igitur sibi proponendum
est determinare quamam si vera musculorum construetio; sed quia nulla est legitima ratio dubitandi quin sint spiritus capaces sermentationis ex admistione alicujus materiae subtilis, aut quin humores acres de punge res possint sese insinuare in nervos , id potest supponi. Igitur ad solvendam quaestionem propositam , primo examinandum est quotuplices sint motus convulsui : quia .vero illorum numerus videtur indefinitus, insistendum est praecipuis quorum causae videntur esse diversae. Considerandae sunt partes in quibus excitantur illi motus , morbi qui illos praecedunt te sequuntur: an cum dolore , an Ve- ro sine dolore fiant, & praecipue quaenam sit illor i velocitas & violentia:
112쪽
lantia : Quidam enim cum celeritate & violentia , quidam vero sine celeritate & violentia fiunt. Quidam desinunt & saepius recurrunt; quidam partes corporis reddunt rigidas & sine motu per aliquod tempus ; quidam vero illarum usum omnino prohibent ac illas penitus dis
IIis omnibus animadversis, facili negotio in genere explicari potest quomodo isti motus convulsivi fieri possint , si attendatur ad ea quae modo dicta sunt de motibus naturalibus de voluntariis. Si enim concipiamus commisceri spiritibus qui in musculo continentur ; aliquam materiam aptam ad illos sementandos , musculus ille inflabitur , de in
hac parte motum convulsuum producet.
Si huic motui facile res stitur, hinc patebit nervos nullo humore esse obstructos , cum iidem spiritus qui musculum subiverant ex eo possint emitti & ad id determinari ut inflent musculum antagonistam , vel oppositum. Si vero id fieri nequeat , hinc concludendum erit humores pungentes de subtiles ad illum motum aliquid saltem conferre. Immo quandoque fieri potest ut humores illi sint sola causa horumce motuum convulsivorum : Possunt enim determinare cursum spirituum versus quosdam musculos, vias aperiendo per quas intra illos seruntur , alias vero claudendo, praeterquam quod penetrando illorum poros , illorum tendines de fibras contrahere possint. Ubi pondus gravissimum pendet de fune non parum elevatur si tantum sanem madefeceris ; quia partes aquae sese veluti totidem cuneoli inter fila ex Fibus lanis constat i nuantes , funem dilatando contrahunt. Pariter humores subtiles & pungentes sese insinuando in po-
ros nervorum, illos contrahunt , partes quae illis alligantur trahunt, & in corpore excitant motus convulsi vos , admodum lentos , violentos,
de dolori9cos , de partem per aliquod tempus maxi me distortam cepe
Ad motus convulsi vos qui celeriter fiunt quod si e stat, illi a spiriti
hus producuntur , sed necesse non est hosce spiritus aliquam recipere sementa .ionem ; sussicit duntaxat ut illorum ductus magis ab una quam ab altera parte pateant. Ubi omnes corporis partes sunt in situ suo naturali, spiritus animales
in eas aequaliter & celeriter, relate ad machinae commodum, diffunduntur , ac voluntatis mandata Edeliter exequuntur. Sed ubi humores dispositionem cerebri turvant, & nervorum orificia immutant aut movent, vel, penetrando musculos, elaterica illorum pellunt organa ; spiritus in corporis partes modo prorsus inusitato dissunduntur, de motus insolitos inconsulta voluntate producunt.
Possunt tamen cohiberi illi motus , si strenue 8e serio iis resistatur, immo possunt paulatim imminui vestigia quae ad illos producendos inserviunt, ubi habita. penitus est contradius. Qui sibi cavent ab invoninis oris compositionibus, aut a s tu corporis indecoro Lcise abstiisent, licet
113쪽
licet cortus ad id sit dispositum: immo haec quamvis habitu corrob rata aegre quidem superant, sed superant tamen. Illi enim habitus iapriticipiis suis ini semper impugnandi, & antequam cursus spirituum
inierit viam clausu dissiciliorem. Causa horum motuum nonnunquam est in musculo qui agitatur: quia nempe ab aliquo humore pungitur, vel in eo spiritus quidam sermentantur. Sed causa illa in cerebro assignanda est , praecipvh ubi convulsiones non modo unam 'aut duas corporis partes speciatim , sed omnes in genere agitant, ut & in multis morbis qui naturalem fanguinis &spirituum constitutionem immutant. Clim unus nervus quandoque diversos habeat ramos , qui dissunduntur in partes corporis satis a se invicem remotas , ut in vultum Min viscera; saepe quidem contingit ut convulsio , suam habens causauri in parte aliqua in quam quidam ex illis ramis se inserit, possit communicari cum partibus quibus alii rami respondent , quamvis nec cer brum illius convulsionis causa, nec spiritus corrupti sint. Sed ubi motus convulsivi communes sunt penε omnibus corporis partibus , necessse est dicere , aut spiritus sermentati modo inusitato, aut ordinem de dispositionem partium cerebri esse turbata, vel utrumque evenire : huic quaestioni diutius non insisto, namque adeo coinplexa evadit & a tot rebus pendet, ubi speciatim examinatur, ut facile non possit inservire ad claram explicationem legum supra tradi
Nulla scientia aptiora surpeditat exempla ad demonstrandam harumce legum utilitatem , quam Geometria , & praecipue Algebra , namque illae duae scientiae harum legum perpetuum admittunt usum. Geometria necessitatem quae incumbit semper incipiendi a rebus simplicissimis, quar que minores includunt relationes clare ostendit. Hasce relationes per mensuras clarἡ cognitas semper examinat. Quicquid inutile est ad illas retegendas eliminat. Quaestiones compositas in partes dividit , partes illas in ordinem digestas ordine etiam expendit. Denique unicus desectus qui, ut jam dictum est, in hac scientia potest deprehendi, in eo
consistit quod nullam habeat rationem satis aptam ad contrahendas ideas relationes quae cognitae fuerunt. Itaque quamvis imaginationem intra justos cohibeat limites , & menti rectitudinem asserat , illius capacitatem parum auget, nec ipsam reddit idoneam ad detegendas veritates
Sed Algebra, cum rationes tradat ideas & earum relationes modo omnium brevissimo contrahendi , mentis capacitatem admodum auget.
Nihil potest concipi adeo complexum in relationibus magnitudinum , quod mens tandem non possit retegere per illos quos suppeditat modos, ubi quis novit quomodo ipsis utendum sit. Quinta regula te aliae , in quibus agitur de m6do contrahendi ideas
hanc solam spectant scientiam ; nulla enim est in aliis scientiis illarum
114쪽
contrahendarum commoda ratio : Itaque iis explicandis non imminrabor. ui ad scientias Alathematicas proclives sunt, & menti totam vim totamque capacitatem quam potest suscipere conciliare volunt, atque hoc pacto cis devenire ut possint innurireras novas veritates irsimet retegere , postquam Algebrae serio studuerint , agnoscent hanc scietitiam ad veritatem inquirendam ideo duntaxat esse tantopere utilem , quia leges a nobis praescriptas observat. Sed hic per Algebram intelligo praefurtim Algebram illam qua Cartesius & nonnulli alii usi
Antequam huic operi finem imponam, asseram exemplum cui paulo proli Aius imia orabor, ut re elius cognoscatur utilitas ex toto hoc Libro ducenda. In hac quaestione repraesento Pri,cessum mentis , quae ad qu estionis non lavis examen se accingens , sese a praejudiciis expedire conatur. Imino prima fronte illam induco in errorem aliquem lapsam , ut hoc paeto alibi a me die a in memoriam revocentur ; sed postquam attentione tandem assequuta est veritatem quam quaerebat, illam introduco positive loquentem , ut loqueretur homo qui quaestionem a se examinatam solvisse existimaret.
limum exemplum ut i us operis utilitas parestat. In hoc exemplo examinatur causa pusca duritiei , ρυρ cohaesonis
parrium corporum inter se invicem.
Corpora simul triplici modo cohaerent per eontinuitatem, per eonti sultatem, de tertio quodam modo, qui caret nomine speciali, quemque voce generali conjunctio;iis indicabo. Per continvitatem , seu per causam continuitatis intelligo illud quo paries unius corporis ita inter se cohaerent , ut sine molimine separari
nequeant, & unicum totum simul conficere existimentur. Et illud est nescio quid aliquatenus ignotum , quod quaero. Per contiguitatem illud nescio quid intelligo , eκ quo judico duo corpora sese immediate tangere , ita ut inter illa nihil sit; quae tamen ariste
cohaerentia non censeo , cum illa facile separare possim. Per tertiam illam vocem, conjunctionem , iterum intelligo nescio quid, quod efficit ut duo vitra aut duo marmora , quorum superficies mutua confricatione attritae & expolitae fuerunt , ita inter se cohaerescunt ut, quamvis tabulas illas marmoreas facile separaveris si ila moveas ut comtiguae ac lubricae earum superficies parallelo motu decurrant, id tameti
difficile praestiturus sis si eas aliter divellere coneris. Malabraneii de Inquisit. Verit. Tom. II. O Jam
115쪽
Jam autem haec non est continuitas , cum duo illa vitra , seu duo illa marmora hoc modo conjuncta, non concipiantur quasi unicum t tum constituerent, quoniam uno quodam situ sacillime possunt separari: non est etiam simpliciter eontiguitas , quamvis ad contiguitatem quam proxime accedat; quia hae duae partes vitri aut marmoris satis ardie immo longe magis cohaerent quam paries corporum mollium te liquidorum , ut Iximes butyri de aquae.
His vocibus ita explicatis, jam quaerenda est causa quae conjungit corpora , de disquirenda sunt discrimina quae deprehenduntur intor continuisa tem , contiguitatem de conjunctimem corporum sensu jam deterrri-xiato intelle fiam. Primo, quaeram causiam continuitaris e vel in quo
consistat illud nescio quid quod enicit ut paries corporum inter se ita
cohaereant, ut sine molimine separari nequeant, utque unicum totum
constituere existimentur. Hac causa semel comperta, spero reliqua facili negotio retectum iri.
Jam necesse mihi videtur ut illud nescio quid , quo partes etiam mini inae hujusce serri quod prae manibus habeo inter se colligantus , sit aliquid robustissimum , clim non sine ingenii nisu illius particulam frangere possim. Verum ego sorsan fallor; nonne fieri potest ut illa
difficultas quam patior, si minimam ferri particulam stangere velim, ..ex debilitate mea, non vero ex serri resistentia oriatur l Etenim memini me olim majorem adhibitisse vim quam nunc adhibeo, ad rumpendam aequalem ferri portionem ; ac si morbus invaderet membra mea, forsan ad illud Dangendum pedibus manibusque frustra eniterer. Hinc igitur patet mihi absolute judicandum non esse de si blate cohaesionis partium ferri inter se ex conatibus meis ad illas sejungendas. Iudicare duntaxat debeo illa inter se invicem maxime colligari , relath ad virium mearum tenuitatem ; vel illas arctius inter se cohaerere quam partes carnis meae ; clim ex sensationibus doloris quem ex conatibus meis contraho, judicem partex corporis mei potius sejunctum iri , quam partes ferri. Quemadmodum igitur nec sum robustus nec debilis absolute , agnos
eo pariter serrum aut alia corpora non esse dura aut flexilia absolute, sed duntaxat relate ad causam quae agit in ea ; & conatibus meis me non posse uti ut norma secundum quam metiar magnitudinem roboris adhibendi ad vincendam resistentiam & duritiem serri. Namque normae debent esse immutabiles , jina autem euectus illi pro temporibus , pro spirituum animalium copia , & pro carnium duritie mutantur , cum eosdem effectus iisdem conatibus semper producere non possim. Hac animadversione mens mea praejudicio quo praepediebatur libera saeta fuit , nempe ad connectendas corporum partes imaginabar sortia vincula quae sorsan non existunt; ac spero hanc observationem mihi in posterum utilem suturam esse ; etenim ad id vehementer propendeo,
116쪽
pendeo, ut de omnibus relatὸ ad me judicem, & sensuum meorum impreisiones sequar, ab illo igitur vitio accuratius nunc mihi cavebo. Sed
Tostquam aliquandiu cogitavi, & arctae istius cohaesionis causam sedulo & incassiun tamen quaesivi , negligentia mea & naturae meae propensione ad id seror ut cum pluribus aliis existimem formam corporum conservare mutuam conjunctionem inter ipsorum partes, vel id oriri ex amicitia atque propensione qua moventur in partes sibi similes. Quid enim commodius est quam sese quandoque errori permittere, & sic parvis sumptibus eruditionem assequi 3 Vertim, cum nihil credere decreverim quod prius clarδ non cognoscam , veterrium illum excutiam , nec me falsis splendoribus perstringi sinam. Mittamus igitur hasce sermas & inclinationes , quarum nullas distinctas δe speciales , sed duntaxat consulas habemus id as , quae tantum relate ad naturam nostram a nobis sermari mihi videntur, de quarum existentiam permulti homines ac forsan nationes integrae diffitentur. Causam arctae hujusce cohaesonis partium ex quibus constant corpora dura videre mihi videor, nihil in iis admisse praeter id quod in iis actu existere apud omnes constat , aut id quod saltem in iis existere posse ab omnibus distincte concipitur. omnes enim distincte concipiunt omnia corpora ex particulis constare , aut saltem constare posse. Itaque inter illas paries neri potest , ut sint quaedam uncinatae & r motiae instar exiguorum vinculorum idoneorum ad firme detinendas alias partes, vel ita sese ramis intricent ut nonnisi dissiculter possint f iungi. Ad id credentium eo facilius adducor quod experiar paries visibiles corporum crasserum sese hoc paeto mutuo detinere & jungere. Verum praejudicatis opinionibus meis de sensuum impressionibus nimium dissidere nequeo. Rem igitur penitus inspiciam, &inquiram etiam causam cur minimae & ultimae paries solidae corporum , uno verbo , cur ipsae partes uniuscujustiue horum vinculorum inter se cohaereant : Namque illae connecti non possunt aliis vinculis minoribus , cum illas supponam solidas. Vel si dicam illas hoc pae oconnecti, a me iterum merito quaeretur quid connerure possit alias illas partes , & sic in infinitum. Adeo ut hic vertatur totus rei cardo, quo pacto, scilicet, paries horum exiguorum vinculorum , vel illarum partium ramosarum, possintilucr se adeo arcte connecti, A , exempli gratia,
cum B quas suppono partes A C B exigui vinculi. Vel,
quod idem est , cum corpora eo duriora sint quo
sunt solidiora Ze pauciores ha- bent poros, quaeritur nunc quomodo partes columnae compostae ex materia quae nullum ha-
117쪽
het porum saniter ii. ter se jungi, 8c corpus durissimum componere. Non cli enim clu6d quis d cat paries hujus columnae inter se colligat, eviguorum vinciab rum ope , cum enim sint sine poris, nullam haliant figuram sicci alcm. Parum abcst quin adhuc dicam hanc columnam esse duram natura sui, vel parva vincu'a eκ quibus constant corpora dura esse atomoso uiarum partes s dividi n queunt, cum sint partes essentiales le ultimae corporum , iatra que ellentialiter unciriatae sunt aut ranaosae, aut figura intricata praχlita'. Sed quaestionem hoc pacto non explicari ingenue fateor. Certe climpraeiudicatis opinionibus de sensuum hallucinationibus valedicere statueriin, confugere ad Drmam abstractam , & Lo car phantasina ampleisti absurdum esset. Absurdum , inquam , esset concipere ut aliquid reale de distinetum , ideam vagam luaturae , aut essentiae , quae nihil aliudex frin .it quam quod jam notum est; & sic accipere torinam abstraeiani se universalem , tanquam causam Physicam cssectus maxii ne realis. Duo enim sunt a quibus nunquam non cavere debeo. Primum in sensuum meorum inlrcssio, alterum facilis propensio qua seror ad accipiendas naturas abstractas generales Logicae pro idcis realibus de
specialibus, ta memini me hiice erroris principiis suisse saepe decet
Etenim , ut ad difficultatem redeam, concirre nequeo quomodo . exigua haec vincula essent indivisibilia essentia de natura sua , ac proinde quomodo essent inflexilia, cum contra illa necessario per essentiam de naturam divi libilia concipiam. Nan. que pars A est certe sub-1iantia aque ac B ; & ideo A potest existere sine u , cum substantiae possint subsistere seorsim aliae sine aliis, alioqui non essent substan
A non esse substantiam dicere nemo potest; illud enim concipere possum etsi de B non cogitem; quicquid autem solum vel sine alio conci; i potest non est ni us; quoniam ibit modi non postulat concipi soli
aut sine iis quorum sunt modi. Itaque cum A non sit modus, est subitantia , quo. . iam omne cns necessario sit aut aliqua substantia, aut aliquis et t. o. s. Quicquid enim est vel solum concipi potest , vel non scit st. di ullum est medium in contradie 'riis 1 ropositionibus ;ari ue cins vel substantia vocatur quod potcst cuiuiri ibi Eoque creari
solum. Ergo A potest existere tine B , & poti iri jure pars Apotcst exist re seorsin a B. Ita ut illud vinculum sit divisibile in Ade in B. Praetcrea si illud vinculum esset indivisibile , vci uncinatum natura& essentit sua, hinc nasceretur cffectus cxperientiae contrarius; nullum enim corpus posset frangi. Supponamus in antea , serrum constare ex
118쪽
inultis vinculis quae sese mutuo irretiunt. A , a & B, b c Te duo ex his vinculis. Dico quod illa viriculae non possent sejungi, nec proinde ferrum frangi. Ut enim frangeretur , eiIent flectenda vincula ex quibus constat, quae tamen inflexilia es lentia& natura sua supponuntur. Si vero inflexilia non supponantur, sed duntaxat indivisibilia natura sua , haec suppositio ad solvendam quaestionem nihil facit. Tunc enim quaeretur, cur haec exigua vincula non cedant impetui qui fieri solet ad fleetendum vectem ferreum. Si tamen non simponantur inflexilia, non debent pariter surponi indivisibilia. Nam si partes horum vinculorum inter se invicem possint mutare situm, possent etiam separari r quippe nulla ratio est cur pars quae ab alia potest parumper recedere, omnino recedere non possit, sive igitur vincula illa inflexilia supponantur, sive indivisibilia, quaestio neutro modo solvetur : si enim duntaxat indivisibilia supponantur, nullo negotio potest rumpi serrum; si vero supponantur inflexilia, frangi non poterit, quia parva vincula ex quibus constat serrum utpote inter se invicem intricata , non poterunt seiungi. Iam igitur quaestionem effatis claris de indubitatis solvere, de rationem cur exigui hujusce vinculi duae partes A, B inter se invicem tam arcte cohaereant, invenire conemur. Μeditationis meae materiam in partes dividendi necessitatem mihi imponi video , ut illam accuratius & commodius examinem, cum ad illam primo & simplici intuitu solvendam frustra desudaverim. Nec inutilis suisset labor meus, si initio rem adorsus suis Iem, ut jam sum adorsurus. Clim enim veritates quas disquirimus sunt abditae, satius semper est illas per partes examinare, nec salsa prosperi successera spe deludi.
Quaero causam arctae cohaesonis quae exstat inter particulas ex quibus constat exiguum vinculum A, vel B. Iam autem tria duntaxat distincte concipio esse polle causam essectus circa quem jam occupor; nempἡ partes ipsas istius exigui vinculi , vel voluntatem Aut horis naturae, vel denique corpora invisibilia quae circundant haec parva vincula. Possem inter illas causas referre formam corporum , qua litates duritiei , aut aliquam qualitatem occultam, syin pathiam inter 'partes homogeneas , &c. Quia vero egregias illas entitates distincte non conci )io, aequum non est iis me ratiocinia mea sussulcire. Itaque si causam cir ca quam quaerendam det incor non nanciscor in rebus quarum distinctas habeo ideas, non est animus oleum & operam perdcre in contemplandis istis id is vagis & generalibus Logicae , ac de iis quae non intelligo loqui desinam . Ped primum illudoxaminemus, suid sit illud quod csticere potest ut partes exigui istius . vinculi inter se cohaereant, quae nempe sint particulae ex quibus con
119쪽
Quum attendo duntaxat ad paries ex quibus corpora dura maxime composita sunt, ad id facile adducor ut credam nulium pose excogitari glutintim; quod particulas hujus vinculi firmius conjungat inter se , ' qtiam se ipserum quietem. Qid enim se posset otilinum iuud Z Es iis substantia , quia cum particula istae fini subsantiae, nulla ratio est
11. aeuu- cur per aliam substantiam potius quam per seipsas jungeremur , non etiam da partis. es modus ullus diversus a quiete; nullus enim magis adversari potes motui per quem istae particulae separemur , quam ipsarum quies. --que praeter subsamias earum modos nultam aliud rerum genus cognos
Verum quidem est partes corporum durorum persistere cohaerentes quandiu juxta se quiescunt; & illas, ubi semel quieverunt , quantum fieri potest per se in quiete perseverare. At illud non est quod quaero. Hallucinor. Non quaero unde fiat ut durorum corporum partes juxta se invicem quiescant, si d detegere canor unde fiat ut paries corporum durorum ea praeditae sint vi, ut possint in quiete iuxta se invicem permanere, atque impetui aliorum corporum resistant. Ren. Cat- POssem equidem respondere unumquodque corpus ea praeditum esse res ari. 43. vi qua possit permanere in eodem statu in quo est, de hanc vim ellem d. M v aequalem ad motum & ad quietem ; sed partes corporum durorum in. ςq' 'Π' se perseverare, & aegre separari & agitari, quia non satis motus adhibetur ad vincendam illarum quietem. Id quidem verismiis est, sed certitudinem quaero, si inveniri possit, non verisimili tudinem. Quo pacto autem certo Se evidenter scire potero unicuique corpori vim esse permanendi in statu in quo est, & vim illam esse aequalem ad motum & ad quietem ; cum potius materia indifferens admotum & ad quietem δή omni vi destituta esse videatur. Veniamus igitur ad voluntatem Creatoris, ut Canesius, quae forsan est vis quam corpora in se habere videntur. Illud est quod secundo diximus posise conservare paries exigui istius vinculi adeo arcte inter se conjundias.
Profecto, fieri potest ut Deus velit unumquodque corpus permanere in statu in quo est , & ipsius voluntatem esse vim quae singulorum cor porum paries inter se jungit; quemadmodum etiam novi ipsius volun- tatem este vim motricem corporum. Cum enim materia non possit per se moveri, judicare, ni fallor, par est mentem aliquam , immo Autho- rem ipsum naturae illi motum indere, illamque in motu conservare, illam conservando successive in pluribus locis smplici voluntate sua, cumens infinite potens non utatur instrumentis ad agendum, de effectus ipsius voluntatem necessario sequantur. R.n. αε- Agnosco igitur fieri posse ut Deus velit unumquodque corpus pertes. ari. 3. manere in eodem statu in quo est, sive sit in quiete , sive si in motu; .Pλri. Ari, ita ut haec voluntas si potentia naturalis qua corpora praedita sunt ad permanendum in eodem statu in quo constituta suerunt. Quod si ita sit
120쪽
sit, exemplo Cartesii, metienda erit haec potentia , concludendum quinam illius debeant esse effectus , de sc leges habendae de vi & communicatione motuum ad concursum diversorum corporum , juxta proportionem magnitudinis illorum ; cum nulla nobis alia suppetat ratio qua possimus assequi illam voluntatem generalem de immutabilem Dei, quae constituit variam potentiam corporum ad agendum vel sibi invicem resistendum , praeter diversam illorum magnitudinem & ve
Attamen nullum est mihi certum argumentum Deum velle voluntate positiva ut corpora maneant in quiete. Et susticere mihi videtur Deum velle materiam existere , ut non modo existat, verum etiam ut existat in quiete. Rex secus se habet de motu , quia idea materiae motae duas potentias ad quas resertur , nempe potentiam quae creavit materiam , de
praeterea potentiam quae illam agitavit, necessario includit : sed idea materiae quiescentis nihil includit praeter ideam potentiae quae illam creavit; nec opus est ulla potentia ad illam in quiete constituendam, sic equidem res concipio. Iam autem juxta ideas meas judicare teneor;& secundum ideas meas quies nihil aliud est praeter privationem motus , vis e qua pendere dicunt quietem nihil aliud est praeter privationem illius vis quae motum efficit; sufficit enim , opinor, Deum desinere velle corpus moveri, ut non amplius moveatur & actu quiescat. Ac sane ratione de sexcentis experimentis doceor, si e duobus corporibus massa aequalibus alterum cum uno velocitatis gradu moveatur, alterum vero cum semi gradu , vim prioris vi alterius fore duplo maj rem. Si posterioris velocitas est tantum pars quarta, centesma , millionesima velocitatis alterius , vis ejusdem pars erit utique quarta , cen tesima , millionesima vis prioris. Unde colligere est, si posterioris velocitas infinite parva esset, vel tandem nulla, ut in quiete , sic & ejus Vim infinite parvam sore, aut nullam tandem, si quiescat. Mihi igitur evidenter patet quieti nullam esse vim qua vi motrici resistat. Verum memini me audivisse a plurimis viris eruditis , motum aeque sibi videri privationem quietis , ac quies videri posset privatio motus. Immo quis inter eos allerehat rationibus quas equidem satis assequi non poteram , probabilius esse motum esse privationem , quam quietem ;Nunc distincte non recordor rationum quas asserebant ; sed tamen id me monet ideas meas posse esse falsas. Etenim, quamvis plerique homines quicquid libet circa res parvi momenti dicere soleant , existimo tamen illos de quibus loquor tum delectatos fuisse dicendo ea quae concipiebant. Ideas igitur meas it crum accurato examini subjiciam. EXtra omnem dubitationis aleam positum esse mihi videtur , &illi etiam viri id admittebant , scilicet voluntatem Dei movere corpora. is igitur quam habet hic globus quem moveri nunc video,
est voluntas Dei quae illum movet. Quid jam Deo faciendum est ut illius