장음표시 사용
121쪽
illius motum sistat y An oporiet ipsum velle voluntate postivi ut quiescat, an vero sufiicit ipsum desinere velle ut ille globus moveatur Z Si modo Deus desinat velle ut ille globus agiletur , evidens est cesssationem illius voluntatis Dei eflecturam cessitionem motus globi Mideo quietem. Nam cessante voluntate Dei, quae erat Vis movens globum , haec vis non amplius existet , ac proinde globus non amplitis movehitur. Itaque cellatio virtutis moventis emcit quietem ; Quies igitur nullam habet vim qua producatur. Et in Deo adinitteretur voluntas positiva sine causa & necessitate, si corporibus vis aliqua ad persistenduin in quiete tribueretur.
Sed invertamus, si fieri possi, illud argumentum. Globum quem in motu supponebaimus jam supponamus in quiete. Ad eum agitandum quid Deo faciendum est Sussicit ne ipsum - desinere velle ut glol,us quiescat ' Si hoc ita si, ego nihil promovi , namque hoc pacto motus aeque erit privatio quietis ac quies est privatio motus. Suppono igitur Deum dc sinere velle ut globus quiescat. Sed hoc supposito, non video illum moveri; si quis vero illum moveri videat, rogo ut mihi dicat secundum quem motus gradum moveatur. Cerie ille moveri nequit quin aliquem habeat motus gradum , & ex eci quod concipitur Deus cessare velle ut quiescat concipi nequit illum aliquo motus gradu moveri: quia de motu res secus se habet ac de quiete. Multiplices in infinitum sunt diversi motus e Possunt innumeros suscipere gradus, sed citin quietes nihil sint, non possunt inter sedisserre. Idem globus qui duplo majori celeritate uno tempore quam alio procedit, duplo malori etiam vi aut motu hoc tempore quam alio praeditus est. Sed globus dici non potest uno tempore plus habere quietis quam alio. In Deo igitur admittenda est voluntas positiva ut globus in motu constituatur, vel ut globus tali praeditus sit vi ad se movendum ; &sussicit ipsum desinere velle globum moveri, ut non moveatur amplitis, hoc est , ut quiescat. Pariter ut Deus creet mundum , non sussicit ipsum desinere velle ut mundus sit non existens. Sed necesse est ipsum velle positive modum quo mundus existere debet, sed ad mundum amnihilandum non oportet Deum velle ut non existat , quia non potest velle το nihil voluntate positiva, sussicit duntaxat Deum desinere velle
Hic motum & quietem secundum relativam ipsorum existentiam non considero e Manifestum enim est corpora quiescentia habere relationes aeque reales ad ea quae ipsis circunstant , ac corpora quae sunt in
motu. Concipio duntaxat corpora quae moventur habere vim moventem,
corporibus vero quiescentibus nullam esse vim ad quietem suam : Quia
cum semper immutetur relatio corporum motorum ad corpora: am-t ientia , opus est vi perpetua ad producendos continuos illos motus : . .c revera quicquid novi in natura evenit , ox hisce mutationibus
122쪽
nibus oritur. Sed nulla opus est vi ad nihil agendum. Ubi relatio alicujus corporis cum circumitantibus eadem seinper est , nihil agitur; Mhujusce relationis consideratio , hoc est , actio voluntatis Divinae Daeeoli servat illam relationem , diversa non est ab ea quae conservat ipsum
Si, ut res a me concipitur, verum si quietem nihil aliud esse qui in privationem motus , minimus motus hoc est , motus minimi corporis agitati majorem vim aut potentiam includet quam quies maximi corporis. Itaque minimus nisus , seu minimum corpus quod in vacuo con ercipietur apitatum adversus corpus maximum cic vallisinium , illud ni vere poterat; quoniam cum qui dicat ingens illuci corpuS , nullam habe--eo pu
bit potentiam ad resistendum actioni illius corpusculi quod in ipsium im- ua separa- pinget, ita ut reluctatio partium corporum ad impediendam teparatis- nam abnem suam ab aliqua alia re quam ab ipsarum quiete necessario orietur. R ii xum Sed quae ratiociniis abstraetis jam fuere probata experimentis sensibilibus sunt demonstranda , ut videamus an ideae nostrae cum sensationi- nullum sit bus quas a rebus objectis accipimus consentiant. Nam ejusnodi ratio- quod inser- ciniis sepe fallimur , vel saltem alii non convincuntur , ii praecipue qui contrariis opinionibus sunt praeoccupari. Cartesii authoritas tanti est ponderis apud nonnullos ut ad illos erroris convincendos omnibus modis sit probandum magnum hunc virum fuisse hallucinatum. Qui mentem opinione contraria non habent anteoccupatam supradicta facilὲ quidem assequuntur: immo rebus quae ipsis indubitatae videntur probandis me diutius insistere querentur. Ped argumenta nostra
Cartesianis ne invideamus; disia sunt qui a nobis hunc impetrent l, horem , ipsis satisfaciendi gratia. Haec ab aliis , si tardiosa videantur, Omliti poterunt. Ecce aliquot experimenta quae sensibili probant modo quieti nullam
esse vim ad resistendum motui, quaeque proinde ostendunt voluntatem Authoris naturae , quae uniuscujusque corporis ad permanendum in statu in quo est vim de potentiam efficit, tantum versari circa motum , nequaquam vero circa quietem ; cum corpora per se nullam habeant
Experientia non docet ingentia Navigia suae in aqua natant 1 minimis corporibus ipsis obviis agitari; hinc irritis Cartesii & Cartesanorum effugiis, ingentia illa corpora multo facili , si in vacuo existerent, agitatum iri patet. Causa enim ob quam non sine levi quadam difficultate moveatur Navis in aqua ex eo est quod aqua resistit motui ipsi impressis , quod in vacuo non contingeret. Quod autem manifesto arguit aquam resistere motui qui imprimitur Navi, in eo consistit quod Navis vel vas quodcunque , desinat agitari aliquanto postquam motum fuit. Id enim non eveniret nisi vas motum tuum deperderet illum cum aqua communicando, vel si aqua ipsi cederet sine ulla resistentia, vel deliique si aqua ipsi de suo siquid impertiret motu. Cum Malabrinicii de Inquisi. Verit. Tom. U. Ρ itaque
123쪽
itaque vas in aqua agitatum moveri paulatim desinat, id manifesto arguit aquam ipsius motui resistere, tantum abest ut illum faciliorem reddat , ut contendit Cartesius. Itaque ingens corpus in vacuo agitare longe facilius estet quam in aqua , siquidem nullam a corporibus circunflantibus pateretur resistentiam. Hinc igitur evidenter patet quieti nullam esse vim ad resistendum motui, de minimum motum plus habere virtutis & potentiae quam maximum corpus quiescens; vel saltem non metiendam esse vim motus & quietis secundum proportionem quae extat inter magnitudinem corporum quae moventur vel quiescunt, ut metitus est Cartes ius. Merito quidem credi potest vas agitari statim atque est in aqua, pro Pter perpetuam mutationem partium aquae illud ambientium, quamvis locum mutare non videatur. Atque id eo impulit Cariesum & nonnullos alios ut crederent vas in aqua non promoveri sola vi illius a quo pellitur, sed cum jam multum mollis acceperit a particulis corpo ris liquidi quae ipsium circundant & aequaliter utrinque pellunt, motum illum duntaxat determinari novo motu illius a quo pellitur vas , ita ut quod agitat corpus in aqua illud agitare non posset in vacuo. Hoc pacto Cartes ius de ipsius as Iectae leges motus quas tradidit tuentur.
Supponamus, exempli gratia, ligni portionem magnitudinis pedis quadrati in corpore liquido constitutam. Singulae particulae corporis . liquidi agunt de moventur in ipsam , de quia aequaliter illam utrinque pellunt, a parte ut a parte B, non potest in illam partem progre di. Si igitur pellant aliam ligni portionem semipedalem adversus primam a parte A, video illam promoveri. Atque hinc concludo min rem vim fore adhibendam ad illam in vacuo mouendam , quam adhibita fuit a ligno ad illam pellendam , ob rationes allatas. Ii vero de quibus mentio est id negant , de respondent ingens lignum progredi statim atque a parvo pellitur , quia parvum , quod non posset illud movere sic solum esset, junctum cum panibus corporis liquidi jam agitatis, illas determinat ad pellendum ingens lignum , de cum ipso communi
candam aliquam motus sui partem. erum juxta hanc responsionem evidenter patet lignum semel agitatum motum suum nunquam minu
re , sed potitis semi er augere debere. Namque juxta hoc responsum Jignum ab aqua magis opellitur a parte A , quam a parte B : ergo debet semper prostredi. Et quia haec impulsio est continua , ipsius motus
debet augeri. verum , ut iam dictum fuit, tant i in abest ut aqua illius motum iuvet, ut potius illi semper resistat, te eum illa a quae resiste tia minuatur motus , tandem fit ut nullo modo percipiatia. Jam probandum est lignum ab aquae panibus ipsi circunstantibus aequasi:er pullum nullum plane haberis motum nullamve vim qua Pallit moveri, quamvis lorem ire. mediatum perpetuo nrutet, & aquae superficies quae ipsum circumdat eadem nunquam si diversis temporious. Si enim revera corpus utrinque aequalitar pulsum, ut i lud lignum, IIullum
124쪽
nullum habeat motum; extra omne dubium erit, motum ipsi suppeditari a sela vi extranea quae in illud agit, cum eo ipso tempore quo vis illa extranea pellit lignum aqua illi resistat, immo motum ipsi impressum paulatim imminuat, namque moveri paulatim desinit. Id autem manifestum est : Corpus enim aequaliter undique pulsum potest comprimi , sed certe transferri nequit, siquidem - - vis a -- vis a - Ο.Iis fidiem quos alloquor certum esse debet in natura nunquam es Ieplus motus certo quodam tempore quim alio, & corpora quiescentia nunquam incipere moveri, nisi propter occursum corporum agitatorum, 'quae ipsis suum impertiunt motum. Hinc concludo corpus quod plane ciuiescens in media aqua creatum suppono, nullum unquam a particulas aquae quibus circundatur, quaeque in illud indesinenter impingunt, esse accepturum motus gradum , dummodo illud utrinque pellant. Quia omnes illae particulae quae in illud aequaliter aguntur resilientes cum t to suo motu , nullum prorsus cum ipso communicant motum ; ac Noinde corpus illud veluti quiescens ac sine ulla vi movente semper conliderari debet, licti superficiem perpetuo mutet. Id autem eo me adducit ut credam, hasce particulas se cum toto motu suo resilire , quia, praeterquam quod res aliter concipi nequit, aqua quae illud corpus attingit valdὸ refrigerari, imo congelari, ac propemodum instar ligni in superficie obdurari deberet, cum motus partium aquae in particulas corporis quod ambiunt distribui deberet. Vertim ut iis me accommodem , qui a partibus Cartesii stant, lubens concedam scapham in aqua tanquam quiescentem considerari non debere. Concedam etiam omnes aquae partes quae illam circumdant una eonsipirare cum novo motu ipsi a naviculario impresso, quamvis ex diminutione motus scaphae evidenter pateat aquae particulas ipsi magis resistere a parte versus quam tendit, quam a parte unde pellitur. Attamen hoc supposito, dico ex omnibus aquae pinibus quae sunt in fluvio , eas solum , juxta Cartesium , quae scapham a parte unde pulsa sati immediate attingunt, posse ipsius motui inservire. Namque ju in illum Philosophum , cum aqua sit suida , omner partes ex quibus consas non agunt Amul in corpus quod movere volumus ,.sed tantum partes quae eo tis illud tangentes totae simul in illud incumbent. Jam autem partes pin.
quae conjunctim in scapham incumbunt cum navi latio centies sunt minores qu1m tota scapha. Itaque ex ratione quam Cariesius in hoc articulo reddit dissicultatis quam patimur manibus rumpendo clavum , evidens est magnum corpus pome agitari a corpore se longe minori. Etenim manus nostrae aeque fluidae non sunt ac aqua; & quum clavum dividere volumus, plures sunt partes simul junctae quae conjunctim in manibus nostris agunt, quam sunt in aqua quae pellant sc
Sed ecce experimentum magis sensibile. Si sumatur asser valde politus , vel aliud quodlibet planum admodum durum , eique ad dimi-
125쪽
diam partem interatur clavus , te planum illud parumper inclinetur, fruce is serreus centies millies clavo crassior ad unius aut duorum digitorum spatium supra clavum collocetur, & sinatur vectis lubrico & parallelo motu deserti, dico hunc clavum nequaquam stadium iri. O servandum tamen est, juxta Cartesium, singulas Vediis partes conju istim incumbere & agi in clavum , namque hic vectis est durus & s lidus , si igitur nullum aliud esset glutinum ad conjungendas partes quae componunt clavum , quam quies vectis ferreus cum infinite sit crassior clavo , juxta quintam Cartesii regulam , de juxta rationem , aliquid communicare deberet motus sui cum parte clavi in quam ageret, hoc est illum dividere , te hoc padio illum praeterire , quamvis hic vectis
motu lentissimo decurreret. Itaque alia quaerenda est causa duritiei corporum , aut capacitatis resisteridi actioiii aliorum , quum quies ou-tium , cum quies nubiam jam habeat vim ad resistendum motui. Caeterum haec experimenta sufficere existimo ut pateat argumenta abstraeta a nobis allata non esse filsa.
Tertium igitur quod emcere posse dixi arctam cohaesionem inter padites corporum durorum examinandum venit. Nempe materia quaedam invisibilis quae illa circundat, quae vehementer agitata partes externas& internas horum corporum violentissime pellit, & ita comprimit, ut ad eas separandas major vis sit adhibenda, quam vis materiae illius invisibilis , quae admodum est agitata. Cohaesionem partium ex quibus constant corpora dura a materia Qbtili quae illas circiindat & comprimit pendere concludcre poT niihi videor , cum duo quae suspicati fueramus esse causas hujus cohaesionis re-Vera tamen non sint; Se clim ostensum fuerit, clim dissicultatem p riarn rumpendo serrum , de illa dissicultas non oriatur a serio , nec a
Voluntate Dei, ut ni fallor , probavi, illam ab aliqua materia invisibili oriri necesse est; jam autem illa materia alia esse nequit quam ea quae ipsi immediate circumstat, de qu1 comprimitur. Quam sententiam sam explanabo & probabo. Ubi accipitur sphaera eκ aliquo metallo duriusculo consecta , intus cava, & in duo hemisiphaeria lecta, de duo illa hemisi heria conjunguntur agglutinata in loco contactus fasciola cerea, & aer inde educitur ; hemisphaeria ita sibi invicem adhaerent ut pluritu i equi globo, si-bularum quarundam ope , utrinque juncti, non pollini illa d. vellere ,
dummodo hemisphaeriorum magnitudo tanto major sit quo plures sunt equi. Attamen si aerem regredi sinas unicus homo heia .isph. i. ria nullo negotio divellet. Ex hoc experimento concludere iacile est duo illa hemis; haeria tam areae ideo sibi cohaesisse, quod ciun ad superficiem eAterniim de convexam ab aere circumstante comprimerentur, co lem tempore ad superficiem concavam de internam non comprimerentur. Ita ut adito
quQIuar, qui duo utrinque trahebant lienasphaeris , innumerarum par
126쪽
ticularum aeris quae, duo illa heroisphaeria comprimendo, ipsis resistebant impetum vincere non posset. Sed minima vis potest illa divellere , ubi aer in sphaeram cupream regressus superficies internas & conc
vas tantum pellit quantum aer externus superficies externas & convexas comprimit.
Si contra accipiatur vesica piscis cyprini, dicti Gallice earpe, & v
s inseratur ex quo aer educatur, haec vesica aere plena crepat & disrumpitur, quia tunc nullus est aer extra vesicam qui resistat auri interno. Eandem etiam ob causam jam allatam circa prius experimentum, duo plana vitrea aut marmorea invicem attrita ita junguntur, ut non sine
disticultate possint divelli uno sensu, quia duae illae partes marmoris
comprimuntur ab aere externo, non ita ab interno. Innumera alia pose sem asterre experimenta quibus probarem aerem crassitin qui circundat corpora ipsorum partes arctissime colligare. Sed haec susticiunt ad me tem meam circa quaestionem praesentem clare aperiendam. Dico igitur causam cur partes corporum durorum & exiguorum illorum vinculorum de quibus antea , sic ariste inter se invicem cohaereant, ex eo oriri , quoad alia sint extrinsecus corpuscula longe magis a-
gitata quam aer crassus quem spiramus, quae illas corporum partes pellunt de comprimunt, te difficultatem quam experimur illa dividendo non oriri ab ipserum quiete, sed ab agitatione corpusculorum illorum a quibus circumdantur. Adeo ut i l quod resistit motui non sit quies, finem; tibi quae illius duntaxat est privatio , & per se nullam habet vim , sed motus vim centri-
simplex haec sententiae meae expositio rationi satis consentanea sor- ijsum sub san videbitur; subolfacio tamen mestos aegre illam esse admissuros. Corpora dura tantam in sensus nostros ubi nos seriunt, vel ubi illa stan- ita gere conamur , impreisonem agunt, ut sicile credamus ipsorum partes longe sortius cohaerere quam revera cohaerent. Corpuscula quae ipsis circunstare dixi, quibus vim tribui hanc efficiendi cohaesionem , cum nullam in sensus edant impressionem , debiliora esse videntur quam ut essedium adeo sensibilem producere queant.
Sed ad profliganduin hoc praeiudicium quod solis sensuum impresso.
nibus , de difficultate quae nobis inest imaginandi corpora tenuiora levelociora iis quae quotidie videmus , sectum est ; attendendum est duritiem corporum non metiendam esse relath ad manus nostras, vel ad conatus quos edere possumus pro variis temporibus. Etenim si maxima hominum vis nihil pene esset prae vi materiae subtilis , absurdum esset credere, adamantis vel quorumlibet durillimorum corporum duritiem non posse oriri ex compressione corpusculorum n axin e agitatorum quae illa circumdant. Jam autem manifesto patebit vim hominum esse oppido exiguam , si attendamus potentiam qua pollent movendi tot modis corpus suum oriri duntaxat ex mediocri sanguinis sermentatione,
quae illius partes paululum agitat , de sic spiritus animales producit..
127쪽
Nainque agitatio horum spirituum essicit vim corporis nostri, & nobis dat potentiam hosce conatus exserendi quos immerito velut aliquid magni de potentis habemus. Verum accurate observandum est hanc sanguinis nostri fermentati nem nihil elle prarier exiguam communicationem motus istius materiars ubi ilis, de qua modo loquuti suimus : Nam omnes sermentationes corporum visibilium, nihil sunt praeter communicationes motus corporum invisibilium , cum omne corpus agitationem suain ab alio accipiat. Mirum igitur non est vim nostram non aequare vim istius materiae iii illis a qui illam accipimus, sed si sanguis noster tantopere ferirentv tur in corde quantopere pulvis purius sermentatur ubi ignis admovetur scii peto ; hoc est , si sanguis noster aeque magnam a materia subtili a ciperet motus communicationem ac pulvis pyrius , extraordinaria faciuli me praestaremus; rumperemus , exempli gratia , serrum , domos e-Verteremus, &c. Dummodo supponatur a Qua proporito inter membra nostra & sanguinem hoc pacto agitatum. Deponendum est igitur illud praeiudicium, nec arbitrandum, juxta scnsuum impressionem ,
partes corporum durorum adeo arcte inter te cohaerere, quia illa vix rumpere possumus. Si praeterea attendamus ad effectus ignis in cuniculis , ad gravitatem corporum , de multos alios naturae effectus, qui nullam aliam habent causam , quam agitationem horum cor' rum inviiit ilium , ut Ca testus id multis locis probavit, manuusto agnoscemus illa posse conjungere & comprimere partes corporum durorum , eo modo quo illa actu cohaerentia & compressa videmus. Neque enim dicere vereor globum tormentariuiri, cuius ita extraordinarius videtur motus , ne centesimam quidem , imo soriari ne millelimam panem accipere moesis materiae su illis qua circumcingitur. Id in dubium vorari non poterit ab iis qui animaduerient. Primo', rui Verum pyrium totum non inflammari, nec eodem momento. Secundo , licet totus & eodem momento inflam maretur, illum per breve adinc dum teri .poris spatium natare in materia subtili, de corpora cuae non diu aliis innatant ab iis parum motus acci ere e ut patet ex ic Phis fluenti aquae perinissis , quae nonnisi fraulatim accipiunt motum suum.1crito . & praecipue , quia lingulae partes pulveris pyrii nul um pol
sunt sulcipere π tu i praeter eum qui materiae suortii competit; riam aqua nullum scapha i periit motum praeter directum cui comm unis est omnibus partibus , & motus L e ut plurimum admodum exiguus et i r late ad alias MasTitudinem motus materiae lubtilis adhuc pessent probare iis qui ad retunt placita Cancta ex motu terrae Sc pravitate corpIrum. erum id ad iniitratum trahit facit. Ut vero cui non legerint opera Caries, salvara arcumenta ceria acit moris materiae iubes is , cui a Quo dur
128쪽
sunt in IV. Libro c. a. n.' s. vel potius quae dicam in xv I. ΙIlustratione n 2 X I. usque ad finem. Cum igitur nunc praejudicia depositerimus, quae nos e5 adducebant ut conatus nostros admodum validos , conatum vero materiar subtilis quae circundat de comprimit corpora dura admodum debilem existimemus , cum praeterea agitationis violentae hujus materiae, ex iis quae jam de pulvere pyrio dicta sunt, persuadeamux , hinc manifesto patet materiam illam in superficiem corporum durorum quae circumdat de comprimit longe vehementius agentem quam intra eadem corpora necessario debere
es Ie causam illorum duritiei , seu illius resistentiae quam patimur dum
Jam autem cum semper ingens sit copia huius materiar invisibilis quae per poros corporum durorum transit, illa non modo dura reddunt , ut Iam explicuimus, sed praeterea essiciunt ut quaedam vita habeant elasticam , de postquam curvata suere figuram suam rectam per se recupe--dilicti rent, quaedam vero curvata persistant, alia fluida de liquida sint; de- bu, subtillanique sunt causa non modo vis qua partes corporum durorum pollent materiae ei
ad permanendum juxta se invicem , sed etiam vis qua partes corporum It
fluidorum possunt sese divellere , hoc est , hanc caulam evicere ut quaedam corpora sint dura , quaedam vero fluida. Dura , nempe cum ip- &-ut .sorum partes se se immediate tangunt; fluida , clim eorumdem partes quae jam se se immediate non tangunt, sed interfluit materia subtilis. dixi bene Innumeris autem dissicultatibus quae adversus supra dicta moveri posse praevideo solvendis non insisto ; quia si Physica lateat eos qui ejusmodi movent dissicultates, ipsis nequaquam satisficerem , quin potius fastidium crearem. Si vero sint viri eruditi de perspicaces , ipsis renyondere non postem nisi ingenti figurarum Be ratiociniorum numero. inque eos rogatos velim quibus in supra dictis aliqua occurreret difficultas , ut hoc caput de I 6. illustrationem attentius relegant, spero enim, si illud ut par est relegant de meditentur , sore ut dissicultates evanencant. Ut ut sit, si iterata lectio ipsis molesta videatur , quiescant, non itanti enim est cognitio causae duritiei corporum. Hic de corporum contiguitate non loquor: manifestum enim est res contiguas sese tam parum attingere , ut multum semper intersit materiae suhtilis, quae motum suum dirigens secundum lineam rectam , impedit quominus cohaereant. εConjunctionem vero , qua sibi leviter adhaerent duo marmora invicem attrita de admodum polita , explicui, de manifestum est , etsi materia subtilis semper inter hasce duas partes quantumvis conjunctas transeat, acrem tarren non posse inter easdem transire , ac hoc pacto illum haec- 'ce duo marmoris frusta juxta se comprimere , 8c efficere ut vix uno
sensu possint divelli, nisi, ut jam dictum est , illa ita moveas ut con
tinuae ac lubricae eorum superficies parallelo motu decurrant.
129쪽
Continuitatem , contiguitatem , de conjunctionem duorum mam rum in vacuo unum de idem suturas esse ex his patet: Earum enim
diversas non habemus ideas; Ze ii dicunt quod intelligunt, qui
dicunt eas absoluth de in se differre , non vero relate ad corpora circunstantia.
Iam a sunt quaedam animadversiones in sententiam Cartesii, & ipsius erroris originem. Ipsius sententiam erroris nomine desigito, quia nullam reperio rationem defendendi ea quae dicit de legibus n. otiis, de de causa duritiei corporum , circa finem secundae partis ipsius Philosophiae multis in locis, de quia sentcntiae oppositae veritatem satis demonstras Ie mihi videor. Magnus ille vir distinete concipiens materiam a seipsa non posse moveri , de vim motricem naturalem omnium corporum , nihil aliud es se quam voluntatem generalem Aut horis naturae, ac proinde communicationem motuum corporum ad motuum ips,rum concursum ex s,la eadem voluntate oriri posse , eo sicile adductus est ut crediderit non posse dari leges Variae communicationis motuum , niti relate ad proportionem quae inter varias corporum obviorum magnitudines deprehenditur , cum consilia Se voluntas Dei penetrari nequeant. Quia vero judicavit unamquamque rem praeditam este vi permanendi in eodem statu in quo est, sive moveatur, sive quiescat, quoniam Deus , cujus voluntas hanc vim efficit, eodem semper agit modo, conclusit quietem tantumdem virtutis ad agendum hal ere quantum motum. Itaque vis quietis efflictus metitus est ut effectus vis motus, nempe permagnitudinem corporis in quo est illa vis. Atque ea impulsus causa tradidit leges communicationis motuum quas in ejus principiis videmus , Se duritiei corporum eam assignavit causam quam resutare conatus sum.
Opinionem Cartesii non amplecti satis dissicile est ubi res iisdem
oculis eodemque reste,ctu inspiciuntur quibus eas ille iii exit, nec attenditur quod etsi aci quietem non secus ac ad motum positiva in Deo& efficaci opus sit voluntate , non inde sequeretur vim quictis sutu ram esse aequalem vi motus; clim Deus alteram alteri subjicere potui siset, ita ut prior posteriori semper cederet. Quod haec igitur opinio Cartesii mentem subierit non miror, ad omnia enim cogitare difficile est. Sed miror duntaxat quod hunc errorem non emendaverit , ubi ulterius progressus existentiam de nonnullos effectus agnovit materiae subtilis quae circundat co
Μiror , nempe, quod in articulo II a Quartae Pariis. huic materiae Q, tili vim tribuerit qua pollent quaedam corpora resiliendi de pristinam recuperandi figuram, & in articulis S s. & 93. Secundae Pariis de alibi, eidem .ateriae non tribuerit duritiem corporum aut ipsorum resistentiam ubi ea fle-
130쪽
ea sectere & rumpere conamur , sed hos effectus soli partium quieti
tribuerit. Manifestum est causam quae cit vim resiliendi, & rigida reddit quaedam corpora, eandem esse cum ea quae ipsis dat vim resistendi, ubi illa frangere conamur, etenim vis quae adhibetur ad rumpendum chalybem non nisi imperfecto modo dissere a vi quae adhibetur ad illum fleetendum. Ad haec probanda multas rationes congerere non est animus; quibus dam etiam non respondebo difficultatibus eκ eo.petitis quod quaedam sint corpora dura quae sensibiliter non resiliunt, quaeque tamen non sine difficultate flem queunt. Namque ut hae difficultates in auras abeant, considerare sufficit materiam subtilem non possie facile sibis e
nere vias novas per corpora quae rumpuntur ubi flectuntur , ut vitrum & chalybs aqua temperatus , & id facilius eiscere posse in corporibus compositis eκ partibus ramosis , nec fragilibus , ut in auro &plumbo ; ac denique nullum esse corpus durum quod aliquomodo non resiliat. Vix mihi persuadeo Cartesum positive credidisse causam duritiei diversam es Ie a causa quae efficit ut corpora dura resiliant, & verisimi, te est illum huic rei solitam attentionem non praebvsssse. Ubi circa quid diu sumus meditati, & quod scire quaerebamus suimus as Iequuti , de
eo cogitare ut plurimum desinimus. Cogitationes nostras habemus vice veritatum indubitatarum, quas amplitis examinare sorct inutile. Verum tot sunt in homine quae illum ab attentione deterrent, ad assensus praecipites serunt, de errori obnoxium reddunt, ut quamvis mens acquiescat, illam tamen veritatem suille adeptam certum non sit: Ca
testus non secus ac nos erat homo; nullibi unquam plus soliditatis, judicii , capacitatis , & sagacitatis montis quam in ipsius operibus e sulsit ; id equidem sateor; sed non erat supra errorem. Itaque sente tiam suam tam alte imbiberat ut non e agitaverit se aliquid propriis placitis repugnans, protulisse. Rationibus admodum speciosis & verisimilibus suam stabiliverat sententiam ; sed talibus tamen ut earum evidentia ad assensum non adigeretur, judicium suum cohibere adhuc poterat de proinde debebat. In corpore duro non lassiciebat eκaminare quid esse possit quod illud tale es licere valeat ; ad corpora' invisibilia etiam debebat attendere quae illud durum reddere possunt , ut ad ea attendit in fine principiorum Philosophiae , dum ipsis causam vis elasticae tribuit. Divisionem accuratam i instituere debebat, quae con plecteretur quicquid ad duritiem corporum conferre poterat. Illius praetcrea effetisis causam in voluntate Dei quaerere non sufficiebat , ad materiam subtilem quae circundat cor ,ra animus advertendus erat. I. icet
enim hujusce materiae admodum agitatae exissentia in illo ipsius principiorum loco ubi egit de duritie nondum probata suisset, rejecta tamen
non fuerat : judicium igitur suum cohibere debebat, & recordati ea Malebrameli de Inquisit. Verit. Tom. II. Q quae