장음표시 사용
191쪽
debitur haee oratio ; verbi gratia: Menti praesentias esse nequeunt omχει corpora quam quia ipse praesens est Dein, Me es, ille qui est omne Ens ,.sime Ens universale. Dixeram ergo; Omaria enetia menti adesse praes Mia non posse videntur , nis quia ipsi praesena est Deus , hoe est ille q i in simplieitate Ita omnia complectisur. Quae locutio cerih nihil habet quod
offendat , neque stultam illam ingenerare potest ideam quam mox mei honoris gratia impugnabit Dominus REGIS , nempe Deum non esse Ens Universale , seu compositum ex aliis entibus tanquam suis partibus , quia omnes partes sunt vel integrantes vel subjectivae, de caetera quae lissuri
videbis. D. REGU. Ad hkee tertium argumentum reponimus, specialia eorpora menti semper in senere er eonfuse praesemia Ue; sed ipsorum praesentiam nihil allia esse quam ipsam extensionis ideam quam Deus menti injecit , eam cum eorpore colligando , quamque speetalia deinde corpora diverse -- di am pro diversitate suarum actionum in organa sensuum. Unde , fimeati semper in senere ct mn se praesentia fra Perialia corpora , id ex eo non oritur quod Deus ea tanquam Ens Universale complactatur , sed ex eo quod iiwltis sns in extensone cujus idea merui semper praesens es mi pr basum fuit. Resensio. Ut ea tantum attingam quae ad quaestionis decisionem neces fio pertinent, plurimas mitto observationes circa modum quo meam sententiam exponit de impugnat Dominus REGIs , quae quidem eos omnes non fugient qui aliquo pollent judicio , atque ad rem venio. Omnia corpora menti consuia & in genere praesentia esse fateor, quia in idea extensionis inclusa sunt. Ea est ipsa mea sententia , quae alia nunquam suis. Rem sic exposui in Tractatu de veritatis inqui iisne , atque in aliis meis operibus. Neque magnum in eo est mysterium, neque enim , opinor, res alit ex concipi posset. Ad hoc igitur quaestio ratnum scilita iure extensionis idea aliqua sit mentis modalitas. Id est autem quod nego, quia rumis est vasta illa idea, quia infinita est, ut m do probavi, atque finitae sunt necessario omnes cujuslibet finitae substantiae modalitates. Hanc igitur idem non alibi quam in Deo occurrero necesse est , quia solus ipse est Infinitus. Cotuendo nempe ideam Entis in genere, nive Entis infiniti, in qua in genere de confvsh omnia vid mus entia, quemadmodum omnia cernimus corpora in extensionis idea, illam, inquam , entia infiniti ideam non alibi reperiri posse quam in Deo. Hinc pendet tota vis ratiocinii mei adversus Domini REG s opinionem. Neque id , si modo rem animaduhrterit, dissimulare debebat. Illud verbis iisdem referre debebat, quibus illud propos heram, atque ad illud ita respondere. Denique non id omittere debebat quod solum in
eo capite directe contradicit ejus opinioni, qu6dque tertiam hanc rationem quam refutat immediath sequitur; sic enim pergebam. a I. Mens etiam sibi ideas unis. U.les generis, 'eciei, e e. repraesentare posse non videretur , ius omnia eruia in uno incrusa videres. Cism enim
192쪽
ammis res ereara se aliquod ens individuum , nemo potes dicere se aliquid
creatum videre ; rem videt, exempli gratia , triangulum in senere. Denique non putem quemquam Pole rite rationem reddere modi quo mens multas e noscit veritates abstrusas ct generales , nisi per praeseruiam illius qui potest illuminare mentem innumeris modis.
Denique arximetentum existensia Dei illustrissimum , nobiliss-m, flia 'dissmum, ae primum, aut quod a minori rerum numero pendet,ttir ex idea quam habemus de infinito. Constat enim mentem percipere im itum , quamvis illud non ea vi g, ipsemque habere ideam maxime distis e. 11. tam Dei, qua ips aliunde quam ex conjunctione sιa cum Deo non potest suppetere , eῶm concipi nequeat ideam emis infinita perfecti, quae es id aquam de Deo habemus , esse aliquid creari. Verum mens non modo haberideam infiniti , immo etiam illam habet ante ideam finiti ere. Caetem
Videtur mih.i Dominus REGIs non haec sine response praetermittere debuisse, dum alia unpugnat argumenta quae direete non aggrediuntur ejus placita; Νam , uti jam dixi , in toto capite nihil est praeter huncce locum quod proprie eam spe fiet opinionem quam resutat, atque hic unicus locus mihi sussicere videtur ad ostendendam hujus opinionis fusitatem. Manifestum enim mihi videtur generales ideas non posse speciales esse modisicationes. Verum hanc fusius evolνamus rationem, Se quid reponere possit Dominus REGIs videamus. Speciales necessario sunt omnes motalitate entis alicujus specialis quale est menst nostra. Cum autem de circulo iri genere cogitamus , nihil specialis habet haec idea, sive id quod menti' immediate obuersatur. Ergo idea circuli in genere non est mentis modalitas. Hoc quidem argumentum se a syllogistisa. propositum nullum s cesseret negotium adolescenti Theses defendenti, atque ex omnibus sose extricanti per unum disinguo. Audacter responderet; Nihil specialis habet idea circuli in generer Disinguo. In reproesimandor concedo.. In 6 endor nego. Id autem responsum litem dirimeret , de omnes edisputatione contenti abirent. Versim si mihi serio responderet Domianus REGIs, quamlibet mentis modalitatem , etsi . specialom, posse tamen figuram in genere repraesentare, quemadmodum 't contendit idem fini- t m. I. . tam posse repraesentare iii finitum , sive extensionem illimitatam ; respon- pag. 394.derem ego mihi non esse iactum satis. Etenim per haecce verba, idea circuli in genere, vel idea infiniti, nihil aliud intelligo quam quod video. Iam vero generale est aut infinitum quod actu video. Certδ nihil nisi seipsam n .ihi repraesentat idea circuli in genere. Constat enim nullum esse
ui mundo circulum in genere, imo nec Deum posse talem ullum creare, quamvis infinitam extensionem creare valeret. Sic ergo argumentor. Via.
Idea circuli in genere nihil mihi repraesentat quam id quod ipsa includit in se; Atqui nihil generalis in se includit haec idea, quoniam specialis est duntaxat mentis modalitas juxta Dominum Maas. Ergo nihil generatis zmihi Diuili od by Corale
193쪽
mihi repraesentat idea circuli in genere. Quae Piidem est visibilia comtradictio, unde sequitur non immerito me superiori responso non sere contentum. Verum solidiora videlicet mihi afferenda habet responsa Dominus REGIS.II. Ego vero ideas meas ab earumdem perceptione distinguo, hoc est a moesficatione quam in me producutit, cum me afficiunt. Μentis meae modalitates sive perceptiones meas non aliud mihi repraesentare a
do quam se ipsis; Se id equidem existimo ex sensu intimo, quia docet me experientia mentem intus sentire quicquid actu in ipsa agitur. Ideas vero meas nihil mihi existimo directe repraesentare quam se ipsas,
me scilicet nihil directe & immediate videre quam id quod ipsis includunt ; nihil enim videre est non videre: sed si Deus aliquod ens creavit quod ideae meae velut archetypo suo respondeat, possum dicere; Meam ideam ens illud repraesentare , atque me illud innecth videre, cum illam directe video. Ut hujus Entis proprietates cognoscam , ipsius ideam consulo , non vero modalitates meas , quoniam illa ipsa idea , non modalitas mea archetypum est ad cujus normam Deus illudens creavit. Verum nihil de actuali hujus Entis existentia concludo ;quia Deus non id neeessario peragit quoὸ reprauentant ipsius ideae, seu Entia quae ipsius ideis respondeant; arbitraria est eorum entium creatio. Haec certh dogmata ah il Iis quae defendit Dominus REGis longὲ dive sa sunt. Fateor enim nos raris idem sentire , imprimis circa Metaphysicam & Ethicam. Ast ipsum oro ut ea consessio , quae mihi in ejus
mente multum nocebit, non a me ejus alienet animum. Eam enim
consessionem mihi extorsit veritatis amor. Quod probare tamen non me juvaret. Ut ut sit, Dominum REGIs ab ejus opinionibus distinguo. Pari erga me moveatur aequi ale; Cumque non raro meas in opere suo impugnaverit opiniones , me nonnunquam nominatim citando , non inique ferre debet quod ea confirmem quae palam fecit. 23. Sic pergit Dominus RECis. Iam ver. concipere longe facilius est Decialia corpora confusa inclusa esse in extensione quam in Deo sui nullam habet eum ipsis relationem vidisti Lector de hoc non esse quaestionem. Si enim Deus esset omne res, veI Ens universum , quemari modum doeet Author ille , necesse es in omnia entia Dei partes essent veι integrantes vel subjectivae; atiua enim partium genus fingi nequit. Iam Ner. Entia non sunt Dei partes insegrantes , qui ne tunc ex ensibus conis starci Deus , ut ex Organis et rotis constat horologium , quod plieitati natura Divina repugnat. Neque etiam entium subjectivae sunt Dei pamter , quia tunc Deus es t universa quaedam natura quae non alibi existeret quam in illius intellectu qui ipsam eonciperet, quod iridem repet i iis Dei tuae ipsam repraestentat ut rem omnium maxime singularem , ct maxime determinatam. Superes ergo D um nm alis sensu se omne Em , vel Ens unisessum , quam quia triens es omnium ensium causa mediata
194쪽
QUERELA. Haecce orationi Domini REGIs non re*ondeo, de ipsa queror , atque utinam apud ipsum duntaxat quererer. Verum res est jam nimis evulgata. Agedum , Vir Docte, dic ingenue, Num meam voluisti impugnare sententiam , cum probavisti Deum non ens esse universum , quia omnia entia non inte antes sunt, non βιhemme Numinis partes t Cave, obsecro, inde quivis colligeret te quod legis non intelligere. Petitissimum enim atque etiam malevolentissimum Aristar- . ., esium eo provoco ut iis qui opera mea legerunt eam injiciant suspicio- eap. s. dinem me ullibi hanc impietatem vel minime docuisse , Deum scilicet eo eo Deum sensu. Ens universum esse , quod Entia creata integra es sint ejus par--Ε'
ras. Non id ipse credis profecto , si saltem tuum illud de mea sententia judicium ex ipsa mei de Ideis tractatus lectione. Qui ergo id in
opus tuum irrepsit 8 An culpa Librarii aut negligentis cujuspiam cor- Lector vetrectoris, an occulti cujusdam inimici malignitate ' An denique tuum si scripsisti responsum ex quibusdam deformatis Libri de Veritatis inquimrione commentariis Z Quamquam in eo etiam casu , postulabat aequitas criticis ita necessaria, ut opus ipsum consuleres. Queror igitur, Vir Docte, de hoc libri tui loco, sed ad ipsum nihil respondeo, hac uni'ca adductus ratione quod nullum credam esse Lectorein satis stupidum ut eam quam meo sub nomine impugnas impietatem mihi tribuat.2q. D. REGIS. suartum ct ultimum argumensum es , fieri mon possent actionum suarum alium D us habeat finem praeeipuum quam se ipsum :u ide sequitur Deum non pose mensem aliquam ereare quae ejus opera e gnosiat, quin Deum quadantemu videas hae mens ; ita ut a mare tiaceat , nos nullam rem visuros esse , s Deum quodammodo non videremus, quia nihil aliud sunt omnes rerum ereviarum ideae quam limitatio eideae Creatoris.
Observatio. Non arbitrandum est argumentum h&ce eodem hic e poni modo ac in meo tractatu. Duas circiter. libri mei paginas habet, hic vero Dominus REGis illud ad septem aut octo lineas redigit. Sic autem breviari posset ita ut vis aliqua ipsi superesset. Cum Deus sibi soli mentes creavcrit, neque ullam eae mentes cum ipso societatem habere possint, nisi idem cum ipso cogitent, proprias ideas cum ipsis quadantenus communicare debet, archetypa scilicci r rum a se creatarum quae in se includit, de ad quorum norinam ipsas
Armavit. Μentes illuminare debet sua sapientia, sive summa illa R, tione quae sola potest nos ipsi similes, sapientes, atque cordatos esE-cere. Si Deus mentes nostras illuminet, resque a se creatas nobis revelet per illas ipsas ideas quas ipse de illis habet, evidens est nos arctius cum ieso conjunctos esse quam cum rebus ab ipso creatis, nos cum ipso directe , cum rebus creatis indirecth 8e per eum duntaxat conjunctos esse. Sic verum erit ad litteram mentes nostras ipsi duntaxat cre tas fuisse , quamvis res ab ipse creatas etiam videamus , quia eas sa ipse tantum, per ipsum , & sicut ipse videmus , hoc est eas in iissem videmus ideis atque ipse Deus. Ita ut eodem modo quo ipse cogita-Malebrami ae Inquisit. Veris. Tom. II. A a turi
195쪽
turi simus. Per easdem ideas aliquam cum ipso societatem habebimus. Ad uiu im ginem atque similitudinem ereari Deiamus , per hanc specialem cum Sapientia & Ratione Divina conjunctione. Sic eum Gene-seos locum interpretatur D. Augustinus, ut initio Praefationis mei Libri videre est. si vero in propriis modalitatibus res creatas videamus, in eo pendebimus quidem a potentia Dci, uti corpora, uti ignis , exempli gratia, ab ea pendet ad comburendum. Sed cum ejus sapientia non erimus conjuncti. Dici posset Deum crearisse mentes ut secum rebus creatis immediate conjungeret. Non amplius ita perspicue . pateret qua omnes spiritus possint inter se & cum Deo veram habere
societatem , de cogitationum communionem , per ' Communem quamdam de supremam Rationem & veritatem. Non amplius mihi constare posset mentes omnes eandem quam video videre veritatem, chim circuli
proprietates, verbi gratia, detego; Neque enim sine specialis revel tionis auxilio perspicere possium quaenam sint alio D spirituum modalitates. Nullo itaque certo sundamento niterentur omnes scientiae, omnes Ethicae veritates. Nihil amplius posset demons rari; quippe non lotest demonstrari spiritibus inesse aut non inesse certas quasdam moda-itates ; quoniam arbitrariae essent hae modalitates , & a voluntate Dei penderent, omnis autem demonstratio ab aliquo pendet necessario axi mate. Atque haec sussiciunt, argumentum enim producerem , clim ipsum breviare velim. Dominum REGis audiamus. . . Respondemus ut Deus omnia sibi praecipue fecerit. non neeesse esse nos inest si e corpora videre, sed silicere mas ea in ideis nos, s vel per ideas nosras meus ut cernere, dummodo ea sic videntes incitemus ad Deum qui ea creavit O con- noscanu servat collaudandum. suod addit omnes operum Dei ideas ab ipsius Idea - ς' η separare non pose, id fatemur; verhm non ideo credimus specialium corpo-D ,hi rum ideas ese ideae Dei limitari es , contra concipimus id se non pos , orationa quia nullam nec materialem nee formalim eum iden Dei relationem. habens non repe- specialia eorpora , sed cum idea extensionis duntaxat habent relationem; etenetur. rum a mare liceι quidem triangulum O quadratum esse extensionis limitationes, verit m dici nequit extensionem esse si rationem Entis quod perfe- se cogitis : Unde sequitur si eorpora in Deo videamus , id ex' eo non oriri quid eorum idea sint Dei ideae limitationes , sed ex eo quξd extensionis ideam Deus in metue produxit, quae deinde idea diverse modi Patur specialibιιseorporibus quae diverse, uti dictim es, agunt in orgoa. Superes ergo nos in Deo non videre corpora, ut contendit a thor illo, sed per Meas quae 1ubis in sitim , quaeque peniant a corporibus quae rerissimI-
tant ut a suis exemplaribus eausis, a mente quae eas excipit ut a materiali sua causa, a Deo qui eiu producit, ut ab e cientisia eausa, ab aftione sipetiatium corpormn detrique, ut a ficu; tisa sua est cienti causa, uti ja1. distr. m es. Responso. En argumenta mea aequδ solide relataea ac nitide suerunt exposita. Tantam prosect3 in tota hac oratione confusionem reperio ,
ut ad ipsain cornmentandam non possim adduci. Ia unum Luctores
196쪽
oro ut evigentiae soli cedant. Quod si concedant, argumenta mea in hoc Domini REGIS capite intelligere cerie non poterunt, ac proinde nul lus vereor ne ea ipsis ibi solide refutata videantur. Non obstante itaque ea quam modo transcripsi resutatione, arbitror equatuor consequentiis quas ex ea concludit Dominus Regis , salsas esse tres primas , quartam tantummodo veram esse, dum aequo, uti par est , accipiatur sensu. Arbitror ergo; I'. Nos opera Dei cernere in eorum ideis sive archetypis quae nul- tibi quam in Deo reperiuntur; ac proinde eas ideas non ab E=itibus creatis ut ab exemptari sua causa pendere, esim contra ipta sint entium creatorum exemplaria. Ut enim id obiter observem, ut sapiens sit consitan 'quod libere Deus iniit mundum condendi, Deum oportet cognovisse quod voluit, ac proinde mundi de innumerorum possibilium mundorum exemplar creationis Voluntate aut decreto anterius fuerit. Praejudicium illud ut ut crassum nondum exuere Valeo. GLmati. 2'. Arbitror ideas non a mente ut a materiali sita causa pendere, Veli Racis ut clarius loquar, ipsas non esse mentis modificationes; id mihi videor demonstrasse.
3'. Nec mihi possum persuadere ideas a Deo ut ab efficienti Da eausa .
pendere. Clim enim aeternae sint, immutabiles, & neces Iariae, nulla es- . . . sicienti causa indigent; etsi meam harum idearum perceptionem a Deo pendere confitear ut ab emcienti sua causa. In eo etiamnum versor errore, Geometricas scilicet 8e Numericas veritates, ut bis duo esse quatuor , aeternas esse, a nemine pendentes, atque ipsis liberis Dei decretis anteriores. Neque comprobare possiim eam quam tradit Dominus REGis aeternarum veritatum definitionem, cum dicit: ' Eas iras esse insubsautiis δ7'. quas Deus creavit, quatenus eas substantias certo modo consederat, e Uque inιer se comparat juxta varias quas seeum habem relationes. Aliam cognosco paulo breviorem, Se quae mihi Midetur accuratior; Eas scilicet definitio relationes quae inter ideas timere,unt. Est quaedam aequalitatis relatio inter bis duo & quatuor, sive ad eam attendara, sive non attendam. Nec enim opus est percipi hanc aequalitatis relationem, ut reapse existat. Longe est ergo etiamnum ut ad placita Domini R EGis accedam. Si vero quis scire velit quare ab iis tam longe absim , legat ille tractatum de Writ tis inquistione , algae illi frationes. Legat inlisper meam ad D. Arnaldi librum de veris de si Isis idcis re*onsionem. Forte et i iam melitis expositae reperientur rationes meae in duo us primis De Metapb a ct Religione colloquiis , atque in mea ad tertiam D. Arnaldi evistolam restonsione quae in quarto responsionum mearum tomo eXtat. Etenim existinare par est Authoris alicujus opera novissima prioribus esse miniis male ser pia. Rectius itaque sors an se gessisset Dominus REGis si eas i, pugnavisset rationes quas in novissimis operibus n eis reperisset, ouae directe seriunt ejus opinionem quam in iis sine rusutavi, potius quam librum aggred cretur viginti ante annos scriptum , & in quo nihil ferme oppono argumentis quae afferre possut ad suavi dcfi nitendam ri titionem. Aa a Eκ - '
197쪽
Ex eius agendi ratione mentem subeunt nonnullae suspiciones ipsi non non ita honorificae. Eas equidem non admitto suspiciones. Atque libens opinor ipsum haec mea novissima opera non vidisse, vel ea ligi n- . di curiositate non fuisse motum , cujus si eum reprehenderem injurius ipsi mihi viderer. Caeterum aliorum opinioni hus non semper contradicendum est. Accedo igitur ut hanc admittam propositionem, ide. s si ilAeet ab actione specialium corporum in organa sensivum pendere ut a fecunda suci esset' ui eatua, dummodo per ideas intelligatur actualis ipsarum menti Eaesentia sive nostra earum pereeptio. Si aliter rem intelligat Dominus REGIs , agre sero certe quod nulla ex ejus placitis mihi probentur.
In quo falsas q fiam mihi imputatas contradictiones
Hare res B solvisse mihi videbar breve hiuecce responsum ad objectiones Domiseruntur M REGis : V erum locum adhue offendi quemdam in ejus Libro in LI criminis ingerit, me in manifestas incidisse reviradictiones in
De Vetu. margi, e citat Tractatum de Veritatis inetistione. Locus ille unus est ergo huiuisiti ex iis quibus respondendum est mihi, clim statuerim ipsi tunc duntaxat
quod relin respondere, clim me interrogat ipse. Nec enim ad ea omnia resipond 8 φ φρομ re vacat quae adversus mea placita profert, nec eum arbitror id a me eX pectare. Verum si tacerem cum me compellat, nerito de h6cce contemptu quereretur , vel potius existimaret forsan , existimarent & alii nomnulli me nihil habere quod respondeam, & errorem meum fateri. Non tantum revera mihi noceret ea suspicio, sed initu adhuc gratius est eam dispellere suspicionem , praesertim si vera sunt mea placita. Si tamen e rum Distatem agnoscerem, tunc, si bene me novi, culpam confiteri mallem. Nec id tamen pro certo assirritare audeo, verens i ilicet ne Deus, Confidentiae meae puniendae gratia, internis me derelinqueret superbiae suggestionibus ac motibus. Verum ad rem veniamus. En tibi textus ipse Domini R EG s. m. I. Hoc igitur interest discrimen sensuum voluptates inter c internam delecta- ρος tionem , quid, scilicet. haec sit absolutum bonum , eum ne unus quidem reperiri queas casas in quo ea frui non Ir utile . rhm contra sensum voluPtates non Ant vera bona iis quatenus ad intimam inmisis det flationem referunti r ; si ienim ad eam non referantur , aut i sint contraria , nedum senquum voluptates t wra bona, corura sum vera mala , quod quideri rite observandum es. ne ostru N erroer admitatur , qui internam mentis delectationem cum sen- viatiἡ,' suum voluptatibus confundunt. Sic enim hae duo Gnfundendo in manife- inquisii , contradictiones incidunt, cium diet D. , Voluptatem esse semper bonum, ais Lib. . degustare non esse semper utile : ualuptatem nos semper a fixi sei,s P, io, cea reddere, sed importunos serε semper conscientiae morsus ipsam comita
198쪽
H, &e. De Ie enim patet imos per illam voluptatem quae nos actu semper f
tires reddit non aliud intelli re posse quam interna m mentis deleuetationem , per iliam vero quam fere Imper comitantur importuni consciretiae morsius, non aliud quam sensuum vo 'uptates. Iam vero certiam es non minis ab inferna
moηtis delictatione differre Iensuum voluptates quam media a fine disserunt. Facti eκ positio. In ea oratione contendit Dominus REGI si Q. Me in hune inridisse errorem quod internam mentis delectationem cum voluptatibus sensuum confuderim. 29. Contendit me haec duo confundendo in manufestas incidisse contradictiones; quia in eo quod citat capite dixi voluptatem esse bonum , sed eam d gustare non semper expedire; eam nos semper actu selices reddere, sed
importunos conscientiae morsus eam sere semper comitari.
3'. Sic autem probat me voluptatem cum interna mentis delectatione confundere , quod scilicet facile pateat ipsos per eam voluptatem qua nossemper actu felices reddit non aliud infelligere posie quam infernam delectationem. Responsio. Si Lectorem sperare possiem h6cce quod citat Dominus RE-Gis Libri mei caput non invitum relecturum esse, hoc unicum esset meum responsum , orarem ipsum scilicet, ut illud relegeret, atque judicaret an in eo sint manifestae contradicIiones. Ut ut enim manifesae Domino REGIS videamur , persuasum habeo tamen eas ipsum sugituras esse. Verum cum paulo lon us sit hocce Caput, nec lubens forsan illud relegeret Lector, brevius hic milii responendum est responsum. In eo capite refutare milii animus erat Stoicorum opinionem qui dolorem non esse malum , voluptatem non esse honum contendunt. Contra rentio igitur dolorem nos actu infelices reddere, voluptatem silices. Non dico sblide felices; non dico felices de contentos ; non dico selices quatenus persectionem includit felicitas. Duo haecce distinguo, quia sunt realiter distincta. Alens enim non aliter perseeta est quam per c gnitionem amoremque veri boni, nec aliter est s lix solida saltem seli- citate quam per stultionem hujusce boni, quae quidem stultio in gratia . Da est modineationibus voluptatum quas in mente producit illud bonum, & per quas menti se se degustandum praebet. Id modo contra Stoicos ammo voluptates sensuum nos posse aliquatenus Iehces reddere. Illud aliquatenus perspicue satis denotat quid ego sentiam. Sed quamvis hanc in eo capite non apposuissem exceptionem, manifesto pateret eam esse subintelligendam. In eo enim capite multis probo modis voluptates esse fugiendas; nec arbitror id mihi quemquam tribuere posse, quod Pr hare voluerim ea fugienda esse quae nos solide felices reddere posIunt. Hoc posito, Respondeo, I v. me internam delectationem eum voluptatibus sensuum non confudisse. Duo haecce semper distinxi ubi ea distinguenda erant, imo eam distinctionem repertu tam dissicilem sub finem capitis quod citat D minus REGis attuli. Ibi equidem gaudiunt voco quod ipse deli stationem . . appellat. Sed ipsum non existimare arbitror me ad id teneri ut iisdcin semper quibus ipse vocibus utar. Vox gaudium aptior mihi videtur propter ir
199쪽
s oppositam vocem tristitiam. Verum tamen , si velit, delectationem pro
gaudio , aegritudinem pro tristitia scribam. Respondeo a'. mihi nullam apparere manifesam contradictionem in ha ce propositione; Voluptas bonum est, verum eam degustiare non expedit semper. Si dixit Ietii, Voluptas sGmnum aut verum est bonum, sed illud summum degustare bonum non semper expedit, in ea, fateor , propositione manifesta esIet coruradicitio. Verum ita manifesta soret ea contradictio , ut continuo judicaret Lector quilibet in eo esse erratum. Certe non mentum ipsius subiret me asseruisse non siemper expedire frui summo bono. U binam est ergo mahis sa illa contradictis' si bonum quodpiam, & quodcunque voles, non summum est bonum, manifestum est tunc eo frui bono non expedire, cum eo stui non poteris quin vel summum vel etiam aliud notabilius bonum amittas. Pullus gallinaceus modicum est bonum; ipsius con edendi voluptas te esurientem aliquatenus selicem reddit. Eo tamen frui pullo, seu ipsius comedendi voluptatem degustare per quadragesimam non expedit. An tunc naturam mutat ille pullus , nec eundem habet per quadragesimam saporena' Minime sane. Ergo Pullus ille, seu ipsius comedendi voluptas bonum est quo frui non expedit , quia nunquam expedit bonum aliquod ingens amittere ad minus bonum obtinendum. Male igitur probavit Dominus REGls me in manifestas incidisse contradictiones. Jam ipsum, si lubet,
singularem pro plurali numerum reponere oportet, atque scribere in maru-fesum contradictionem , non vero in manifessas contradictiones. Quin imo melius esIet fortassis omnia expungere.
En ca quae superest propositio. kohiptas nos actit semper felices reddit, sed
eam importuni conscisntiae mors s fere semper comitantur. Ni scripsssem voluptas nos seminet selide felices, vel etiam simpliciter in ea propositione vera esset ct manis sa contradictio, quia nemo solidε felix aut perseetδbeatus es Ie potest dum aliquam fmul aegritudinem, aut importunos cansii- tiae morsis pateretur. Verum in eo versor misero praejudicio , Homines scilicet inaequaliter esse felices, atque neminem ita hic in terris esse felicem ut non aliqua parte doleat 8c infelix fiat. Stoicorum sapientem cujus neque podagra neque acutissimi dolores perturbant felicitatem, illum inquam sapientem si ceto tanquam virum rarum atque singularis speciei nec ipsi illum unquam proseisto scripsi librum. Sexcentas enim, corio scio, ma=ι Iesas contradictiones in eo reperisset. Hominibus scripsi mihi sin ilibus. Cumque felicem me reddat voluptas, infelicem dolor, eo nixus landamento satius existimavi infelicem esse in h6cce mundo, quam aeternis in altero premi aerumnis : Mihi, inquam, visus sum amrmare posse, voluptates sensuum, etsi actu nos selices reddant, fugiendas esse tamen Propi r importunas Enitudines quae ipsas comitantur, quia injussae sunt, quia nos rebus sensibilibus addicunt, quia a Deo nos abducunt, atque plurim .is ob alias rationes quae in meis libris reperientur, atque iii is illo capite Stoicos impugnante in quo manifesas se putat Dominus RFGIs reperissἰ eontradi ctiones. Cum eas quas mihi tribuit contradiditones ex cci pendere dicat Dominus REGIS quod sensuum voluptates cum interna deludiatione confuderim, Vi
200쪽
dendum est quomodo id probet. Praevidit enim neminem stilo ipsus testimonio crediturum me eum esse qui duo confuderim quae nemo unquam, opinor, consulit. Sic igitur id probat. Dixit Author tractatus do et eritatis inquisitione: 'Iuptatem nos actu semper felices reddere, sed eam fere semper comitari importunas Poenitudines. Co sundit ergo voluptatcs sensuum cum interna delectatione. Id facile probatur. Manifeste enim patet istum Authorem non aliud per illam quae nos actu senuere felices reddit et olupt. tem intelligerepse quam internam delectationem, nee aliud per illam voluptatem quam semper consequuntur poemtudii res quam. voLytatem sensuum; Ergo cte. Responso. Omnis alius contra sic, opinor, ratiocinaretur. Dixit Author voluptatem nos actu siemper felices reddere , sed eam fere semper importunos confientia morsus comitari. Atqui internam delectationem nunquam comitantur irr portuni sili morsus. Ergo distinguit procul dubio Author ille voluptates de quibus loquitur ab illo interna delectatione. Quae quidem comclusio conclusioni ipsius directe adversatur. Qui igitur dicere potuit per illam voluptatem quae nos actu semper selices reddit, Aut borem ma aliud po- ruise intelligere quum internam delectation in ' Aliud intellexit Author, id enim est possibile: Concedo, dicet fortasse Dominus REGI s. Potuit aliud intelligere, sta non debuit. Voluptas enim & dolor nec felices nec in selices nos reddunt. Esto; in eo erravi, vulgari laborabam praejudicio; veritatem defendunt Stoici. Vertim, in capite quod citasti, horum Philomyliorum opinionem aetu impugno. Immerito igitur arbitrabaris me cum ipsis sentire. Qui igitur ipsorum opinionem mihi tribuebas, dicens me per voluptates quae felices nos reddunt non aliud poιι isse infeli gere quam interuam delectationem, ut indocolligeres me ea confundere quae certe nemo unquam confudit, atque ea cou-
findendo me in manifesas inci lisse contradictiones Z Tuam nimirum non hene aperuisti mentem. Neque enim existimo quicquam intelligi posta
in ea quam ipsius tradis expositione. . Existimo tamen, vir Docte. te merito censere eam esse internam delectation m quae nos vere felices reddit, quantum saltem in hisce tetris felices esse possurrus; dummodo peream intelligas, uti credo te intelligere, internam volui talem qua Deus nos clim Osicio nostro sunginiurremunerarari& quae
est veluti pignus aut praegustus bonorum quae per Iesum Christum sper Iariis: duni modo per eaui intelligas internum hocce gaudium quod in nobis spes Chrstiana producit; non veto internam illam Stoicorum deicebitioiaemquae nihil aliud est qliam vana illa voluptas quam ex superbia in fictiliarum
nostrarum perscctionem conteres latione naticiscimur, qu aeque nedum vero bono nos coniungat, rei creatae duntaxat nos addidit, nihilque nobis impcrit qDai P nostra ipsarum fruitionem Si vir bonus quilpiam in tertia illa dostitueretur jucunditate quae πorum
sarii iii ioniuin ut pilurimum ci Ra i. Mur, ut id nonnunquam certe evenit, cum
nonnulli quandoque questi fuerint viri salicti late i insignes sc horrendas si citates expcriri; si vir quispiam, inquam, interna illa jucunditate. interno
illo sensu ad tempus privaretur, Deo scilicet ipsum eas lotante, & ejus i