장음표시 사용
131쪽
iro De quaest. Oratoriss. De locis, siue capitibus, quibus tractari, ac disponi potest Coniecturalis , status. Disputat. X.
OVi hane de nazibus materiam accurate tractant, cum ad singulorum expositionem veniunt; non solum eorum naturam explicant, sed etiam locos, quibus cause genus ex ipsosa tu natae probari potest, indicaui: qua in re omnium diligentissimus fuit Hermogenes . Quamuis ergo in libris de Inuentione omnes argumetorum locos fuse, sed uniuerse tantum explicuerim: tamen non inutile fore putaui nunc docere
qui singulis flatibus priuatim inseruiant: ct in hac di putatione, Hermogenis doctrinam potissmum explicando, omni remota contentione , qui ad coniecturam tractandamsint idonei,ma. rore quapotero breuitate, σ claritate, docebo:
Et primum quidem locos ipsos qui huic flatui inferuire possunt, recensebo: postea, quipriuatim accusatori, qui reo sint accommodati, demostrabo. pposita igitur dixtinctione, quod lo- cipartim expersona finita certa, qua in iudicium venit, partim ex re ipsa, Nisupra docuimus , sumuntur, hostatuo positiones. Prima positio, in persona haec omnia conmderare licet. Primum, consideratur ipsa persona finita , notata nominibM, Ni exempli gratia,
132쪽
Liber I. DI. gratia, ut Clodius, Caelius, Catilina, frius, Sup.distri
quo referres locos, personarum vocantur ; ' Ῥtsunt natio, patria, educatio, o alij, quos libro citato late exposuimus. Deinde, personae sectio, qua ad alia referturpersonam; utpa- ter oe filius, duae ct miles, νxor maritus; quae personae ita se habent, ut de una sine alia cogitare non liceat: qua personarum consideratio magnam Dis locis vim habet. Ponea,
consideratio personae, quae sit calumniae exposita: quoniam, ubi sunt plura crimina , multa copiosior est oratio; ut in Clodio, in Pisone, ia
tonio. Praeterea, spectantur mores; qui, vel sunt communes unius nationis; Ῥt Graco- .rum, Gallorum, Venetorum: vel priuati; de quibus libro de Dispositione oratoria integra disputatione egimus. Ex qu bus argumenta εμοτα,hoc es probabilia dumtaxat,sumuntur.
Exempla I Uciana, O Quinctiana oratio tibi suppeditabunt. Ad haec, persona coniunctim eumfino; ut, quid adolescens fecerit: quid Thilosophus egerit. Iam vero, simplicia appellat tu ut Orator, Imperator, Thilssopbus :ν Tu quaector Verres prodidisti Pansam Pratorem c. Postremo,coniunctio duorum attributorum, seu appellativorum; ut uuenis oe diues; per quae intelliguntur caetera. Hae igitur istuntseptem conmerationes. quae de persona fieri possunt. Secunda
133쪽
De locis, siue capitibus, quibus tractari, ac disponi potest Coniecturalis status. Disputat. X.
OVi hoc de nazibus materiam accurateri tractant,cum adfingulorum expositionem Ciee li. . veniunt; non solum eorum naturam explicant, δ' i'μ' Ita etiam locos, quibus caussae genin ex ipsos Nieo 6 tu nata probaripoten, indicaui: qua in re om ια. e. r. nium diligentissimus fuit Hermogenes. Quamuis ergo in libris de Inuentione omnes argumetorum locos fuse,sed uniuerse tantum explicuerim: tamen non inutile fore putaui nunc docere
qui singulis flatibus priuatim inseruiant: ct in
hac di putatione, Hermogenis doctrinam potisse smum explicando, omni remota contentione , qui ad coniecturam tractandam mi idonei,maiore qua potero brevitate, claritate, docebo.
Et primum quidem locos ipsos qui huic natui inferuire possunt, recensebo: ponea, quipriuatim accusatori, qui reo lint accommodati,demonrabo. ppo ita igitur dininctione, quod lo- cipartim ex persona finita certa, qua in imdicium venit, partim ex re ipsa, Nisupra docuimus , sumuntur, hostatuo positiones. Trima positio, in persona haec omnia conm derare licet. Primum, consideratμripsi per sona sinita, oe notasa nominibuώ, νt ex Eligratia,
134쪽
Liber I. m. gratia, ut Clodiws, Caelius, Catilina, Roscius, Sup disp. quo referres locos, quipersonarum vocantur ; δ' it sunt natio, patria, educatis, O alij, quos libro citato late exposuimus. Deinde, personae sectio, qua ad alia referturpe sonam; utpater oe filius, dux O miles, νxor maritus ;quae personae ita se habent, ut de una sine alia cogitare non liceat: qua personarum consideratio magnam suis locis vim habet. Pohea, consideratio personae, quae sit calumniae exposita: quoniam, ubi sunt plura crimina , multa copiosior est oratio; νt in Clodio, in Pisone, ia
antonio. Praeterea, spectantur mores; qui, vel sunt communes unius nationis; ut Graecorum, Gasiorum, Venetorum: vel priuati; de quibus libro de Dispositione oratoria integra disputatione egimus. Ex qurbus argumenta ἐικοτα, hoc Vlprobabilia dumtaxat sumuntur.
Exempla Rosciana, O Quinctiana oratio tibi suppeditabunt. Ad haec, persona coniunctimcumfacto; ut, quid adolescens fecerit: quid Philosophus egerit. Iam vero, simplicia appellatis ut orator,Imperator, Philoyopbus :ν Tu quaenor Verres prodidisti Pansam Pratorem c. Postremo, coniunctio duorum attributorum, seu appellativorum; v iuuenis diues; per quae intelliguntur caetera. Ha igitur istunt septem considerationes, quae de persona feri possunt . Secunda
135쪽
ris De quaest.oratorijs., Secunda positio, loci, me capita, ct ut L quuntur Graeci, partes quibus coniectura niti tur, haec sunt. Persona, qua non est solitaria, sed secunt multa afert, qua in prima positione numerauimus praesertim, ea,quibus in genere laudativo uti solemus: ν educatio ludi acta vita, o id genus alia.
Caugsa, hoc est id, quo homines ad aliquid sectendam per mouentur, aut a faciendo retraharatur; quas libro secundo de Inueutione numera
simus O exposuimus; visunt hae duae sequem tes, qua sipeciatim inter coniecturae capita po
Probabile , siue probabilis facti ratio, quo
referres omnes animi impulsus. es autem impulsus aliquis animi impetus ad aliquid faciendum sine cogitatione: νt cupiditas nimia, ira cundia, ct caetera animi perturbationes, praesertim maiores, quae rem consilio ct cogitatione videri non sinunt: de quibus eodem libro abunde egimus:Vt in Miloniana , at valuit odium, fecit iratus: ct in Rosciana odium paternum ab Erucio allatum fuit, quod Iacile confutauit Cicero. Voluntas, qua cum temeraria esse non debeat ,sed consulta, consilium dicitur; quod es ad aliquid faciendum, aut non faciendum ex cogitata ratio: qua aut commodorum spe, aut in
136쪽
Liber Ι. mmodorum euitatione ad maleficium homi1ia impellit. Verum, caussa parum valet, ni pexsonae moribus accommodetur: caussae itaque ad persona attributς accommodaudae erunt. Huc pertinet illud in Miloneama, atque Milon morfecto, Clodius haec assequebatur, O quae ibi
sequuntur. Accommodat bonus Orator pres Zi- , qua dixerat, cum ait, Reliquum vi, utram natura ipsius, consuetudoq; defendat, σί. Ad inuectigandam voluntatem confer uni diacta secta,qua rem antecedunt. Potestodiuefaculta qua continentur omnio, quibus aliquid sici, aut nou ejici, bene , aut meliuspoteri. Inuestigatur itaque facultas spectando quaedam persona attributa , tum mparte animi, tum corporis, auxiliorum,opum, fortunaque bonorum . Huc referuntur , locus , Seius assectiones, autributionesque, O loci πarietates; H proximus, reUotus, publicus , priuatus, latus, contractus, oec. Tempus , in
quospatium, siue mora, ct occasio,hoc est temporis opportunito Jectantur. It qualit tes quaedam; νt tempus belli, pacis,laetitia, sitiae: tempus sudum, nubilosum , O alia ad
rem accommodata qualitates. Spes celandi,
impunitatis, qus ex loco, O tempore , ct testimoni s inuestigaripotest. Quid e quod caput est audacia, Iudices, quis ignorat maxima ill cebram esse peccandi impunitatis P ., ut ess
137쪽
opud Ciceron . Et denique comparatio persa parum eius nimirum , qui muriam fecit, eius qui perpessus est e comparando viri que /ωires, sudia, mores, opes, id genus alia;πιlade colligatur maior vel minor voluntas ct facultas:quae duo si coniungantur,magna profecto faciunt coniecturam. . De his capitibus es luculentus Ciceronis locus, in Partitionibus: ubi primum, duos indicat coniecturae locos, caussam, quam esciendi Tationem appellat, O meritum, hoc es, qnia essectum est . Postea primum exponens ait,
Ugamobrem utilia idi, quem arguet, O DUse, ab eo esci potuisse demonstret. Vtilitatis
coniectura mouetur , si illud quod arguitur,aut Pe bonorum, aut malamum metu fecisse diciture quod fit acrius, quo illa in Niroque generem lora ponuntur. Spectantur etiam ad caussa nofrcti motus animarum , si ira receus, si odium metus, si ulciscendi nudium, si iniuriae dolor ,s honoris, si gloria ,s imperii, si pecuniae cupiditas, cte. Et paulgo infra, his fere rebus δε- Lii βψicio confranatur, cum O voluntatis in
areacaussa r. eperiuntur O facAlias . In volum tale autem utilitas ex ad ptione alicuius commodi, vitationeque alicuius incommodi quaeritur ut aut Ipes, aut metus impulisse videatur, aut alias repentinas animi mytus, qui etiam civius instaudem, quam ratio Hilitatis impellit convincto
138쪽
coniunctorum, me adiunctorum freque ratio, quae a Cicerone, continentia cum ipso negotio dicuntur : Graeci auctores, quae fMnta principio , Uque ad finem mocant. Spectanda itaque funt omnia adiuncta, tum antecedentia, tum comitanti , tum sequentia; dicta inquam secta, ct euenta ex quibus varia gna ad redemonstrandam sumuntur. Huc reuocantur omnes circumstantia,quis, quid, νbi, quando, quomodo, quamobrem . Communis qualitas, e quaestio epilogica , comunis inquam locus, quo capite utimur possprobationem O conclusonem, πt per antec dentia , consequentia ,sue continentia rei magnitudo demonseretur: qua amplificatione, aut peccati atrocit s augetur, aut ad misericordia
Sententia, hoc es, scripti vel dicti explicario,vel alicuius facti quas diuinatiorquid, exepli gratia, in lege de vi, per uta intelligatur rin edicto de crimine linae maiestatis , quid sit maiestatem Dderer quid sinum aliquod pometendat, ct quid bi velit, quorsum vespectet.
Exemplum scripti babes in oratione pro M. cinna; Facti vero in Miloniana, cum Pompeii
consilium exponitur. Sed me recreat, Oc.
ues caussarum; ut in iudiciali, iusilia Oiniustitia: in deliberativo,utile O inariterin demonstrativo nesum O turpe, atque riuum H a parara
139쪽
partes, quo Aristoteles late explicuit, O nos φ I etiam libro secundo de Inuentione paullo latius
Euenta, siue exitus; quae furit; velpraeteriti temporis, ct haec ad iudicia pertinenti Peli futuri, O haec ad deliberationes referuntur. Fraeteritorum exemplum babes in oratione pro Sextio,Cum mecum illum casum, c. Futurorum in Ressciana, νt cogitetis iudices; i , extrema exordis parte . Euentorum magna
est vis, si bona vel mala futura, vel in iantia alta quadam cogitationepraenuntietur: praefertim, se quid praeter expectationem, o alia ter quam putamus, casurum demonseretur. Consequentia sunt ea quae sua vi atque natura rem consequuntur: νt qui facrii tum fecit, idem audebit furtum committere: si senex,laudator temporis acti. si haereticus,profecto impudens. Hoc modo quidam euenta, ct conseque
tia disinguunt; ut illa solum rei finem hpectent: haec vero non solum finem, sed etiam quid ex finest consecuturum. Sed in viroque capite asseruntur bona o mala praesentia ct impende tia; hoc est, bona quae adsunt, amitti poterunt, qua a Ut,non auersi tur: mala qua adsunt, non expellentur, quae imminent, accersentur . Hunc locum qui est ab euentis, his verbista Part. exponit Cicero, Cosequentia quaedam signa pry
teriti , oe quasi impressasecti vestria:qua qui
140쪽
Liber T. IIIdem ,el maxime fulpicionem mouent, O quasi
tacita sunt criminum testimonia . Atque haec quidem grauiora, quod caussae communiter via deritur insimulare arguere omnes posse, quorum non interfuit aliquid. Haec proprie attingunt eos ipsos, qui arguuntur: , νt telum, ut vestium,ut cruor, vi deprehensum aliqui quod ablatum,ereptum videatur,ut restonsum inconsanter, xt haesitatum, ut titubatum, ut curata
aliquo visus, ex quo suspicio oriatur, νt eo ipso in loco visus, in quo facinus; ut pallor, t tremor, i scriptum, aut obsignatum, aut depositu
quippiam. Haec enim, c. Testimonia, ad quae referres omnes locos externo quaestiones, rumores,tabulas , praeiudicia , ct iusiurandum. Atque haec sunt duod cim capita ex Hermogene collecta, quae in comiectura θectaripossunt, O maxime in iudiciis.
Ex quibitis nonnulla sunt communia reo O actori, quadam propria νtrique. Et quoniam dissicilior es defensio, quam accusatio, propte- τω, Hermogenis doctrinam sequentes, nunc capita, quibus defensio nititur,priuatim recensebimus. Tertiapositio, capita, quibus defensio potissmum est innixa, sunt Tia. Translatio , siue in prascriptio; qua vel recusatur , vel νituperatur actio:ouod caput primum in iudiciis obtinet