장음표시 사용
211쪽
Liber LIsrue capita a Pent: tame nos decem ct octo nu merabimuU, expon us: quod ut melius e ficere possim,hanc pono ficti pectem. Cum urbis ab inimicis ob1essae, Praefectus nunquam poetuisset ciuibuου persuadere, ut aduersus hostem egrederentur, O hostem fugarent,de nocte mu- runt. Is reus agitur, O ad Antithesim cum βι-ctum per se defendi nonponi confugit:ad quam caussam tractanda ex Hermogene capita nonulla adnotare licet, quae sunt imo. Primum infentio, epropositio, o expositio, qua in exordio,vel in sine narrationis, vel in partitione adhibetur. Secundum definitios tame incida quae amplificationis causa adhiberi potest : definitur enim factum ipsum, O per definitionem dilatatur; νt,quid enim aliud est, noctu murum per fadere,quam ciuitatem hostibus tradere e Tertium, consequentia, capita alio recensita, nimirum a definitione usque ad compara
Quartum, sententia, me volanto O consilium; ut, perfodi, sed non animo tradendi ciuitatem hostibu : occidi,non sine causia: turpitudinis odio,non ut Niciscerer. Quinctum, Antithesis, siue qualita assumptiua: qua continet natu quaestionisspraecipuu r
212쪽
xsi De quaest. Oratoriis. eum alia rapitalintveluti locipraeparatori autia Miloniana, Fateor occidisse Clodium, sed vi ipsius ct actus. Quo loco animaduertendu est, eam esse sumendam assumptionis speciem, qua
maior vim habet, quam alia, iuxta ea, quae
supra diximus: ct si opus fuerit,plures asstinaere licebit: quod fiet, tunc multo latius vagabitur oratio ; vi, Praefectios ille assumeret relationem, dicendo, ita sibi a Praetore imperatum fulser comparationem,quod melius fuerit, in hostes irruere oe ferro potius perire, quam
Iame enecari: Remotionem,quod necessitas co gerit,aut opportunitas suaserit: et denique D precationem , ut in sequentibus capitibus dic tur. Cicero in Miloniana, ut ex supra dictis intelligere licet, duas assumpsit partes: csterum , in ea erit immorandum quae plus neruorum habere videbitur. Hoc itaque quincto capite status quaestionis praecipuus continetur. Sextum, comparatio utilium, O inutilium
rerum, commodorum incommodorum 21.
Septimum, relatio criminis in aliquam personam , cuius consilio aliquid estActum, vel ap
Octauum remotio criminis, in aliquam care sam ex illis, quas proxima disputatione enum rauimus in necessitatem,in casum, in ignoran-Mam, in aliquam animi perturbationem; ν
aliter saluti communi consulere non licebat:s
213쪽
Me ct pudore coactus fici: ciues adias mihi D
P onum, Deprecatis,qua per occupationem
introduci poteri hoc modo, si prosumma avtilitate commodoque quod uniuersa. ciuito , ex ea re de qua in iudicium vocor si quid peccatum es P mihi bono communi consulere volesti, ignoscendum omnino esset; taram, nunquam
illud pro delicto haberi patiar, quod non sine
summo consilio , Deo auctore, ad patriam in summo omnium rerum discrimine versantem, liberandam, tam feliciter peregi. Hac eatam in arte, etiaυ adbibita ironia, aduersariorum capita refelli poterunt. ει vero accusatυr hoc caput refelleret,dicendo,Debebas quidem communi bono consulere , sed non hac ratione . Decimum, alia sententia , siue voluntatis
consilis explicatio. Quo etiam referres care Fa-rum tractationem,cum sine caussa nihil fat. In eo autem hoc decimum caput dissert a quarto, quod ibi simpliciter consilium, caussaveproponitur, hic vero xtrunque artificiose copioseque
Vndecimum,Trasatio, seu actionis, modiis agendi vituperatio ; Ῥt, non habes in me actionem: non debebas in dicta caussa occidere, non gladio, oec. Exempla tibi suppeditant Caeliana, Muintiana oratio. Duodecimum,quantitas coparatae ubi qua-- . . L a litu
214쪽
lito tractatur comparatione.Est enim ampli ratio duplex:altera absolutasue solitaria;G-que comparatione: alia ex comparatione f/mpta. Hac ratione, in Rosciana ex poenae atrocitate maleficii magnitudine demon strauit Tullius: quod caput tam reo, quam accusatori es com
Decimumteritu, Violenta definitio,qua cotravium asseretur, O aliquid quod sit praeter hominum opinionem , O quod perbolem habeat dicitur: v non est hoc murum perfodere,f potius integrum conferuare uuod si non omnino opposituU inferre liceat, fatis erit si quid di Lmile, oedi paratum inferatur; ut in remotione contingerepotest. Hoc etiam caput aes utrique parti com ungi. Decimstmquartum,Thesssile quaestio insinita,locul e communis; ut in Moiana, communis loci tractatio,de violata mandato: νbi thesis duas babetpropositiones. Solent enim Or tores docilitatis caussa,femel; iterum,tertium, o quartum eandem rem indicare . In assato
exemplo , haec infinita quessito tractari posset, Liceat ne Ῥrbis Trajecto,quoquo modo potest, suumpraestare munus, etia inuitis ciuibus, qui quod expedia ope non vident: an potius ciuiuarbitrio omnia gerenda esse . Huic per M talepsin objceret accusator, posse quidem suu Deri munus ,sed non inconsultis omnibus , aia
215쪽
i ex Liber I. ruestem magistratibin; cui haec est contraria Antia lapsis, licet Praefectet ex suo oscio, nullius com suum requirere; idque militarem disciplinam
Itaque Decimumqvinctum, caput essecumda, silme altera Trallatio, siue Metalepsis a Nersaris, in qua est reprebensio modi aetaonis; ut ecce, Debebat id c m ciuibus, e magi r tibus communicare: cui, ut dicebam, sua on nitur a reo Antile c' Decimum sextum qualito absoluta, quid autem nomine qualitatis intelligendum sit, nons mel supra explicatum fui praesertim in capitiabitis confiitutionis definitiuae. Haec igitur quat ias, ut breui dicam,ex ijs sumitur, quae inpersona spectantur. Decimumseptimum,communis qualita siue epilogus ct peroratio, ad eum modum, ut supra es dictum. Continet ergo qualisad breuem
argumentorum repetitionem, animorumque, commotionem,caussaeque commendationem. Decimumoctauum, repetitasententia, uera voluntaT : cum rei, vel actoris voluntata cum animorum tractatione repetitur. Quo loco illud admonuerim, cuniplures assumptius qualia talis partes sumuntur, illam quae es praecipua a qua caussa nomen sumit, in quarto loco, t diaximus, ponendam esse. At Nero deprecatio ,
216쪽
tur. Illud etiam addiderim , cumsolasumitur deprecatio,seu cum principem habet locusos adbiberi aliquo pacto, aliquam saltem, ex aliis tribus antithesis partibus, ut ingeniosus fecit
Vates, cum perpetratum peccatum in Piriatam naturam aliquo pacto retulit, cum dixit, Ecce nita in iniquitatibus conceptus sum, Neque itilud praeteribo , deprecationem quattU0r praeciapuos locos continere,a quibus ducitur, calam, talem,meritapraecedentia O dignitatem,innocentiam,acpromissionem νit4 melioris, er grati animi spem. Vnde regius Vates, Docebo iniquos vias tuas, ct impis ad te conuertentur .
Deprecationis singulare exemplum habes i epilogica qualitate Milonianoe. V etiam artiscissa deprecatio illa Illionei apud Virgilium; ibi miseriam,merit innocentiam, oe pollicitationem animaduerteres. Sed de his capitibua, de tota hac constitutione satis
De statu Negotiali. Dis t. XVI.
Nuocialem Statum non una eademque ratione a dicendi Magistris explicari solere superius docuimus. de quos eo declaretur m do,ut Tullius o Fabius fecere, nihilspeciatim esset dicendum: at vero se Hermogeniariam ei-plicationem sequamur de χο priuata potest essed putatio, quam proposuimus oe fere iuxta
217쪽
Hermogenis doctrinam nonnustis postionibus rapianabimus. Prima positio, quamuis negocialis constitutio non set specie disincta a statu qualitatis: tamen conuonienter feorsim de ea scribitur. Quod non distinguatur patet: quia in ea femper quaeritur qualito; quod seorsim conuenienter explicetur, ex eo est manifestum, quia habet certa quaeda capita ab aliis constitutionibus diuersa, ωt in ipsa explicatione patebit; uua tamen, O fortasse magis conuenienter, ad di lationem degenere Deliberativo, se quo alio agetur libro rei cipotuisset. Secundapositio, natus negocialis es quaesto,quae de re quapiam facienda, vel noniacienda in Senatu, vel cocione tractatur. Ex qua d scriptione primu intelligitur cur hic satus hoc nomine appelletur: cum negocium proprie dicatur de rebus a nobis esciendis. Deinde ex Gadescriptione percipitur, quo pacto a Iuridiciat; constitutione disserat,ioco nimirum, quia iuridicialis inforo, negocialis extra forum tractitur; tempore, cum haec sit de futuro, ilia vero depra terito. Tertia positio, negocialis Status, partim essτationalis,partim legalis; hoc es,partim ratione,partim lege tractatur. Ham deliberatio interdum ex legis dispositionependet, indeque to-ram probationis vim sumit, interdum vero am ration
218쪽
ratione ipsa. Si ergo ex lege oriatur disceptatio legalissi ex re, rationalis dicetur:illa ex diacto, ue ex ver sententiataec extra dictilnominatur . Legitime negociationis exemplum sumere licet ex caussa Maniliana; rationalis ex
septima philippica . Quarta positio , negocialis O legitima consitu: io appellari potes ea in qua de texe i O , vel statuenda,vel non statuenda, confernanda, vel abroganda ageretur: quae constitutiones sua habent capita, tprogymnasmatum scriptores Τhetin. docent; deqstibus ps ea nonnihil dicetur. Quincta posito,negocialis flatus habet quς-dam capita communia cum iuridisiali, quae sunt ista. Qualitas absoluta ut honesum est contra Turcas bella suscipere; quiquid aliquando quia dam stultus haereticus somniauerit. Qualitas sumptiua,quia ipse nos prouocarunt, oe iniu-fle bellum intulerunt. Comparatis , satius es bellum gerere , quam sinere religionem euerti, ' O quotidie aliquid detrimenti capere. Melamys, idest remotio cri inis, quia Summus Pom. . tifex idpraecipit. Sexta positio, huius Status capita propria Iunt fere ista. Scriptum, ue humanumsue dia, uinum; oracula, huc referres consuetudine rhonori scriptorum,ut Philosophorum, binoriographorum, O aliorum auctoritates:Iusu ,
sAb quo ius non scriptum continetur: milito ,
219쪽
honum retinendum,acquirenda, cui ad malum, mitandum, reUouendum,minuendumve. Facul
tas, e fas Opοsbile; nam quod est di scite,
pro eo habetur,ac se fieri non posset. Laudabile hoc est id, cuius ratio probabilis, iusta O bone Illa reddi potest , ct bonori cum gloriosumque exsit Reip. Deo. Denique, euentus,id rid licet, quod futurum est Atque haec sunt capita, quae suasor spectabit: is vero qui ditsuadet, contrariis utetur capitibus: ut, malo euentu tum
pi, dissicilisue impossibili, ct aliis: qui loci a
quibusdam vocantur capita finalia . Septima positio n negociali constitution bquaescripto nititur Primu consideranda est lexipa, an alia sit verborum potestas , an alia I gisatoris voluntas, an ista duo sint inter se contrario . Deinde, an in contrariura sit lex aliquetis. Postea, si nulla est lex propria, viadendum erit, an extet allapar vel milis. Denique an aliquid in lege sit ambiguum. Quod se omnino lege destituimur, ad consuetudineri confugiendum erit : quae tractatur per intentionem O depulsonem, vel confessionem, O compensationem; ut, si dicatur, rem nouam spetis, rem nouam non peto: vel rem nouan peto, sed rem nouam feci.
Octava positio, caput quod ab iure, siue a iusso aequo sumitur eas babetpartes, quo de
220쪽
-- ' de statu iuridiciali agentes numerauimus: qur re νna, res pluribus partibus Ῥti licebit. Habet hoc caput qualitatem, vel absolutam, ν iure peto; vela sumptiua νt,ideo peto, quoniam id saepe factum est. Nona positio, utilitas, quae potistinum d liberationibus inseruit , duo habet pari s ;vsum, siue commoditatem, o necessitatem, ,
commodum id est, quod se adest iuuat, se abest
non plurimam nocet. Necessarium Nero,quod se absit aliqua calamitas sutura ea . De utilitate ct commoda femper es disceptatio, de necessitate non ita, modo sit per pedia . Quae duae partes, vel coniunctim tractantur; ut, cum non solum utilitas,fed etia- necessito demo stratur: aliquarido per antiparistasin, ct coa crisonem; mi, cum conceditur aliquid ese tu pe , sed bonum necessariunta. In tractation 1 primum utile, tum necessarium ponitur: sed interdum prius necessitas demonstratur; qua do nimirum es obscura, ut in Maniliana: quae varuss modis trahari solet, νt plane docebo ,
Lege A. cum de locis generis deliberativi sequenti libro rist lib. t. dilutabo. Vbi etia, priuatis de possibili , vhς Qxi eu us duae simi partes , facile es difficile, M 'I' tur: quod caput tractari potest, vel per o uerationem ct contrarias species , dicendo enficile, es difficile: oe tunc, si gratia exemii , deliberatio esset de bello gerendo, locus, tem- . - . puis