장음표시 사용
491쪽
si pra breuiter numerali us p tes, expondisu in erit inutile; quod hac disputatione facien
i P napositioin lim 'quo in hoc enere Domnis probationis; is d manat , illud dicitur ;quod es appetibile r cuius tria fimigenera a Vnum, quῬd solum es per se expetendum,ut essi a felicitas ct beatiuudo,quae nollo modo piro pter aliud expetipotest; ast quam tandem omnia expetibilia restiuntur. Quae duplex es , altera perfectas pinita in omnium bonorum cumulo . qualis non est in hac 'ita: altera imperfecta, iniit ita binus . quae sunt natu, ae consentaneo , in harturia Macquisipossunt: Alierum, quod solum propter aliud est expetibile,uisunt, ore, diuitiae , fortuna bo Tertii , quod Ilere. M ulturi erexaltar t en adhuc expeteretus diuiditur pastus in fomesi , utile.oe' deIecta bile: quaspaullo latius nuhic ali s positionibus explicabimus. inui . . fuci x Secuda positio, bonenum mi a virtus; aut id quod est a rirtuteprofectum, aut rirtuti cognatum; illud inquam,Mn- quod sica bonitateo pulchritudiM est e ditendum; quod , aut
492쪽
ria ipsam virtutem, atq; honestatem, ut umbra. corpus; quibus despicatio, contureelia, O ignominia, que ex turpitudine manant, Ppponuntur.
Quid autem sit honor pquia Laus, quid gloria , quae ab eo qui dicit ignorari nou debent , alibi
uuarta posivio, utile illud esse cesetur, quod nullam habet in se rationem, cur propter se tautum expeti debeat , sed solum alterius gratia expetitur, quod praesens bonum conseruat, absens parat; res citve malum praesera, ct auerti quod imminet: quo inqua adipiscimur , conferreamus, amplificamus bona, νel remou mM ,propκlsamus,minuimus mala, vel animi, vel corporis, vel fortunae. Sut tame quae da νtilia tu honestate conlucta,ita νt separari nopossent; visam amplitudo,gluria, dignitas, honor, O amicitia. Siquide quiquid honestatis ratione habet, etiam νtilitatem continet, modo adi aliquid aliud aliquo pasto referri quaeat; ut virtutes ad beagam vitam. Utile,. diuidipotes in t trem,siue commodum, in necessarium, quod ἡό utilitatem necessaria vocat Ciceror de quibus sequentib iis positiomb. dicetur. In νtilibus etiaquodam gradus arum uertere licet:nam alia ad tuendam hon sectem,alia ad corporis, alia ad fortunae bona conferuanda sunt vel necessa vi νel in moda: ex quiAsta alia colligitur ba norum distributio quod alia suς-im, νιλr- r. tutes
493쪽
tutes O scientiae,alia corporis, ut valetudo robur,alia fortuns; νt opes ratia, ct amici. Iis, aliud es bonum publicum, aliud priuatum; tu lud os magis amandum ct conseruandum, qAa hoc, quod ad illud refertur. Hic locus tractari poteri,sicuti duo superiores, perproposi-
tionem,di tributionem,enumerationemque, per contraria, exempla, oec.
Quine Iapositio, Tutum dicitur id quod omni malorum metu periculo vacat,quod sine cura periculo possidetur: commota vero, quod ad aliquid facilius acquirendu, conisii Baniaque mim habet; ct quod plures utilitates secum ais fert, O Nitam Liatumq; quietum gratum,iucuudumque reddit.Hic etiam spectandum erit, quid si magis tutu,magis comodu;ex caussis escientibus, iuuantibra, ex adiunctis, O ex alas semilibus, sepe repetitis locis. Hunc etialqCum eadem ratione, vi superiores tractare licebit. Sextapositio, necessarium es id, ne quo res feri nequi aut nisi fai ct fuscipitur, incommoda sequuntur: illud inquam,quod ni fecerimin, quae habemus conseruare, O quae expetimi consequi, aut praesentia incomoda propulsare, futuraque depellere nonpossumus. ecessitatis, sue necestudinis duas Iacit partes M. Tullius: Lib. 2. de qtiarum νna es plex O absoluta: altera cu λημ' adiunctione. Illud dicitur simpliciter necessa-r;um , cui nullo modo resistipotest, quin minui
494쪽
16 De quaest. Oratori)s.fiat,aut eueniat: ut homines mortales interiretorto Sole,diem esse. Illud vero cum adiunctionesne quo aliquid honenum, vel utile consequi nonpossumM:quo modo necessarium es, ut cibo utamur,ni velimus interire: necessariu es vrbem obsessam sese hosti dedere,ni velitrame pe-
Pro lege rire: liberarefocios, fines defendere , se dignitatem retinere, si vitam conferuare velimus. atq; hanc potissimum necessitatem tractat is,qui consilium dat. Aliud itaque es,aliquid esse necessarium ad aliquem finem obtinendum,aliud esse: commodum; ut ad iter faciendum equum,ct ad urbem expugnandam machinas. Potes autem eadem res aliquando esse utilis O necessaria , diuersorum bonorum comparatione: literae utilessunt ad comparando opes, non tans necessaria, cum ali s modis comparari possint similia ter disciplinae conferunt ad honese vivendum ,
sed potes qui 'iam bonese vivere sine disciplia
narum cognitione. Videndum itaque erit, quid commodum, quid necesarium sit: cum necessariu vehementius urgea ct aliqua sint adeo necessaria,ut eoru caussa,etia vita sit exponenda. uuid igitur , inquit Cicero proficere potenhaec necessitudinis disributio'prope dicam,plurimum, cu is locu necessitudinis videbitur ini currere. Uam,cum simplex erit necessitudo, nihil erit quod multa dicamus, cum eam nulla ratione lenirepossimnso Cum autem ita necesse
495쪽
Liber ΙΙ. qi Terit,ut aliquid effugere, aut adipisci velimus ,
ium adiunctio illa, quid habeat utilitatis, aut quid honesatis erit considerandum. Nam omni tempore id pertinebit, ut aut ad honestatem hoc modo exponenda necessitudosit, Necesse iat hoc . faciamus,si honeste volumus vivere: aut ad in- incolumitatem, hoc modo, Necesse est,si incolumes volumus esse: aut ad commoditatem, hoc modo, Necesse est,sisneincommodo volumus uiuere. Ac summa quidem necessitudo idetur esse honestatis, huic proxima incolumitatis, tertia ac leuissima comoditatis: quae cum his duabus numquam poterit comparari. Hasce atatem
inter feme necesse es comparari, quae apud Tullium sequuntur. Ex his colligere licet, duodecim fieri posse
hac in partepropositiones : tres ratione conferuandorum bonoru praesentium,animi, corporis, fortuna: tres ratione eorundem bonorum absentium comparandorum : tres ratione remouendorum malorum animi, corporis Brtunae : Odenique tres ratione eorundem malorum i*minentium repellendorum. Hic etiam locus, eodem tractabitur modo,νt superiores .
Septima positio, delectabile, siue iucundum. est i quod νoluptatem deIectationem, an mi,vel corporis, vel utriusque, praefentem, vel consequentem assert: quod naturam recreat, ac reficit, ct cu suauitate ascit. Iuchnda siue ani- Dd a mi,
496쪽
18 De quaest. Oratorsis misue corporis, ratione temporis distribuuturin praeterita,quoru recordamur: in praesentia, quae sentimus: O in futura, quae speramus. Hoc boni genus, ideo est a natura institutum; ves,ut ea quae agunt ad agendum, quas quadam esca, trahantur: vel ut labore iam defatigata reta creentur, viresiue ad iterum agendum resa ciant. Quo fit, vi non sit propter se expetibile, sed ut alio referatur. Potes autem hoc bonu, scuti ct utile cum bonesto esse coniunctum, aliquando cum eodem pugnare. Idem diceres, si cum utilitate comparetur, cum qua interdurata, consentiet, interdum vero dissidebit. Quare, noen necesse, ut quod es aliquo modo delectabile, sit utile, vel honestum: cum tamen omne νtile
et honestum sit delectabile. Amplificabitur hie
locus iucundorum distributione,icomparatione, contrariorum conflictione, Oc. Is vero maxime νrgebit, commovebitque , qui in re, quam suadere conatur, omne boni vim atque rationem iuueniri demonstrabit. 'bim cuhomines a boni specie commoueantur, illud fauo maxime com0uerepoterit, quod nibil habebit mali, cur reMci ct omnem continebit rationem,
cur appeti debeat: cuiusmodi est sola virtus, qeae se est honesta, utilis , ct delectabilis, atque
etiam beata vita; quorum bonorum caussa omnia alia expetuntur:in quibus tandem humana
497쪽
Liber II. 4ryoctauapositios sibile est ii quod modis qui ebusdam conferuari, aut comparari,aut eri,aut remoueri potest: cuius partes siue modi funt,fὰ-cile, difficile . Facile, illud dicitur quod sine γmagno,alit sine ullo labore,sumptu, molestaq; quam breui fimo tempore perficipotest. Labor autem sumptus, ct tempus suntparua, aut per se considerata, aut comparatione rei praeclara, O magni momenti quam Dademus. Adfaciliatate pertinet etia agendi modus, quem praescribere omnino debetis quisuadet, doce is, qua ra . tione res psu a m νsu actioneq; redigi queat. Modi explicatio, consistit in demsen, ratione caussarum, escientium ct iuuantium: in viribuN ingenii, corporis, externorumq; bonorum ;Ῥt sunt,amici, diuitiae, opes,potentia, dignito, gratia, auctoritas, ct milia; quae spectarip sunt in omnibus, ct in seingulis hominibus. Ite, in a gignatione omnzum circunstantiarum, temporis,lscorum ersonarum, ore. Atque ex bis facile describeres contrarios loco qui ad dissua
Turpe est ipsum vitium,quod ex vitio profectum est, aut vitio cognatum: siue turpe est malum quod adiecta omni utilitaret, ct iucunditate, propter suam turpitudinem est fugiendum id denique, quod es honesto contrarium . Vituperabile, quod ignominia praesente, aut conisequentem assert.
498쪽
et o De quaest. Oratoriis. Perniciosum, quod nocet animo, corpori audi' externis bonis: quod vel omnino, vel aliqua parte labesectat bona quae habemus, ct imp dit, quae accedere possunt: quod conseruat, augetve mala praefentia, importatq; absentia. Molestum, siue iniucudum quod, vel anima, vel corpori,vel utrique tristitiam, doloremque adfert. Periculosum est, quod periculis inflantibus anima aut corporis, aut fortunae subiectum est: vel id per quod nobis, nostrisque bonis proprijs, aut communibus discrimen imminet. Non necessarium est id, ne quo res aut con . seruari, aut comparari,aut fieri,aut esse potest. Dissicile vero, quod magnis laboribus , fumptibra, ac longo tempore conficitur: quod quidiJuadet, ita augere contendet, ut impossibile
7' Mod- autem fugiendae rei, ex iisdem petenduta es locis, unde modum, siue facultat faciendae,petendum esse diximus. Atq; hi loci eadem ratione tractandi erunt, qua locos suasionis tractandos esse diximuU,per propositiones ,
enumerationes, contentiones, per exempla, Oper alios.
Huc pertinet cognitio eoru quae fieri posui; qu0rum capita communes locos libro de I uentione secundo numerauimus:ut est id, cuius contrarium simile relatuα es , vel licitur, id cui
499쪽
Liber II. 42 reuius amor. cupiditas est a natura, id quod es posteriin, si factum est quod est,priva, m- , ius ulchrius, id genus alia: idem dicas de iij qua fieri nonpossunt.
2Vonapositio,ingenere deliberativo non habet parum vim caput illud, quod ab euentis , cst consequentibus fumitur, propterea eorura discrimina perpendenda erunt:certitudo,magnitudo,varieto, O similia. Ad quorum confirmation , exempla, quae praecipuum locum babent in deliberando asserenda erunt. Facile. n. futura praeteritis respondent, O experimentis homines permoventur; praefrrtim se sint domesica, ct recentia. Cauendum tamen est,ne contraria, aut disparia exempla adducantur: νt a cideret, quando non esset eadem deliberantium, O eorum, quos in medium adductara ratio ec enim mouetur populus Senatorum G plo,nec tyranni regum,nec reges Urannorum,
Decima positio,bi omnes enumerati loci,vim habent ex loco causse sicientis, iuuantis, siue impellentis.
Denique ut sit huic dissutationi finis, pro hu
iusseneris usu legendae junt orationes Demo-ybenis,quaesere in consultatione versantur; Ciceronis pro lege Manili pro lege Agraria, σomnes fere Antonianae. Multa sunt huius ge- .neris orationes lectu dona,apud Liuium, quAE
500쪽
Vt autem adhuc ampliorem methodum ad Empori deliberationes tractandas indicemus, Me capita in deliberatione capienda spectanda propono,Tbem, mepropositum, potbem, e n gotium O factum ipsum, circumstanti a s ,
caussam, O euentum. Hac capit alifgradus Ῥocant, oe gradum in generalem, proprium. , personalem , causalem , O coniecturalem diuidunt.. Primum itaq; sumendum erit exordium ab aliqua sententia, prouerbis, O ebria, quam proposito accommodat uel a laude eius rei ous proponitur , aut a reprehensione rei contrariae. Vbi adpropositum ventum fuerit,paucis, si res postulabit, exponendum erit.
Postea, ad enumeratosgradus accedendum
est; o quidem priore loco, ex facto, siue ex ne gotio, o circumstantia, e persona, caussa ipsa, hoc es, ex re, quae in consilium venit, etiacienda est generalis quastiosue thesis,qus uniuerse tractanda erit. Vt ecce, consilium capit Lucreti an ob illatum a Rege suprumse necare debeat; Facti genra es, vis, muria, contu- . t melia: persona, min nobili pudica, O se, siue rei ob quam consultamus, nimirum mortis, atrox O arduum consilium factumque. Ex quibus haec generalis oritur quaestio, An ob illatabe A i, contumelia , obilis O pudicaLemina, graue L . consitum capere debeat: quam tractare licet per