장음표시 사용
91쪽
nimembre,mutilum, et ex una parte firmu etcu ex altera parte nulla es defensio:cuiusmodi fuit caussa Verris; cuius haec fuit intentio, bivoluntarie in exilium : ubi aduersarius non'. habuit quid responderet. Secundum, quod graece Lσαον, vel ἰσοτητα; id eis aequale, O secundum aequaliatatem; ut est illud quod utrinque parem accusationem defensionem habet a Pr se duo inter se furti accusarent. In hoc genus se Orator inciderit liquid discriminis inuenire coneturivi in Coelianafecit Cicero: Clodia erat Scortum, Coelius iuuenis corruptus ; s d dismile inuenie Orator , quod Coelius iam in alio vitae genere
versaretur. In sciana etiam,quaeda auima uerteres ἀνισα id in inaequalia . Tertium , grace ανυςρε, latine, reciprocum,conuertibile,ret comeans, vel conuersonem O commutationem habens. exemplum hacap. io. bes apud Gellium in caussa Protagorae Sophinae, Euthali eius discipuli, ubi quid sit argumentum Antistrephon exponit Gellius. Astretur etiam ct illud de eo, qui diceret, non es Ita H g credendum insoninus, idqueper insomniumse accepisse asrmaret. Si orator in hoc genus iu-cideret,aduersaris inconstantem actionem Uendat: quiddam simile in caussa Quintiana r
92쪽
miis , non eredibile; cum id assertur, quod ess παραδοφεν , es praeter opinionem, Nel om- aliquorum, exsinte accusat ris, tum rei; νt C. Verrem Ῥirum esse bonum .
Antonium esse Reipsudiosum. Quod genus potes quidem esse contra opinionem,sed tamen meri necessario contra veritatem. Quinctum, αδηνατον, latine impossibile,nefas,quod fieri nonpotes, quod vi contra, vel praeter naturae ct hominum vires', ut in tepuerum commisissee adulterium: rcas breui temporisJatio uniuersum orbem sibi subuco reposse Τ.:xtum, ἀδεξον, hoc est, indecorum,inhon sum , quod rei turpis, O flagitiosae petitionem continet, O quod obpudorem ab auditoribus reiicitur, vis quis mercedem proditionis, aut adulteri', filiave a seprostrata apud iudicem postularet. Quo genere Orator in Nituperatione utiposset; νt Cicero fecit, cum ab Antonio se beneficium accepisse dixit, Mod ab eo no De Phil. rit occisus: quod beneficii genus latrones conferre solent. Huc referuntur omnes cause, quaesunt contra bonos mores, ut non alerest rentes,praeceptoribus honorem non habere,
alia barum similes, O quae intentionem indignam ac turpem babent. Septimum, απερ-ατον .id est sine circunctantia, quod est omni ratione o confirmatione d
93쪽
i De quaest. Oratoriis nitutum, ct nugatorium; ut se pater filiam besne moratum abdicaret: vel maritus uxorem accusaret adulterj , nec demonstraret aduL
Octauum πορον, hoc est, inexplicabile, infinitum, in quo nulla probatio, nulla refutatis , nec exitus Nilus apparet: a quo Orator,ais iudex se extricare nequit: in quod genus, cum aliquando Areopagitae incidissent, litigatores post centum annos redire iusserunt. Huiusmodi fuit caussa ilia de duabus mulieribus de filio uiuo altercatibus, quam diuinasapientia praeditus diremit Salomon . t tonum, ἀπι)ωμον uatine, sine colore, cunis
' nulla apparet secti caussa, qua quod sectu es ,
eur fieri debuerit, quasi colore quodam demonstretur; ut se eo tempore quo praelium committendum est,milites sibipollices amputarent, de quo tanquam de laesae maiestatis crimine accusarentur.
Decimum, ἐτερορρἐπει, hoc est, impensum, quod in unam partem magis inclinat, cu unus ex litigantibus tantam vim habet, ut alter nihil habere videatur. Undecimum, kορλν hoc est, praeter hia
floria,erraticu, quod Hermogenes κακωλας ori
id est male dictum vocat; cum id adducitur , quod est praeter historiae fidem: quod in omni circunstantiapersonae,locho temporis accidere
94쪽
i Liber I. 73 potest: ut se quis diceret, Alexandrum non regnasse in Asia , Aeneam non fuisse Anchisae
Duodecimum, 'προθιλημπιν is es praeiudicatum, ut est i quod antequam in forum veniat, omnium iudicio est comprobatum. Haec igitur sunt, quae notantur in consistentium caussarum genera; ct fortasse plura notari possent. Ex quibus nonnulla quandam habent consenentia, sed non ita firma, salte prima fronte; quae Cacos data, i. male consissentia vocantur, ut sunt,er Natal. raticu, ct impensuin, praeiudicatu . Et hinc Conries quod aliqui pauciora genera numerant; ut qui Hermagorae enumerationem approbat; qui deficiens, νnimembre, inexplicabile, aequale as auit. His ita expositis, quaestionibus inconsistentibus, quae in iudicium non veniunt, relicti de consistentibus, quarum, ut es statutum, tria sunt genera, deinceps agemuS. Secunda positio, statuum, alu dicuntur rationales , ait' legales. Rationalis is dicitur,qui ex aliqua rei attributione, vi facti, nominas ,
O qualitatis fumitur; is vero legalis, qui ex lege, vel scripto, dictove nascitur. Quare , si dubium set de re, status dicetur rationalis ; si descriptura, aut pronuntiato, me dicto,iet lis . An vero quaestiones ex lege natae sint proprie status, ct an status legalis sit a trib. generibusspecie disinctus,inferius late explicabitur. Tertia
95쪽
De quaest. Oratoriis. Tertia posuio,ctatus duplex est, alter qui iu
ridicialis, alter qui negorialis nominatur. Hac diuisionem multi uerunt , sed in ea explicanda non conueni t. am iuridicialis constitutio,
quam Graeci . in λογικη, νocant, id pro
sus est, quod salus qualitatis, triet vi qualitas ct iurisdictio , sint tertium constitutionum g nus. M.Tullius aliquando de constitutionegenerali, hoc est deflatu qualitatis loquens, hunc in modum hanc diuisonem exposuit: Iuridicialis es,in qua aequi recti natura, aut poena ratio quaeritur. Negocialis, qvid iuris ex ciuili more aequitate sit, consideratur: cui diligentiae praeesse apud nos Iurisconsulti existimantur. Verum alibi negocialem sub iuridiciali complexus es. Et sane, cum tam in priuatis, quam iu publicis iudicus de iure,hoc es,de aequitate, tIurisconsulti solet,quaeratur,non video, cur satus negocialis hoc modo explicatus,iuridicialis vocari non debeat Hermagoro ct Fabius,n gorialim q*em Graeci pragmaticum appellant, enm esse dicunt, in quo de rebus ipsis oe negorijs in genere quaeritur, remoto personarum cs-plexu,ν an diuitiae superbiam pariant: an d beat asilio necari,quae virum interfecit. Hermogenes, eum negocialem vocat,in quo de refutura scienda,aut non facienda inuestigaturitiu-
ridicialem in quo de praeterito di*utatur.ὐ iij
denique hoc modo; quando in prima quaestioneto causia
96쪽
Liber T. eaussa nitur, constitutio, vocabulo a iure accepto, iuridicialis dieitur: si vero in iudicatione σfirmamento,uegocialis vocatur. Quare,si in cauFrrum conflictu consistat quaestio uridicialis appellabitur, si in iudicationis disceptatione, negocialis. Explicant etiam negocialem statum eo modo quo Fabius exposuit; ita Ni nex cialia constitutio sit, cum de negotio in se disceptatur, remotopersonarum complexu: ob cuius circunctantiae separationem, ab iuridiaciali seiungitur. Dicarit praeterea, negocialem pertinere ad disceptatorem, qui de re ipsa sine persona altius philosophatur, O de iure, non de ex hypotbs, hoc est, si ita res est , respandet, O quid fieri oportea docet: Iuridicialem vero ad iudicem,qui de caussa Dcto, personaque cum negotio coniuncta, cognoscit , eique ossicium praescribita bas caussas quidam ab actore appellatione fumerites,rbetoricas Ll, a disceptatoresbilos bico vocant. Hinc patet, cur olim Iurisconfιlti, qud Dium de iure disceptabant, non inter Oratores O rhetores , sed inter Philosophos numerati fuerint: ita mei dem essent, qui apud Graecos pragmatici. que existimandum est,negocialis status solum in iudiciis inueniri, cum in omni scientia O arte reperiripolynt, praesertim in politicis, quibus rei gerenda vocabulum priuatim cora nit: quam ob carisam Hermogenes pragmatiacos '
97쪽
eos satus ad rem futuram contraxit. Nupropterea, quod pragmatici satus rem a persona auocant, idem sunt quod thesis, quiasolum avocant a persona, ct non ab alijs circumnan s, ct nullam includunt relationem, sicut thosiis,qua hypothesim respicit. Sed de hac diuiso ne hoc loco satis: plura iusta, cum de negocia si natu speciatim agetrir. Quarta positio, qualitatis constitutio duas habet partes, quarum area absoluta, altera a sumptiua nominatur . Tunc dicitur satus qualitatis absolutus, quem Graeci Antilepsin νο- eant um fami ex se suaq; ut defenditur, nihil extrinsecus adiecto:Ῥt,sipater accusatus a filio quod ipsum verberauerit , se defenderet, dicendo parentibus licere liberos percutere. Tunc Nero qualitatis assumptiuae, quam antlibesim quasi contrariam positionem o propositum diceres, Graci Nocant; cum adfictum defendendum aliqua extrinsecus sumitur ratio: ut in Miloniana,vbi extrinsecus sumpta es ratio ad defendendum factum,quod liceat aggressorem, improbum ciuem occidere. Id autem quod assu, mitur, vel pertinet adfacti defensionem,quae defendendi ratio nonnullas sub se habet partes , quaspinea numerabo, er explicabo,nes ad actionis reiectionem, quae latine transatio,groe-ce Metalepsis dicitur: quae fuas rei formas habet, suo etiam loco explicand . Tlace:
98쪽
. Liber I. ' 77 Placet hoc loco antequam ulteriusprogredior , afferre quaestionum diuisiones, a Mar. Tullio diuersis in locis allatas; quas facilita liue gratia in tabulo redegimus. Supposita ita-qree hac veritate, R fetoricae materiari.esse qus
sionem, O hanc diuidi in them, po- em , tbesu hunc in modum in partitionibus subdiuim.
- Possit ne res effici.' Quomodo fiat. ovile s ' s ide ros sit,an diuersa. M Imago rei di des s
scamur . c De honestate . Quo ut ς Aequitate .
99쪽
In tertio oratorio hoc modo ... - Coniectula, ut u sit ne mutarine possie, ruiuφη D finitione, ut ur sit,unde sit. suo, ις P Coniecutione . a Quid res,quae species,lle Dcra,erisprium. O hortationem . , Simplicem de expetendo A i'hi K biureationem. P aequo, 3ch nesto. comparatam, quId Huer
Circa quas diuisiones , quadam adnstauit Tinus e quae nos, πt minus utilia , omittia
An in causis qualitatis status ex prim vel secunda conflictione nascatur.
Disputat. VII. VT quod in hac disputatione,in qua duo grauissimi dicendi Magistri Tullius O Fabiusdisntiui, in dubium reuocatur,intelligi possi,
animaduertendum es, in coniectura flatum iudicationem non disserre, cum in eo ipso partes in lant, quod in iudicium venit. At vero in qualitate, duplex intercedit conflictio; νna inter intention , O depulsonem; νt occidisti , occidi, fed iure occidi: altera inter rationem , --entum ; νt occidere licet hominem
aggressurum s non licet priuato ciui, indicta caussa
100쪽
Liber Leaussa, quempia occidere: quaeritur modo,an solum bye vltima quaestio,cum de qua itate queritur,appelletur status liavero prima ruinimm militer, oum de desinitione quaeritur, intercedit ratio ct firmamentum; νt in hoc exemplo, tu es sacrilegus; non sum sacrilegus, fessur: ratio, quia rem profanam abstuli, non sacram: firmamentumat ex loco sacro abstulisti: disceptatio, Lae iudicatio, o crinomenon, an : sacrilexus qui rem profana ex loco acro au ert. Quod autem illa prima constimo non possit appetrari status , his rationibus demonstro. Primo, status is dicitur, in quo partes conssunt; sed in hoc caussarum genere, an sola iudication ue in secunda disceptatione consistunt
igitur Deinde, status in id, quo omnia referuntur quae in causa tractantur; ut eae omnibus fere
. definitionibus superius allatis cogigere licet: atqui omnia quae in quaenione de qualitate a litigantibus dicuntur,ad una iudicationem cun r- manda , aut infirmaudam diriguntur : hec igitur sola in his caullis statum faciet. Poseremo in boc genere, aut prima quaesis reuocatur ad fecundam, oe in ea sectis ar, Oturic natura caussae surpe mutaretur, e r qualitas migraret in contecturam: aut secunda ad primam; ct tunc iudicatio non eris p cipua, O ad eam non referentur omnia, neque ex ea totius