장음표시 사용
151쪽
EFFECTIBUS NATURALIBUS, ET SUPERNATURALIBUS.
Enio adi nobilissimam cosmologiae pδrtem, quae philoispho orthodoxo in primis curis esse debet; ipsa te.
i nim .castissimae religionis fundamen-t- propius attinguntur. -Ut autem .& dilucide , &'distribute res omnis eroponatur , disseram primum de natura , ejusque legibus tum de effectibus supernaturalibus generatim, ac nominatim de . miraculis ', denique crite. vi , quibus effectus miraculosus ab mirabili, sed naturali , c-titudipe morali maxima, discerni queat s suppeditabo . , Habes igitur INHionis hujus argumentum.
152쪽
De Maturn , ejusque Legibus. LXXXVI. . tura, φυπις, generatim notat Quid re principium mutationum entis internum: Na- q otu
tura pro indo universa est principium muta--i ''ctionum in mundo eidem internum. Cum por- ro omnes mutationeS , quae 4n entibus mundanis eveniunt , per e0rumdem agendi , pa-htiendique potentiam possibiles sint ., per vim autem actu exsistant . rite 'Colligimus , naturam cujusvis entis in Vi ejus , agendi , pa- tiendique potentiae juncta ψ ac naturam uni versam' in collectione 'omnium Virium, omnibus agendi, patiendique . potentiis , quae in omnibus entibus creatis .insunt , jumstatum, Constitui. COROL L. t T. Cum vis substantiis solum compe tere possit , P lam est, 'ires omnium Tubstana tiaram creatarum , etiam spiritualium , simul . 'sumtas naturam uni versa m absolvere.. Cost ista α- Natura differt ab essentia. ut noarat V Vias usu haec enim interna entis possibi. . litate absolvitur : illa Fim insere exsistentiar
adhaerentem. SCHO. L. I. 'sermo mihi est dae natura entium creatorum; Deum enim natura au storem compellare soleoa neque, placent barbara illa vocabula , quibus nonnulli absque ulla necessitate uiuatur , dum Deum naturam naturantem naturam vero mundi matur tum V ςgnt. Q 04 otii. . . ad veteres attinet , longum foret discrepantes telum eorum opiniones enarrare; quaedam solum in opimo-
153쪽
r CosMoL. SE T. III. CAP. I. idolum quoddam, Deo in res ereatas op ran. ei ad latus posuerunt, eam substantiam 'essa ab omnibus aliis distinctam, perque totum orbem distulam doeentes, a quibus Prineipii Θlarchoci , Archaei mundi, aut Entele efiia cognomen tum obtinuit. Ad hanc sententiam accesserunt illi quoque, qui cum Platone mundum ingens esse animal opinati sunt , a cujus anima per totum distusa generationes rerum omnium promficilierentur , atque hanc doctrinam communem sere suisse philosophis omnibus , ex Plutarcho discimus: is omnes reliqui, inquit il-- le, mundum animatum esse, & a providen. , , tia gubernari statuunt a Leucippus vero , &Democritus , Sc Epicurus , iuec qui praeteris hos inane, ae atomos introducunt , de ani- , , mae expertem mundum facturi neque pro
videntia , sed natura quadam bruta admini. , , strari a junt . is Verum in natura hujus animae definienda in varias rursus partes abierunt , nonnulli . quos inter primum locum Stoici tenent , Deum ipsum hanc mundi aui.' Inam esse absurde commenti sunt e se Stoici , , , ait Lactantius , naturam dividunt in duas ia partes, unam , quae emeiat; alteram, quaris se ad iaciendum tractabilem praestet. In illa G, prima esse vim faciendi: in hac materiam . , nec alterum sine altero esse posse . Ita isti. uno natu e nomine res diversissimas comisi prehenderunt , Deum, & mundum , artifi- cem, dc opus , dicuntque alterum sine alte , , ro nihil posse , tamquam natura tat Deusia mundo permistus nam inte i m cc. consen ,, dunt , ut sit Deus ipsa mens mundi , 5c mundus corpus Dei . Idem fere Μoshemius in du vorthum c a ex definitione νης φυσώ- , quam Zeno Stoicorum Princeps apud Laeetium ch attulit , clare eolligi opinatur :Stoicos nimirum nullum posuisse inter ratio'nem s
154쪽
nem , & vim genitricem diserimen : sed utramque velut Virtutes, Sc periectiones unius , e)usdemque mi , seu, naturae illius , quam per . totam universitatem intentam esse putaverant, considerasse, ipflim vero Deum modo Iovem, . modo Fatum , modo Mentem, modo Naturam jι appellitasse, quod ipsum Laertius quoque conin. firmat . Impium hoc Stoicorum dogma subin- 'de etiam Varroni placuit , ita enim loquitur apud S. Augustinum: se Deum se arbitrari en De eis., , se animam mundi, quem Graeci κοσμιον vo- LI. ,, eant; & hunc ipsum mundum esse Deum s ς' si . ,, sed sicut hominem sapientem , cum sit ex, corpore, dc animo tamen ab animo diei sapien- ,, tem, ita mundum Deum dici ab animo. cum. sit animo , dccorpore. ,, Immo, quod mireris, . neque Origenes ab hac, opinione alienus fuisse. videtur: ,, sicut corpus nostrum unum ex mul. D tis membris aptat .m est , & ab una anima l. ,, continetur , ita dc universum mundum ve-
,, .lut animal quoddam immane opinandum Pu- ,, io, quod quasi ab una anima virtute Dei , .
, , ac ratione teneatuP. , , . Uerum quam absur- ida haec sit opinatio , cuivis.per se manifestuira esto ut non nihil. dicam , si Deus anima mundi sit, mundusque ipsius corpus , necesse quo- que erils ut Deus ab mundo , quemadmodum
. anima nostra a corpore , ad perceptiones. determinetur . Et nonne ex hac sententia conse-
quens est , ut Deus quoque , vel pars ipsius animam nostram constituat, quod ipsum ii insidiati non sunt ν Quid igitur divina substanώ. tia: discerpetur sed de hoc alias plura. Nunc. ad eos venio, qui naviram , seu animam per totum universum diffusam eo sine propugnarunt , ut supremum Numen tolleren . ,, Stra. o. a. ., to Lampsacenus , ait ' rullius , negat opexa . Deorum se uti ad fabricandum mundum : .s quaecumque sint , docent omnia estecta esse G 3 ,, na
155쪽
Iso CosMM. SECr. III. CAP. I. M natura. Q Haec Stratonis natura , intesprete Cudu vortho, ,, est vis quaedam , de inte- ,, rior vita in singulis materiae particulis conclusa , cujus ope semetipsita quae liben arte , ,, ac consilio fingere, in easque formas, , quiri bus apta est natura , de idonea ventere po-
i est , et si quid faciat , ipsemet ignorat ,
,, nec, quid velit facere, secum constituatia , , Hule opinioni addictos Hylogo itas. ipse com-- pe dat . . .
SCHOL. i. Sed ipsius quoque viri doctissimi a d.
mirabilis prorsus, ae singularis de natura sententia examinanda venit , commovit m et opinionis novitas, ut eam 'in medium proferrem,. atque confutare etiam Ne autem im longum excurrat oratio , primum ipsius prope: verbis proprietates naturae', ut ait, genitricis enumerabo; tum rationes , quibus ad. eam- stabilien - .dam impulsus est adducam L denique ea proferam argumenta , quibus in illa impugnanda Nostiem ius usus est, quaeque me judice rem. conficiunt i Est igitur Cudvvortho, satura genὸιrim instrumentum Deo subjectimi, quo divina providen. tia tamquam ministro utitur imea muneris sui parte administranda , . quae ad materiae disposi. t tionem , temperationem. Sc gubeaenationem per- tinet. Superior quaedam providentia adjungi, debet , quae perperam ab' ea admi sta saepe nu,
mero corrigat , quaeque nonnumquam actioni. ' bus elus , & consiliis, intercedat .. Ars est naturam animans , omnii arte humana praestantior , fi umquam consiliuna, capit, aut delibe rat , nihil tament suseipit, cujus, poenitere' possit . Licet ordine & ratione agavi ac ad cetatos omnia usuu dirigat , ipsa, tamen metam:,. &eonsilium nescit sus operis , neque cau ssam , cur sic agat,. perspectam habet .. Agit propter finem , attamen consili, nationis, ,. de intelli- geri
156쪽
DE NATORA, EItysQUE LEGIBUS. III gentiae non est particeps P non hahet - . etiam eorum P quae agit ,, perceptionem tamen aliquam, eidem tribuere ipse videtur . Agir sa- =-T taliter, immo satum est.. i Habed infim m. . vitae. ' genus, nec a Vita , quam vegetativam voeant , I differt ; est eorporis expers s toti denique huic globo ex aqua, ει terra conflato una praeest haec fictrix vita, seu naturae, quae certo, mod
eunctis, plantis se herbis, , am nussioribus Jonju
. cta est easquσ omnes pro naturam, semini sum juslibeti; fingit & fabricatur s quae pari φr; 'eri, talia, ceteraque eorpora, quae pips habent ar tis , quam ut a fortuito materiae myu, prodaex queant, conficit , id disponit . Denique ait. A s. aa. ristoteli repugnaudum non esse , . qu in Ur m esse certam, mentis animalium Partem', aut po- tentiain is biliorem in. eorum animis, habis
Rationes; ipsi hae, sunt. r. mi talem naturam 3. genitricem negant , alterutrum horum, cogun. tur profiteri e vel . omnia. sortuito ., ω temere eadere , ω formari ; vel ipsam Deum suis ve- lati manibusi euili v animant, corpus fingerς , i neque majoribu& tantum, de praestantioribus ἡ- sed cuivis etiamf muscar, de pullei , auc si qui iui histe vilius est , quod Deum nimii , caris. Ue- raret a. 3 Plurima in rerum . natura fiunt , quae vim legum mechanicarum se perant , qua- . lis. est facultas respirandi, ita animetlibus 9, 3. omnis tensim & gradatim generantur, quae
tarditas, vanae , Ec inaniν pompar speciem ha-- fieret ., si eaussa rerum omnium; essiciens ellet infinite potens o Pluris sanu errores in os peribus, natarae si nempe materim minuν ido.
nem sit, aut consilici fabricantis repugnet, quoa. fieri neutiquam posset , si Deus per is omnia
157쪽
is tentiam suam commendant, quod ea Deucis, perpetuo, molestissimmae labore levet, --M nenique praeterea culpam vitiorum , M M. formitatum, quibus natura rerum passim Ia- ,, borat, ab aeterna illa , di sapiemissima unis, versitatis caina removeat . Indigne ferunt
,, ab illis, qui ab ipso Deo procurari credunt' ,, omnia , infinitam negotiorum multitudinem, ,, di incredibilem molestiaram numerum supre- ,, ino Numini imponi: nec Cartesio parcum,
is materia dixerit: quod squidem esse censent . ri ae si Deum numquam seriari , aut otiosum esse profiteretur . veram ipsi , dum Deum is semper vigilantem inducunt , ne natura ges' is nitrix In vitia Incurrat graviora; dum nia ,, tura m hanc judicio , & facultate rectum a ,, pravo secernenda praedit m v esse negant ,, dum moderari Deum actione. iejus censent s D dum corrigere Deum ν di emeniare , quae - ,, serian admisit haee natur ν asseverant , ut ' ,, alia taceam: num minus ' in ' Deum nego. ,, t i , minusque molastiae conserunt . atque
i ,, illi λ --- Et erunt, nsillus dubito, qui
. ,, multo. & simplicius , & rationi convenien. tius censeant , Deum cogitare ipsum omnia ' c e ,, perficientem , quam naturam ipsi adjungere. λ' nec GPientem, nec potentem , sed rerum, b, dc rationum vehemen er ignaram , cujus it. , , te actus perpetuo moderari debeat : praelit. -,; tim si Deum infinite potentem esse recor. - ,, dentur, cui commotio , & distribusto mate. is plus ereare. nequeat molestiae , Muam
,, procreatio ex nihilo exhibuit . Isne Domi. : se nus beatior est , qui , cum ipse valeat po-- , tenvi i negotia sua admin i strandi , nuIlum i ,, adhibet adininistrum, an vero ille, qui ser- .. M Vulo ' adsciscit sibi parum, cautos , & pruci denim , q-ε- imperitiae , ac temeritati
158쪽
DE NATuRA , EI 14QUE LESIEus. is ,, semper oecurrendum est Ad de ,, formitates , & vitia , si modo his uti fas is est vocabulis, quod attinet , quae passim ins, natura rerum cernuntur , etiamsi naturam
,, procreatricem Deo adjungas , multi tamenis de his sibi satis esse factum negabunt . Ete ,, nim si Deus semper videt , quid agat haec , , natura ; si actiones ejus moderatur. , si ea. ,, Vet , ne desciscat a norma , si denique cor- ,, rigit opera ejus , nonne rerum omnium , M quas ea peragit , eaussa, & ratio ad ipsumis Deum postremo reserenda erit isne Domi- , , nus, qui servu ut numquam ex oculis dimi tit , modumque ponit laboribus ejus , reuso esse non Videbitur vitiorum , quibus hic se- , , se adstringit rQuae hic de natura dicuntur, Vereor, ne qui' n. . io, , , dam existiment , liberalius , di magnifieen is tius esse dicta, quam patiuntur , quae supra infra de hac natura . praecepit. Α- : ,, liax naturam deligendi , te judicandi facul- ., tale careret asseverat ρ hic perinde loquitur, is ae fi deliberato consilio quodvis opus agriis grederetur. Negat enim, ut reliqua taceam,
is suscipi ab ea aliquid, cujus poeni aere queat.
, , Alias Deum emendare nonnumquam, di com,, rigere admitas errores concedit . Hic vero , sign,ficare videtur , nihil umquam vitiosi, ,, aut cujus podnitere queat, naturam efficere., , Mitto reliqua. ,s
Nisi me ritio saIlis , tota haec celeberrimi via r 3.-- ei de natura disputatio aliquid habet incon not. - stantiae ; pleramque enim non aliter do ea dis erit , quam de re per se eonstante , reis extra hominem posita hic vero naturamri faeultatem , δέ virtutem tantum esse in antismo residentem avirmat . o Plura tute sacile erues , quae ad ejiciendam ex orbe ld genus naturam serviant. Neque tamen haec Cudvvor/
159쪽
stant pa s 4 Cos Mo L. SE T. III. - C AP. Lthi opinio ita. singularis fuit ut non aliquos nacta suerit sectatores Placuic certe: nonnullis. ipsius popularibus ac praecipuα Henrico MO- ro , placuit quoque Joanni Clerico. quocum. ea de re acritae disputavi: B Eius , hac sere- ratione argumentatus : vel natura. hae geni . trix est. d niaxad in liramentum. quoddana linmanu Dei i veru ipsi revera. organizationem cor Porum ioco elantatum , similesque effectuae, em cie: si. Primum otiosa est, neque in philoso-- piria usum praestabit. si. alterum : perit. arga
- mentum quo. ex mundi structura atheos, re- . sellimus. st enim. natura omni orcinix cognitione de stirut a lata suis tameni actionibus. Ordi- . nem; sequit potest, . nullλ eriti necessaria conne aio. inter corporum organi Rationem, Sc ens.
aliquod intelligens .. M1 jam. longior fortasse ,. quam .e. Luexat, fui .... LXXoII. Leges natura land normast illae: unixersales a supremo: naturae Auctore constitutae , secundum quaes vires substantiarum creλtarum. agunt . cum. Uero praeterea Constans. sit quidam , ac invariabilis. harum: actio-. num modus , ordo inde quispiam, enascitur,. quem naturε ordinem compellamus :. ipsa demum immutabilis secundum hunc. ordinem eventorum consecutio id est, quod rursus. nam tura nomine venit COROLL. ordo. igitur cursusque naturae cum ejusdem legibus. inviolabili nexu consociatur 2 quare intelligi nequit, quod VUolsus docet
etiam ablato, naturae ordine, cursum. erus subsi stere posse. S GH. O L. I. NOrinas id. genus universales , . sea naturae leges exstare ini dubium, vocari nequit ab eo , quis paullo attentius, constantes, dierum ,
noctiam que vicissitudines , easdem Variarum,
160쪽
DR NATURA , E IusQUE LEGIBus.. ss mn, tempestatum. successiones i immutabile abi omni aevo, astrorum motum , . fixam in. go nerationibus, animalium , . plantarumque ratio, nem , perpetuami earumdem, in corporibus, pro et ' prietatum , quae jam, Olim detectadi sunt , conmitantiam. contemplatuo. Expedientia certe dom ea. eadem ubique gravitatis, elasticitatis, co- haesionis attractionis 'epulitonisque phaeno-- .mena: Obtinere . Quid , quod. secus nulla, posset: h: ia, hominibus, providentiai, nullum cou'- silium , nullae: scientiae , auti artesse, nulla certa;
instituendae. vitae ,. aut curandorum.eorporum ratio. haec. enim, omniar ex legum univeria-
llum constantia pendent; hac efficitur, ut cal- culi a nobis. subducta futura: prospici, certi es-- sectus ae. certam ex: eertis actionibus consecu-- tiones, espectari , . do sic denique' totius vitam cursus suaviteo institui queat . Est vero etiam. haec per constantes do immutabiles leges si tam rerum universitatem administrandi ratio. , vel maxime divinae. consentanea sapientiae , atque ad infinitarum persectionum; patefactionem i
SC H o L. M. Leges hae partimq, des fere praeeipue a posteriori, per constantem sensuvinum perien-- rii mi, partimi etiam ai priori per ratiocinium deteguntur . Physici eas, sere ad leges motus reducunt , quod=omnes, in mundo aspectabilit, mutationes peν motum eificiuntur . Mihi ve. hementeri placet Richteri opinio qui, tria.. gama naturalium gener constituti ph rus , ct Dii
- t inter se pertineant. Ab his distingui debent thges naturae moroes , de quibus hoc loco ser-