장음표시 사용
41쪽
3 CosMoL. SEe T. I. CAD. III. bita, aeterna, ae immutabili lege sanxisi. do. Cent , unde consequens foret. nihil a nobis libere suscipi posse; alteram ii, qui Deum sata. liter, ae necessario agentem res hujus universi omnes generatim disposuisse , ac descripsisse Pinanuae, qua generali constitutione facta omisnia , quae in orbe eveniunt , ex concatenal quadam caussarum serie proficiscerentur teristiam denique : qui seblato Deo physicam quamdam rerum omnium necessitatem statuunt , quam Epicurus την. νων φυσια- ἐφιαρι - , phrsico rum fatum appellabat, rectius dixisset γωνἀλ- . Tum in altera harum classium reponit Stoicos , ac praecipue Zenonem , di Chrysippum 3, sed. fugisse videtur virum doctissimum quod de Chrysippo, tum Tullius: a ), tum A lus Gellius b in testantve eum ex salo excepi de voluntates humanas , easque docui sie deliberas esse , & praemium, pinnamqRe propterea mereri posse. Idem de Platone Plutarchus memoriar prodidit sc di is Plato, inquit, ,, tum quidem in hominum vitas, & actiones, intro des , sed di velantatis i Fbertatem eum ,, eo conjungit . Id quod Alcinous uberiux Melaxat s d : M omnia in fato sunt, ait Pla.
,, to , sed non omnia istoe decreta sanis sa-a, tum enim cum sit legis instar , non tamenis ita agit, ut verbi gratia dicae hunc hoc sa-M cturum, illi rursus hoc eventurum esse ; sed ,, sic potius : quaecumque anima talem vitam is elegerit, de ejusmodi egerit, haec conseque ,, tuo . ,, Interea tamen , observante Moshetarnio, in Cadu vorinum multa Plato alias statuit, quae aegerrime cum libertate humana conciliari
possunt 2 quod nobis documento esse potest , veteres iIlos philosophos non semper cohaerentia inter se protulisse , & frequenter dogmatum suorum consectaria liata pervidisse ; quoest , ut raro , quid vere senserint , ad liquidum deduci possit. Restat re alia fati accepita dc Pla-
42쪽
& Platoni, & aliis pluribus usitata; Deum nimirum supremum hoc vocabulo, denotare ipsis solenne fuit. is Interdum Deum, ait Cicero, ari,, necessitatem appellant et quia nihil aliter pos-- -ς γ M sit, quam ab eo. eonstitutum si, inter quasiis fatalem , &.immutabilem continuationem , , ordinis sempiterni. ,, Auctor libri de mundo alias Aristoteli adscripti diserte ater ,, Deum πια κο vocari, ut qui sit res immutabilis , F δε ρομαρμορο vero, ut qui conjungere omnia , ,, & eontinere nullo. impediente valeat . DRes haec i m Mouorum seriptis vel mediocriter versito, ignota esse non potest; nominatim de Panaetio, di Posidonio Plutarchus, oc Stobeus de Platone Proclus i SE Heraclito, quem alii: atheis adnumerant, Livius Galantes testantur ieonsuli quoque possunt duae eruditissimae dif- sertationes Gothosredi olearii de νerum gen si , Se M una νerum omnἐ- Winsisti ex
menta Herarit ι , quae in versione utina historiae philosophi eae a stantejo adornatae e viam . sed uisive sol,lieet non eodem .sensu , a phi Iosophis luetit adoptatum, nonnulli tamen illud cum risu e Ploserunt: horum agmen duxit Anaxasoras a. cerbe propterea in Alexandro Aphrodisaeo re.
Prehensus: nihi, eorum, ajebat, quae fiunt, ἐν se fato fieri , sed hoe inane Uoeabulum esse. - ' Iam; praecipua satorum genera n m Inatim persequar, ubi rursus oscasio se offeret de diversa fati significatione dιsserendi .
XXIX. Forum Democriti est αναγχο ὐλικη , . necemias mRteriae , qua ni , ut omnia cum D .m absolutae necessitate exsistant quae necessitas Giti
eκ profano atomoram system e supra g xo. ωh-ὶ exposito per sese consequitur. Eit
enim rapidissimus inle atomorum motus, quem ἀναγκην , id est, necessitatem Democritus compellat , causa ortus omnium rerum haec ne- . -
43쪽
O De cessitas ipsi satum est. ἡ & justitia , dc provia
vit P.i dentim, quae mundum condidi: aeque, ac gubernat , quaeque aliud non est quam resiste=- s. iis , , & parcusso materiae. Vid. Lae chγ L- tius a. . , item Stobeus b . 'quid'SCH o L. Etsi Epicurus idem atomorum systema fatum adoptavit, istud tamen satum probare noluit p. RPiς- st . ipsi enim satum , quod ex Laertio, Ciceronem
. e. s. non suiu, quam nexus quidam caussarum posteriorum cum prioribus , quem tamen ea necessitas , quam physici inducere volebant , haud q*aquam comitaretur : id genus quippe neces sitatem abrumpendam opinabat, a motu declinationi atomorum , qui nec certo tempore nec certa loci regione eveniret . is Hane -- tionem declinationem nimirum atomorum. is e- de Epicurus induxit ob eam rem , ne si sem- . M per atomup gravitate serretur naturali , acis necessaria , nistit liberum nobis esset , cumri ita moveretur animUz - ut atomorum motu
is cogeretur. ,, Injuria igitur in libertatis ho
stibus a quibusdam numeratur Epicurm k qui in M apertius aliast liberum arbitrium , seu etiagendi saeuitatem tum eηperientia , tum senta communi , tum vel maxime proptera , quod homo secus nec laude , nec vituperatione; dignus eise queat in eo stabilitum, fu isse auctodest StanIejus ε-vactam xXX. Fatum Democriti nulla raHone si hi; i stineri potest Imprimis, enim ponuntur atomi non. po- improductae , ct aeternae ,. atque ex fortuita, test su- earum concursione exorta fuisse corpora mun-μ ης ' dana , quae omnia a veritare abhorrent SS. 2 v. 22. . Deinde evertitur libertas. volunta-QR34 tia humanae , quam gravissimis , argumentis in
44쪽
dam , ae non interrupta cautarum , effectuumque series constituta a voluntate Dei necessaria , ac immutabili sine ulla ad propensiones , voluntatesque haMAnRS accommodatione.
Η o L. De hoe Stoicorum Tato mirum quanis Quam tum eruditorum opiniones discrepant , quod
ego quidem partim solitae scholae hujus dissen--ssioni g. 2 i. log. 3 , pa im dubiis , dc praecivis eorum locutionibus tribuendum arbitror . Qui concatenatam illam caussarum seriem a Stoi- φias propugnatam duisse docent , testimonio Senecae nituntur: is Eadem necessitas, inquit iu D. te, Deum alligat; irrevocabilis divina pariter, de humana cursus vehit: ille ipse om- ,, nium conditor, ac rector scripsit quidem fata, sed sequiturs semper paret , semel juta ,, sit. Eorum igitur opinione stoici fatum
quoddam extra Deum statuerunt, cui ipsa quoque illius voluntas subjiceretur. His vetustissimus poeta facem praetulisso videtur , cujus es. fatum ita ventit Cicero ἰ , , quod fore paratum D -M est. id summum exsuperat Iovem s is cui consonat oraculum si legatis a Pythia edi. Η; . tiam, ut resert Herodotu4.: , , ne ipse quidem s Deus, quae fato decreta sunt , effugere po- , , teit. Veruin merito creditur , absurdam hanc doctrinam, quae ex antiquissima de Parcis , Diis leges scribentibus, fabula ortum duxit, oppido paucorum sutile ι certe abhorruit ab ea Balbus apud Tullium : δε Non est naturari Dei praepotens, & excellens, si quidem ea
is subjecta est ei vel necessitati, vel naturae , a. M qua lum, maria i terraeque reguntur; nihil si autem est praestan ius Deo: nulli igitur nais tuis obediens , aut subjectus est Deus : Abhorruerunt quoque Zeno , qui satum aliud non esse docuit, quam vim naturae secundum eadem motricem , non militum a providentiad
45쪽
distantem ; Panaetius, qui sati nomine Deum Chrysippus, qui vim spiritualem hoe universum gubernantem intellexit, de 'qibus constri
latur Aulus Gellius . Atque inde eruditorum nonnulli in eam ivierunt sententiam ut puta rent Stoicorum satum , quod saepius προνοιαγ ap-εellarunt , reapse a Christianorum providentia non discrepare, nec qaidquam ab iis libertati aut divinae , aut humanae adversum traditum
suisse: haec opinio ut in Justo Lipsio sa) praeclarum deselisorein , .ita in Thomasio bin acrem
adverIarium macta esta hic enim omnes universim Stoicos atheismi condemnat, quod quidem judicium non sotest non ι esse iniquissimum . Sunt denique, qui putent Stoleos ominnem : sati vim in eo reposuisse , ut nihil sat. sine . Causae, utque omnia , quae eVeniunt , ex ι caussis antegressis sequantur, quod alii libertati obesse, alii optime cum ipsa conciliari, quorum caput Chrysippus erat, autumabant: vid. Stanslejus.
Fatum XXXII. Fatum Stoicorum g. prae c. de a s ' ν/t m .efendi nequis. Hoc quippe non modo I A a.' cum libertate humana, quam alias vindicabimus, verum etiam cum libertate divina tum& cum infinita illius perfectione, ac abfututa ab omni alio indepenctantia lugnat .
SCROL. Dum de Stoicorum sato sermo est, eos praeterire non possum, qui inter Christianos edivina praenotione satum simillimuin exsculis punt . utuntur hi ignava illa Stoicorum ratione, ut ait Cicero, substituta solum in fati docum aeterna praenotione: ,, appellatur enim , , , ait ille, quidam a philosophis εἰργος λογος , cui si pareamus, mihil est omnino , quod agamus in vita a sic enim interrogant: si sa, , tum tibi est ex hoe morbo convalescere si- . Ve tu medicum adhibueris , sive non adhi-
46쪽
bueris, convalesces. Item, si satum tibi est: ex hoc morbo non convalescere; sive tu meis dicum adhibueris . sive non adhibueris, non convalesces. Et alteratrum fatum est: medi cum ergo adhibere nihil attinet . , , Ita hi similiter argumentum concludunt: si Deus, inquiunt, ex omni aeternitate praenOVit sore, ut ex hoc morbo convalescas, sive medicum adhibueris, sive non: convalesces, sic porro. Ad hos quam proxime accedere Leibnitium eum suis jam pridem contendunt Nevnoniani , neque istud temere; quid enim vetat ex Leib. nitii principiis ita argumentari: si in se me. lius est, ut convalescas, Deus id ab aeterno &αognovit, te elegit: i igitur convalesces , sive medicum adhibueris, i sive non item si melius in se . est , ut non convalescas, Deus id ab aeter no novit, & elegit : igitur non convalesces , sive medicum adhibueris, sive non. At alteru-etrum in se melius est . medicum ergo adhibere nihil attinet. Iam vero de determinatione Dei ad optimum eligendum infra viderimus s nunc nodus perdissicilis olim ciceroni visus lex plia Quis candus est, claraque in luce constituendum, ex 'δ' .
aeterna Dei praevisione nihil sequi, quod cum hi ,3 '
voluntatum nostrarum libertate .pugnet, ut adeo
necesse non sit vel cum Tullio, qui eum recentioribus temporibus secutus est , Socino Dei prae notionem; vel cum Calvino humanam libertatem tollere. Id tamen probe advertendum, non quaeri hic, utrum in Deo suturorum scientia, aut in nobis libertas insite propriis in locis ista demonstrabuntur . Praevisio. nem solum Dei in se spectatam cum libertate humana optime conciliari posse ostendendum est: in se spectatain ajo, quo ipso innuere volo, neque de decretis voluntatis divinae sermonem haberi r haec quippe ad sanctiorem theologiam pertinent .
47쪽
Coa MOL. SIGI. l. C Ap. III. XXXIII. si actus a Deo pravisus nare .n
tibern determinatione molκntatis humana. , pr
misso Dei libertatem humanam minime ladiscit actus a Deo praevisus pendet a libera deis terminatione voluntatis humanae ., tum Dolpraevisio relinquit homini potestatem sese libere determinandi ad .actum ponendum, sed si praeviso i Dei relinquit homini , potestatem re se libere, determinandi ad actum η onenin dum , tum praevisio Dei minime laedit libertatem humanam, utpote quae in ea potestate consistit: ergo si actus a Deo praevisus pendet a libera determinatione. .voluntariS humanae, praevisio Dei libertatem -humanam. mini- ne laedit. XXXIV. Si non ideo actus ponitur is tempore , quia Deus illum ab aterno pravidit a sed s potius ideo Deus actum ab aeterno pravidit,
quia is in tempore ponetur tum actus a Deo pravisus pendet a libera detreminat. one voluας natis humana . Si non ideo actus ponitur 'in sin tempore, quia Deus tillum ab aeterno praevidit , sed ' si pobius id eo Deus actum ab inisterno praevidit, quia is in ' tempore ponetur, tum praevisio Dei ad positionem actus - nullo pacto requiritur , sed actus ita prorsus soneretur ., tame sisi per impossibile nulla esset- in
Deo praevisio ; sed si praevisio Dei ad posi
tionem actus nullo pacto requiritur , '& si a- ictus ita prorsus poneretur , tametsi nulla in Deo aestet praevisio , actas a Deo praevisuspendet a libera determinatione voluntatis humanae : ergo si non ideo actus ponitur in tempore, quia Deus illum ab aeterno praesidit, & si potius ideo Deus actum ab aeterno praevidit, quia is in tempore ponetur, actus a Deo praevisus pendet a libera determinatione voluntatis humanae. XXXV. Non ideo actus ponitur in est 'pore, via illum Deus pravidit ab aterno sed ideo
48쪽
taea Deus pravidis actum ab aterno se quia Dponetur in eampore. Cum nihili nina sit scientia , omnis i scientia aliquod objectum exigit, atque inde non objectum propter scientiam ,
sed scientia propter objectum est; sed si ideo
actus ponitur in tempore , quia Deus illum praevidit ab aeterno, tunc objectum foret propter scientia mi contra si ideo Deus praevidit actum. ab aeterno, quia is in tempore pone . turi tum scientia est propter objectum: ergo non ideo actus in tempore ponitur , quia il-ilqm Deus praevidit ab aeterno, sed ideo Deus
praevidit actum ab aeterno , quia is poneturio tempore. Evidens hoc est in scientia prete. teritorum , ct praesentium t igitur eodem plane modo de futurorum scientia discurren- De Mna chi in . Vid. Boethius. - - βLρbἰLXXXVI. Actus a Deo prorsus pendet a IF- ': ' . sera determinatione moluntatis humana . sit 'i' vnon ideo actus in tempore ponitur, quia Deus ilium ab aeterno praevidit, sed si potius ideo Deus actum ab aeterno praevidit , quia is in tempore ponetur, tum λctus a Deo praevisuspendet a linera determinatione voluntatis humanae s*. 34. ; sed non ideo actus in tempore ponitur , quia illum Deus praevidit ab aeterno, sed potius ideo Deus praevidit actum ab aeterno, quia' is in tempore ponetur f. praec.): ergo actus a Deo praevisus pendet a. lihera determinatione voluntatis humanae. ΣXXUtI. Pravisio Dei libertatem huma- Praevifio nam minime iadis . Si actus a Deo praevisus D' pendet a libera determinatione voluntatis humanae, tum praeviso Dei libertatem huma- non os.
nam minime laedῆt f. 33. ', sed actus a Deo- praevisus pendet a libera determinatione voluntatis humanae S. praee. : ergo praeviso Dei libertatem humanam minime laedit.
SCHOL. Sunt tamen, quae incautis dubitationem Expli-Storchannu Metaph. L. II. C in .
49쪽
so CosΜoL. SE T. I. CAP. III. eantur injicere possent, ted non dissiciles habent exis dubia. plicatui Ajunt r. Actus, qui a Deo praevisi sunt, necessario ponuntur: ergo praevisio Dei libertatem nostram tollit , ant. pr. Actus a Deo praevisi non possunt a nobis omittit igitur necessario .
d. ant. Actus a Deo praevisi necessario nGUstat. consequente tonuntur, c. an . neces .eato ant cedente, n. an . eo . Rursus adprobationem actus a Deo praevisi non possunt a nobis omitti potentia eonsequente , .
c. potentia antecedente , n. ant. cous
Duplex in caussis liberis agendi necessitas dari potest; una, quae liberam ipsaruin . determina intionem antecedit, ut cum quis vinculis conis stringitur, aut ab equo raptatur: altera , quae eam liberam determinationem consequitur; ita qui se determinat ad ambulandum, necesse est, .ut pedes moveat, domoque egrediatar. Illa lis. bertati ossicit Phaec minime. Cum igitur actus a Deo praevisus nihilo minus a libera hominis, determinatione pendeat, manifestum est , ne- cessitatem, quae ex aeterna Dei praevisione profluit, esse solum consequentem ' immo eam non iam praevisioni Dei, quam hominis determinationi tribuendam esse cum fieri nequeat , ut id homo non agat, ad quod ipse se libere d . terminat. Atque. inde quoque patet ratio alte rius distinctionis: nempe potentia similiteran- recedens alia, alia consequens cogitari potest illam habeo ante meam liberam determinatio- nem , di ope illius libere me determino ad hunc, vel illum actum ponendum, vel non po- . nendum: hanc haberem , si possem omitteres actum, ad quem me libere determinavi, Gu ,
reapse, H Possem actum cum non actu componeres quod cum absolute seri nequeat , Patet potentiam hanc conseouentem ad libertatem nequaquam requiri. Jam vero praeviso Dei po
50쪽
ientiam antecedentem nobis non adimit; cum enim ipsa sit propter meam det rminationem liberam, seu ab ea pendeat, ea non modo hanc determinationem, sed & potentiam, quae hanc antecedit, intactam relinquit. Quod igitur actus a Deo praevisus omitti nequeat , id inde proficiscitur quod nequeamus actus si uiui ponere, & omittere; unde, si praevisio Dei aliquam nobis potentiam aufert , ea consequens, est, non antecedens. Neque vero . obest , ea
Qerto , & determinate sutura esse , quae Deus Prieno viis magnum enim discrimen intercedit inter veritatem determinatam, & necessariam . Quod necessario suturum est, id ita est futus rum, ut absque eontradictione non possit non esse futurum i quod autem determinate solum futurum est, id ita est suturum, ut in se non repugnet, quo minus non suturum sit.
a.) Si actus a Deo praevisus aliqua posset ratione omitti, ipsa Dei praevisio falli posset ς atqui
hoc vehementer absurdum est: igitur nulla ratione actus a Deo praevisus omitti potest. M. p. Si actus a Deo praevisus actu omitteretur ,
actu salleretur praevi fio Dei : igitur etiam si actus a Deo praevisus aliqua ratione omitti sol set , praevisio Dei falli posset. d. M. Si actus a Deo praevisus aliqua posset ratione omitti pro fano eo sto praevisionis divinae, ipsa Dei praevisio falli posset, e. M. pro sensu diviso praevisionis divinae , n. Ac. c.
m. 3c eodem modo d. cons. Praevi fici tum solum fallitur, quando conjungitur cum omissio ne actus, quem praevidisse dicitur . Iam vero cum praevisio Dei de actu sequatur liberam h minis determinationem, numquam eveniet, ut ipsa cum omissione actus conlocietur . Poterit equidem homo potentia antecedente actum omittere,' at eo ipso aliter se . determinabit, de
aliter se determinando efficiet , ut praevisio de omissione actus in Deo sit . Si homo posset C a po-