Dantis Alligherii Divina Comoedia hexametris latinis reddita ab abbate Dalla Piazza vicentino

211쪽

lb6 GRGATORll VI. Usque artes poscit solertis acumine mentis Et sumum ei ventum ingenita virtute repente Movit. - Ubi est exstincta dies, caligine vallem l 20 A Prato Magno in coelum sublime minantis Montis ad usque jugum texit. Dein desuper aethram Admonuit, foetusque in aquam dissolvitur aer. Praecipitavit imbres, et quos jam terra nequibai Accipere . in sossas tulit impetus, utque fluentis

125 Mos solet esse amplis, undae traxere ruinam

Τam rapide in flumen regale, ut nulla valeret Vis prohibere malum. Mea frigore membra soluta Indomiti Archiani furor aufert improbus inque Arnum conjecit, Solvitque a pectore DeXδm, i 30 Uuam secere crucem mihi brachia, cum dolor ingens Me vicit domitum, et per ripas volvit et imum Per fundum; deinde ipse Sua cinctum atque revinctum Advolvit praeda. O patrias cum rursus adire Fas tibi erit terras, dabiturque quiescere longo i 35 A 'cursu atque labore viae sic sata secundam Tertia post animam est), haud obliviscere nostri lSum Pth, me genuit Sena consecitque Maremina,

Scitque haec ille, prius mihi qui donarat habere

Annellum, sociamque tori uxoremque vocarat.

Ludere ii hi talis cessatum est, corde dolenti Stat victus repetitque vices, ac denique tristis Discit. Victorem sequitur gens tota, praeitque Unus, eumque alter prendit post tergus, it alter

b Ad latus atque jubet meminisse. Haud ille remittit

Ire, at nune aures isti, nunc admovet illi, Cuique manum porgit, mens importuna recedit instandi ulterius; removet sic ipse sequentem Turbam. Non secus hoc versabar in agmine vulgi

212쪽

PURGATORli Vl. U,Tio Quemque tuens oculis atque undique circumspectans, Multaque promittens a cunctis liber abibam. Hic AnETinvii . qui .sub sera brachia Gnisi De TAcco Occubuit. vidi, quique impete me Hostes dum insequitur, subjectum lapsus in amnem tb Interclusa anima periit. Hic cum prece blanda Attollens palmas FBIDnicus utrasque NOVELLUS, Nec non PIs ΝΠs testatus, pectore sorti langvccvri eminuisse bonum. tardabat; et Unsi Vidi animam comitis: disjunctaque corpore ob iram 20 Atque acrem invidiam . sicut dicebat, at ulla

Absque sua culpa, nobis anima altera venii. Obvia. Ego PETnDM BRAccENfEM hunc esse monebo. Atque hic praecaveat, superest dum vita. BRAHANTA Regina, ac Videat. n' prior Se maneat grex.

25 Omni mo postquam dissolvi exercitu earum Umbrarum orantum, ut requiem sibi supplice voce orarent alii, ob quam sanctis esse licerei ocius. llic coepi: O mea lux, docuisse videtur omnino tua Musa loco non posse Precandi 30 Fata Dei flecti; tamen id gens ista rogabat. Frustra ergo hi sperent' An non bene scripta patescunt Mi tua - At is contra: Si contemplabere sananem penitus merite. est facilis planusque meorum Seripiorum sensus. neque eos spes ludit inanis. 35 Namque liand descendit majestas summa superni Judicii, dum corda urens vis ignea amoris Uno ictu absolvat. quod jussus solvere doliet. Uuicunque hic stabulat. Sed ut 8St senisentia. nemo Vitae emendabat veteris male saeta precando; 40 Namque Deo immensum sejunxerat intervallum Orantem. At vero tantis obducta tenebris Dicta arcana inihi ne obfirma certa putare. Ni prius id doceat, quae lux micat inter utram lite Veri animi suo sacem nostri. Atque hic nescio, an istud

213쪽

45 Perspicias etiam. Mihi designanda Bκ1 Tnix Verba per ista fuit. tibi quae manifesta videndam Se dabit istius sul,limem in vertice. monti S, Pax ubi perpetuo diffundit gaudia visu. Cui: Bone dux . dixi, hanc gressu properante petamus; b0 Me namque haud labor iste gravat, velut ante solebat, Iamque vide, ut major de clivo decidat umbra. isto progrediamur iter cum lumine . donec Sol dabit ire, inquit. Verum id secus esse putabis,

Ac tu rere modo. Nam tu ipse redire, priusquam b5 Illuc pervenias, iterum miraberis illum. Qui sic opposita montis sese abdidit uilibra. Ipsius ut radios non sit tibi rumpere. At ecce, Corne illic animam si gentem lumina visus omnino Solam, quae nostrum utrumque tuetur; 60 Haec nos, quae melior ducat via, sorte docebit. Venimus: O anima, italico sata sanguine citra Eridanum, corde humano, quam te ore sere has Celsam ac majestate gravem l O ut honesta mox nti Τarde oculos acies that. Nihil illa prosari 85 Sed sinere ire viam venientes. more leonis Compositi requie nos contemplata. nec ulla Vox fuit. - Ηuic tamen accessit, paucisque rogavit Virgilius, monstraret iter, quod scandit in altum. Lenius. Illa nihil, sed quae sit patria nobis, 70 Quae vita, exquirit. Dulcis dux: Mantua . coepit: Umbraque sola loco in solo, qua sede sed ehat. Obvia surrexit, vati sic ore loeuta: Urbs tua, Mincia de , est pariter mihi patria. Dicor SonDELLus, collo et complexus uterque pependit. 5 O serva italia, angoris lustrum, orba magistro Pinus, iihique gravis stridente furore procellae, Non jam terrarum domina, asi praesepe luparumlNobilis huic animus tam mox asSurgere suasit, Audito dulei patriae modo nomine terrae.

214쪽

At nunc ex vos iris nemo, qui lumine solis Gaudeat, a bello vacat, alternisque furentes Se rodunt, unus quos claudit murus et una

Fossa. O infelix, quaere et circumspice ab Oris 85 Aequoris omne tui spatium, deinde inSpice pectuS. Si qua tui saltem pars in te pace fruatur. Quid prodest vobis, si austinianus habenas Restituit, cum sella vacet' Sors vestra sine illis Forte pudenda minus foret. O gens jussa deceret 90 Te facere, et sinere AuguStum considere sella, Si vobis mandata Dei bene nota suere. Adspice, ut haec facta est nequam sera. dum sinis ire Immunem stimuli, postquam tua dextera lorum Arripuit. Τe jam te, proles Teutona, princeps s5 ALEERTE, hanc lentus qui negligis atque relinquis, Quae facta indomita est, similisque ferocibus ursis, Istius decuit bene presso insidere domo. Justum judicium de coelo decidat alto

in genus omne tuum, horrendum novitate, patensque. l00 Ut successori metus anxius occupet Ossa.

Tu namque atque tuuS pater, ambitione jubente, Isthinc distracti passi estis amoena vireta Imperii vestri fieri deserta locorum. Fac reditum huc reseras et prospice CAPPELLETTos 105 MONTicvr osque PisiLiPPENSEsque, et cerne MONALDOS.Illos jam tristes. trepida hos formidine plenus. Huc ades, O crudelisi ades; circumspice pressos,

Quos tibi conjunctos noras. et Vulnera cura Et sanctam inspecta Floram, ut Secura qui Pscit. II 0 Cerne tuam Romani flentem viduamque reliciam, Ac solam id tantum noctesque diesque querentem: Heul cur, mi Caesar, instrum comes ire recusas Cerne, ut amentur, ament gentes; Sin pectora vestra Nulla movi' i nostri pietas. huc te adjice, samae

215쪽

t i5 lJt puduisse tuae discas. Et si milii detur,

Proh tu, Summel crucem in terris contente subire Pro nobis, alias avertis lumina justa An sunt consilii in barathro arcanisque parata Ista tui, suadente boni melioris amore, i 20 Quod latet omnino. ut rura itala plena tyrannis Sint cuncta, et novus exsurgat Marcellus in agris Quisquis rumpebat gleba S, dum Sponte Sequatur, Quam malit, partem' - ο mea tu, Florentia, certe Hic me proposito deerrantem, atque ista canentem 125 Sat secisse tibi duces; neque te movet illud. Quod dixi, ob meritum populi sic vestra tuentis. Justitia est eordi multis, sed missile tarde Solvitur, imprudens ne dextera liberet arcum; At summo vestri populi versatur tu ore. l 30 Pondera permulti detrectant publica, at ista Plebs tua respondet. Duilis suadentibus; ecce Meme ; adsum, clamans; humeris onus ipse subibolNunc gaude, nam causa subeSt. Τu dives opum vi Tu pacis . tu consilii plenissima: nec res, 135 Num verum dicam, quemquam in Spectare vetabit. Cecropis urbs, nec non Sparte, queis condere leges Cura fuit veteres, tanto et florescere cultu. Perleviter bene vivendi letigisse seruntur Exemplar, prae te, quae lam subtilibus usa est 40 Consiliis. Nam quae tu octobri fila dedisti

Non ultra fines medii venere Novembris. Temporis, ah. quouest cujus meminisse dat aetas,

JuS, morem, nummi S et munera permutasti

Suppositisque novis posuisti membra priora Ii 45 Et bene si memori mente uteris, et bene lumen Adspicis, illi aegrae assimilandam te esse videbis,

uuae frustra in plumis studeat reperire quietem Mutalidoque latus morbum non pellat acutum.

216쪽

Λlternis ubi dieta salus est, terque quaterque ossiciis sat uterque suit laetatus honestis, Ilustitit atque inquit SonDELLLs: Fare doceque, Qui vos - Ante animae inciperent quam advolvere monti 5 Sese isti, Superum dignae conscendere Sed PS,

ossa per Augustum mea sunt tumulata, vocorque

Vincii ii S , nec quidquam aliud me amittere jussit Coelum, hoc excepto, sidet quod luce carebam. Sic iste. Ut subito, si cui res obvia fiat I 0 Quam stupet, hic stat in ambiguo, credatiae neget ne Id verum: Est, nihil est i dicens; ita se Oro serebat Ille, ac deinde supercilium demisit et omne

Pronus in obsequium hunc rursus properavit adire, Complexuque haesit, qua mos solet esse minoris.1b O lux Ausonidum, quotquot peperisse Latina Se jactat tellus, per quem. inquit, nostra loquela, Quid posset, docuit. decus aeternum illius urbis, Unde sui: quodnam meritum, quae gratia mon Strat To milii ' Si dignor tua verba audire loquentem,

20 Dicito, an ex Orco quove huc emerseris orbe Omnes per circos regni sua damna dolentis Huc veni, sapiens dixit. Me movit ab alto Descendens virtus, et ea. ducente prosectus Adsum. Non ob facta, sed ob non facta luerira Altum sum vetitus solem, quem tu eX petis, et quem Ipse nimis sero novi. In barathro est locus illo Non a tormentis tristis, sed nocte profunda Tantum, ubi non resonant questus de more ululantum, Sed suspirantum; et pueris immixtus oberris, 30 Quos propera insontes mors dentibus ante momordit, uuam labe humana licuisset abire solutis. Hic illos inter sedeo, qui sancta seruntur Virtutum ornamenta trium sibi tempore nullo Il

217쪽

mu;χT nil vll. Adsumsisse. licet reliquas novere sorores 3b Immunes vilii, et cunetas sunt rite Secuti. Verum Si scis atque poteS, quoddam exsere nobis

Indicium. ut detur conscendere Purgatori Ad primum citius magis apto tramite limen. Nulli certa domus, respondit, et ire facultas 40 Est data mi sursum ac circa, ductorque paratus, Qua posSum, accedo. Sed jam circumspice, ut umbrae, inclinante die, incumbant, nec scandere noctu est. Juare sit bona suadentis consistere belle Consilii ratio. Stant dextra in parte remotae 4b Hinc animae, ad quarum statui te adducere coelum. Si sinis, atque istas haud te novisse pigebit. Qui fit responsum est. Ergo conscendere avent mNoctu vis aliqua impediet ' Vel fiet, ut iste Non queat - Ει digito fricuit bonus indico terram

50 SonnELLus. Dein sic : Adverte, haeo linea sola Haud tibi post obitum solis superabilis esset; Non quia quidquam aliud mora sit odiosa parato Scandere, quam nigror densae caligine noctis; Haec si ustra adnixo contra studium implicat omne. 55 Ipse quidem, stipante ista, descendere qui res Circum et supposito spatiari in colle vagando, Dum vesper claudit solem. Miratus ad ista Τum dux: Ergo illuc duc nos, Sespondit, et illic Statilibus occurrent, quae nos vidisso juvabit. 60 Nec procul inde alteram comites poSt terga SecutuS, Cum mihi mons minui est visus, quo more reSidunt

Hic valles. Illuc, ait illa anima, ibimus, amplum Clivus ubi gremium submittit, ibique novellum Proderit exspectare diem. Situs inter utrumque, 65 Dissicilem si planum, nos duxit ad ardua ripae In latus obliquus trames, qua desicit istum Plus quam dimidium limbi. Massa aurea, puri

Argenti nitor et coccum cerussaque, qu0dque

218쪽

PURGAT Rit Vll. 163 India fert lignum pretiosum luce Serena, 70 Α plagaque recens, labro tundente, Smaragdus, Cuncta haec vicia forent herbae norumque colore, Quos habet ille sinus positos, ut visa minorem Ites major vincit. Neque ibi natura crearat Picta modo; ast etiam centum variarat odorum 7b Nescio quid mistum, quod non distinguere possis. Cespitibus vivis ac floribus insidentes Hinc animas vidi, quas vallis panda videndas Non concedebat. Salve, Reginas sonabant Cantu harum pulsatae aurae. Lux parva priusquam 80 Iam cubet occidui Solis, sic ore prosariCoepit SolinELLus, qui nos huc vertere greSSum Suaserat ) hortari, ut vos deducam agmen ad istud, Desinite. Hac melior suerit de rupe lacultas cujuscunque procul vultum gestumque tuendi, 85 Quam si commistos illis vos campus haberet. Allior is, qui sede sedet, nutuque videtur Significare suo, se neglexiSSe, quod aequum Parque ipsi secisse suit, mediusque canente Τurba alia haud hiscens inutit, fuit Induperator

90 BGDoLPΗΓs, bene cui patuit Sanare potestas Vulnera, quae Italiam communi caede necarunt; Duare ope ab alterius sero solamina ducit. Ater, qui amictum nutu recreare videtur. PoSsedit te aIn, unde oritur, quae vectat in Albin95 Unda sitiens Moldam, atque Albin transportat in aequor. Huic fuit OcTochniis nomen, quem laetis egentem In cunis stratum meliorem est fama suisse, Uuam VENcEs cu pubentem hoc patre creatum, Quem mala luxuries et molliS inertia pascunt.100 Atque is di sETTus, qui consultare videtur Illum secreto, qui fulget fronte Serend,

Nudans terga fugae ac deflorans lilia obivit. Cernite, ut iste illic pectus sibi tundat, et alter

219쪽

Frontem suspiraus palma sibi sulciat; unus l05 Est genitor socer illo mali, quo Gallia tota Tabuit; haud latet hos vitiis deperdita vita, Atque hinc ille dolor, quo Sic agitatur uterque. Ille adeo ingenti spectandus Imagine, quique Concinit hunc susus juxta, cui nasus abundat

110 Masculus, omnigena sertur virtute micasse

Praecinctus. Quod si post illum regna potitus Ille foret, qui pone sedet puer, omine fausto

Natorum in natos transisset patria virtus; Quod non de reliqua quisquam ausit dicere gente. II 5 J1con, ac pariter FRinnici S regna gubernant, Neuter praecipui patrimoni creditus haeres. Duro per ramos probitas humana re Surgit, Omnia dante illo, qui vult accepta referri Cuncta sibi. Quae verba loquor, praecordia iangentl20 NasuTo atque PE Tno, qui cantum Voce Secundat, Per quos jam luget Narbona atque Appulus omnis. Semine planta Suo tanto minor eSSe Putatur, Quanto plus etiam CoNsT1NTi, conjuge laetam Se jactat, quam cum conSorte Sorore BEATRIX. I 25 Adspicite HKNnicvM gaudentem simplice vita, Anglorum regem, Semota in parte sedentem. IIuic rami minus atque minus pejora tulerunt. II os inter qui se interius prosternit, in altum Suspiciens, habuit nomen Guii iELMus, et iste est e

I 30 Marchio. Λlexandria atque hujus bella per ipsum Montem Ferratum et Canob dum luctibus implent

xl II.

Jam prope tempus erat, quod aventes ire per alium Immutat mollitque animos saepe hora recul SauS, Dulcis amicorum cum jussa est turba valere, Exstimulatque novi peregrini pectus amore,

220쪽

PURGATO Illi VlIl. 5 Si missum aere cavo sonitum procul accipit ille,

Quod jam labentis videatur flere diei

Occasum; mihi cum coepi frustrarier aures Inspiciens quandam, quae conSurrexerat, umbram, Atque manus gestu adstantes audire jubebat.10 Ut venit, palmas ad coelum sustulit ambas, Fixo prospectans orientem lumine utroque, Ilaec santi similis: Mihi sunt, Deus, omnia tecum; . Nil ultra. Huic hymnus Te lucis in ore Sonabat Voce pia, usque adeo dulci modulamine cantus, I 5 Ut mente ipse mihi exciderim. Dein caetera turba Dulciter atque pio totam est absolvere adorta Legem hymni simul ad sphaeram converSa Supernam. Hic bene fac acuas ad verum lumina Visus, Lector; tam bene nunc velum subtile paratur,20 Ut leve sit certe cursim, quod clauditur intus, Inspexisse semel. Dein vidi hoc agmen honestum Suspicere haud hiscens, more exspectantis. in Ore Pallens et fastu vacuum: tum ex aethere labi

Aligeros geminos. bini quos igne micantes

25 Armabant enses trunci et mucrone carenteS. Non secus ac frondes modo natae, vestis amictu

Fulgebant viridis, viridi quam pone per auras Remigio alarum percussam quisque trahebat. Unus paullisper supra caput adstitit, alter 30 0ppositam in spondam descendit. Turba tenebat

Se mediam. Potui navos ego cernere crines;

Λt vultum adspiciens oculus mihi hebescere coepit, Ceu vis, quam nimiae confundit copia lucis. Virginis e gremio, dixit SonnELLus utrique 35 Venerunt vallis custodes, propter hiantem Anguem, qui jam aderit. Quare, qui seire nequibam,

duo properaret iter, me circumvertere et arto,dam totus frigens, humeris haerescere silis. SonDELLvsque simul: Nunc jam descendere tempus