Dantis Alligherii Divina Comoedia hexametris latinis reddita ab abbate Dalla Piazza vicentino

321쪽

45 Tales lac doceas qui gaudent munere Vilae, Quae cursu ruit in funus. Tibi mente repostum Id maneat, simul incipies liaec tradere scriptis, Nec taceas, qualem vidi Sti surgere plantam Quae nunc est illic duplici expilata rapina. 50 Quicumque hanc ausit spoliare, aut scindere plantam, Iste Deum laedit, ceu re maledixerit illi; Namque ille hanc sanctam si hi soli rite creavit. Hanc quia p0lluerat morSu, moerore per An Ac desiderio. per millia pluraque lustra, 55 Quae prior humanOS anima PSt infusa per artus, Optavit proprio qui est ultus Sanguine morsum. Mens tua dormitat, Si non putat esse salendum, Praecipua fieri caussa. ut Se tollat in altum. Et tam diverso se essundat vertice planta. 60 Et tibi, quae vanae cingebant pectora curae,

Si minus humores Εlsa de sonte suissent, Et quae spectabas hinc gaudia Pyramus album

Ad morum, res ob tantas, tot tempora rerum

Saltem quid valeat Deus ultor, ab arbore quisses

65 Discere mente tua, et propriiS Succurrere relius. Sed quoniam video te Saxea corda gerentem,

Et culpis contincta, mei ut tibi lumina dioti

Perstringant oculos. te, si minus edita scriptis. Pectore ferre tamen jubeo haec tibi inusta prolando 70 More viri palma praecinctum hostile gerentis. Tunc ego: Ut impressam formam cera apta sigillo Haud unquam immutat, mihi stant infixa cerebro, Quae modo signasti. At quianam sublime volatu Usque adeo tua verba petunt optata, sequacis 7b Ut lumen visus tanto minus utile reddant Illa mihi: Ut discas, queis sis auctori hus uSus Atque Schola, ac videas, qui possit talia saniem Illius doctrina sequi; ac tibi noscere detur

322쪽

PURGATORII XXXlIl. 267 Vestrum divino distare a tramite tantum, 80 Quantum discordat terrae pars infima sphaerae Coeli, quae fertur properanti altissima cursu. Ilic ego respondi: IIaud memini me longius unquam

A te unum abscessisSe pedem, nec conscia modii

Cor mihi mens tangit. - Si te id meminisse potestas 85 Deficit. illa inquit ridens, nunc ipSe memento, Li tu Lethaeos hodie gustaveris haustus. Si ex sumo arguitur flamma, haec oblivia culpam Includunt animi longe diversa secuti.

Iam Vero mea verba, rudes quoad convenit ista 90 Contendenti oculos recludere, nuda reSol V3m.

Et magis effulgens et cursu lentior orbem Sol usurpabat medium coeli atque diei. Qui, pro pro Spectu vario, mutatur et ipse; Cum subilo, veluti mos est ducentibus agmens5 Praemissis, si qua est novitas comperta, Stetere Septenae nymphae, languens ubi decidit umbra, Qualem sub soliis viridantibus, atque nigrantenamorum spatio rivis algentibus Alpes Distribuunt. x Ante has vena delabier una 100 Euphratem et Tigrini fueram mihi cernere Visus, Et, quasi amicitia junctos, discedere pigros. O lux, o ingens humanae gloria gentis l0uod genus istud aquae est, una quae ab origine sese Explicat huc veniens, seseque petitque sugiique 105 Dixi. - Ηoc. respondit, tibi erit rogitanda MATELLA, Ut dicat caussam. Huic mulier pulcherrima contra, Ut lacit a culpae qui sese crimine solvit: Has res, atque alias monitum mea cura remisit; Nec timeo, a Lethe ne dicta absconderit amnis. II 0 Olli sedato respondit corde BEATnix: Cura illi major, per quam rerum immemor ipse Redditur, offudit mentem sortasse tenebris. Atque ecce Eunoes, qui praeterlabitur oram.

323쪽

Nec mora; tu prensum propera deducere ad amnein II 5 More tuo, ut virtus ipsi collapsa revivat. Qualis corde anima humano, quae innectere nescii Caussam excusandi, et cui, quae est manifesta voluntas, Nutibus alterius sua sit; sic ilicet ista Mi dextram arripiens STA Tio muliebriter inquit: I20 Fac comes huic venias. - Spatium si longius esset Scribendi, aggrederer cantare ex parte beantes Haustus, O lector, qui nunquam me ire sinebant Expletum: at quoniam, quas poscunt ista secunda Carmina, complevi cunctas ex ordine chartas, I25 Artis me laenum prohibet jam longius ire. Deinde gradum a sancta revocavi numinis unda Sic instauratus, qualis nova plania novata Fronde nova, purus, con Scendere ad astra paratus

326쪽

Illius, qui cuncta movet, quocumque penetrat Gloria, plusque illi parti cedit, minus illi De splendore suo. Quod plus deducit ab ipsa

Lucis, ego coelum deveni ac talia vidi, o Qualia nec Scit, nec potis est unquam inde reversus Dicere. Namque animus desiderii prope summam Accedens, totum tunc Sese immittit in istud, IJt mens nostra sequi repetens non possit euntem. Verum, quae potui de Sancto condere regno Io Mente, haec materiam praebebunt carminiS ausi S. Pe- Postremum hunc, bone Apollo, mihi concede laborem, Essice meque tua vas sic virtute repletum, Ut petis, ex lauro mihi amata serta daturus. Sat nobis tentasse jugum fuit hactenus unum I 5 Parnassi; reliquum ast opus est modo inire per ambo Campum. Fac intres mea pectora, tuque poetae Adspira, qualis, cum te tulit impetus olim, Audacis Satyri vagina diripere artuS. O virtus divina, meae si tu annuis arti 20 Usque adeo, ut per me, quae stat signata beati In capite umbra meo regni, manifesta pateSeat; Ad tibi dilectos ramos properare VidebiS, Frondibus atque tuis me tum praecingere frontem. . Queis et materia et tu me dignum eSSe putabiS. -

327쪽

272 PARADt Sl l. 25 Namque adeo, pater, haec raro ornamenta leguntur, Ducat ut insignem Caesar valesve triumphum

Proh culpa humanae opprobriumque cupidinis l) ut jam Gignere Delphisica deberet gaudia Divo,

Si quem ardore sitis stimulet Peneia plania. l30 Ingentem, flammam perpauca savilla secundat. Fors aliquis post me cantu meliore precetur, Ut Cirrae a domus votis responSa remittat.1 Diversis generi mortali surgit ab oris Lampa S, quae mundum lustrat; sed surgii ab illa, 35 Cyclos bis geminos quae jungit cum cruce trina,

Percussura viam meliorem, junctaque stella Exit cuin meliore, et ceram temperat orbis Terrarum plus sponte sua obsignatque sua vi. Talem ingressa locum, quasi prima crepuscula noctis

40 Hic et mane illic effecerat, albidus ille

Semiorbis stabat totus, pars altera nigra, Cum latus in laevum se vertere visa BEATRIX Est mihi et inspicere in solem, Sic figere soli Numquam aquila ausa Suos est visus. Utque priore 4b Missis exit, sursumque solet resilire Secundus

Fulgor, more peregrini remeare studentis: Sic et ego hunc actum, qui nostris insinuavit Sese luminibus, percussus imagine mentem Desumpsi, atque oculos infixi in lampada solis 50 Nostrum ultra morem. - Humanis virtutibus illic Multa licent ratione loci, quem condidit auctor Humano generi proprium, quae hic posse facultas Non est. Hunc nec serre diu, nec temporis horam Sic tamen exiguam potui, ut candentis ab igne 55 Hunc instar ferri haud circum fulgere viderem. Qui duplicare diem subito est mihi visus, ut ille Si sole omnipotens alio decorasset olympum. Stabat in aeternas sphaeras immota BRATRlx Tota, oculos figens, et ego mea lumina in ipsam

328쪽

PARADISI l. 27360 Inde amota mihi. Interius sum factus ob hujus Adspectum talis, qualem se vidit ob herbam Gustatam aequoreis consortem assidere Divis Glaucus. Sic hominem superum virtute potiri ReS est, quae vetat ostendi per verba; sed istud 65 Est satis exemplum, queis servat gratia donum Tale experturis. - O aeterni ignis amoris lSi tantum illud ego mei eram, quod lucis in auras , Duxisti ex nihilo primum, tu qui aStra guberna S, Nosti. Nam tua lux me ad coeli sustulit aulam. 70 Lit rota, quam aeternas, o Summa optata VoluptaS, Harmoniae illa vi, quam tu moderaris et apte Digeris, intentum attraxit, tum solis ab igne Vidi oculis tantum coeli excandescere, ut imber Vel numen nunquam tam vasto quiverit alveo 75 Immanem peperisse lacum. Modulaminis ille Insueto sonus auditus mihi, lumen et ingens Mi desiderio incenderunt pectora tanto

Caussarum, ut nunquam sim tale expertus acumen.

Quapropter, quae me haud aliter, quam me ipse, videbat, 80 Commoti cupiens animi componere siue tus Ante ego quam loquerer quidquam, sic ora resolFit Atque ait: Ipse lacis te crassae mentis, inanem Emngens speciem rerum, ut tibi cernere non Sit, Quod tu, hac excussa, adspiceres. Terram haud pede tangis, 85 Ut rere; at non sic nativam praepete curSuEffugiens sedem fulgur ruit, ut citus istam Tu repetis' reditu. - Mihi si brevia edita dulcem

Verba inter risum suaserunt exuere unum confusae mentis dubium, irretire secundum

s Me coepit, dixique: Ego jam me animo esse quieto

Jussi, contentus sat magni a mole stuporiS. Sed qui praevertam ista levissima corpora curSu, Id nunc admiror. Quare tunc pectore dueel S

329쪽

95 Vertit, quo nati deliri mater in ora, Et coepit: Uuidquid rerum est, has digerit ordo

Inter Sese omnes. Isque ordo sorma Vocatur, Uuae facit omne Deo simile. Hic cuncta alta creata Aelernae cernunt virtutis signa notasque,

I 00 Quae meta est, ad quam mihi dicta ea norma refertur. ordinis in leges, quas diximus, omnia Prona, Sunt per diversas sortes, quae plusque minu Sque Principio accedunt. Ita per mare cuncta moventur Naturae immensum diversa ad littora, et una I 0b nes quaeque insuso instinctu, quo Singula sertur. Hic ignem sert ad lunam, mortalia corda Ilic icit motu, hic terram cogitque premitque. Nec modo quae ratione carent, hic appetit arcus, At quae mente valent ac versant libera amorem.

II 0 Quae tot disponit propria sapientia luce, Stare jubet semper coelum, in quo se rotat illud, Quod mage sestinum est. Atque huc, veluti ad loca certa, Nunc illius agit nos virtus incita chorda,

Uuae, quidquid jacit, hoc ad signum dirigit aptum.

IIb Verum ut ab artificis discordat mente frequenter Forma. ubi materies huic respondere recuset Surda; ita et hoc abeunt a cursu saepe creata, Quae sic acta suo divertere tramite possunt,

. linque videre potes delabi nubibus ignem,

I 20 Dummodo nectatur falsa dulcedine primus impetus in terram. Non plus tibi mira putanda est Bes, bene si reputo, quod Scandis, quam exiguus sons Allo monte ruens si landum irrumpat in imum. In te res miranda foret, si, te objice nullo I 2b Impediente, jacens in terris ipse Sederes, Sicut humi vivax vis flammae strata quiete. Hinc illa ad summum vertii sua lumina Olympum.

330쪽

Vos, rate qui vecti parva venistis, aventes Audire, usque meam Sectati pone carinam, duae mare cantando verrit, jam littora vestra Bespicite, et pelagus ne ultra tentate prolandum; 5 Nam vos, me amisso, loca devia sorte petetis Errantes. Nemo. quod arandum prendimus, aequor

Γnquam percurrit. Tritonia Diva labori Adspirat nostro. nos dexter ducit Λpollo

Atque novem Musae monstrant Eri Inantidas ursas.

I0 Pauci. mature qui prospectastis hiantes Angelicum panem, quo vita hic vivitur, at non Exsaturaia manet, dimittere salsa per alta Navigium vobis licet observanti hiis undam, Quam sulco, prius aequalis quam strata residat. . I 5 Praestantes illi. qui adierunt Colchica regna, Obstupuere minus tunc, quum videre bisulcum Aesonidem factum, quam vos, mea .ralia secuti. 'Ingenita et jugis sitis in, quod imagine ridet

Divina, regnum celeri nos impete agebat, 20 Ferme quo adspicitis coenim. Spectare BEATnix Sursum, et ego hane. Τam sorte diu, dum cessat arundo, Et volat atque fugit' resolutam libera chordam, Sensi delatus, quo me divertere suasitnes mira ad se oculis. Illa aulem, quam ulla nequibat 25 Cura latere mei cordis, convertit utramque Ad me aciem pariter laeta, ut pulcherrima forma: Mente Deum, dixit, bene grata suspice, qui nos. Primae conjunxit stellae. Mihi lucida visa est -- Ac densa ac solida ac nitido stans corpore nubes - 30 Nos tegere, haud secus atque adamas solis jubare letus. Ingressos intus nos baeea aeterna recepit Ut recipit lucem fluvialis gutta cohaerens.