장음표시 사용
91쪽
gete Hebraeatra. Habet suellii tum suum pulchritudo.&, si casia est, ad stibilendo 1 homines, regnἱque figuram, nec sceptria,nec purpura eget, domat, subiugat. libentesque tibi seritos etiam ex immitibus hostibui tepto lueit. Non negabis , quod hie Oculorum stupor sit, quem nune ludi ilia sub voce laqώ i octi oram poposcit.
Denique Capiatur laetio octilortim stior .ad victoriae vota transferre licet: Dam quae illaqueare concupiscit Tyrannum , utique & viti, cete aliet: ideo enim victoriae nomen quod vatronem lib. . ling. Latin. Vtisasuperini UMI - ιυν. vii ii ,1 tergo manus illigari, mos militatis suit. Aristophanes in Lysii rata r Ura a trigo manui: non manus sed oeulos Holofernis, non a tergo,sed a fronte,illigari Iuditha solicitat, ut triti tot, in Deliciorque sit innodatio , seruitu
liique symbolum , quae ab ipsamet oculorum iniicitui libertate. Est 3e aliud non inamoenum quod eogites. Quibusdam ex Persis,qui sagartii nuncupabantur in more suille perhibet Herodotus eum hoste congredientes laqueo pugnate eo ingenio atque versutia, ut equum &equitem sune artificioso implicarent, ad seque trahetent captiuum. Herodot. lib. 7. Recte trumtur euris conf/cta, ct etim M e congreAem , .nslatam eas, infimmodesti m habens es , qui aus 'titim aut 'stim implicantes ad se trahisi. Pausanias de sarmatis lib. i. Ea laqueo, insici. res In quemcti que hosium possu- , equo a iurianeνι enses delictant Arrahtiniqe implicitos se, ctiarqueato . idipsum de Scythis narrat Soetomenus lib. hilloi Eccles e. 1 f. de Alanis Iosephus lib. . Ediei dis de gladiatoribus laqueat iis Isido rus ; de quo eruat te Lipsus in analectis ad militiam Romanam. Ergo similem laqueum nitit ut praeparare luditha, non qui E scuto propito penderet, sed qui ex alienis oeulis tex tetur, quo iniecto , ad se trahet et inimicum,di subla ta manu obtruncaret. Deposcit itaque, ut duin ipsa loqueret ut ad Persam , ipse caco laqueo necteretur amoris , cuius licia de eius vitiosos amine venirent, non de aliqua seminae in
Vers i 3.Et percuties cum ex labiis charita
Iam haec verba non indiligente explicatu donauimus , cum priore hemistichio iungenies, ut visus fgnis catus teddetetur. Velum adhuc saperest,quod exploratione dignum,est, ii seorsim a pii tibiis verbis sensum habent, nou sinque sententiam inducunt. Graece est naris 4,-- α ι Prectites tim ex Ia- bE. 2 evilanis mea. Statim in mentem venit,
mendum iri episse in Graeco , nee legendum esse ά - , id est , dati es fatissis , sed δεα , idestinia haris o uti AIOnti. Postea ineidi in do ctissimum virum Mattin. Dellio, qui adag. 1as. ex eruditionis suae sonte se omnino censuit. Quae quidem lectio & sanctae sceminae honorabiliri est, & in iviens pondus .gestat, cui scribentes α succubuciunt, cum Hieronynus
Chaldai eae lineu aediligens vestigat r,nonsati dis , sed ehari ait, ii an scripse iit. Nili quod ex criptio Graeca noti verbum , sed selisum reddi-
Chil in. detit; quod Serario placuit: verba enim melliuta & mollix, cum a aucupandum auditorem tenduntur, chate quidem blandἡ sonant stillantque Duum , i intus venenum gestant,quo ecent. Sermones enim blandi & molles lubiici sunt. Acili que pectus pervadunt; sed ta men qua molles prendi non possunt, nee digitis stringi quas nulla si in ei, i fides . illi ubque labant ut : quo spectat adagium illud apud Sim nid. in lambis: A titila in flam n o , quod sim M.
Athenaeus dixit: ά - ιγγλ - , instam an δε ε - Itib, em ; ouale dicterium iactatur in hominem lubricae fidei. idipsum ad sceminam,quae
molli sermone iuuenes inescat, transerti ai mento est. Proueb. I. vers. is. Vt e narra a muliere aliena ct ab extranea , θώκ mollit sermones Izos,ubi Symmanchus .ettit enim topa labrica,
Chaldaeus ciatis Derba lenia sunt. si proprietatem amemus . non facilis est harum dictionum eae peditio Iab a chartiaris. Cui enim et Italia uenerabilis vox in te aatolia inserta est, . bi non ex limpido amoris sonte
purus Holoferni latex offertur, sed quo ipse tanquam in eoenoso libidinis volutabro imi sus oeeubuit 3 Aliquae dictiones media signiGeationis sunt in lingua Hebraica, sleut 5: in aliis linguis , videlicet quae conitarios in se sgnis
catus gerunt,ut Obi eruauit Fugubinus ad cap. r. ruguria
Iob , de sanctius ad cae 13. Isai. sevi b re A. eetiam malediarie fgnifieare solet, ct e . oti ei, & smilia: de quo disserunt alij ad illud POEtae : Aurisa a fame . An huius generis dictio charhatis si, vix suspicor. licet non desiit.
qui ad inhonestum amolem trahant, adducitur Paulin. epit. 3 i. sitii tam υἱrea fueram charitia e Paus Iaxuria. Ego totam relegi epistolam , praefata vel ba non inueni ; imo pluries in ea verbum e Mitutis de eastissimo amote prosertiit: quaestibi ieete non piet ii : In ni rea spei bona, ii ι- Idem rasari non es a iii a pora chartiam quia amaris sanctis Mi stiranti ubi obserua, quant utra se opponat charitas fidei sistae, labiisque deceptionisae si audis. Deinde : In arca fabricam compas echinisatis era Πὰ, m d. hnim fictu, impuli Ataνolorescant. Denique. uManio cautinis j xii
charitas amorem significat, qualem innocens natura praebet, erga Deum sei licet patentes & Iiberos. Cicero de amicit. Ex ea charisare , quae citera. est inter natos o parentes , qua Lim; nisi L Uasilis Aera non pol s r Liuius deea d. i. .b i. Et Leius. puertim in Ioma a partio eatitium, in charitat. - honore δε se. Qua te Marcellus Donatus in Mili I. se holiis ad Histori eos Latinos ex eo em Am- Denatimiano Maleel l. lib. 18. probat, qudd charitari dichio de puro , honestoque amore , qualis internecessitudine vinctos inest accipienda. Profecto Graece άγά m quid plus esse , quam amorem vitumque. selibit Isocrates in Hel .eneom. quod Ise in S: innuit Xenoph. . Paea. licet auctot hie etiam Mors hae dictione ad inhonestum amorem usus est. et Ii πόρνου - μὰ MI, ἡ Nee bene Seratius ii propitiam significatum intendas, prolabi ι charitatis exponit, verboram χαριι. I ac tentia, λαριι gratiam significet, qua etiam apud
nos pro amicitia solet cilciti, iuxta illud Ovidii calda
92쪽
fratrum quis ratia rara o , non sonat idem Graece quod Latin E chilii, cui potius consonat ex Graeco .έγα η. Vnde charit/ι Grae-cte χ' .rii non , chalitate , sed a bene seiorum gratia dicuntur, de veneris , Libei; que iressitas esse proferunt. lnde Cha toniti. Graece rio , solet diei de metit0tis corporis siminis , quae venali libidine Viros ad se
Et so superest expende dum, quid hie latiochia ii iis protenditur. Cuin etiaritas etiam Theologiee soleat pro gratia accipi , utpote uuae inret virtutes , quae e gratia pullulam, sacrum Haeserat principatum , non male pro gratiosis labiis , verbisque , quae amore inna. ient , de gratiam Holofernis mereamur, accipi possum : unum enim hoc Iudithae intererat . ut facinus suum perageret, qudd gratiam sibi sortiretur Tyranni ; nee ali 5 sumptu
quam pulehritudine & verbis eam poterat negotiati. Quare ubi Ptoueibo. verss. legimus: M . Zod vi te la muliere aliena ct A extraneisl
iobastia dulcia facit. septuaginta vertunt: Si ies moniuem , qni auara iam , adorta furiise id est, qui ad gratiam alliciendam conducunt; seu, ut exponit s. Ambrosus lib. i. de Cain, cap. . a te serra notis adoritur grario A. Si hune
sensum amet,conscivimus seratio , quod in his
dictionibus verbum χα ιι exprimatur. Non ita, quod intentio sanetae sce ininae sit, eoqui naria verba &ex apum labore condita, aureiaque titillantia pio seire a sed potius eos sermones producere, qui . cum non dedeceant hone ani scemiliam, vim habent, qua compii, qua urbanitet suaves , beneuolentiam de gratiam principis allicere. si a nobis petas , cur potius labia talaritatis , quam amotis blandimenti , polliaque Arit de mollia ; dicam compendio : Quoniam virginea , candidaque ex miraculo castitatis vidua, quae cum Deo selmonem habebat , non censuit honestum coram impolluti Numinisi testate verbum proserte , nisi sanctum, pu-dieum , absque macula re iuga. Agnouit, qudditi eos loquio iii in Holoferne aliquando labia, etsi non in perspieua alicuius verbi turpitudine laberentur , saltem , quia Opus erat ad Lei- Mus , aliqua minus puta Haliginis specie inspergenda et aiat ; ideo elegit naritatis vocabulum, quod super omnia purissimum est , de in re amotis lilia innocentiae candore praecellit, nec ausa est aliquid molle , leue , lubricumque vocabulum Deo auscultanti interserere. Id etiam de Daemone , chm dixit ad Deum Iob. cap. i.
κ illa ι . a Diablo postum es , in quo vir m Iinis lybeiosum , ne Deum orbo a Ieriore Boeti dis . . Alii sentium Daemone ira dixi ste maiat E sed Moysem vocem illi etiam, blasphe mamque iti sanctam eo minutauisse. Quae speciosor dictio , quae de ecatior quam charitas ξPiosecta in Catili eo Canti c. non nasi charitatis vox personat; nec amoru dictio producitii r. nemidius honesta suspieio, eius epithalamis laede rei puritatem, utpote in quo species, imagine in ue ludunt, quae ad iter is pudorem, aliqualem ignatis coniecturam progignerem , sed quae ex voce charitatis . penitus abii ita est Ausetilia ori genem in praefat. de titillo: Via tu istitiis mi-2. da in Italas. INM. I I.
manuus . Amo u nomen char raris vocabulo po-
mutatum es. Quid pro his vel bis , quae enodamus, foeticuis 3 Originis sententia suopte inge nio deuoluitur tu iuditham ; quae , ne ignatis suspiciosa irreperet eogitatio, an inter unguen
ta , criniumque nodos , inter odoratas vestes,
pellucidumque thetistium , melleaque verba
impurus amor ageretur, caute de prouide voea
bulum chartialis praemisi, qud palam publiearet se non de eupidine, non de veneris stylo.
amatorioque turpitet ingenio alloquii tutam
esse Holoferne in . sed in charitatis labiis , quae
gratiam aspergetent, de trucem animum cicularent.
Hinc cognosces , quod lassa charitatis hie non proprie significe iit hamatas blanditias, cupidini, illices , sei monesque pella cientes ad luxum , sed ehat a. benignaque verba, quae capiti, bonoque Holofernis consulere videantur.
Equidem quod in verbis aliquod philtrum, sa- sciniumque amatorium sit, dixit Eutipides in
Hippos. Sti it incantationis ct se mones amaro , sutip.
ciosae forma lati nem ea mi m vinctu . Stabat,atisque amoru aternam pedicis vinciebas. De hoe Lucanus lib.6. Pharsal. Iuvenal. sat 6. Ne igitur Lucan. l-queus , quem luditha expetit inimi eo , pute- iuuxu tur est ex incantatot ij sermonis vigore, deposcit a Deo, quod, dum ea istia charitatis exer- 'ceat id eii, non praestigias, vehementiaque carminum blandimenta componat, ipse eum percutiat & iugii let.
Noti praefatis distat sensus , quem subiici- 3 .mus. Graece άνωσαν, ex quo μά st, id est , ct rhas, acquies ne signis eate solet, acceptumque habere&approbare,ut Hemicus Stephan. pro- Hent Steph. bat ex lioetate , Luciano de Plutarcho. Quae-ie, quae verba dixit Iudith a , ex quibus sermὸ piis ibi. vltima ad iugulationem suceellit occasio. Inuenies insta cap. ii. postquam Holofernes dixit: Vari O stiai H Maam illam , ιι stome consen- ludit bis.
ιμι habitare mesum ; audito nuntio illa respon- ς dit: Qu. Casam , ut confrauseam Domino meo. Omne , quod ose ante oculos eis, bonum ct opti
mum Deiam. αἰ uiu avit m iri placareiι, humihi erit optimam. Ae si compendio diceret: Aequiesco, mihi satis sit, placet conditio, quae lignificationes sunt verbi Q ,αω. Iuxta quem significatum , qui non infrequens , sed a prae satis Auctoribus protritus est , labia eharitaria dixeris quasi labia aequi sientiar charitas enim patiens est , benigna est , Don quaeris quae sua . iunt. Inde percusso contigit , iugulationiique sors , ut sensus iit: Tu Domine percuties eum
cum ego per consentientia verba eius placito erga conuiuium & cubile, semper tamen in castitate constans , aequiescam. vlter id, ά:
siqnifieat amice Ae hilaritet aliquid accipere, omniaque beneuolentiae & amoris signa producere , ut pusi. adnotauit in Odysis tae proind. o. . , id est . e , has iueunditatis ligna, hilaritat sique ollicia, non segnem , torremumque amorem praesignat. Ausculta labia humi, iudith i modi charitatis ludii hae in si, cap. ii. versi . ir
93쪽
Ei a ili ta eam Holis,nes: Bibe ntineoaecum se in tueunatiare, quoniam inuenis risνatiam coram me. Et disii Lilia I . Bibam Domine , quoia magni cara et an ma mea hodie prae omnib)ti die-
Nee patitur ealamus praereti te alios expli-eatus , qui menti multa cogitanti obueriantur. Labia charitatu dixit , quoniam charitatem & amorem erga idoloset nem soli, miti labiis , non in corde gestatura erat: in pectoris areano medicata sagitta latebat, viscus dilectionis in labiis: obliuncate parabat,quem comitet & benevole loquebatur ; ideo apposite non ι ba , sed talia charitatis dixit , quia verba plocedunt ab intus , labia solis manent. Similis phras, obuia in Bibliis est. Mat- . thaei is . vers. . Populus hie labiis me hone ut, cor a item eorum I ue .st a me. sie expendit
sanctus Thomas illud cap. i.iob. Nis in fari m n AH, ι tibi j id est , inquit , Nisi manif/sum od antea benia eris tibi . non in vero eis A , sed In facie , id es , ta apparem
nes omnium chari utra Pari a tina complexa est.
pro qua quis banti. Abiter mortem on iere , si eis: pro utaris, ' Quibit x adnecte , quod Clemens
hine abeas, obserua , quam imperiali, imperativo ille stylo etiam erga Deum loquuta est: Poeutis, eum ex labiis charitatis m/e. Si cha- Hebraice luvia corde: quasi ne aliquid , quod
intus est . pet labia diman et , Hine labia eliaritatis tanquam vittam eoecineam ella dixeris , quae dilectionis purpureo vinculo liget , de abscondat, quae in cordis sub sident penetrali. Quare non per antiphra sim . id est ironieam contiadictionem hie ae ei pienda duco , cdm vere chari suerunt iudithae sermones, de Hyblaeis sauis immisti, ii e t sollim in labiis hae silent, mellique, quae stillarunt , in Holofernis saucibus abhini hia
Alius praeterea sensu ς sit, Iuditham intende te nullum coram Holoferne verbum e rinate, quod non tent telut in Deum, licet amphibo logicis technis videtetur innexum. Haee cha-
iitatis victus est : quidquid loquitur, quidquid agit . iu diuini Numinis fastigium dirigit, &ά cieatutis leuat in Deum a in quem scopum cuncta collimat. Examina Iudithae verba; set in E nullum est , quod, licet pro se dictum Holofernes accepit, ex cordis dirigentis impulsu, in Deum, sine in patriae columitatem non tuerit. perh quindecim vicibus coram Holofernemide D.Mia; nomen ex labiis protulit. Agnosce , quibus tandem vel bis ceruicem Tyranni percussit. Equidem non nisi charitatis , set ui Iudith i ι.ε. dique in Deum dilectionis : infra cap. 1 3. Steth qu. Iussith ante Lictum, a vi cum lath dimis σla; istim morti In silentia , d cens: confima mi Domἰne D/iis Israci, &c. Et cam iam stricto' pugione in Gruicem caderet mantis, vide , si adimpletum est , quod poposcit. D preciali eum ea labiis charisaeis meae liquidem labiorum motu verba charitatis produxit dicens verss. Consi ma mi Dora ne Dei Israel in hae hora ι O si bis in ceruicem enis, o assidis escit ei M. igitur charitatis labiis percussit, quae, auin labia cnalitatis moueret, non semel ceruicena per euist Holofernis. Quin labia charitatis dicas, quae ob sospitatem patria , libertatemque eluium mota sunt, re, ne periclitaretur respubliea , in perieulum solitiet se dederunt. Cieero ι. ossi c. chari paritatem gestabat in labiis , quid ni imperiosa vel ba pro iret Paulinus epistol. so. Qui auri secte amatur , totam sbi amantis vina vi Glun rar m. N hil est ἰmperissim chinitate. Pro ' cur es Graece est .άx eis, quod Valabius ver N. tit i inses ociam ipso um. Recordare, quam secti nescius Holofernes, quantum eius ob durauit obstinatio rationem , de quo septa e. postquam lampadibus , coronis de thmpanis eum sectete populi eurauissent, dicitur vos i i. me ista tam faeientes , ferocitatem ei τι pictoris mitigara pertierunt. Ergo praeclara emphasis est, cuius selocia flecti nequit, si angatur. Alcimus acii Auit. lib.η. Omne rasabns, Sis dii msit, mittiar vi l pondere frangi.
VcV sq. Da mihi in animo conium Gin,
ut contemnam illum, & virtutem , euertam illum. Da mit. A arimo constantiam , dic. viruinque hemistichium unam sententiam eonfice te suspicor , in qua omnes sortitudinis partes , qua Theologice , qua ethici , grauitet Ze subtiliter eompendioso stylo censeo de tibi. Pro definitione sortitudinis hae verba sint, squidem ipsamet Iudith a viventis sortitudinis animata deseriptio fuit. Ambrosus libr. de viduis : Hae o vera fori uri , qua natu- Astas LM Uam , satis infirmi atem , mentis denos ne trans ea iure qualis In illa fuci ; eia Gm a Iud is , qtia et ira .b id ora fractos, dirital tu , tabidos fame . sola potuit a culta ι νυ ν care , ab Lu/ d fode e. singulas igitur perpendamus dictiones, tanquam singulas iῖitituti dinis partes, licet in stagili Deminae speculo i sulgentes. Da misi. Coniectate pionum est, non quam cumque sortitudinem postere, sed eam , quae singularitet sortitudinis donum est: non enim nisi donum datur. Ided inquit. Da si petas, quid supra sortitudinem, quae vitius est , sot-titudinis donum aeeumulet 3 Iudith sequenti dictione , sellieet ly m;hi , interrogationi respondet. Ae si diceret: Mihi neminae, imbelli, ieiuniis exactae, tenerae piae pudore, exanimi prae viduitate, Hae lacht ymis turbidae, &ad instrumeuta rosoris imparatae. Non quod naturale est , peto , sed quod naturam sexus
praecellit. s.Thom. i. i.quaest. i 39. attra. docet, s. ω quδd sortitudinis virtus firmat animum iuxta connaturalem homini modum abnum autem supernatu talitei sulcit, armatque coelitus, tonerisque laeettis supernam victutum insundit. Et in s distinct. ι . quaest. 3. art. i. qu*st. t .ad a. iseribit, qudd sortitudinis donum in victoriam discultatum proeedit, mi taculaque tibi praesto habet tanquam insitumenta de auxilia. Et eadem
94쪽
eadem quaest. .art. i.quaestiune. 1 ad i. ait,quod hoc donum cito opera supererogationis versatur, quae humanis vitibus sunt Mesora. Ecce quid petat sed mina sacra, hoc dono de coelesti bus i trietati, ut arduum opus brachiis aggrediatur lintriineis, de supra sortitudinem , qtiae virtus est, sustinetque pericula , sacinus dissicillimum e litus animosa pei sciat i quod δε-nti se diu , o. Consule s. Thomam a. i. quae si .i 39. ait. i. Quod hoc donum, quale expctit, impetrauerit, concordibus numeris concinunt Patres. s. il legata. in append. ad Symbol. D. Allianas. In morum muliebrem seu mtantam tim nis A, vs Holos renem in Oct. inier iam, Is ait rictim populum liberinit. Salvianus lib. . de subetvat. Si Danda mi inteν - .lligi Deus totait, una opera se patrare ut per Acos, aura per infirmos acta res est: ne opus cui sis dei- ii rufi Ugnaretur humana..ueo amputo plura rara Assyrioram acies , vidua opitulaurectitur una. Prudem. in P .eh.' o mulier rasieni ex ho se ιν optatim.
Hieronymus in praefat. huius libi i : Ilia ti
Aura omnipis, homi s- i nceres, ct in p.ras tims p ν γ t. inde supi, foemina in audit, quia foemina se audet in virum,ut virumque sexum de. tuae te uideatur, viri, dum virum scemina ne cac: sceminae, quia non nisi uirilis dextera visa est . quae se virum eoti fodere non exhorruit. Aiobros , ossi c. cap. i s. Formἰna de viro νσανιδ-hia miris iam, stigatio populos e suo sua , hor /νum p. a isti uiam etas. Alcinus Auit. de vera virginit. lauder Irim nes tie an mi Iudith in mente viresiis. si acu. Apullin. carna. Eueliari ad Pauli. R p; s. Et ira et si, dici Uis Iastili Mn/ saei in Lia De hae vitili sortitudine tu sit hae recogni se , qua aedimus ii m. i. caten. pan g. cclione 9. Posit. oo. Si sibi litudinem esilagitat, cur non lacertos si os . ne turis lux constantes exposcat; sed animo tantum solicitat insundi vigorem, aes spiritu , non corpore esset aggres ira ini-ini uim Quouiam s. Ti 'inas opus c. a. docet, ii ad sortitudo duplex est, altera ccirporis,altera animi sed haec tota virtus, illa vero virtutis Paxs est. Et i. a. quas .si. ait. 3. dc . scribit, qui a sortitudo utitus spiritualis est , & ad quamque virtutem attinti, quod immolem animi includat. Ergone magnanimitatem implorat Iudith a lino austulta s. Thomam 2. a.
orati , in qti ueti, eo mar ammum fori δε- , quam in m a rati bonis θὸν dis vel a senias, quae ransi mas animum magnanimItas. Anne mortis petieulum Deitima non expauit, vi su via magnanimam sortitudinis vexillum ait l-
ris, quod est graui, bonis De uinis: non in us aris carnifieis , fu nee totius exerci tib rela ι epidamna emis inter ιυχeos se rato tim formina , inire viamicta a ma secura mori s. Quanitim au molem 1 ctar periori , moi itina procelit: quantum ad PM d kaiti a. vlterius desuper elapsam animo constantiani solicitat, quia consilium non corporis,sed animi est,in quo sub udet,& a quori cedit : donum autem sortitudinis a dono consilii diligi ut opus arduum perseiat,docuit S a bona. 2. a. q. is .art. i. ad 3. ideo ludith instaboc eodem eap. v. i8 orat. Da verbum in ore meo, O in eονῶ -o consitam corνobora. Quod haec fuerunt ei alma , ut sortitudinis donum animi strenuitate exercetet, Ambrosius auctor est de Elia & ieiunio cap 9. His inmis vincia processi,
3 vj.re ebor3 abstulit Holofonis eapus fertia it pia cariam,υὰJoriam eportati t. Ergo fortitudinis donum a dono conii iij directum , animum reddidit vividuna & iustitictum , ut his victricibus almis, quae tibi sal te sucit oratio , triumphum aget et de inimico. Nee enim ulla alma sortior quam sortitudinis donum inuenies. Ergo ae hoc dono, quod hae oratio G ntinae lanctae conduxit intelligetem Augustinum sermon 66. Laeth sanci3igma , euitia precisuci paruis corium, orarionis inr/ araria vi Aricia flabracati it , qui s Mosa coiisuereι, ct pauesiemes tiro. Demna
opus, quod aggreditur, non ex ignorantia, seu lucio, seu pallione aggredi videatiit. Seias ex Philolsepho libo. Et hie cap 8 quod aliqui sini-litudinaiie dicunt ut fori , , nempe qui pei petrant sortia , non a virtute sortitudinis acti, vel quia ignari, quantum peliculi in lateat, vel quia expciti pericula strandia euasile ; vel quia , ut Vegetius ait in lib. de re milit. nemo facere metuit, v dse bera AEdicisse eon vel quia irascibili ai dote seruntur, seu inconsultae tristitiae pondere vergutit, ut se perieulis su nestis obii ciant: .el denique quia luctum, honor, aut voluptatis illecebra ad inopinos ausus, strenuocque conatus impellit. Iudith a ad sortitudini prodigium saeculis vertentibus decantatum, nec turpis amoris lenocinio perungitur, nec spoliorum tapit ut lucro, nec militaris artis expcrientia suadetur, nec periculi ignotantia obcaecatur e ideo sortitudine, quae virtus est, in ὀ qu Ndonum , medullitus peliandi conatur, ut celebre Dei opus supetna dextetitate consciat. Vnde expetit fortitudine suum animum e litus inspergi, utpote in quo nee inscitia periculi est, nec voluptatis flamma petulit,nee lucri desiderium intenditur . nec altis experientia mon stratur.
pro secili, Ut perhibet saltem .in Isai. cap. 3. in quinque stat corporis sollitudo,nempe complexionis vigore,iuembrotum robore,cibi abu- dantia, constantia mentis , S atiis bellicae expclientia. Quam dissito spatio quatuor ex bis abfuerunt , Iudith a. si dextelain conspicis, c-mina est . cuius non asperata manus, s rivique Dumbra, sed e tenetis digitis assueta su tergo. dum Holofernem impie ita pugione consociit, Dora corpo iis, scd animi sortitudine propogna uit. Aug. seim.67. Re sorti oines impli. i. it pui eMittidine Auitorum e pos seni ritu in m fisi. bιui
95쪽
armavit,qua ita pugnauit. Non complexionis vior, actisque valetudo neruos corporis obdura-at eius, qua , qua sin mina , gracilis & delicata , delicatior qua pulchra : ergo bellator animus Peregit victoriam , cui sortitudinem impcitauit. Hinc Baptista Fulgos. lib. 7. cap. demiratur: Est ausa ct muliercstformosa,vna tantum comite ancilla , hossium caIIra petere. Quid 3Sat fuit in scemineo pectore pugnax animus. Augustia. serm.67. Iudith bestator animus alienum pecim obsedit. Non abundantia cibi validos ad bella reddiderat artus, quae potius iuxta Ambrosij verba cap.9. de Elia & ieiunio, armis ieiunii munita processit. Ergo brachia,quae exiccauit inedia , pusique cibi rigor decoxit, corispus , quδd ieiunium exuxit, animi sortitudo compleuit, ut hostem perimeret animosa, quae animo constantiam poposcit. S. Hieron.epist. io. ad Fur. Legimus in Iudith viduam iam coUectam
ieiuniu. Mideo armatum gliabo animum, cruentam dexteram. Recognosco caput Holofernis de mediis ho,tibus reportatum. En cur tantum animo deprecatur constantiam, quae sola superest ex illis quinque , quae sanctus Thomas ad fortitudinem congerit, validitateque corporis indigent, de indicari assirmat in Isai. cap. 3. vers. r. Infert ab Ierusalem ct a Iuda validum ct fortem , omne robur panis,st omne robur aquα, ct fortem 2 virum bellatorem. Iudith quasi corporis expers estet, nullaque membrorum sarcina premeretur, animi tantum pugnacibus armis confidit, de inibi exaggerari cupit constantiam, quo hostem im
Constantiam. Non putes casu dictionem adiectam t haec est sortitudinis optima pars. Nuper datus S. Thomas in cap. 3. Isai. Consitit in reritantia cordia ; ct sic dicit, fortem , secundum
quod venit a fortituatne, quα est virtus animi. Inter sortitudinis partes constantiam numerauit Macrobius lib. i. in somn. Scipion. cap. 3. Fortitudinis , inquit, est animum supra periculi metum agere, nihilque nisi turpia timere. Fortitudo praestat magnanimitatem , fiduciam , securitatem, magnificentiam, consuantiam , tolerantiam , si mitatem. Cur ex his solum , quam petat, Iudith constantiam elegit E Cur non perseuerantiam
poposcit, quam Tullius perhibet lib. a. de in
uent. virtutam componere sortitudinis 3 Meditor , non absque seria discretione de constantia tantum sibi consuluiste Iudithain. Quid inter constantiam & perseuerantiam interiit , do
Virtui persevcrantia proprie facit firmiter persm flere hominem in bono contra di vitatem, quae
prouenit ex ipsa diuturnitate actita : con tantia auia
tem facit 'miser persi tere in bono contra diF-
cultatem , qua prouenit ex quibuscumque aliis exterioribus impedimentis. Bene callebat Iudith, a diuturnitate , signibusque temporis moris non intercidendum sui animi cogitatum, nec Tyranni necem protelandam , quia taxatum erat quinque dierum spatium , quo transacto, deditione solueretur obsidio : unde dixit Holoferni infra cap. i χ.vers. . Vivit anima tua Domine meim , quoniam non expendet omnia haec ancilla tua, donec faciat Deus in manu mea hsc , qua cogit i. Tantiim igitur exteriora potuerunt impedimenta subrepere , quae Remineutri animum enervem reddidi siem & segnem: id ed expostulat obarmari constantia , quae etiam sub magnificentia comprehendi seribit S. Thom.
2.2. quaest. i 23. art. i. ad ι. Oportet enim, inquir,
in his qua magnisice aliquis facit, conItantem an mum habere r ct id o Ttistius ad magnificentiam partinere dicis non sothm adminisbasionem rerum m gnarum , sed etiam animi amplum excogitati nem ipsarum. Huic ludith, quae constans nominatur -cto Athanasio in ex hori. ad Monach. Ab Hol frenis , ait, rκmentibus minis, conctantis manu fu mina meruit vindicari ) nuncupatur magnima ab Origene homil. . in Iudic. cap. . Guid e go issam magnificam ct omnium faminarum no-Hissmam memorem Italia r & magnanimis a Petro Damiano epistol. 18. de Golfrido,Viteri cienc in Chron. pati. i s. Si semel constantia iuxta sancti Thoniae placitum sub magnificentia comprehenditur , liquido agnosces,
cur inter caeteras sortitudinis partes constantiam , virtutemque ad hostem conterendum Iudith deposcat, non patientiam, non perseuerantiam , non fiduciam quae a Tullio in coi flanda sortitudine numerantur. Duplex est so titudinis actus , nempe aggredi & sustincte. Duo insuper exigit aggressio , promptum se licci animum, quem fiducia praeparat & a cendit , ut impetat; de ex executione operis, ut quae fiducialiter inchoauit, magnifice re ficiat : cui rei magnificentia studet, qua facinus complet. Ergo Iudith ad animum praeparanduin fiducia non indiget, quae potius coeliatus audax strenue prorumpit in opus: sola ei constantia opus est , quae a magnificentia non dissidet, ut tandem iugulet Holofernem. Magnimentia est, inquit Tullius su p. rerum magnarum ct excelsarum cum animi ampla quadam Osplendida propositione cogitatis , atque administrario , id est , executio , ut scilicet amplo propomto admini iratio non desit. Quae verba S. Thomas , cuius tota haec doctrina est, excribit 2. a. quaest. 18. art. t. in corp. Anne in caedis ex
cutione ite descripta magnificentia in animo illuxit Iudith ὶ Ausculta precantem, cum iamiam acinacis capulum parabat arripere infra cap. 33. v eis. 7. Confirma me Domine Deus
Uael, sir hoc,quod credens per te posse fieri G-
tuu , perficiam. Quare rectissime constantia in hac caedis executione, quasi in necessario sibi momento constitit: cuius argumento est,
quod postea ipsa sibi modulatrix Iudith ca
nore insonuit in Hymno cap. i6. verso. Προ- ruerunt Perse constantiam eius , ct Medi audaciam eius : non enim horror Persas in uast, quousque truncum Holofernis cadauer E Reminae manu , tinctumque sanguine conspe
xerunt, clamante eunucho infra cap. I . ver
su i 6. Vna mulier Hebraea fecit confusionem in d mo Regis Nabuchodonosor : ecce enim Holofersenes iacet in terra , ct caput eisu non est in isio. Adstitit sibi tunc, quam nunc expostulauit, constantia , diu lite in strenuo animo viguit , ut tandem ad extremam facinoris administrationem duraret. Cum haec ad aggrediendum satis es lent; ad si istinendum , non alia forti. tudinis parte Iudith indiguit ; non perseuerantia , quae est apud Tullium in ratione bene considerata , stabilis de perpetua permansio; non enim ex temporis interuallo suum facinus remorata est : non patientia , quippe cui per
austerioris vitae tolerantiam intra reclusorium domus
96쪽
domus erebris exereitationibus acta in bue- , iat. A Deo singulariter constantiam implorat, quae sortitudinis Dei polissima ratio est ; quam dei et ibit Maci obius in somn. Se p. lib. i. fortitudinemque nuneupat exemplai em: Quod m- γ ἰου 63 , me aliquanilo ratiratur. Vt contemnam Erum. Non unum sensum nobis
et tit dictio ista. Si in sortitudinis acino pers stimus aptissine delecta est Cohibet sortitudo timorem,quam dixit philosophus lib. 1. Ethie.
c. vinati circa timorem de audaciam,s. Thom. q. iis . ait. 3. in cor p. Fortituri pri' Vallio este AD Iium rerum , qua retrahoe p - vi distantiarem a seqM a Orionas Timor autem, insurgensque patior ab stremio & sorti contem ianitiat. Iob ues versa a. Inoecti iam petati armaris, com/mnit patiorem, ree cessit gladio. Quare τι coniramnam i tam intellige . qu, terribilem, qua superbiani & trucem,cuius conspectus horror est, cuius verba sulmina, de sepelit, quos de trium 1 bar. Totorem etenim sortitudo eoercet: eam in maximis terribilibus impavidam exerceri. . Ut s.Thom. in 3. distin 1.33. l laesi. r.ait. r. ita cori'. Terior inuaseim Heblaeos , animosque coiaeust 3 at timot . Obsident Holos rite supra cap. IT 'tim a facis eiris trem hor Fer inuasit is M. ., tim N e fideles sensus tali tum timor iste concussit : quotquot gentes habitabant per s)rum , attonato timore corruptae soni, supra cap. t. vers. 8 Et cecia re istius f per omnes in strantes te, am. Atino hi bella trice firmis a terror ii e p eius masculum sub iuga uitis Paulin. natat sTinentemqtie manu Iate populsi Holofere m
ni Inde Arion a vocatur , Cyri lio Alex. in I ara cap 1O lib. . inciri ita sortitudo erga bellicos terrores maxime viget: doeuit id Philosophus lib. .Ethie. p. 6. subdit rationcm s. Thomas i. r. ' 3.
nit. s. in cur p. Polatila mortis, quae sunt ex aegri r dira , vel ex tempestate maris . ver ex in Gulis r. m. i. si qua alia sunt eiusmoa . non υirinia tu, a civi Hrecte imminere , ex hoc quod prosiquisiti alis a sonum sed pericula mortis , qua sitim is s. Pisis Ae immἰnent homini propio ali tisas vim. antum via licet defenula pontim tom mn . Animum litian hae se istorem voeauit Au- ostinus supr. de qua sic satiar s Isia r. cap. 64. de morte de vita Sanct. Itiuab ingloria iis tim a nantior Me ρνο olute populi s en commune bonum mo ii se obtulit, nec trepidatiis stilo, m Uium. Quam tibi contigit sortitudo belli ea per meaias acies eunti, armatosque cuneos se cariti, imperterritae , constant i, piόque super-b se 1 Ambi lib. de viduis. Cum Holofern s s-
iis, ex ηna iam sori e tractantibus , extrami, tim processi , ct iro pratiantior exercitu, vemia rariit. eo farrior, quem figauis. Zeida in Iudith. Tom. II. Sed viae , quδd timore Dei eorrepta Iudi - tha, utpote de qua dici tui supr. p.8. Quo uiam a a. rimebat D tim valde , quam anxia, pavidaque soliditudine nunc intra B 'thiesiae moenia tene- in ciuitatis Principes accelsi,ne ab urbis potia
tis dii edant, indicit, in pulveru se volutat, nec solum animum , sed de eorpus quasi deiecti vi solis si,deiicit de prosternit in humum : de tamen , dum ad inimica cauta se confert, mina cibusque armis se inserit , quam secura gradi- Αtur, qu 1 in solido procedit vestigio l Quia hoe est 3 verae sotti iuditiis indoles, quae tunc vigo- rosior fit retorque subsilit eum se in timenda
pericula inserit. Venusu August. set m. 66. P - August. dis secura initiis me Τὰ comitatu contenta , ct L siam secum git m propὸ auis in catirae intra muro elicitia 16u ; seeura D, d ad ιλ niluperuenis 2En faetae sortitudinis idaea. Antea timebat tolle ita , ne Principes eum populo ani, muni despondentes , i decato suo conto ibarent victoriam : ad has suorum expauit insidias. culpa ei im, populi insidiatrix cu , quae ipsuin Populum taetra iiiiiptione deuastat) licuibo, veto tradit a non terietur. Id in sortitudine . Scipionis extollit Maetobius lib. i. in somn. Mactis, Scip.e ro. Q ad non lasi re animo praea E a m-- t. perter itus . for iiti O es Quod suorum tinerti insidia, . mussique alientim faci m . quam si hines se exinu is , A pistate ct nimis in Bos amo re proradu Ergo orationem suam erga Deum intendit
Iudiis , ne animus eius ab ho tribili Peliae saeuitia, armat; que phalangibus, timore labesa latus succumbat; potius quod contemnat it tum , patu;que dueat, quδd Orbis adhue exti terit domitor, qudu populorum inflexibilis e nigator , quod sertum 5e incendia minetur: imo illoni parui pendat, Ne quasi gigas pulicem spei nat . quae vox validissimi , de sotti, bella
toris esse solet, ut de Goliat aduersus Daui dena icircumscitur. i.Regium t .veis. i. Cum Reg, et
xis eum ; erat enim adisiscens Quo forsan respici os Dauid ipse, dixit Psalm. s. vers. i i. Adoles militis sum dio O contemptim , ubi Gene bres diis : Non o nomen aetatis , sed eondhi sic satio . / humilisaii . Quod animose contemnat superbum ludith pleeatur. Et quidem contemnere , superbi fastus de arrogantiae solet esse e nam vento insati , de qui gloriae vanae incolunt nubes, ea teros homines desuper aspiciunt, & quo ex altiore superbiae culmine intuentur , minores apparent ; ex longitudine enim , obieeli magnitudo secrescit: contein nere autem proprie est pro nihilo reputate. Vnde tu, illis Datii diei Piaim. i ι . Quoniam exe/UM Dominus , ct h milia νι Ilair . O alta a tinge cognosse. Quid est, qu1d alta, scilicet su- irerba cognoscere dicat ut a longe , cuin tamen O humilia oculis propinquissilis intueatur; id enim respicere est 3 Quoniam quae a longe videntur, minutissima apparent & despicabilia. Quamuis ubique praesens Dei figatur obtutus, diei tur qudd a longe superbos cognoscit: quasi illi prae puluere pusilli sint. 3c qtia exaltan-
tur impensus , prosundius iaceant. Ex opticissimilitudo est. vi obseruauit Genebrardus ibi. Alia quissim o humIlia omnia erinii, seu sie Ui- Ceotbriciens , ista pνο Deiens , ut ex opti ii su ratur smἰ- Liticio.
97쪽
contemnere, pati, que ducere magnum vitum
Q iod humilita, quo sibi abiectior est, supra se .perborum vortiee, graditur de insta se tuetur. queiti supta vetitos eius atrogantia i eauit. Contemnete,subtus te respuere est,& infra pedes aueere, clim quis te contempta altiorem se reptitat. lnde ag inanimata tractum. Tibullus eleg . Non rim eertit Imu contempseras undas. Agit de saturni tempore, in quo ait nondum nauibus suisse male suleatum Navis undas conterimit, quia iusta se suentes di fleeat es radit. Precatur iraque Iudith, iidd insta se sit ille sti rei bus, qui ira ad astra eleuauit ambitio, , tia centem cadens ab alto brachium iugulet S con terat : ideo ad litie opus constam iam impetrate conar, . quae,vt diximus, in ultima grandis A. eitioris xecutione sub diuit inde etiam virum que vibum coniundiit , cilicet . &etie ram an simile fecit Cicero s. Ttis l.
tiam, n adestiam exui, im Mile est contere ea: que eondemnere Noti itaque ex ambicioso pruritia, libidineque atrogantiae, non ex mulieri in
dole , suam superbam de ambitiosam dixit se uetus Cecinna apud Tacit. lib. s. histor. August. quod Tyrannum , innumer4sque contemnat exercitu, di piecatur potius hae uerba ex humilitate pio scit, ut ipsa illico confirmat praedicto .dic is Sis humiliam ct mansuetorum s. m. per tibi piis xii de istatio. Si sortitudinis donumpet it in ii i Da mihi in anima eo santiam ut cen. t nais iliam; eui si protinus humilem & man si ei am ostendit 3 Ne vlla dictione ab ami ea hu-iivilitate, eg ci cit stylci discede te videret ut illi co ad propriam se humilitatem reducit . quam in contemptum superbi piὸ religio eque superbire contendit. piaecipue quod miraberi, quo uiam sertitudinis victus in mansuetudine & hii militate soleitur. Consule s.Thomam de viriu-tib. q. i. ait. r. ad 26. Alia non cotitemnenda explicatio est horum veli Otum 1 Constamiam. νι contemnam artim. ludiis quae in si periore sci sit Holofernem respexit ut hostem luperbum & cmdelcm, potuit in
altero ex licatu ut sui amatorem respicere,qui, vi eius cos eludine si ueretur, thesauroru Omne Ilius pio dueeret, lautissima conuiuia pararet, e gemmis stet neret cubile genialimque luxum tota ardoris dei otione prodigeret Haec in castae eminae animo obiecta ne bene de puritate me-icntem , t aio, sea scemineam labefactaret eoia statu iam,1lterius Ogionis,nempe ecclesiis constantiam implorat, ne, antequam occumbat liOsti, ita succium bat,ci ad litis ue illi periculum, sit blandus Tytantii amor quam dura tyrannis. se itaque obarmare contendit constanti stabilitate , firmoque decreto cotitemnensi eum, non tantum qita hostem,sed qua crudelius amantem, qua innumeris garis pia diuitem . qua in an est otia loeat tim. Haee sceminae bene consciamen, fuit: tertilestiam liniuit, se neminam se into lenocinia & iuxta viti torum propinquam. Huie susui sust istatur Petrus Damianus lib. . epist. is. Ad ii diu ppe comino: a dii Aa is ex m-
hoc, aliisque locis probauimus , quod sic e te ero, de spieiis nuptiis valeat exponi. prosς- i5 dictio hie in laetis frequens est in re ris , cunt Minina aut vir ad inuicem se despiciunt. Nun s. i 1. Vis , cui, erra se, mari ruma re comemu/m, dormierit cum altero viro, SQ
omnes muliero, dit .an emnam visos s. s. iei cm. 3. verisio. amavis conrumnas m lier amatorem
nras. Et cap. vers. ι . Conte fertint te amaro es.
Gen. 39. v. i de Agrptia qua depeliuit loseph: cumque via si mes ter e sem in manitas stas , Os es c. - 4 .Huic sensui & explicatui etiam consam ii vox susti agatur: quoniam , etsi constantia sertitudini pars sit, inconstamia inter luxuriae filia, inputatur. S.Th. l.is 3.art. s.ad Σ. constan iis in indu , ct i Altim ponis pari forti sed nisi I eo amiam habe, in abstinendo a d
in quantum emollis eo hominis . 'mverbis beri riti t. Quibus s. Doctoris v ibis bene iam adnectes scholium Dion, si Catilius hici Dum i in an mo eo an famin a in alii dare inrmo iiDie, siti 1., ni Ane mineo ct fetiar. Et visitirem , ut eue iam latim Quoniam deformidine, ut praediximus, agit virilitem expo-cit id est, vires animo, , qui propriὲ bellatorum sunt. Satis sup rque piobauinnis sonan. 2. quod virtus vigorem . militat in ue sol tittidinem ligni fieri. piae ter eos, quos ibi citauimur, adde Tacitum lib. is . annal. Iul. Caesar. lib. i. lebello Galli eo in Adriano. Lucret. lib. a. de r. nat. Plin lil, ii .eap. .scate igitur qua sortim. dinem imploiabat, nuncupauit virtutem. Nee dissimile est . quod ex Homeri carmine indueit Philosephus iti Ethie I iritium o furor m o . te quod istholiat s a bona. se vetit. l. as .art. . incoi p. stita Ga laee .cum aliquis is vitra sci iis- ture fortitia is , pago ira et Aionem viri miss- ueni facis ad mai diem prompti tiAn m ae s. In aliquibus Bibliis legebatur : G thtureme , ut etierram i tam , quibus usus est Hugo &Catilius qui ultimus auctor se scholiat AH niti a sem pes saris .ius, τι euotam i m. Quae expositio solida non est : quis enim potestatis abusum virtutem alicuius nuneupet 2Nescio quid quidam de pia ingratitudine comminiscuimur, quali petat iudith a Deo, quod se est ei gratam aduersus Tyrannum permittat 3 AEgrε eiba ista hane cogitationem parturiunt. Id go iuxta implestiorum qua utor,tacite per noua puncta nouiter scholiare videtur: qtias poscit ludith . ut illum, v'tutemque eius conicinnat, α se possit illum euertere: gemino runcto postly virati em Him insxo . hoe ni o : Da miti in
etu. r ut e ritiam illam. Si e periodi series scripta optimum reddit sensu indicet ea l3 τι bis potito, asperitus ali uti & amphibologia sequatur e aes dreeret; ut euertam allum, quod meae aggressionis seopus est , ne vi constanter c Cn emnam illum de virtutem eiu ,: id est, Non mihi tim rem incutiat, nec iit ita mentum lenociniumquest
98쪽
si ille armis sarisque supelbus; nec virtus eius. empe militates copiae quadligae , iacula , di iiidquid Assyrij δe Perta exercitu minantur inti umero. Quod de hac virtute agat Iudith,
Qi 'lane uti bicio conteinnata: ec illi per se . 'mineam cedat mollitiem . otat ludith : ii enim magnanimitate , igneisq:ae grandis pectorisi Mihi diis iantae virtutis irritamenta despiciat, facile T almum euellet Nee displie ebit Lyrae haec explicatio, apud euius etiam Biblia ly V ratem otio ex in eis, apposito potest necti eum
d si eonnecte clam esse iudiees eum lyg in D. ii aut moti solam animo conitantiatu, utitutem Holofernis exposcat, ut eo so-
illi, non dissicilis te offert explicatio ex utero seripturae stylo. qmi in hoc Iudithae libi,' non infrequens est. Cum Deos victQtiam ad
a Llo sortii id est . As,aiorum de Persarum
scit Iudith vii tutem Holofernis , id est . quod
oncedat, ir illi cubiculum eius. vi eum tuta iugulare possit. Qui I etiim apud Perias ta Assy
i & as iocue e biculo, in quo Holofernes iace' bate ne mi, si alii se obiicit cogitati Ona,quod irrucem erus qua iugo let, exposcat,id est, sta dium, qui e lecta colimini pepcridit. Verum ne repetitionis aliquale uti timi obsistat, haec eno sationi,n placeti dixerat enim iam fuc Domine,' ut assio proprio Θί. svobia a tiritur. Si hoe n an te pugnet. qii ad gladius virtus nuncupetur, Σία obstinat Statiua lib. 1.Theb. V rim mihi moen
Vers. is. Erit enim hoc memoriale Dominis tui , cum manus foeminae deiece-
is . Ir 1 enim hoe M mariato nam eis tui. Prudens foemina audaee quadam deuotione humanitus agit cum Deo, quasi cum ambitioso honoris.&
aioli nisi sub foenote natidia bene seia imparuiti me. Sub suturae laudis, aeteriundaeque cele-- britatis mete e , Dei sollieitata liutoriu,trium- Plitinique depcutat ξ cuius aulatis qua di istis, li-
uitii nominis pendebit insigne. Hae sponsione Deile subo iut Deus: adeo memoriam sui in cordibus Nostiis amat assigi, & quasi tignacu
tum stipet brachia caelati, ut nullum ei pretiosius luetum putauetit Iudith a promittere . quam nominie sui me inoriale nullis saecul sui olenduites. Sub hoe blandimento p iE Deus viset ut ascemina : sancta ad miraculum violetitia est promicae uti pretio memolia sui. Nec usos elisu saee
propositio contenta est: L se enim hoc meus, Ialon,Minis itia in saetis stylus iste percrebuit, ut memoriale & nomen pluites nectatur : se Psaltu tot versi s.&Pium. ι 34. v is s. Isai. is. vers. 8. Qua te eet suit Pine da , quod memorial idem sit ae glorificum nomen in cap. is sob. v i . Ego memorialia pro nominibus in uetito
rarti an is uiriles ii Ga I. podi pitθcie Aa ora no- earnmtoνum Do Mo. in quo explicatu sensus erit: Grande tibi ex hoe nomen, celebiaque titulus intoriabit, quoniam nemineae manui ad conteriti asaci siti sudasti vigorem . . 'sed quidem memoriale nora L amplius indi cat,nempe quod nomen Domini ex L e facino re in omnium memoria firmi ismuiu ui titulum eriget. Quale ne nomen 3 Pradix ei .it uap. .. D. Viii Om H, as AhIo, De Iutis no nin est tibi. Erit igitur sensus: A sceminae teneris lacerto hoste truncato , et iisque deperditis exerciti bus, vertentibus in posterum saeculis, ii mem ita iugiter sculpet ut , quad tute Dominus ea secis in voceii 2 id obfrinate poterimus exosia i 1 v. s. Ει Dominus Devi exircituum, Da minus mereo ita elim Nel ex hac pio digiosae aede cogitationes hominum recoidatio pei udet, qued nomen Dei, quale in ardetite, illibatoque rubo in tet vepres emicuit pallier dia insonuit, v iE illi e ueniet , ranquam verissima experientia monstratum. Exod. 3.v. i s. Hae diei A exia i II aei Dominns Dιtis patrtim vestrorum , D usis alam , D ris I ae ct D ut noue m si mj ad
o ct femine eo tim Exinde Deus exercituum exercitum sibi, Israeliticum populum dei gnauit : inter viticas se more militari praecinxit, t Egyptios conteret et, & debilibus instrumen tis virgula nempe in manu Moysis armatas
Pharaonis acies post tot prodigia in pelago sepeliret. Ex quo enim supremus Deus , eui no men a seipso est , coepit ex hominum nominibus nuncupari , Deus Abraham, ct Dιαι Isaiae,&e. innuit per stastilia hominum brachia, nullsique sitellitio essicae tum instrumentorum fulcitum,semita sui nominis operaturum esse prodigia. In hoc nomen sors tati tuaith alludit cum ex mirabili pct manum sceminae parto trium pho , hoe nominis Dei memoriale in recorda tionem redueendum esse promittit: quippe solius nominis erit victoria . cum scenatiua leui las . naiali sque sexus nihil potuist nau isse ii iunipho. Ha e sotiosor Deo celebi lias est. ubi in victoriae praeconio nullum nisi eius no-rnen poterit in mare. Huie cnodationi se dat petiit, Damianus lib. . epist. is. Talis .nim vi Elis iis Detim taldo latificat , aliquando persa in flo=iso i latit l, iuni sit : Iι. Ab qmp-ρ , &e Dedimus sol r. salua mina lib. . de sti. bernat repetere licet: Si quanda tu Ante, .nti:-a; Deus volti i magna vera se parrari , aut perpaucos aut per in νωι Mares est, ne epni glesu
99쪽
Aretera τοῦ tu ἰ tir humane. II o qtita O Lx Sisa, a . qti m Imbram timebat exercisem, a misere proi ratis Ahimel ch esui artim ex Vm rorem . formim manna perentis r o foratae iis se acies, ita a virulante, ceciderunt. Aliter potest explicatio institui si meminetis illud oseae 1 1.v. s. Et Do inus D/tis exere tutim, Domistis memoriale eius. Agebat vates de lacob, qui eum ex lucta suit nuncupatus Ua . l. nempe Gu na Deum . in Dei nomen voeabulo scelici transuit. Vnde istaelis nomenclatio erat diuini Dominis memoriale : nec enim nominati valebat , quin Dei te idatio subii et a nee Dei vox ad aures attingete . quin secum Iscaelis memo-tiam se staret. Id ipsum sibi de Numini sollieetur Iudith a. Vix Domini Hoetitiam sacrum vocabulum audietur. cum illic δ emineae manus prodigium in cogitationis se immittet arcanum. Iudithae dextera exectum caput,tepentibus venis fluens , pro stemmate anathemateque obliuionis gestras erit Dei nominis memoriale &sceminae de Domini nomen sub vita diectione crebris clamoribus insonabit. Haec pro bene- seio consultissima retributio est, manus forminae pro titulo & insigni, nonum Dei dicit a. Et bolo suspensitur insitumentum, quo peracta victoria eli in monumentum & memoriale perpetuum. Zachat.6. velisi . Et corona H lemct Tobia , dee. me =ial. ia ι pro Domini, nempe in recordationem pietatis muniscentiaeque quam et ga Dominum haec vota pendentes habuἡre. Profecto, ne tanti Dein otis gloriae invido tet obliuio insta cap. t 6. versa 3. . dicitui : p. o Dd th tiniti Uis et et lais Holo. fonis . qua a dii tat populus , ct conopeum , quod ipsa si utile M ae ctibili ipsius, obtulis in ana hema ostia Ibis, . vividius hie & animosius Dei nomini stemina sacra monumentum promittit, nempe sceminae oranum , e cuius pendentibus digitis eaput Holofernis M,seissum diuini stemmatis proloquium . & memoriale sit. Id sub his verbis meditor indieati, quoa simat eueniatus imago enim sue in aere. sue in linteo , lineis vitiae ibus ducta,manum sex minae recordationi saeculorum imponit, sanguinei eapitis pondete grauem . quam quisquis intuetur no
men Domini exetei tuum obuia commemora. tione reducit.
Ceiiὰ phila letium de simulachrum , quod
oeulis obiectaretur , veteres Ethnici assiescebant assigete sue in vestibulo domuum, siue in postibus & columnis, angulisque palictuin . ut qua transitus esset, Deorum efiigies memoriam pelliceret spectantium. id memo, al/ dieitur apud Isai. cap. s . verss. Et post ostiam er retro; remor postiliai mem , lati itiam : videlicet, ne idolorum amor tepescente memoria si igesceret. Lillius 3.de bello Punico : Insi m moriam v auit. Apud Hebraeos nulla metalla reddere poterant efiigiem , nullae imagines obuersati: tantum Dei nominis literae caelabant ut, ut m in ei sis marmoribus hoe Dei signum ad memoriam acueret : cui obseruationi sanctius in cap. ii. Oseae vers.f. adieribit illud Psali. O . Tti habuntuν semel O timebam, qui habitant i minos a Ilano ruis, probatque terminales la pides , in quibus decernebantur malliaria, san citi Dei nomine incripta conspici ex sancto luliatio Archic piseop.Tol. in Cnton. Ergo lit-dilli non alium titulum , fastigiumque in re-
cordationis insigne Deo vii toti et genaum spondet, quam vorsus D i nomen sceminae manus , quae eius si meminiale , si tenuaeque vi tutis imago. Quidni m in lal dicatur 3 Memoria Mint,rtim , Maityrum reclesae sunt. Cui se dilui 3 Quoniam iugiter satiricatur memoria , cum templum sub Martyris titulo Deo constitieiuni, in victoriam Martyris memoriam accendit. Augustin. declinit. Dei, lib. a. cap. i . Deniti. illi tali . Dii, Di, o templa ad se /νunt , ct sartiereunt aris , ct Saeo ores in tie runiis sacriseia foeotim. Ma autem Mart naino 3νυ non templascivi Diis , sed memorias sori homin m mantiu , quorum aptia Deum ι , t Spiritu, a laamias. An sibi fabricari memoliam ludi ilia eupit almo in selius Dei memoriam totius Dei notis pompam gestit absumi , ut nihil foeminae deseratur,sed utituet iam memoriale, ii Dini nominis impendatur obsequiis. Ae si di Oret e Manus mea sit, sed memoriale insignἡque facinoris,tuum. Haee prima humilitatis deuotio est .non sibi ullam operis bene uesti portionem assumere. superbi & ad inanes fastus maligni te nati mirabilium suorum memoriam appetunt ἡvento vanitatis nutriti; superbas columnas excidunt, marmora iniuriosis ictibus setiunt, o nomen, quod in se ullius langis vacuum est, ad 'sutura saecula pei ferant: sed vel ἡ sutili, illa demendax nominis vita sepuletitum est i id ea insepulchris tantum istorum memoriale quasi morte sopitum extruitur. Isai. ai. v. is Visidi, Isai. xihli, aut quas ,- h e ρ suia meid Ia, i lihIe se ptitit m. exdidi λι γ ex mo memisi l. Al sim rin petνa rab/νnaetilum tibi. Non ite ii ditha, non se . quae suam orationem de humilitate commendat dicent i Humiliam ct mansi rerum semper tibi placuit depνecario. Ob eruate non taedeat, qi ad memoriale nominis Dei plerumque adnectitui cum hae ex.
Pressione Domina, e hi um, sic enim Zach. 6. dies . a
V.i . post data iam vel ba continuo additur : E scietis . qhia DomIntis /xercituum m sit me ad vos. iam retulimus vel ba Oseae ii. v. sae nullo enim Opere magis memoria alit ut posterorurn, quam in bello bene patiis titumphis. Hi ne pendentia vexilla , spoliaque ab hostibus capta parietes exornant, quae nulla pollunt annosa saeculo tum atterere tempora: suspenduntur in valuis appenduntur in pinnis, quiti di apud Hebraeos e parietibus templi pendula collucebant, ut liquet ex 2. Reg. g. v. ii. consules herlogum tom. 3. in Cant. vestigat. a C. n. . Si haec in hominum victolii,
quidni in DeirSed Deum ad e lebi itatem stii 5e 'memoriale perpetuum non armorum suspensione indigete innuit Iuditha cumulatissimum eius memoriale notnen i iam est quod late dis usu in omnes sibi generationum memorias accersi, iidem est memoriale & nomen, Isai. 16. v. 8. N men icitim ct memoriale tuum in ars dolo ae mae.
Veg. i s. Non enim in multitudine est virtus tua Domine , nec in inuorum viribus voluntas tua est, nec superbi ab initio placuerunt tibi , sed humilium & mansuetorum semper tibi placuit deprecatio.
Non Mim In muli tusne est ibitis ira Domine,&e.Assur debet vel seulus ille cum piaecedentibusis
100쪽
bus verbi, , seut sities ipsa demonstrat ; Mis a m ut sensus sit . ide 4 tota Leinotis linius
gloria tui erit,quoniam a tua virtute procedet;
quae non in multitudine, copiisque praeliaribus ad victorias suas solet expendi , nec satellitium agminum quaerit,sed qui viaa,nedum valita, sortior est. N.n in miti ad e, inquit, quod bifariam potest intelligi, videlicet,quis d numerum excludat, abnuatque copiam , sicut multitudo opponitur paueis; vel quod etiam quemque mi litem reget, quo Deus opus habeat ad exeteliatus contetendos. uterque sensus aptus est di vel enim omnem bellatorem ex ludit,& sie Iudith a se extenuat, ad nihilumque reducit, quasi pro nihilo reputetur, Deusque si solus, qui Tytanianum obtruncet, inaniisque sceminae inanime stitistium emum. quo Deus ad iugulationem viatur. Nullum est enim elatius indicium , diuinae manus virtutem agi quam debilibus admodum& pusillis rebus grandia sortitudinis prodigia
petasa. Sane Exod. s. cum cyniphum pluuia in laret AEgyptios,quam praestagiatotes suis in
viationibus ediscere non valuerunt, dixeiunt
Lyppomanus vult, viriti. O potoria Dei es t e. Cur tune agno uti e potentiam Z Quoniam pusillius Lime omnium animal eulum cynips est, de virtus Dei in infirmitate cognosci tui. Inde victoria per siemineam manum Iudithae eum Nictoria per culicis comparatur Petrus Blessen- epist. ie 5. Ipse enim .st tu, benepraeito pedir/s expugnatiotim KQem Dinia, Hod onem via
Aliter potest exponi, si multitudo pro numero stoc proinde non in multitudine veniat in iatelligi non in norio, non praere t m Vt enim
pugnax Dei vittas , ille nucique eius sortitudo compareat, quam Oculi de sensis agnoscant despectent, in aliquo sensibili, nempe in alicuius saltem in inisterio debet ostendi qui tamen ,cum unus sit . fragilique manu integras inimicorum Phalanges obtundat . diuinae virtutis speeimen exhibet praesentissimum , iuxta illud Deut. 31. Veisso. Quomodo persequar inus milia , o Aos rana At is milia. Nonne irio Pia Deus ira Dominia. eonciso aeos ρ Ergo,itu uit, ludi that Tibi Domine praeconio in stipendia peti dentur,tibi laus integra concrepabit,
cnecio Tyranno ; quippe una manus,eaque s Y inae e neruis de tenerae , deiecerit illum : hie est enim tuae sottissimae virtutis indoles , quae noti iti Plutibus , sed in uno resertissimos obtundit exercitus. vlterius : Non enλ Ilia tutario es υἰνιιιι ιtia . nam cum idio sim in sancta Triari pere sna , non in malicitidine , sed in sen
bros lib. r. iii Liae. Duistis enim cam dici in opera oria obrui An in . quod disinistim opertim, siem pater es Filiis , ita etiam Spiritia sancitis erat D. Nee in equorum ti bis voluntas tua est Obs riatio quod transuersae videntur dictiones istae,cum
ei petio te huius hemisti et ij parte ly multis i
n hue leuelleti tum esse non inscite suspicare. tis,ita ut se tet setistis: Nee D eqvirura mutili M-d ne toluntas tua est. Non enim absque emphas, Dei voluntas in equorum multitudine denegatur,ubi voltimas non nudὸ beneplaeitum Dei satius eat, sed . Dei voluntate decretum, equO
tum multitudinem inhibens , 3e in pilamentis de quadrigis sduciam assistentes eastigans. Nec Catilius anus nec Si senium hune penetratuit. Caribus Clai E liquet ex Deut. t .v. is. Non ratili VIIo; Hi equos, nec redue/r popultim In . opiti .. . ' γ' μ'
tali a numino subleuattis. isai. a. v. 8. 1t repleta es Iia L. a. terea etias equis . ct innumerabiles Diadue eius.
Huius generis sunt plura loca , praecipuF illud
Isai. ιε. Daso tibi duo maria equoram ct non poteris rasere eis ascensores eorum o ubi S. Hieron. de Hieron.
Haymon piaeceptum esse Iudaeis perhibent, H/ymon. quod multitudinem inhibuit equorum i satis
ptem maria eDλtim , sine auis omnes equos cuFruum , exceptu centum quadrigis, quas re ruinin
sibi. Diseeptatum est usque adhuc,an Dominica lex vigui it et, quae ab equorum copiis arceret, cum tot equites grestes in Salomouis stabulis
pascerentur. Diuite lege te tractant hanc rem Pineda lib. . de reb. Sal. cap i Serar. in iosue Plaeti
bauimus aliquid sup.c. i, hye lit. n. i/. Haec ulla ρ ρ prae satis Auctoribus pax est,Deo infestam suisse multitudinem equorum,ne ad AEgyptiam pompam Hebraeotum insoleseeret supercilium , fi duciamque a coelesti Numine in animalium subsidia transferrent. ideo apposie hie ludith a non equites retulit,sed equos; tum, quia aequitati dieitur , qui e muli dorso gestatur , nee ea
equitatio unquam inhibita, ut obseruauit Oti- Orion genes horia. s. in Ios&constat ex a Reg. cap. i 3. Regii v. 19. Tum quia E pilamentis di curribus, quos
equi gestabatit, veteres Ethnici praeliabantur, pluresque quos unus ductabat auriga. Quate non opus est , quδd uniueis in hie in equo tum vitibus pro in equitum vitibus accipiamus , licet alibi memini me indicauisse loca , quibus equus pro equite sumitur. Id pererebuit Hispanis, apud quos Dux & Aristare lius equitum
Caphan δε Catialias nuncupatur, & ex equorum numero turmae supputantur equesties.
e spissi ab insito placuistinradi Liceat hala isi: verba de apostatis Angelis , Lueisei oque suspicari prolata; qui, sciat mendax. sic ab initio superbus suit quale cholium submittit Lyra hἔe Lyri.
diectis: Nam A .lo sprebiantes dei ch de coelo. Licet pes superbiae semper ascendat, vix cecidit de coelo,cum se ipsi,& E serpente in hominem traiecta , humilem, qua rationalem , maculauit progeniem. ideo ab initia ait,qua se prima genesi, reruinque cunabulis & Origine, superbiae venenum e Lucifero per generationis traducem
vitiato sonte manavit. O quantum superbia de sua antiquitate superbit, ecelestem sbi pangit originem. psimumque in paradis viridatio in Lili, hospitium Humilix scemina bene percal luit elati superbiae prosapiam quae ea a superciliosis Angeli deiiuauit. Est duplex sensus iii his verbis ex stu. inouo ponitur ly ab Asela; potest enim necti cum lysis , i, de explic tio erit: Nee qui ab initio superbi sent, nunquamque elationis Aorsum incuruant , fastumque conterunt, tibi placuerunt: vel iungi valet eum ly placuerunt, liquEtque enodatio: Ab initio in li perbos stomachum iacis , tuae maenitudini
displicet arrogantia , vixque initium superbiae suit de est totius sensus , qui alluit uti uinque)ciliti tu in eodem initio iti Oicum det tus sti