장음표시 사용
171쪽
ης IN PRO LEGO HENA. Gassendus in Philosophia Epicurea, ubi de justitia tractat, & ubi κοὐς δοξας Epicuri explicat. Sed idem hic accidit Epicureis ,quod in disputatione de Voluptate, quam ultimum hominis bonum non recta via, Ec philosophorum stilo, sed per ambages, & propter necessitudinem quandam cum fine, & significatione vocis non communi aut usitata,adeoque Rhetorum more, denique conficere cupiunt. Ita, ςtiam Verum est, jus naturae utilitatis omnium& singulorum fertile esse, & inter utilia re- lib. a.eap. poni posse. Sed sicut Cicero in Uciis non s 3 mel monstrat, quicquid honestum est, idem unutile, non tamen propterea honestatis S utilitatis rationem confundendam existimat: ita longe accuratius de iuris omnis origine ita disputat, ut jus naturae ab ipsa natura & ratio- lib. a. de ne , cetera jura ab utilitate arcessat. Initium invenuar. juris cinquit ab natura ductum videtur e quadam autem ex utilitatis ratione aut stersicua no- bis aut abscura in consuetudinem veni : post autem approbata quadam , aut a consuetudine aut
a vero utilia visa, legibus esse firmata. Ac natura quidem jus es quod nobis non opinio , sita q dam p.3. innata Fis asserat. Et subinde : his initium Ulab natura profectum e deinde quadam in consuetudinem ex utilitatis ratione venerunt : postea resct ab natura profectas, o ab consuetudine proba- lus, Deum metus O religio sanxit. Gassendus autem dum pro Epicuro nititur, illuc descendit, ut tale nobis jus naturae concinnet, quod
non nisi definitione juris civilis comprehen-
172쪽
di potest i nam de utilitate ita ratiocinatur, sicut antea dictum est. Ceterum sententia Grotii de origine juris naturalis, quae in his protegomenis proponiditur, divelli non debet aut mutilari. Ait enim: Ex appetitu societatis excellente , O judicio rectai ratιonis natura humana connnientia aut repu-gvantia defignantis , adeoque voluntate divinarum natura insicripta , tum quod Christiani jam melius sciunt in decalogo repetita atque in scripturis abunde declarata, proscisci jus natura spe naturale. Pleraque haec ex Ciceronc Ciacero potissimum ex Stoicis sumsit : quanquam dristotelis & Platonis non alia mens est.
De singulis est aliquid dicendum. De appetitu
societatis primum. Quaeri hic solet, an naturalis si uis appetitus: deinde , qualis societas intelluatur sive in communi sive desinite: tum qua capita juris naturalis inde oriantur. In prima
quaestione Hobbesus se opposuit , & monitus
de errore , quo hominem ad societatem aptum Elem. de natum negat, levibus caussis interpositis per-. ivit m ntendit: infantes, & indoctos, & damnorum R. s. ex desectu societatis emergentium ignaros, non appetere aut curare societatem. Quo
genere argumentandi si utendum sit, facile mnia homini detrahentur, quaecunque natu. . rae humanae propria sunt, & suo tempore demum, non statim ut infans natus est, in actum prodeunt. Periculorum autem solitudinis ignoratio , quamvis in homine rationis usu.
praedito ψaretur quod nemo facile concesse,
173쪽
8 IN PRO LEGOMEN A. rit) ingenitum tamen societatis appetitum non extingueret. Jam quod proprii commodi aut gloria caussa homines sociari velle , non
naturae instinctu,ait: partim ita explica ut vitiosum rationis usum pro natura venditet; partim aliunde nec semper eodem modo ac Ci- dentes stimulos societatis , ad obsiciuandum primum naturale incitamentum adhibet, neutra in re legum philosophandi memor: & no
serv. 3. s. id est qualem ratio demonstrat & commen-ε φε' dat. Scilicet societas natura rationali conν niens est Focietas ordinata : ordinata , inquam, rebus , personu , actionibuι , ad honestatem dc utilitatem. Nam & brutae animantes pleraeque ad societatem naturali instinctu seruntur: non semper sine ordine, qui in apum eXaminibus admirabilis apparet. Sed societas tamene illa sic ordinata est , ut naturae non- rationali convenire possit. In societate hominum altius ascendendum est, & quo ducit ratio, verum humanae societatis instrumentum: quod oratione, tanquam altero instrumento, in usus r. asse. 4. sociales dispensatur. Natura , inquit Cicero, vi rationis hominem conciliat homini, ct ad orationis , O ad vita societatem. Addenda sunt, quae antecedunt & sequuntur. Sed & justitiam Omnem , adeoque etiam jus naturale,
ad communitatem o societatem hominum , in aureo Osciorum opere saepissime resert. Ne- . quo i
Elem. I tatus Iam a Cl. Pusendoso. univers. Non autem qualemcunque lib. a. Ob- tura hominum appetit, sedsi
174쪽
que alia fuit Aristotelis sententia , qui princia pio gravissimi veris ita philosophatur , 1i senisteritiam ejus in unum collectam exhibere fas est BOmini natura ιnesse appetitum societatis, ου Politi nnon ut aliis plerasque animantibus, sed excellen- ω a. rem , neque cujuscunque societatis , sed rationi, qua pracellit ceteris homo, convenientis i id est, bene composta, rebuso necessariu in structa. Quia enim solus ex animantibus homo justum ab iniuisso, utile a noxis discernere, iaque discrimen o Arione explicare potest et gitur ad desectam mutua indigentia , quam natura machinata es, explem dum , modumque societari naturaliter expetιta,
qua humana fit o vere sociabilis , non bellaina Odissociabilis , imponendum jure ac ordine opin esse animadvertit. Id quod in singulis societatis gen
ribus, s a primis is minimis inque ad perfectissia
mia o maximas progrediamur, obtinere intestigitur. Conjuris debent natura appetem , ιndigentia invitans , ct justitia ordinans. δ-μ- ArIst. iam γὰρ πολῆικον, justitia vere socialis est. Sive polit. r. jure solo omnis locietas constituitur atque Φ3εν. continetur. Inter juris autem nomina, primum est jus naturae. Primum est Ciceronis verba refero aod cernitur in universi generis humani societate. ejus autem vinculum est ratio io oratio : qua docendo, discendo, communicando, disceptanda , judicando conciliat inter se homines. conjungitque naturali quadam societate. Quae secietas naturaliter ad perfectionem tendit et
quam Philosophus a primis & simplicibus societatibus per incrementorum gradus ad D civis
175쪽
so IN PRO LEGUMEN A. civitatem deducit. Unde inter multas societates devenitur ad civitatem humani generis,. de ad Dei regimen, a quo omnia pronciscuntur , & ad quod omnia tendunt. Sicut enim civitatem unius populi aut imperii demonstrat, commendat, ac paene constituit natura ; regit autem Iex civilis sive imperium humanum e ita civitatem humani generis domonstrat, commendat, constituit, regitque I ex naturae,quae est lex Dei,ut saepe dictum est. Nam ad ordinem societatis, quam natura non nisi ordinatam appetit, pertinet imperium res vere naturalis r sine qua nec conjugalis. nec patria societas, nedum alia major aut per fectior subsisteret. Bene Cicero, ex Platone totam seriem hujus philosophiae complexus, IIb1.da II. , inquit, tam aptum est ad jus conditionem- cap. i. que natura , quam imperium : Me quo nec domas
ulra , nec civitas , nec gens , nec hominum an versum genus sare , nec rerum natura omnis,
nec ine mundus potest. Nam ct hic Deo paret, ct huic Obediunt maria terraque , & ΗΟΜΙ- NUM VITA Juss Is SUPRΕΜα LE-Ne. de GIS OBTEMPERAT. Male ergo Hobbe- eiv. cap. I. sus statum mere naturalem nominat, & sn-- git : qualis non esset homine dignus, aut naturalis humanus , sed belluis aptior, quarum natura rationem & orationem ignorat. Nam ut omnibus omnia liceat agere, appetere, possidere, nulla est ratio, nulla natura recte.
atque integre judicans, quae dictet. Depravatae naturae ea enim est , qualem nobis isti de-
176쪽
IN PRO LEGO MENAI se seribunt, & a Cicerone saepe vocatur) impetus
ejusmodi esse possunt , non dictata rectae raritionis : quae eo ipso, quod societatem appetit, ordinem societatis appetit : qui licentiam ejuscemodi motibus incompositis omnem praecluditi ordo enim qui esse potest, nisi ad
primum aliquod tendat ' id primum est
summum , & omnia moderari aptum : id est: imperium sive summa in societare potestas; sine cujus respectu, societas nulla appetitue ab eo animante, quod rationis & orationis
instrumento utitur. Huc usque progreditur natura r huc sapientia veterum magna con
sensione fertur 3 ut imperium in omni socie late naturale esse , libertatem autem , quae imperium omne aspernaretur, cum natura pugnare demonstrent. Ita in civili consectati ne sive civitate , imperium a natura est, ut in omni societater an vero uni, aut pluribus il committi debeat, non definit natura, sed tem
poribus locisque & utilitatibus cujusque civitatis constituendae relinquit. Quare concise loquuntur, qui Reges a jure naturali deducunt, inter quos etiam Rasquius est. Ut impe- Conte. itarium esset in societate civili, natura praecepit: lusti tib Lut regium esset, suadere saepius natura potuit, ς 3 s. usquamquam non praeciperet. Norunt enim
eruditi, quid alterum altero intersit. Hic est , ergo status vere naturalis, societate scilicet ordinata & instructa , quo natura δc ratio ducit : non autem bellum δc dissidiorum catena, quam nonnulli nectunt, depravatae naturae D a incon
177쪽
3a IN PRO LEGO.ΜEN A. inconditos motus pro dictamine naturae rationalis temere arripientes. A quali statu Anec sociali, nec humano, adeo natura abhorret, ut nec brutorum animantium congenerum dico conditionem ad bellum potius, quam pacem genuisse videatur. Homini autem pax proprie naturalis, bellum contra naturam est, nisi per modum subsidii ad pacem obtinendam per rationem temporis necessarii. Non credo quemquam futurum, qui de natura rationali, in tanta rerum studiorumque Iuce ita velit ratiocinari, ut ex homine, etiam post peccatum in orbem inductum , & prim-.aevam sanctitatem amissam, plane velit bestiam facere. Quod rhetoricantibus in loco ec tempore non inusitatum , a philosophi instituto plurimum devertit.: magnasque herire hodie turbas in republica 8c religione dedit. Loquimur de genere humano , inde a multiplicatione. Ubi, qui negat naturae rationalis dictamen in iis . quae diximus, aut cum depravatione consuetudinum, & inconditis motibus confundit, ipsi Deo sacrisque scripturis ingentem facit injuriam. Certum est Sc indubitatum, adhuc extare mentibus inscripta iura, de Deo 'ion violando, de imperio non detrectando, cie caede, adulterio, sumtis , aliisque , quae alteri homini per injuriam nocent, vitandis: & tamen repertae sunt totae gentes, quae latrocinari, homin*s occidere, adulteria committere , in licitis vindicarent. An hic quisquam tam ineptus erit, ut naturae potius
178쪽
potius & rationis judicium in dubium voca
te, quam depravationi consuetudinum , ueCicero loquitur, tum & pravae educationi MIongo usui talia malit attribuere ' Non alienum erit, hoc loco annotare, quod vulgo , nec vane dicitur ; jus naturae non sufficere ad societatem civilem continendam, id nequaquam referri debere ad imperfectionem juriae naturalis, vel qua jus est, vel qua naturale este sed aliunde evenire. Scilicet, quia multitudoi non ratione, sed impetu vivit,& libidinem pro
ratione habet: id est, motus animi non ratione coercet, sed contra naturam & rationem animum servire, appetitus dominari sinit.Dictat interim ratio facienda, & monstrat vitandat. sed appetitus imperium rationis naturale prae ter naturam vincit ac subigit. Unde hoc tam frequenter de assidue sit φ edueationis &co isuetudinis vitio. Dum enim non ea qua de- Icebat diligentia homines assuefiunt, naturam sequi, & rationi auscultare: perverse vivendo .lagendoque , ad rationis imperium obsurdescunt, & amore rerum naturae adversantium,
ipsa consuetudine imbuuntur animi. Ita obscuratis & velut oppressis melioribus. d .rerioribus operam dari cernimus t nisi vis praesentior officii admoneat, poenisque minis efficiat, ne vine uia consociationis naturalia , dc jura communitatis violentur.
Nulla hie imperfectio in jure naturae. Nam Mea praecipit, quae ad vitam bene beateque
agendam sufficere possunt nisi quis de variis L . D 3 porris
179쪽
14 IN PRO LEGO HENA. porro inde, propius remotius, deductis r tionibus , ac civitatis tempori usuique accommodatis ii sermonem nostrae sententiae nihil
obfuturum ordiatur & gravissime sancit,
quae praeceperat. An enim minor est auctoritas in divini numinis imperio, quo continetur jus naturae, quam in humano imperio, quo civitas regitur, an molliora jussa naturae , id est,i Dei , quam potestatis humanae ' an poenae tolerabiliores, quas Deus in lege naturat minatur, quam quas potestas humana lese civili sancit at poenae, quae divinitus imminent , non Vitam, corpus, sortunas, & quicquid supplicia humana intra certum & plerumque brevem temporis terminum contingere possunt , assiciunt tantum, sed animis insuper de in perpetuum minantur. Quodi: '. de nee ethnicos latuit. Unde apud Platonem po
li, sonae eorum, qui jus naturae violassent, per sin. gula capita enumerantur apud inferos. Quem locum etiam in AEneidem suam transtulit rimathius: ut conficeretur caput de summa phil sophiae hujus: ς - Di te justitiam moniti, o non temnere divos. Numinis enim divini contemtus omnem juris omnis disciplinam evertit & proster . - . Cur ergo magis homines humanam vindictam metuunt, quam divini numinis iram, tanto graviorem y Eadem caussa, quam dixi, facit, ut animi , non in longitudinem cons Ientes . sed praesentibus tantum intenti, quae consecutura sunt, licet longo majora, suo pre
180쪽
IN PRO LEGO MENA. stio non taxare , verum quicquid ex propinquo imminet , magis metuendum credere assiaestant: & ab eo , quod natura non depravata , i. e. recte atq; integre judicans suppe , ditat, veluti non sentientes abducantur. Reviviscit tamen, non levibus momentis judicii senioris . religio in animis : & reverentiam
metumque Dei memoris fandi atque nefandi suscitat. Quae res enim alia efficit, ut foedera& jusjurandum servent, qui nullam vim humanam formidanti an metus infamiae apud homines Z at hunc declinare aut sanare, ac i noxium reddere non debilibus remediis pos 'sent. Ita reditur ad sensum metumque divinae ivindictae sive juris naturalis, quod sanctione poenae divinitus imminentis constat. Atque hic δικασμοι & suprema certaque Numinis I si1premi vindicta, ac judicium , Tragicorum philosophiam contexuit ac implevit. Qui in eo toti sunt, ut ostendant, ea, quae in jura na turae peccantur, etiamsi humanum judicium effugiant, divinitus certo dc graviter vindicari. Hinc illi loci huic argumento proprii: magnis sceleribus jura natura interire, quod M. ContriI. Seneca extulit ; Dei vindicem esse oculum, Sc 7. in omnia delicta vigilem ; quod merocles in In PDdogmatis formam retulit: ο Θεος νομοθέτης