장음표시 사용
311쪽
omnes sapuisse, qui praeter omnium sentenistiam, paci maturandae, ancipitem forte, sed, ubi alia defieerent, necessariam rationem excogitasset. Judicet,qui volet, qui potest. Mihi certum est, ad hoc genus subsidiorum, nulla pietatis, nulla prudentiae necessitate , quem quam utriusque laudis peritum unquam com pelli posse. A bello suscipiendo Principem retrahere , ad bellum finiendum permovere, quanta vi argumentandi, quo hortatu , qua copia instructuque , citra omnes ambiguas ambages, & declamationum praecipitia, poterit verus &Christianus orator 3 Sed quo di- labor: redeundum est ad viam, S ad
guo bellum ditiditur in publicum s privatum , eaque Oc-casione summum in civitate imperium explicatur.
f. I. Bellum publicum definit, quod auctora eo geritur, qui jurisdictionem habet. Bellum publicum solenne g. IV. describit, quod geritur
certo ritu, auctore eo, quι summam potestatem habet in civitate. Sub finem f. V. indefinite repetit : Bestum publicum geri non debere, nisi au- . ctore eo, quiseummam potestatem habeat. Induit se hic Grotius in aliquas tricas. Sicut non abs ratione etiam Feldeno visum est. Putet aliquis, juris-
312쪽
jurisdictionem a Grotio cum summa potestate , more vulgari, permutari: sed non ea est caussa, cur jurisdictionis vocabulo usus sit; verum ut in bello publico etiam illud haberet locum, quod geritur auctoritate magistratus non habentis lummam potestatem. Interim, quia summa potestas in priore illa definitione excludi nequit, jurisdictionis vocabulum non satis commode usurpabitur. Vel enim cum junioribus summam potestatem notabit quod a Grotii mente alienum esse constat) vel summae potestatis eam partem notabit, quae jus dicit: atque ita rursus a scopo declinaretur. Summa
potestas enim gerit bellum publicum, etiam in eos, in quos non habet jurisdictionem, &eo actu , qui non potest appellari accurate loquendo jurisdictio. Sicut postea noscetur. Rectius & magis e more philosophi dixisset: Festum aliud es publicum, aliud privatum. Publicum es, quod gerunt ille vel illi, qui habent summam potestatem : idque vel per se, vel per
alios,ut magistratiu proeEtosque: qui id faciunt, vel ex formula mandati,qmagistratus, vel excoriectura voluntatis ejus, qui habet summam potesatem, de qua quaeritur: licitanesit unquam,
aut in quantum ' Bellum publicum aliud es solenne, aliud minus solenne. Ubi non est dubitandum , illud quoque solenne dici, quod gerit indicitque Satraparum aliquis, cui summa potestas id facultatis in formula imperii commissi concessit. Haec plana suerint & ex
313쪽
. Porro & h. g. & seq. origo belli inde arcessitur, ubi judicia desinunt. Desinere autem sive defieri judicia intelliguntur non in eadem tantum civitate modis , qui hic explicantur, sed& inter diversas civitates, quae nullum tribunal humanum agnoscunt. Nil ergo aliud , quam quod res est dicunt, qui bella ex hypothesi justa esse censent oi per judicia consequi jus no-srum nequeamus. Frustra obvertit hic Grasvvmchelius Ciceronianum illud , de duobus decertandi generibus, neque judicia cum disceptatione permutari s quippe cum disceptatio sit inter diversas civitates, inter quas noni. osse. ii. sunt judicia) contendit. Ait Cicero: Cum sine duo genera decertandi,unum per disiceptationem, alterum per vim, cumque istud proprium sit hominis, hoc belluarum: confugiendum est adpost rivi, si uti non licet severiore. Disceptatio apud
Ciceronem & hoc loco , & alibi plerumque est vox judicialis : unde ad alia similitudine
gnitio G quasio veritatis, ut in veteribus glossis etiam explicatur. Cognitio de jure scilicet , examen justi, quod quisque se habere putat. quod qui exercent, disceptare dicuntur. Unde ἀκυρως, & quando verae disceptationi locus' non superest, disceptare armis dicuntur, qui Martem quasi judicem elegerunt. Recte ergo Cicero dixit controversias, qui vel hominibus ejusdem civitatis , vel diversis populis incidunt, per disceptationem finiri debere, idque proprium hominis esse, dc a recta ratione praeceptum
314쪽
eeptum: quando autem plane nulla disceptationis copia relinquitur, tum in subsidii vicem alterum genus decertandi, quod nunquam probaret natura & ratio, si disceptandi facultas esset, succedere,& vim in extremi ad jus consequendum remedii locum venire.
Confugiendum est , inquit, ad posterius gem . Confugimus autem ad ea, quae per se nunquam eligeremus, si res aliter expediri posset. Quae disceptatio apud Ciceronem quoque includit judicialem uisceptationem, ubi judicii copia est: quae ubi deficit, disceptatio significat aliquid, quod cognitioni & examini iuris ac definitioni forensi respondet dc vicarium est: ut si partes ipsae justa sua in vicem promant, atque si convenire possint de corrigenda inaequalitate , & restituenda aequalitate , experiantur : aut si arbitri deligantur senim inter nobilia disceptationis genera semper habetur aut si testatio injuriae invocato Divino Numine fiat, id est, ad divinum judicium eatur, prius quam armorum judicio res subjiciatur. In quibus omnibus aliquid judicio ἀναλοπι inest. Ratio enim prius constituitur judex, quam gladius: ad Dicen prius itur, quam ad Martem. Quid autem est rationem constituere judicem, quam Dei per rationem loquentis judicium agnoscere Hinc teste Deo, sive claris verbis invocato Numine res gerebatur. Unde hoc apud ethnicos qui natura δc ratio dictabat ipsis , esse profecto Deum, juris quo hominum societas contine
315쪽
tur auctorem. Non frustra dicit Cicero . Belli aequitatem sanctissime jure feciali populi R. perscriptam ese. Illa aequitas methodum iuris naturae sequebatur. Intelligas licet, quantum disceptationi tribuendum existimaverit jusfeciale, antequam ad vim confugere liceret, lib. i. c. 3a. ex clarigationis ritibus a Livio descriptis. Persacerdotes & ceremonias tota res agebatur :iit de jure naturali divino, dc coram ejus auctore, id est, judice disceptatio instituta intelligeretur: Audi 'viter, audiat fas; inde fovem testem cit judicem invocabat fecialis, si injuste impie quesatis monem de injuriis postularet: id est, si quid praeterquam quod jure naturae deinberetur, unicuique jus suum reddi aut reparari jubente, peteret. Experitatur postea triginta amplius diebus, si interea disceptationi locum
relinquere malint, quam armis contendere , a quibus res repetuntur. Tum demum, si auctoritas Numinis & juris nihil valuit, testatis interponebatur siterum Diis invocatis) populum, qui nolit res reddere, injustum esse, neque jus perseisere. Hinc ad deliberandum procedebatur de jure consequendo , quoniam juris dc Numinis auctoritas nulla fuisset apud partem alteram , atque disceptatio tanto apparatu studioque quaesita , prorsus repudiata esset.
Quod si rum decretum exiisset, pios duello res quaerendas esse sid autem est purum piumque bellum , quod disceptationis oblatae de expetitae omni sublata copia suscipitur) tandem indicebatur bellum. Discere hinc licet,
316쪽
IN LIR. I. CAP. III. I 0 Iquid sit confugere ad vim, ubi non licet uti disceptatione: quodque disceptatio fiat vel in judicio, jure civili moderante, disceptatore judice; vel apud tribunal divinum, jure naturae invocato. Quo & arbitri spectant: ut, si forte partes dissidentes respectu suarum rerum
aut perturbatione aliqua interveniente, non
satis veritatem juris dijudicent, aliorum &mediorum judicio pacatius ad liquidum perducatur, quid fas, quid jus postulet. Quorum si judicium iterum spernatur, ad tribunal Divinum utrinque rediri, eique vel tacite sententiam , quam de jure suo quisque habet,judicandam permitti, ultro intelligitur. Dicit h. f. I. Grotius: iudicia publica non a natura , sed afarito esse humano. Opponit his verbis Feldenus Grotii sententiam supra declaratam, qua statuit, ea, qua conveniunt natura humanae, qua quis homo es, non esse juris voluntarii : at per disceptationem ratiocinando justum consequi, natura humana convenit, qua
quis homo est. Grafvvinc elius parum ad rem respondet. r. Nihil manifestius es, quam jus
civile opponi naturali, cum tamen naturali equi
eate nitatur: sed factum hominis intervenit, taabsque hoc jus non esset. Verum quatenus in civili jure subest aequitas naturalis, sive quie- quid aequitatis naturalis subest, jus est absque omni legislatione civili, sive absque facto humano, sicut ex ante dictis constat. Igitur si lex naturae quod in omnibus bonis rebus
rublicis factium est repetatur lege civili, sive
317쪽
sanctione civili, illa lex non est tantum civilis, sed absque legislatoris civilis facto, tamen esset jus , & quidem excellentillimum juris
genus, jus&lex naturae. 2. Ouod vero ait Feia denus , per disceptationem jus Dum consequi natura humanae convenit, νerum est: sed ut disceptatio in publico judicro flat, non es a pramaeva natura seda natura si secundario jure, quod a facto hominis est. Hoc quale sit, ex paulo ante dictis intelligi potest, ne dicam, jus naturale secundarium, quod a facio homιnissit, noVe, nec accurate dici. Si per hoc genus loquendi i .
telligit jus naturale in us , qua actum humanae. voluntatis consiequuntur, non dixit, quod dicere voluit.
Caeterum judicia juris naturalis esse .sve anatura esse, non uno modo ab eruditis ostenditur. Forte non alienum erit a proposito partite ista consignare. Iudiciorum potestate nonnulli concise loquentes omnem summam potestatem significare instituunt: ut in illo Curtia o ,i;b iv hi ς m sebo residebis, vita necisos omnium dominus. His ergo iudices in genere Imperantium : de quo postea; ubi de origine civilis potestatis aliquid annotandum erit. Alii judiciorum appellatione, de legislatoriasimul ta judiciaria propriesic dicta potestate utuntur. Sicut de Hebraeorum philosophia Seldenus annotat; quod ἡhi N AG. Npr4cepto Machιdarum seu naturati dejudici-VII, 4. p. 3s, hoc contιneri velint, ut qui societates publicasto . inirent, seu res ublicas qualoscunque consituerent, rebusque praessent, Tribunalia, consistoria
318쪽
seu domos judicii ordinarent quibus tum ea, qua pro vario locorum, temporum,personarum diseriamine, furis Machidarum capitum observationi essent necessariaseu conducibilia, sancirentur μ- peranducerenturque, tum judicia de ipsis juris naturalis capitibus, simul ta de sancitu ejusmodi in litium ta actionum decisionem exercerentur Ita demum, ut hujusmodi sancitis ta decisionibus parerent illi,qui pro multiplici imperii disersitate
ac variantibus jurisdictionis prasituta modis subessent , poenis1 coercerentur contumacci ta re bellas. Ita tamen, ut de divino etiam judicio,praemioque ac poena in eo expectando,seu de eo, quod est, Deum remuneratorem esse, persuasionem universis hominibvi necessariam esse,quantum video, interea existimarent Hebrai. Notabilis, nec
praetereunda haec Hebraeorum philosophia , haud dubie vera, Quidam judicia strictius accipiunt , nec de deliberativis & constitutivis decretis, sed de decisivis exaudiunt: legumque sanctione exclusa, quaestionem facti, definitionem juris &executionem intelligunt. A que ita judicia vel quarto pracepto Decalogi constiruuntur , quo omnia summi imperii jura , ut subinde cognoscetur , sanciri credunt : vel octavo pracepto, ubi cognitionis judicialis diligentia advertari falsos testes, adeoque totus judicum ordo commendari intelli
gitur. Quare & Theologi gravissimi iudicia
lege naturae & in decalogo praecipi , nihil dubitant. Sed clariora haec erunt ex dicendis postea.
319쪽
f. II. De caseu cessantis judici', infra ad II, 2Ο. S. de fure nocturno, ad II, I. I 2. agetur. f. IV. L. Pinarii adversum Ennenses factum defenditur. Vide tamen, quam caute in hoc XXI v. 39. genere versentur Antiqui. Enna, inquit Livius,
aut malo aut necessariofacinore retenta.
f. V. Supra jam aliquid diximus, quod huc
pertinet. Repetemus conserte : Magistratus movet bellum, aut jure magistratus, aut facto proprio, neq; enim in voce propras hic argutandum est. fure autem magistratus, tum demum dicitur movere bellum , cujus formula hoc diserte continetur. Alioquin enim in jurisdi-Ctione magistratus id non continetur , sicut j. praecedente Grotius ostendit. Si ergo ore
magistratus sensu quo dictum est bellum
movet, non sua, sed mandata potestate utitur ; itaque publicum erit: si facto proprio , privatum utique erit bellum. Si ex conjectura voluntatis legitima movet , iam iterum erit publicum. Conjectitra enim ea est, quid &quantum mandato contineatur. Si conjectura voluntatis vitiosa est , iterum erit privatum. Quis enim tibi ita conjicere permisit In conjectura voluntatis ancipiti, prout haec aut illa pars praevaluerit, publicum privatumve habebitur. Haec clara & certa sunt. Gra vinc e lius alias res agit. Hinc procedit disputatio ad conjecturam voluntatis licitam , aut vitiosam.De qua in dissertatione de Agandatis aliquid dichum est,& infra saepius dicendum erit: in
quisivitq; regulas quasdam huic philosophiae
320쪽
temperandaeCl.PUendosus u*Caesaris exem. Elem.lib.tiplum injustum bellum aggressi ex conjectura qς voluntatis publicae, non hic modo, sed etiam iuinfra hoc nomine Grotius adducit. Sed quid di- addui,ai. cemus ad ipsius Caesaris apologiam , quando
SCto se tuetur, in oratione ad Ariovistum quoniam M. Messalia, M. Pisone Coss. Senatus de Bel.GaLcensuisset, uti quicunque Galliam provinciam obtineret, quod commodo Reipublica cerephst, Eduos ceterosi amicos popuIA R. defenderet ,se ε duorum injurivi non negleciturum. Cujus generis Senatusconsultum etiam habemus apud Ciceronem, de Ariobarzanis Regis salute, incolumitate, regnoque tuendis. Annon recte
conjecit Caesar, qui assiduos vult defendi, vult etiam ea, sine quibus defendi nequeunt, adeoque bellum Z Plura sunt, quae hic dubit tionem habere possunt i an defensionis vocabulum , etiam bellum inferendum extra fines Galliae, & ultra Rhenum , complectatur; non enim videtur Senatusconsulto infinita, sed limitibus Galliae provinciae circumscripta potestas concedit an mutato AEduorum statu, neque defenso ab iis, qui Gallum provinciam obtinuerant , hoc Senatusconsultum, ordiendi negotium de integro potestatem daret : an commodo Reipublicae fieri dicatur, quod ad bellum novum ancipitis aleae in provinciam attrahendum pertineret i an id, quod ad prim tium negotium adjicitur in formula mandati, possit ad ea produci, quae praecipuo negotio