장음표시 사용
181쪽
PRINCIPIORUM PHILoso PHIAE neas, in illis efformant. Sicque omnino e*perimur, nullum esse in Terra liquorem purum, & tenuibus particulis constantem, qui non sit pellucidus: quantum enim ad argentum vivum, crassiores sunt ejus particular, quam ut globulos secundi clementi, ubique circa se admittant; quantum vero ad atramentum , lac, sanguis
nem, & talia, non sunt liquores puri; sed plurimis pulvistulis durorum corporum inspersi. Et quantum ad corpora dura, obse vari potest ea omnia esse pellucida, quae dum sermabantur, &adhuc liquida erant, pellucida fuerunt, quorumque partes retinent eundem situm , in quo positae sunt a globulis materiae coelestis, dum circa ipsas nondum sibi mutuo adhaerentes movebantur.Contra vero illa omnia esse opaca, quorum particulae simul junctae&connexae sunt, a vi aliqua externa, motui globulorum coelestium ipsis immistorum non obsequente: quamvis enim multi meatus in his etiam corporibus relicti sint, per quos globuli coelestes hinc inde assidud discurrunt; quia tamen hi meatuvvariis in locis sunt interrupti & interclusi, transmittendae actioni luminis, quae nonnisi per vias rectas, vel rectis aequi pollentes, desertur, idonei esse non
Utque hyc intelligatur,quomodo corpora dura satis multos me ius hasere possint, ad transitum praebendum radiis luminis, ex qua- 'dum di Vis parte venientibus, poma, vel alii quivis globi satis magni, & qu rum , setis rum superficies si laevis, reticulo includantur, coque arcth constri-2 ,ιἡ . -, ita ut ista poma sibi mutuo adhaerentia, unicum quasi corpus
regis.aa να- componant, in quamcunque partem hoc corpus convertetur, me
Hor rum 'it tus in se continebit, per quos globuli plumbei supra ipsum injecti, res T versus centrum terrae, vi gravitatis suae facile descendent, secundum lineas rectis aequi pollentes; sicque speciem corporis pellucidi, solidi & detri exhibebit. Non enim opus est ut globuli coelestes, magis rectos & plures meatus inveniant in corporibus terrestribus, per quae radios luminis transmittunt ,quam sint ii per quos globuli plumbei inter poma ista descendunt. ι n. , a, Secundus effectus est, quod cula particulae duorum vel plurium istis p imis corporum terrestrium,praesertim liquidorum, consuR simulJunctae βυρη/υ D- sunt , globuli coelestes quasdam ex ipsis unas ab aliis soleant separ . , , , a re, sicque in Varia corpora distinguere; quasdam autem alias accura- ab abisse, tilis permiscere, ipsasque ita disponere , ut unaquaeque guttula li-ι uisis quori ex u. conflati, caeteris omnibus ejusdem liquoris guttuli,
182쪽
PAR s UARTA. I Iomnino similis exsistat. Quippe cum globuli coelestes moventur in
meatibus corporum terrestrium liquidorum, particulas terti le-
menti sibi obvias assidud loco expellunt, donec eas inter aliqua lias ita disposuerint & ordinarint, ut non magis quam istae aliae ipsorum motibus obsistant, vel, cum ita disponi non possunt, donec eas a reis liquis segregarint. Sic videmus ex musto saeces quasdam, non modo sursum S deorsum quod gravitati & levitati tribu posset ,sed etiam versus vasis latera expelli, vinumque postea defaecatum, quamvis adhuc ex variis particulis constans, esse illucidum, & non densus aut crassius in imo quam in summo apparere. Idemque de caeteris liquoribus puris est existimandum. Tertius effectus globulorum coelestium est, quod aquae aliorum- xl x. ve liquorum guttas in aere, aliove liquore ab iis diverso, pendcntes, De Tertio. reddant rotundas, ut jam in Metcoris explicui. Cum enim isti globuli coelestes, longὸ alias habeant vias in aquae gutta quam in aere guttas reri
circumjacente, semperque quantum possunt secundum lineas re -Σ ctas, vel ad rectas quam-proxime accedentes, moveantur; mani-
sestum est illos qui sunt in aere, objectu aqueae guttae minus imp diti a motibus suis, secundum lineas a rectis quamminimum desectentes, continuandis, si ea sit persecte sphaerica, quam si quamc que aliam figuram sortiatur. Si quae enim sit pars in se perficie istius guttae, quae ultra figuram sphaericam promineat, majori vi globuli
coelestes per aerem aiscurrentes, in illam impingent, quam in caeteras, ideoque ipsam versus centrum guttae protrudent; ac si quae pars ejus, superficiei centro vicinior sit quam reliquae, globuli coelestes in ipsa gutta contenti, majori vi eam a centro expellent; atque ita omnes ad guttam sphaericam faciendam concurrent. Et cum angulus contingentiae, quaselo linea circularis a recta distat, omni angulo rectilineo sit minor, & in nulla linea curva praeterquam in circulari sit ubique aequalis, certum est, lineam rectam nunquam posse magis aequaliter, & minus in unoquoque ex suis punctis inflecti quam cum degenerat in circularem. Vis gravitatis , a tertia ista globulorum coelestium actione non xx. multum differt; ut enim illi globuli per solum suum motum, quo rapocatis sine discrimine quaquaversus seruntur, Omnes cujusque guttae parti las, versus ejus centrum aequaliter premunt, sicque ipsam guttam gravitassariunt rotundam; ita per eundem motum, totius molis terrae oc- wc
cursu impediti, ne secundum lineas rectas seramur, omnes ejus
183쪽
P RiN cIPIORUM PHILO so PHI AEpartes versus medium propellunt: atque in hoc gravitas corporum terrestrium consistit. XXI. us natura ut persectὶ intelligatur, notandum est primo, si omnia spatia circa Terram, quae ab i psius Terrae materia non occu-μι. θ -- pantur, vacua essent, hoc est, si nihil continerent nisi corpus, quod ur, non es motus aliorum corporum nulla ratione impediret nec juvaret: sic Ais.' i' enim tantis intelligi potest vacui nomen) N interim haec terra circa suum axem, spatio viginti quatuor horarum proprio motu volve- 'retur, sore ut illae omnes diis partes, quae sibi mutuo non essent
valde firmiter alligatae, hinc inde versus coelum dissilirent: Eodem modo, quo videre licet dum turbo gyrat, si arena supra ipsum conjiciatur eam statim ab illo recedere atque in Omnes paries disperdi; &ita Terrra non gravis, sed contra potius levis esset
dicenda. Cum autem nullum se tale vacuum , nec Terra proprio motu cieatur, sed a materia coelesti, eam ambiente, omnesque ejus p h. '. His ros pervadente, deseratur , ipsa habet rationem corporis qui scentis; materia autem coelestis, quatenus tota consentit in illum motum quo Terram deseri, nullam habet vim gravitatis, nec levia
taris; sed quatenus ejus partes plus habent agitationis quam in hoc
impendant, ideoque semper terrae occursu, a motibus suis secum dum lineas rectas persequendis impediuntur, semper ab ea quantum possunt reeedunt,& in hoc earum levitas consistit. Notandum deinde vim quam habent singulae partes materiae cc testis ad recedendum 1 Terra, suum effectum sortiri non posse, mnes terrae, nisi, dum illae ascendunt, aliquas partes terrestres in quarum locum ab tyta succedunt: insta se deprimant & propellant. Cum enim omnia sp z. AM=A tia quae sunt circa Terram, vel a particulis corporum terrestrium, timur , O vel S materia coelesti cupentur; atque omnes globuli hujus mat riae coelestis, aequalem habeant propensionem ad se ab ea remove dos , nullam si nguli habent vim, ad alios sui similes loco pellendos ;sed cum talis propentio non sit tanta in particulis corporum terr strium , quoties aliquas ex ipsis supra se habent, Omnino in eas vim istam suam debent exercere. Atque ita gravitas cujusque corporis terrestris,non proprid essicitur ab omni materia coelesti illud circum-
suente , sed praecisὸ tantum ab ea ipsius parte, quae, si corpus istud descendat, in ejus locum immediate ascendit, ac proinde quae est illi magnitudine plane aequalis. Sit exempli causa, B corpus te restre
184쪽
P A Ris in U ARTA. aque restre in medio aere existens, & constans pluribus particulis tertii elementi, quam moles aeris ipsi aequalis, ac proinde pauciores vel angustiores habens poros, in quibus materia coelestis contineatur, manifestum est, si hoc corpus B versus I descendat, molem aeris ei aequalm in ejus locum ascensuram; Et quia in ista mole aeris,plus materiae coelestis quam in eo continetur, manifestum etiam est, in ipsa esse vim ad illud deprimendum. Atque ut hic calculus recte ineatur, considerandum est, in mea- XXIV. tibus istius corporis B esse etiam aliquid materiae coelestis, quae
opponitur aequali quantitati similis materiae coelestis, quae in aeris estoονὸν mole continetur, eamque reddit otiosam; itemque in mole aeris es. vitat. se aliquas partes terrestres,. quae opponuntur totidem aliis partibus terrestribus corporis B, nihilque in eas essiciunt r. His autem
utrimque detras is,quod reliquum est materiae coelestis in ista mole aeris, agere in id quod reliquum est partium terrestrium in rupore B ; atque in hoc uno ejus gravitatem consistere. XXV. Utque nihil omittatur, advertendum etiam est, per materiam elestem non hic intelligi solos globulos secundi clementi, sed riseri, Aia etiam materiam primi iis admistam, & ad ipsam quoque esse rese- νωnti arirendas illas particulas terrestres, quae cursum ejus sequutae, caeteris
185쪽
r 6 PRINCIPIORUM PHILoso PHIAEcclerius moventur; quales sunt eae omnes quae aerem componunt Advertendum praeterea, materiam primi clementi, caeteris paribus,
majorem vim habere ad corpora terrestria deorsum pellenda, quam globulos secundi, quia plus habet agitationis; & hos majorem , quam particulas terrestres aeris quas secum movent, ob similem rationem. Unde fit, ut ex sola gravitate non facile possit aestimari,
quantum in quoque corpore materiae terrestris contineatur. Et seri potest, ut quamvis, exempli causa, massa auri vicies plus ponderct, quam moles aquae ipsi aequalis, non tamen quadruplo vel quintuplo plus materiae terrestris contineat: tum, quia tantundem ab utraque subducendum est, propter aerem in quo ponderantur; tum
etiam, quia in ipsa ac ia, ut & in omnibus aliis liquidis corporibus , propter suarum particularum motum, inest levitas, respectu
XXVI. Considerandum etiam, in omni motu esse circulum corporu*Cur pq quae simul moventur, ut jam supra ostensum est, nullumque corpus, dis isti, a gravitate sua deorsum serri, nisi eodem temporis momento, aliud mi natura- corpus magnitudine ipsi aequale, ac minus habens gravitatis, sursum seratur. Unde fit, ut in vase, quantumvis profundo & lato, in- .seriores aquae alteriusve liquoris guttae, a superioribus non premantur; nec etiam premantur singulae partes sundi,nisi atotiden guttis, quot ipsis perpendiculariter incumbunt. Nam exempli causa, in
vase ABC, aquae gutta 1 non premitur ab aliis 234 supra ipsam exsistentibus, quia si
hae deorsum serrentur, d berent aliae guttae 367 aut similes in earum locum adscendae; quae,clim sint aequὰ graves , illarum descensum impediunt. Hae autem Ruttaei 23q, junctis viribili premunt partem standi B; quia
si essiciant ut descendat, descendent cliam ipsae, ac in earum locum partes aeris 8 9, quae sunt ipsis leviores, adscendent. Sed eandem valis partem B, non plures guttae premunt quam hae 123 , vel aliae ipsis aequi pollentes; quia eo temporis momento,
quo haec pars B potest descendere, non plures eam sequi possunt.. , Atque
186쪽
PARI U A R. τ Α. I 7 Atque hincinnumera experimenta circa corporum gravitatem, veltius, si sic loqui licet, gravitationem, quae mald philosophantis mira videntur, perfacilὰ est explicare.
Notandum denique, quamvis particulae materiae coelestis, eodem xxvii. tempore multis diversis motibus cieantur, omnes tamen earum Gravita actiones ita simul conspirare, ac tanquam in aequi pondio consistere, unasque aliis opponi, ut ex hoc solo quod terrae moles objectu mersa -- suo carum motibus adversetur , quaquaversus aequaliter propen- T πή-deant ad se ab ejus vicinia, & tanquam ab ejus centro, removendas ; nisi sorid aliqua exterior caussa, diversitatem hac in re constituat. Talesque aliquot causae possunt excogitari ; sed an earum e sectus sit tantus, ut sensu deprehendatur, nondum mihi compertum est.
Vis luminis, quatenus a Sole ac stellis in omnes coeli partes se xxvii Ldiffundit, jam satis supra fuit explicata: superest tantum ut hic no- be terrisitemus, . ejus radios a Sole delapsbs, Terrae particulas diversimode agitare. Quippe quamvis in se spectata, nihil aliud sit quam presso QM. 'quaedam, quae sit secundum lineas rectas, 1 Sole in Terram exten- pμrtic t sis: quia tamen ista pressio, non aequaliter omnibus particulis tertii elementi, quae supremam terrae regionem componunt, scd nunc unis, nunc aliis, ac etiam, nunc uni ejusdem particulae extremitati, nunc alteri applicatur: facile potest intelligi, quo pacto ex ipsa variae motiones in particulis istis excitentur. Exempli causa si AB sit una ex particulis tertii elemenii , supremam terrae regionem componentibus, quae incumbat alteri particulae C , atque inter ipsam & Solem aliae multae interjaceant , ut D Es; hae interj acentes non impedient, ne radii Solis G G, premant extremitatem B, non autem ne premant A; sicque extremitas Α deprimetur, atque
alia B attolletur. Et quia illae particulae assidue situm mutant, paullo post opponentur radiis Solis tendentibus versus A, non autem aliis tendentibus versus B, scque extremitas A rursus attolletur, & B deprimetur. Quod
187쪽
sori quid sit. O quomodo sublata tu mine pers
Cur corpora ferὸ omnia rarefaciat.
1 g PRINCIPIORUM PHILoso Pr residem in omnibus terrae particulis, ad quas Solis radii pertingunt, habet locum; & ideo omnes a Solis lumine agitantur. Haec autem particularum terrestrium agitatio, sivh orta sit a lumine , sive ab alia quavis causy, calor vocatur; praesertim cum est major solito; & movet sensum; caloris enim denominatio ad sensum tactus refertur. Notandumque est unamquamque ex particulis terrestribus sic agitatam, perseverare postea in suo motu juxta leges naturae, donec ab aliqua alia causa si statur; atque ideo cal reiss 1 lumine ortum, semper aliquamdiu post sublatum lumen re
Notandum praetcrea particulas terrestres, i radiis Solis sic im-Iulsas, alias sibi vicinas, ad quas isti radii non perveniunt, agitare ;
asque rursus alias, & sic consequenter. Cumque semper tota Te rae medietas 1 Sole illustretur,tot ejusmodi particulas simul comm veri , ut quamvis lumen in prima opaca superficie subsistat, calori, men ab eo genitus, usque ad intimas partes mediae terrae regionis debeat pervenire. Notandum denique istas particulas terrestres, esim a calore plus solito agitantur, in tam angusto spatio vulgo non posse contineri, quam cum quiescunt,uel miniis moventur; quia figuras habent irregulares , quae miniis loci occupant, cum certo aliquo modo juncta quiescunt, quam cum assiduo motu disjunguntur. Unde sit,ut calor omnia serὰ corpora terrestria rarefaciat, sed una magis, alia minus, pro vario situ & figura particularum, ex quibus constant. His variis actionibus animadversis, si rursus consideremus Te ram, jam primum ad viciniam Solis accedentem, & cujus suprema regio constat particulis tertii elementi, sibi mutuo non firmiter annexis, quibus immisti sunt globuli coelestes, aliquanto minores iis, qui reperiuntur in ea coeli parte per quam transit, vel etiam in ea ad quam venit, facile intelligemus minores istos globulos, majuscu- Iis qui eam circumplectuntur loca sua relinquere;hosque majusculos in illa cum impetu ruentes, in multas tertii clementi particulas impingere, praesertim in crassiores, ipsasque infra cxteras detrudere, juvante etiam ad hoc vi gravitatis; atque ita essicere ut istae crassi res infra caeteras depulsae, figurasque habentes irregulares & varias, arctius inter se nectantur quam sirperiores, & motus globulorum coelestium interrumpant. Quo fit, ut suprema Terrae re
sio , qualis hic exhibctur versus A, in duo corpora valde diversa disti
188쪽
PARs Q U A R T A. I sdistingua*r, quilia exhibentur versus B & C, quorum superius Best rarum, quidum & pellucidum; inscrius autem C est aliquatenus densviri, durum & opacum. Deinde ex eo quδd existimemus corpus C , a corpore B di- XXXIII. stinctum fuisse per hoc solum,quod ejus partes a globulis coelestibus deorsum pressae, sibi invicem adhaererent, intelligemus etiam aliud risiis it adhuc corpus, quale est D, inter ista duo debere postea generari. rEtenim figurae particularum tertii elementi , ex quibus constant f.,. . corpora B & C, admodum variae sunt, ut supra notatum est, ipsasque hic in tria praecipua genera licet distinguere. Nempe quaedam sunt in varia quasi brachia divisae, atque hinc inde expansae tanquam rami arborum, & alia id genus; atque hae sunt potissimum, quae a materia coelesti deorsum expulsae, sbi mutuo achaerescunt, & compus C componunt. Aliae sunt solidiores , fgurasque habent, non quidem omnes globi vel cubi, sed etiam hujusibet ruderis an-iulos; atque hae, si majusculae sunt, infra creteras vi gravitatis. escendunt, si autem sint minusculae, manent prioribus immistae, occupantque intervalla quae ab ipsis relinquuntur. Aliae denique
189쪽
sunt oblongae, ac ramis destitutae, instar baculorum: atque hae pri ribus etiam se in te serunt, cum satis magna inter ipsas intervalla reperiunt, scd non illis sicile annectuntur. XXXIV. Quibus animadversis rationi consentaneum est ut credamus,cum istiuis ' primum particulae ramosae corporis C, sibi mutuo coeperunt impli- αι intὸν cari, plerasque ex oblongis suisse ires interjectas, easque postea, pri dum ramosae illae magis & magis pressae, paulatim arctius jungcta tur, supra ipsas adscendisse versus D, atque ibi simul congregatas suisse, in corpus a duobus aliis B & C valde diversum. Eadem ratione qua videmus in paludosis locis icrram calcando, aquam ex ea exprimi, quae postea ipsius supctficiem tegit. Nec dubium etiam, quin interim aliae plures ex corpore B delapsae sint, quae duorum
inferiorum corporum C & D molem auxerunt. XXXV. Quamvis autem initio, non solae istae particulae oblongae ramosis P V ic interjectae fuerint,sed aliae etiam,quartanquam rudera aut fragmentan h. in lapidum soli decerant, notandum tamen has solidiores, non tam fa-i sta cor- cile supra ramosas adscendisse, quam illas oblongas; vel, si quae ad- pq ρ scenderent, facilius postea infra ipsas rursus descendisse Τ oblongae enim, caeteris paribus, plus habent superficiei pra ratione suae m lis; atque idco a materia coelesti per meatus corporis C si uente, sa-cilius expelluntur : & postquam ad D pervenerunt, ibi transversim jacentes supra superficiem istius corporis C, non facis meatibus occurrunt, per quos in ipsum regredi possint. XXXVI. Sic itaque multae oblongae particulae tertii clementi, versus DP '' conetreetatae sunt; & quamvis initio non fuerint inter se persectὸ ae-
egenucio quales, nec similes, hoc tamen commune habuerunt, quod nec li-
iis r m bi mutuo , nec aliis tertii clamenti particulis facile possent adhaerere, quodsue a materia coelesti ipsas circumfluente moverentur: pr pter sanc enim proprietatem a corpore C excesserunt, atque in D sunt simul collectae; cumque ibi materia coelestis assidue circa illas strat, efficiatque ut variis motibus cieantur, & unae in aliarum loca transmigrent, successu temporis fieri debuerunt laeves, & t retes, & quam proximi inter se aequales, atque ad duas tantum spe- ' cita reduci. Nempe quae fuerunt satis tenues , ut ab illo solo imp
tu, quo a materia coAesti agebantur, flecti possent, circa alias paullo crassiores, quae sic flecti non poterant, convolutae, ipsas secum detulerunt. Atque hae duae particularum species, flexilium scilicet atque inflexilium, sic junctae facilius persevcrarunt in suo motu,
190쪽
quam selae sexiles, vel solae in siexiles potuissent: unde factum est, ut ambae incorpore D remanserint; atquc etiam ut illae quae initio circa alias flecti potuerunt, postea successu temporis, assiduo usu se inflectendi, magis de magis sexiles redderentur, fierentque instar anguillarum aut brevium seniculorum; aliae autem, cum nunquam flecterentur, si quam anth sexilitatem habuerint, cam paullatim amitterent, ac telorum instar rigidae manerent. Praeterea putandum est corpus D, prius distingui coepi gea dum XXXVII. bus aliis B &C, quam haec duo perfecte formata essent, hoc est, θ' Σ' priusquam C esset tam durum, ut non amplius possent ejus parti eo pus c, in culae arctius connecti ,& inserius expelli a motu materiae coelestis; plura cpriusquam particulae corporis B ita es ent omnes ordinatae, ut fuerit diu risti materiae coelesti, faciles & aequales vias undique circa se praeberent: ideoque postea multas particulas tertii elementi, suisse adhuc 1 corpore B versus C expulsas. Atque hae particulae si solidiores fuerint iis quae congregatae erant in D, infra ipsas descendentes corpori C se adjunxerunt, ac pro diversa ratione suarum figura- rum Muci in ejus superficie manserunt, vel infra ipsam penetrarunt: